장음표시 사용
291쪽
militare, nisi uicti nolint se dedere in fidem uictoribus , aut pol
statem: neque in captiuos fruientam est, si fidem non conentur frangere. Oetauum. fidem seruandam, parcenduma; esse deditis , hoe est, tus qui uicti se in fidem potestatemque uiaoribus cominis Tunt. Variat tamen hoc ius tape, contra illos praecipue tui belli aut seditionis fuerint authores & principes, uel quorum persidia & m litia ita sit explorata , ut spes nulla lupersit eos quamlibet uictos&oppressos posse quiescere, aut seruare fidem, in ossicioque perdur re. Neque etiam deditis statim fides tangitur, etiamsi improbi res puniuntur: quia in deditos arbitrium habent ipsi uictores uitae necisque , modo pars maior superstes sit. Deinde etiam non una in semper formula deditionis, qualem supra in Tarquinio Pristo proposuit de Collatinorum deditione,Variant enim plurunque conditiones & circunstantiae. Nonum . Supra etiam dixi de triumpho, hoc est, de magnitaeo & pompota ducis uictoris cum exercitu suo urbem Romam regressi, non permisso cuilibet duci, sed ei tantum, qui 1bpra uia ginti millia hostium iusto praelio imo, sine magna tuorum cladere damno occidisset. Hic enim numerus postea ducibus est pra scriptus propter ambitionem moderandam, ne quilibet imperator propter leuein uictoriam tantum sibi honoris arrogant, tantosque sim in ambitiole laceret propter nihili cautan. Vide Valer.libro a. cap. De iure triumphandi. Decimum. Dictator est moderator Sc magister Consulum atque alioruin magistratuum , nedum populi totius. Magister multum uero est, qui proxime post Dictatorem habet potestatem
in equestres copias. Quanuis autem Dictatura suerit extraordin rius & temporaneus magistratus, utpote ad sex, quatuor, duos Me. 1nenses, aut plus minusis: tamen summa erat eius potestas, non
tantum in exercitus, sed in omnes adeo ciues S populum, ut ab eo non liceret appellare in causa capitali ad populum, uel ad ullos magistratus. cuius potentiae exemplum euidens S illustre Liuius ii sta copiose proponit , infine libri octaui ab Urbe condita. Voc tus est autem Dictator, quod eius dicto, mandato, decretisque dc pr scriptis, omnes parere necesse esset. Reliqua de iure eius apud alios inquire. Undecimum. Ignosci adolescentiae & imprudenti aetati aliquoties posse, modo ne saepius per malitiam peccent. Frustra enim implorabit iuuenis impunitatem a legibus, contra quas non ueretur
292쪽
retur maligne pec are. Caeteriis ineuitabilis casiis di error non uoluntarius meretur ueniam senioribus quoque. Sed de hac illesimultiplex Sc prolixa apud Iureconsultos est disputatio, de iuris di facti ignorantia. Duodecimum. Exulibus eripiuntur bona simul & patria,
hisque ciuitatis, si mulctentur perpetuo exilio, quales nunc Iur consulti uocant deportatos, uel in seruitutem, i in metalla damn tos. Sin autem exulas non perpetuo sed temporaneo puniantur exilio, carent quidem patria ad tempus, & tamen ius ciuitatis suae Tetinent, quales nunc uocantur a Iure ritis relegati, quibus etiam neque bona eripiuntur iure, tametsi huius contraria exempla inu niantur multa, sicut Clodius Ciceroni exuli relegato domum me tit & sacrauit.
