장음표시 사용
321쪽
Fasces r so licet duodecim. Praetextam, id est uestem ira gistratuum. Curulem, id est quae in curia solita sit poni. Intulis, id est vittis & ornamentis, quibus ornabant capita uictim vim & hostiarum,quae iam erant mactandae ad aram. Vide Vergil
in secundo Aeneid. de Sinone. Uelatos, id est magistratus. Inducant, id est sibi persuadeant. Consuli uetur. Alterum numentum ab inhoncito. Si se commouerit: scili aliquis. Sedueta, id est occulta. Seducta a conscientiaodest sine arbitris. Constaret: scilicet inter eos. Reos, id est duos Consulares. Autor, id cit executorix Primoribus, id est senatoribus. Acies: scilicet militum. Delapsi, id est plebei. Haberent et icilicet contra potentiam patrum. Malo, id cst ut, quia malo nodo malus cuneus sie urerendus. Tum uerdirasci. Materia seditionis & occasio hie describitur a Liuio. Intercessione, id est, impedimento. Ad an t iqua, id est ad pri stina struitutum plebis. Antiqua, id est, antiquam semirute.' Genutio, id in Tribuno plebis. Auxilii, id est in Tribunis. Apparere, id praesto esse ad officium. Infirmius: stilicet esse. Contemnat: scilicet lictores. Eat scilicet insignia liactorum,quae consilibus praeserunt. Militem, id in gregarium.. tacitor nullus, id est in delectu. Appellat, tu est , prouocat. A uobis, id est patratiis. Circumscindere, id est,
Pro se, id est Volerone. Homines, id est plebei Samistum, id est inuiolatum. Nihil cuiquam sanctum. Interdum latini quoque duas aut tresvigationcs coniungunt,quae Omnes
Degant. Discrimen, id est periculum. Tempestati, id est, sevitioni. Violatis lictoribus. Deseriptio iuditionis. Ira,
Consules habuit: scilicet ducentesimo octogesimosecundo anno. Habito, id est posito. Tulit rogationem d est retulit uel rogauit populum, id est interrogauit. Plebei magistratus, id est Tribunus plebis. Tributis, alias tribunitiis,ut
infra in Catalogo cxplicabo. . Clientum. Quia patricii exeludebantur ab illis eoinitiis, Minis testatur. Intercederet, id est opponeret se aliis Tribunis, secundum Appii consilia uipra datum, anno ducentesimo septuagcsimo quarto. Ex collegior scilicet Tribunoru. MoIimine.
id est dissicultate. Extrahitur, id est protrahitur. Reficit,
322쪽
id est denuo creati Consulem faciunt, anno ducentesimo se
Principio. Insipnis contentio Rhetorica uel antithesis sequitur, quia Liuius confert diuersa ingenia duorum Consulum, hist riae uariandae gratia & pingendae, ut motum aliquem & affectuini narrationi continuae immisceat.Describit enim Appium gentilitia superbia ferocem, & infensum plebi, qui ui magis atque maiestate Dimplabis reprimere conetur. Quintium uero depingit aequabiliore animo, & humanum magis , qui plebem tumultuantem bonitate sedandam putet. Est autem controuersia de lege Comu
- Ιs. Lectorius. Contenderet, id est eontentiose diceret. Creatum, id est Appium . Praesto, id est re ipsa efficio.