Decimuintertium. Cosortem peculiarem sibi habebat
Conual, Imperator, praetor, alius ue magistratus , in exercitu prouincia ue superior, quae cohors postea uocata est Praetoria cohors, inde & praetorianus miles, praetorianum praesidium tape memor tur in historiis, cuius inde ita Caesaribus tanta fuit potestas, ut soli praetoriani milites citra senatus autoritatem, citra populi consei sun legerent aut repudiarent tollerentque Caesares & Imperatores. ut obseruatur in uitis Caesarum. Et hi praetoriani milites sub R mulo appellati fuerant Gleres, a celeritate agilitateque in ossicio praestando. Alias etiam satellites dc custodes principum uoca
Decimumquartum. De rati0ne sc ordine Iintuendi exer- citus infra, circiter principium 8. libri ab Urbe condita, & 1.libri de bello punico Liuius scribit. extatque libellus Modestini cuius dam de instruenda acie Romana, ab illis inquirere potes quo ordine locati sint milites. Fuerunt autem hi sere in prima acie hast ii, inde principes, postea scutati, & hi omnes Antepilani uocabantur. Deinde in iucunda acie locati sunt triarii, hinc lorarii. hoe est qui armatura leuiore utebantur. Denique Accensi, tanquam sapplementarii, qui in mortuorum locum accensebantur. Post hos Omnes tandem erant subsidiarii, qui in subsidio reseruabantur uitianio distri nini praelii sustinendo, tanquam ferociores,& quibus plus confideretur. Praesidiarii uero milites in castris oppidis uerelicti,
impetum oppugnationis arcebant, mire tamen casu temporeq; hicomo haecque uomina uariarunt postea. Equites uero utrinque a comnibus, id est lateribus aciei pedestris stabant,aliquando prociariantes ante aciem,quibus postea Velites Trossuliq; immixti sunt. Diuidiri s tur
293쪽
tur autem totus exercitus in milites leuis armaturae & grauis arma. tunc. Pugnam praeliumque incipiebant primi leues milites, quibus auxilio succedebant rauites. Fatigati autem leues recipiebantur in secundam aciem, unde prius se proripuerant . illisq; grauior & rota bustior miles in pugnam succedens, suo robore horiem sustinere. urgere,protrudere,adiutus equestri aciesolebat.Reliqua de his apud alios autores inquire, ut apud Vegetium, qui de re militari scripsit iustum opus. Mihi enim satis est nic nomina ordinemq; militum qualemcunq; indicasse. Decimum quintum. Supremi ducis uicarius erat Legatus in exercit in ius datu obire officia muniaq; ducis absentis, ita tamen, ne quid praeter eius consensum innovaret. Decimumsextum. Saturnaliorum dies Saturno festus Sesacer institutus est, circiter ducentesimum sexagesimum annum ab Urbe condita, posteaque Saturnalia sunt aucta, ut pluribus diebus agerentur mense Decembri, comitate & festiuitate mira inurucem mittentes munera, ossciaque exhibentes & cinianua mem etiamque Saturni colentes, ideo, quod ille ex Graecia profugus ira Baliam ueniem ad Ianum, artem colendi uineaς agrosque . Scusum monetae, aliarumque rerum Italos docuisset, ut en apud ovudium in 1. Fast.&apud Vergilium in octauo Aeneid. Et in Gra eorum quoque historiis. Vnde & duo Castella luburbana Romae sortita sunt nomina/it alterum diceretur Ianiculum a Iano, alterum Saturnia a Saturnio. Decimumseptimum. Primores non debent iniuriis immodicaque potentia premere pleiatos & populares suos alioqui se ditionum materia praebetur, Quamuis contumacia plebis aliquam do est ui retundenda, plebsq; exercenda, ne otio lasciviat nimio de securitate. Sed de his supra quoque memini in proximo Catalogo, de popularitate moderanda.
Decimuinoctauum. Non solum peccatum & dehinura
meretur poenam, sed uoluntas etiam Sc consilium quandoque pi nitur, si ad aliquem conatum se intenderit, uel alium impulerit ad delinquendum ui precio ue, caulamq; delicti dederit. Λtquo hic locum habet passim uulgata regula Cassiana, cui delictum commodo fuerit, eum quoque debere poenam delicti luere. Nam alioqui cogitationis poenam nemo petitur. Sed de hoc plura I reconsulti disipirant, quando quispiam propter consilium teneatur
reinum nonum. Huic Noemati Liviano, leuatus metu
294쪽
ae suum rediit ingenium, plane quadrat illa Terentii sententia in principio Adelph. Malo eoactus qui suum ossicium iacit. Vigesimum. Captiui,tametsi iam serui iacti sint, tamen non ita crudeliter & immaniter tractari debent, quasi bestiae sint. Nam heri & domini aliquo humanitatis sensu tangi debent, memianisseque illos etiam esio homines, Pamlibet seruos de captiuos. Hic est ergo Catalogus obseruandus ex historiis duodecim
Sed dc bellum Volscum. Ap.Claudio,& P.Seruilio Cossi
prima seditio in urbe Romana orta est, inter plebem & patres, a tore QLicinio propter nexum. uerum Nexus est ius uinciendi debitoris, si aere nequeat creditum re soluere, quo nexu creditor do- .mi suae tanquam in carcere priuato, coercet debitorem & retinet,
quoad sibi satisiaciat quocunque modo. Sunt autem in hae historia multa quidem egregia exempla,quibus describitur diuersus & u rius animorum habitus seditiosae plebis, & hominum factiosorum de impotentium,qui immodice utuntur sua potentia magis,quam ut ad tempus de suo iure nonnihil cedere uelint. Neque uero simplex hare fuit seditio, quia & secestio sella est plebis in montem sacrum.
Flagrabat, id est ardebat. Fremebant, id est plebei. Fremebant. Quςrela plebis
de improbitate potentium, quorum mancipia quasi cogerentur esse plebei. Nexos, id est uinctos. Nexus,Maum, significat ui ctum. Nexus, us,ur,ius ipsum uinciendi. Unius, id est ex plebe. Magno natu. Occasio aeditionis propinquior a calamitate plebei cuiusdam senis nexi & iniuriose tractati, a suo creditore innexu. Et est hypotyrsis.
Inuidiam, id est plebis contra potentes. Glistentem id est augescentem. crescentem. Insignibus, id est, quia erat nobilis plebeius. Obsita, id est foedata. Perempti, id est male affe- , est. Capilli, id est iusto prolixiores. Efferauerant, id est tetriorem quali reddiderant & horribilem. Ordines duxisse. id est praefectum aliquot fuisse militibus. Cicatrices, id est uulncrum signa. Fecisse aes alienum, id est contraxilie aes alienum. Id , id est aes alienum ecbitum. Villa, id est praedium. Cumulatum usuris, id est ag- grauatum. Exuisse, id est spoliaile , quod id debitum 1 s
Tabem, id est morbum contagiosum. Peruenisse , id
295쪽
Ad corpus,scilicet meum, qui debitor sim. Sed in regi stulum. Ergastulum locus est, in quo mancipia deteriora uincti
Opus tacere cogebatur,aut asseruabantur ne aufugerenti Graeci aliis ηα αται uocant. Qitandoq; & Ergastulum significat ipsa uino mancipiorum uinctorum, quibus grauati serui, tamen opus facere& laborare cogebantur.
Foedum,id est maculatum. Auditam, scilicet de seniore milite illo. Soluti,id est a seditiolis. Implorant, scilicet ut sibi feratur auxilium. Agminibus, id est scitio rum. Qui Patrum , id est ex patribus. Temperaxum, scilicet, a ui. Deformitatem, id est ignominiam. Haec, id est uincula. Dicere,id est dicebant. Ipsi.id est,plebei.
Publici consilii, id est Seuatus. Infrequentiam, id est
raritatem. Impediendae recid est ne indeonlulatur & decem natur propter raucitatem Senatorum. Tergiversari,id est te sim declinare a coepto. Ludibrio,id est patribus. Incerti, id est Consules. Veniendo, id est in senatuitu Contraherent,id est consisterent. Appius uehemenstis ingenii Pro illustranda historia & motu agendo Liuius prudenter duos Consules diuersi ingenii inter se consert,Appium ferocem infestum plebi omnia uolentem iure summo agere, qui sua pertinacia magis irritaret & incenderet surorem popula, quam sedaret. Servilium autem leuem,aequabilem,& qui uellet popularis esse,suroremq; & iras seditionis elementer componere. Appio quidem Senatus fauebat & patres, infestissima uero plebs erat. Servilius autem in odio apud Senatum erat, propter popularitatem ineq; tamen utilam gratiam inibat apud plebem, cum efficere non pollet ea, quae promiserat & inceperat. Sicq; coepta seditio hunc annum perdur uit,tametsi plebem ad quaedam officia praestanda pellexerit sua leni
Uno aut altero , id est seditioso. Fledii, id est lenitate. Frangi,id est imperio. Terror,scilicet fuit. Affecere. id est commouem. A deo discordia. Epiphonema. Exultare plebes. Exemplum maliciae x inuidiae in plebeis,qui malint ipsi quoq; perire, modo optimatibus etiam periculum de exitium baemat,quos oderant. Exaerare , id est exultabat. Nomiona darent,id est in album militare. Militarent id est militare deberent. Praemia, id est opes& honores. Curia, id est totus Senatus. Expediret, id est criperet. Ibi curae esse. Breuiter hic complectitur iustae comcionis
296쪽
esonis materiam,qua Seruilius plebis captat beneuolentiam a stimdio Senatus erga plebem. Dei e hortatur plebeios ab honesto de periculo imminenti, ut militiae dare uelint nomina. Caetera uero in praesens differt, quoad per omnia commodius plebi possit con
suli. Misso,id est dimisso. Deliberationi, quam ideo differri oporteat. Maxima,
id est mulacro,non authoritate neq; consilio. Laxamenti, id est spatii. Accepta, id est a senatu r quia non nisi mereode m suasum, uelle sinam ossicium facere, est mere seruile de illiberale.