Occupant templum. Certamen inter patres & Tribunos. 'Sumnioueri: Lilicet caeteros. Ineant di scilicet ex plebe. Submouere' stilicet ex concione. Pro imperio, id est; plena potestate. Ita dicatur: scilicet a uiatore Tribuni. L. storium, id est rudem iuris. Privatum, id est Lectorium priuatum aduersus Consulem uel patritiunt hominem, qui ius tantum in plebem habeat. Tempestatem, id est tumultum plebis. Viribus, id est Tribunitiisequia temporis occasio multa osten dit contilia & excogitat. Vim, id est potestatem Tribunitum. Timor atque irae scilicet pessimi consultores, quorum fauor, tertius malus consultor iest. Dum Tribuni Iuxta illud:
In medior scilicet esse. Sacro monte, id est seditione. Perfertur, id est a Tribunis. Piso, id est historicus. N minat, id cli Pilo. Volsci tum, Bellum contra Volscos & contra Aequos , in quo etiam apparet diuertitis ingenii in Appio ter i & Quintio iniri. Rebus compositis: scilicet inter Senatum & plebenti. Esse, id est erat. Vinculis. id est impedimentis. Odine. id est, oderat. Paterno, id est Appiano. Ear scilicet plebe,. Legem, id est de Comiciis. . Exercitum, id est qui pleraque parte constabat ex plebeis hominibus. Nec poterat: scilicet exercitus. Imbiberat, id est
tam portitox cra: miles. Agebat: scilicet miles uel exercitus. Segniter . Exemplum pinimiam contumacia militaris in me
citu Appii. Contumaciter. id ust inobedienter. vellet: sci- xx 4 licet
323쪽
licet Appius. Adesset: scilicet Appius. Motam.i intentam Moueretur,id est doleret. Prompta,ut est cxhibita,ostensa. Esse 'Tribunos, id est Centuriones. Cavillans, id est calumniam. Certamen animorum, id est contumaciae no-dientiam. Consulem Fabium. Supra anno ducentesimo
Fuit: scilicet exercitus. Appio, id est, contra Appium. Exercitus, id est Appianus. Vis, id est neccultas. Inis ehus, id est debilitatus. Legati: scilicet militares. Apertam speciem, id est proditionis. Vietiis, id est Appius. Tempus noxae, id est moram poenae. Classico, tuba militari. Cum maxime. Exemplum seueritatis castrensis & disciplinae militaris,qua animaduersum est ab Appio in contriinaciam & ign uiam militum, decimatione, hoc est decimi cuiusque sorte lecti tu plicio, de quo more decimandi meminit & Cicero pro Cluentio, dicens: Statuerunt ita maiores nostri, ut si a multis esset flagitium rei militaris admissum, sortitione in quosdam animaduerteretur, ut metus uidellaci ad omnes, poena ad paucos pcrueniret,&plura ibidem. Explicaretur: scilicet in ordines. Nouissimos,id est ultimos. Aliqui putant hoc uerbum non esse Latinum,ideo, quia Cic ro hoc non sit usus, sed milii uidetur bona esse uerbum. Instrui et
scilicet in ordines. Quam Romanus, id est quamuis ignauus. Pacato, id est non hostili sed Romano. Inuectus, id est oratione acerba & inuectiva. Inermis, id est qui abiecerat arma. Dupliciatios . Dupliciarii uel dupliacarii, qui militibus praestant hospitia, sunt Centurionibus inseri res, & ob eam curam duplex stipendium, duplicemq; annonam capiunt. Iam uero duplicarios, uel dupliciarios, uel duplares, uulgo uocant, qui propter uirtutem insignem duo plura ue stipendia ni rentur. Supplicium,id est Poenam capitalem. Caetera multitudo,&c. Synthesis.
Contra ea, id est secus quam apud Appium. Comitate, id est humanitate. Collegae, id est A ppii. Is, id est Quintius. Ingenio suo, id est miti. Hostem, id est Romanum. Patribus, id est senatui. Dominum, id est tyrannum. usu, id est utilitate. Comitiis, id est Tribunitiis. Ex conmIio: scilicet tribunitio. Demptu, id est ademptum Annus:
scilicet ducente limus octogellinusquartim.
Possessorum, id est nobilium: quia nobiles fere partiebantur
324쪽
IN II. LIB. T. LIVII. 32sinter se agros hostibus ademptos, ita ut pensionem aliquam toler biliorem aerario praestarent, ut supra dixi. Nunquam ante. Constantia Appii in sustinenda accusatione sui. Irarum, id est quas meruerat ipse & patres sui per superbiam contra plebem. Non temere, id est raro, hoc nouatum est apud Livium. Obiici: scilicet conquerebantur obiici Appium. Vindicem, id est alteriorem. Certamine: scilicet cotra Tribunos. Iudicium,id est quod patiebatur, hoc est, damnationem. Agenda. i. dicenda. Surumitteret, id est humiliaret. Oris, imultus constans. Contumacia, id est cofidentia. Spiritus, id est fastus. Accusat rio spiritu, id est fastu, tanquam ipse accusaret non accusaretur.
Obstupefecit, id est terruit. Diem. s. iudicii. Tralis. produci. Dies: scilicet iudicii. Laudationem, id est funebre. Supremum diem, id est, mortis. Aequis, id est benignis.