Nam & turpe est utilitatem praeponi honesto. Concioni, id est suo sermoni. Edieto,id est per edictum. Edendi, dandi. Moraretur, stilicet a mimi possesii ' nem. Fieri, id est fiebat. Proripientium, id est nexorum.
Retinendi,scilicet nexos.)Sacramento militari.ut se iureiurando astringerent m litiae. Vallum inuadunt. Vallum est munimentum castrorum. Munimentakid est ualli. Consul,id est Seruilius. Ardor,id est ad praelium. Praedae datum, scilicet ut liceret cuilibet militi rapere quantum posset,sibiq; priuatim retinere rapta. Nam alias praeda plerunq; in publicum contatur. Romanos, stilicet exercitus. Palan tes,id est errantes. Eques, id est equestres copiae. Exercitus, id est hostilis, quod contra ius gentium est & contra ius militare, simul indicere & facere bellum, cum aliquod spatium inter illa debeat intercedere.
Promissa Consulis. id est seruilii. Ius direre id est dicebat. Nexi, id est ultim propter debita. Cui, id est alicui. Collegam, id est Seruilium. Exprobrahant, id est suas
cicatrices & belli merita. Consulem, id est Seruilium. Sed tergiversari .Tergiversari,cst se subducere ab incoepto. Alteram partem,id est plebis Gerendo se medium,id est cuiuneutri parti se uellet addicere palam. Mollem .id est nimis facilem prae timore. AmbItiosum. id est ad plebem. Fallacem, id est quia non seruaret promissa
Annonae, scilicet curandae, ut suppeterentra, quae ad uictum
Collegiunt,id est societatem. Centurioni, id est prae cto primipili, id est primi Manipuli. Centurio qui praeest centum militibus. Fastigio. id est statu. Vtique, id est maxime. Desperatio enim. Seditio asperitate nimia in apertam utinerupit
297쪽
erupit tandem,ut maiestas quoque Consillis laederetur. Singuli, id est, creditores. Pluribus, id est debitoributi Populari,id est quo silentio uellet sibi gratiam plebeis em reri. Iudicium, id est quod eriperet seditiosum & absolueret. Pertinacia,scilicet Appii. Supererant, scilicet Appio. Secessionem. secessio est eum quispiam se hostiliter quasi abducit, ulturus luas iniurias. Neutris.i.nequepatribus neque plabi. A. Virginius. D eisoquinto anno post exactos roges A. Virginio & T. Vetusio Consulibu editio alterum quoq; nunc annum durauit,estq; aperta seresito facta. Trepidaret,id est,incena esset metu & perim.
Delatam.i .rem. Excepta est,id est res. Clamoribus: scilicet senatorum. Si quod. Alii siquid, & melius. Magis straturuiqui fungerentur officio suo. Publicum consilium. i Senatum. Vnum uirum.Ab exemplo argumentum. Id.uVirum esse praesenti animo & forti. Quam Consulem.i qui non fungatur suo officio. . Correpti cilicet a Senatu. Ocio. i. praemio. Quia homines nihil agendo discunt male agere, sumuntq; sibi licentiam cuiussi id lim. Publica fides cilicet data a Consule Seruilio. Ut pugnent, scilicet liberi non sentia Eorum.i patrum. Ultima, periculosissima. Ad sellas.i.Tribunalia.' Patrum .ideoq, imperitissimus. Animus id est,sortitudo. Vtram re, id est uoluntate patrum uana & plebis pertinacia. Tum demum Consules scilicol dixere. Postulamus. Postulare, est iure petere. Vt ii, scilicet patres.,Ignavia Aia Ilaet nostra. Redeuntsscilicet, Consiles. Ommen inter Se .lom& plebem in soro. Globus d est turba. Impetu eruli e plebis. Quaestionempostulantibus. Postulare quaestionem, est petere,ut aliquis in ius uocetur ibiq; crimen obiectum fateatur, aut M iure defendat.Nam quaestio est nquisiuio criminis & causet in iudicio ipsa cognitio inde & iudex & cognominatur quaeiitor, id est inquisitor uel examinator cauis. Def. VMiatio sententiarum de pacandis seditiosis.
P.Virginius. Vir Consularis. Non uulgabat rem, id
est non censebat omnes nexos solui debere, & liberari a nexu.
De his,id est liberandis. X.Largi .scilicet dicebat. Sis modest pacari. Si alia alioru d est,uinin iuvG de alius
298쪽
non. Accendi, ilicet per inuidiam. Tantum turbaru, id est tantas turbas. Saeuire,id estquam,ut aliquid ui agere possit. Id malumsscilicet laiciuiam. Ad eosa cilicet populares. Agedum.Adverbium hortantis. Pesset,scilicet aliquis plebeius. Qui. i plebeius. Vnum. id est Dictatorem. Rursus, id est si conserretur cum sententia di facto Virginii &Largit. Rursus,id est exaduerso. Exemplo id est collatione. Totam fidem, stilicet debitorum suis creditoribus seruandam. Utrom, id est in utramque partem, Dei inter sententiam Largii & Appii. Privatarum. Quia s natoribus plurimum debebatur a nexis. Quae semper.Noema. Imperium, Dictatorium. Suo, id est iure dictatorio de per se. Haberet, scilicet plebs. Prouocationem, id est ius appellandi, quod civibus concesserat Valerius Publicola homo popularis. Ea familia, id est Valeria. Edicium, id est lex. Edictum est temporaneum, lex perpetua. hoc differunt inter se lex Sc edictum. Potestati,id est dictatori. Nomina dede re, id est militiae. Legiones decem. Illi non omnes habu ruere in urbe Romana, ted in toto Latio, qui quoque cium Romani erant, qui ad bellum hie inscripti sunt. A equi, id est populi. Latinum,id est Romanis socium. Retractare arma, id est ne assuefierent rursim militiae , occasionem capturi aliquando
Excivit, id est elicuit. Contemptim , id est qui eontemnerent Romanos. Pilis.id in turilibus. Rem gerere, id in gladiari. Stupentibus, id est quasi nihil sentientibus: Micare,id est splendere vibratos. Cursu ierant. Et se fui- auerant ita. Uigentes, id est non sessi. Velitras ad oppi
Plus sanguinis factum. id est fissum. Nam facere sanguianem.esit fundere languinem, historica phrasi. Promiscua caude, id est, qua nemini parcebatur, ne mulieribus quidem, pueris α senibus. Pedes, id est pedestris acies. Post pugnam sci licet contra Latinos,de qua supra sub consulatu T. Ebutii & C. V tusii. Posterisu , id est Valeriis. Ad spectaculum scilicet ludorum. Curulis, id est quali utebantur in Curia illi, qui ni gistratus gerebant, aut genuant honoratos. Coloni, id est ab
Consulis, id est seni illi. Temere, id est non ita pru&n
299쪽