Accusatione: s qua eum Tribuni accusauerant. Exequias, id est funus. Frequens, id est plebs. Perhibuit: scilicet eum. Foeda, id est crudelis, metuenda. Numine,id est Deo. Castra, id est Aequora. Receptui, id est ut miles se reciperet in castra & pugnare desisterent. Religio, id est metus. Exciti, id est euocati, eliciti. Retulere, id est retrofixere. Consuli, id est Re lio. Consules faeli: scilicet anno ducentclimo octogesimoquinto. Ultima, id est maxima. Fumo, id est per fumum. Fuga, id est ad urbem. Prolapsam, fiere perditam. Tenent:scilicet occupatos. Incessere, id est irruere. ab incedo uenit. . ias, id est alio tempore. Solicitae, id est dubiae. Patrum, id est
Creatir scilicet, anno ducentesimo octogesimosexto. Ιnitia: scilicet anni. Adipisci, id est consequi. Signis collatis, id est iusto praelio. Retulissent gradum, id est fugissent. Instando, id est fugando. . Induciis, id est feriis belli. In castra, id est suorum. Semserint : stilicet auctam multitudinem hostium. Quintius sedato. Stratagema inintii Consulis. Hernicorum, id est populi Italiae. Qui scilicet equi. Sonitu, id est cornuum tbbiarum. Hostium, id est Romanorum. Post principia, id est post primam partem exercitus. On vatum, id est debilitatum. Excussisset, id estademisset.
Cbstinatis, id est obfirmatis. Ferebant, id est abunde xx s habeb
325쪽
habebant. Inserre gradu: scilicet contra Volscos. Acieme scilicet pedestrem. nnituntur, id est in superiorem locum comtendunt Castris r id est Volscorum. Duehist scilicet est. Deditur, id est Romanis.SAb, id est post inselice pugnanti Animi ceciderant: scilicci Volscis,qui amissa audacia se d
sendere non poterant sortiter. CATALOG vs HISTORIA Ε ΑΚ ANNO
ducentesimo septuagesimoseptimo. usque ad finem serandi libri , complectens decem annos hie esto pro more instituto. primo. Sicut actiones sunt duplices: scilicet eiullas δc erist Gnales, sic iudicia quoq; sunt duplicia. Nam est iudicium ciuile,& iu dicium eriminale. Iudicium ciuile est,quo aliquis agitur reus debitio contrarer, ut emptionis,locati,&c. & petitur ab eo, ut praestet id, quod in contractu se daturim promisit, aut seruaturum. Iudicium criminale est, quo agitur reus quispia delicti priuati aut publici. Privi l quidem, ut damni dati aut iniuriarum: qnia mnum aut rapina iam pro publicis habentur criminibus capitalibi . Crimen
enim publicum est,aut non capitale aut capitale. Non capitale est, quo accusatur aliquis ad prestandam mulctam: id est, poenam pecuniariam. Capitale est, quo accusatur aliquis ad tuendim poenam capitis extremo supplicio, uel exilio, uel semittite. Daque formula loquendi antiqua, capitis anquirere est, accusare, inquirere de iudicium exercere de capite alicuius,quod nunc uocant iudicialiter procedere contra aliquem reum, ad poenam capitalem. Sic de pecuniae anquirere, est accusare, de iudicium cxcrcore contra reum ad mutictam. id est pecuniariam poenam hiendam. Infra in principio libri sexti de bello Punico. Valde autem sibi temperarunt Tribuni in actione contra Menenium, quod iudicium capitale mutarunt in i uius iudicium non capitale, poenamq; mitigarunt. Et ius quoque Romanum admittit hae i cpe aequitatem, ut capitale iudicium pC Nam capitis mutetur in non capitale iudicium,in pecuniariam pC nam : contra uero admodum raro,& non nisi propter aliquam insuxuem rei improbitarem, actio non capitalis mutatur in capitalem,c uius exemplum habes in loco iam allegato de Cn. Fuluio reliqua a Ilii Gonsultis pete. Secundo. Nullo modo licet reos eripere iudicio ante latam sententiam,& ante peractum iudicium. Tum cnim denique reos
326쪽
smientia, i condemnat, uel absoluit. Tertio. Pessimi de non tolerandi exempli res est, magistratum tametsi malum, aliqua iniuria aut ui afficere, nedum occidere. Nam hoc exemplum facile manaret ad bonos quoque de innocuos
Quarto. Improba uox est plebis conuitiantis, nihil contet plius neque infirmius esse ministriς magistratuum, aut ipse quoque magistrant, si sint qui eontemnant,sibi quenque ea magna atq; ho renda facere. Et hune improbae uoci si parerent populares, nihil sancti & inuiolati haberent leges magistratus, omniaq; labere tur in pesiimam anarchiam,in qua nemo praeciperet recta, imo potius nemo praecipientibus obsequeretur, neretq; tanquam beluarum colluuies. De hae thesi eopiose dicit de Demosthenes, in primaeontra Aristogitonem. Quinto. Non Eeet iure militari in ordinem redigere eum,qui semel gesserit magistratum castrensem. Ignominiosum enim centurioni uel tribuno esset, si rursum gregarius miles fieret, nullo suo