teri Male eommissism, id est imprudenter coeptum. Planas uia.id est propter ignaviam. Incruenta, id est, uiae tanRuine parta. Trifariam, id est contra Aequos, Votaos , Sabinos. Euentusscilicet prospero. C um, id est partim. 1um, id in partim. Praeparauerant,scilicet se. Valerius, id est Dictator. In Senatum, id est ad senariamnes aduersus senatum,qui conabantur premere plebem. Medius sedius quasi me deus iuuet fide,uel, me dea iuuet fides, ex quatuor uocabulis compositum. Quod ad me. Aequabilitas Valerii, cui eum Senariis nollet obsequi, sed plebem pergeret premere,erupit tandem seditio in hostilem secessionem. Hoc magistratu,id est.praetura. Privatus, id est sine in pistratu. Indignantem,id est aegre feretem. Suam uicem, id est miseriam plebis. Praestaretur cilicet ipso effectu, ipsa. Incessit a uerbo incesso. Teneri sacramento, id est ii
reiurando adhuc obligatum esse. Exolui scelere. Quia non sunt facienda mala ut eueniant bona,neque maius malum in admittendum, ut euitetur minus. Fama est.id est de sacro monte. I acessis, stilicet ad certamen. suspensa,id est dubia, . . Metu, id est prae metu.Nam Senatus timebat plebem,S plebs seisim timebat Senatum. Plebs, id est qui armati Berant in e peditione sub dictatore Valerio & iam secesserant. A suis,id est plebeis,qnimurbe remanserant Diu fore si dicat, minime. Existat id est oriatur. Ducere,id est putabant. Eam,tra licer concordiam. Per aequa. aia pax etiam iniquissima,m lior est bello aequissimo, dum seditione. Inde, id eli ex plebe. Prisco,id est exoleto. . Horrido .i unpolito. Modo dicendLid est orationi genere. Vide autem Ciceronem in Bruto, & Hadrianum in commentario de lingua Latina, qui genera dicendi quatuor secundum aetates numerant. Primum Prilcum, quod exoletum & incultum erat ab Urbe condita ad bellum usque Punicum secundum. M dium uero a Catone Censorino & Scipionibus, qui circiter almnum Vrbis quingentesimum de quadragesimum uixerunt, durauit ad Ciceronem usque. Deinde optimum genus aetato Ciceronis, Virgilii, Liviique floruit centum annos circiter. Quartum g nus escendi nouum optimo illi longissime impar &diuersum, in dici autem lasciuius, post aetatem Liuii de Fabii fuit in usu , ad mil- Iessinum circiter annum Vrbis, inde uero successit mera propemodum
300쪽
dum barbaries tametsi aliquot boni poetae tum quoque fuerint, sed pauci admodum.
Tempore quo. Apologus mire festiuus & aptus ad plebis
animos reconciliandos, de membrorum in corpore conspiratio,
aduersus uentrem. Nihil aliud, id est agere. Conspirasse, stilicet ferunt membra. Conficerent, ici est manderent. Hae, id est ex hac. Tabem, id est fere absumpta esse fame. Reddet, tem, id est dimittentem, derivantem. Vigemus, id cst ualemus. Pariter, id est proportione sua in uenas. Maturum, id est recentem & bonum. Consecto, id est digesto. Sanguinem, id est sedem animae & uitae. Hominum, id est plebeiorum. Comparando, id est per analogiam singula singulis
Concessiim, id est itum. Sui, id est plebei. Sacrosan-
Η, id est ita non uiolandi, it sacrum, leuotum,execrabileq; esset Cius caput, uitaque cum bonis, qui aliquam uim aut iniuriam suis tribunis inferre auderet. Auxilii, id est pro plebe aduersus Consules. Capere, id est capessere dc gerere. Ita Tribuni. Primi Tribuni plebis C. Licinius & L. Albinus de Sicinius cum aliis duobus creati sunt,quarto Idus Decembris,anno ab Urbe condita ducentesimo quinquagesimo nono:de quo magistratu plura in catalogo dicam. Legem sacratam, de immunitate Tribunorum. Esse Ialam, 1cilicet a Tribunis. Huic historiae de seditione,subnectam catalogum aliquot institutorum atque thesium, quibus exemplacius explicantur.
atque thesium tempore seditionis. Primum ergo institutum obserua de nexis ob aes alienum: ita uero turpe uidebatur ipsis Romanis legibus, suam rem familiarem male curare dc negligore,& aliena quasi pecunia mutuatitia uictitare quempiam cogi, ut ius fecerint creditoribus, non solum ri- agide debita postero, sed etiam ipsos debitores in uincula atque in carcerem priuatum atque in seruit item adeo coniicere, ut si pecuniae non essent soluendae, corpore saltem luerent & fatis facerent. Quare dc cum moreretur aliquis aere alieno obstrictus,plus debens, quam ut exoluere de suis bonis credita posset, reliquis illius cadauer discerpendum, lacerandumque creditoribus dabatur, ut quisev v quo