Sexto. Omnino decet magistratum,&quemlibet ciuem,pos habere priuatos affectus publicae utilitati & charitati, ut supra LN pisii me est dictum. . 'Septimo. Comitiorum genera, in sepra quoque attigi in primo catalogo huius secundi libri, plura fuere: scilicet, Curiata, centuriata . Tributa & Tribunitia. Curiata, intra Vrbem ex sing Iis Curiis aliquot conuocatis ciuibus habebantur, plerianque propter auspicia de sacra, uel etiam propter leges serendas. Vnὰede
Curizitae leges uocantur. Centuriata comitia, ex omnibus civibus euiusq; Centuriae, secundum aetatem dc censum collectis labebantur extra Vrbem in campo Martio, uocalauaturq; magna comitia,quorum indicendorum potestasno crat penes ullum magistratum praeter Consules uel Didiatorci uel praetorem urbanum, cum minores quoque magistratus aliquando curiata comitia indicerent, ut Tribuni plebis de Augures, ut Pontifices atque alii. Centuriatis uero suffragiis creabantur Consules, Praetores, Pontifice Aediles Quae-siores, Gnsores, aliiq; maiores magistratus, Se serebantur suffragia secundum praerogatiua classium, ut supra in primo lib. in catalogo Seruit Tullii satis est dicta. Tributa Comitia erant collecta ex civibus uocatis aliquot ex sita tribu, regionatim secundum genera hominum , causas de quaestus. Sic enim postra circitor annum Vrbis quinguntesimum septuagesimum timum, in Fuluio &L.Manlio
327쪽
Consulibus,descriptae sunt tribus, ut non tantum quatuor locales es.sent antea sub Servio Tullio, uidelicet,Palatina, Exquilina, Collina,& Suburrana. Sed ut idcinnumerus tribuum qui & curiarum esset, nempe ux trigintaquinq; tribus numerarent sicut trigintaquinque curiae,& deinceps sicut curiae differrent sacris a se inuicem, sic triabus differrent regionibus & censu. Vnde tributa comitia intra urbem quoque sicut curiata tabebantur, cum certi homines ex una quaque tribu suffragium ferrent, ut de capite ciuis, de lege aliqua. Atque adeo circiter aetatem Ciceronis, plane eadem constat fuisse comitia curiata & tributa, ut est apud Asconium & Valerium M
ximum aliquoties uidere. Tribunitia uero comitia erant,cum triabuniplebis tantum uocabant in concionem homines ex sola pla , praeteritis nobilibus & patritiis, & in talibus ferebantur plebitata, creabanturq; plebei magistratus. Et haec de comitiis supra quoque dicta, hic repetere libuit, cum istorum discrimina ualde referat in historiis obteruarentque aduerte etiam hoc locosic tene Tribunutia an Tributa comitia pleriq; legant in Livio. , Odiauo. Militem magis decet arma tractare, quam leges de sermonis elegatiam nouisse. Plus enim manu,quam uerbis pugnare miles debet & ualere.Et solet plerunq; sane eloquentia esse imbellis, militiaq; illiterata iuxta illud: -
mentos in lingua,tedibus , fugacibus imι' - . De hac thesi uide concionem C. Marii apud Sallustium in Iugurthino.& Ciceronem in primo Officiorum,ubi inquit:
Cedant ama togae. conceΔnt tau ea linguae.
Nono.Tribuniplebis non habuere ius,iae uocandi quidem me . amouendi,nedum coercendi adueritim nobiles S patritios sed ita tum in plebeios, quaenuis postea ita est aucta ipsorum potestas, ut coercitionem quoq; exerccrent In nobiles & patritios,cuius potentiae exempla multa reperiuntur. Verum L.Sylla Dictator ius tribu
nitium ualde imminuit & debilitauit, Pompeius autem restituit in pernitiem & exitium libertatis Romanae. De quo Plutarchum in Sylla & in Pompeio consule. Decimo. Vera esst sententia imperii uim omnem in consensu
obedientium csse, neque satis tutam maiestatem olle sine uiribus obsequentium: tametsi mirabiliter saepe conteruantur magistratus contra inobedientiam de uim popularium. Quia, ut Homerus t statur tape,reges & magi stratus peculiari curae iunt Deo,& taquam alumni iunt deorum, communeq; ius habent cum diis, & conuenit
328쪽
hoc Homericum dictum cum sacris litoris, testantibus magisti tum esse ordinationem Dei, uicem Dei in terris gerere. Proinde uelle Deum suam. ordinationem, suosq; uicarios tueri de conse
Undecimo. Miles desertor est, qui signum suum, ordinentivum, arma sua reliquit εἴ abiecit per ignauialia & metum, contra fidem militaris saeramenti, & contra disciplinam militarem. Poena uero desertoris est, non solum infamia , sed Rc capitale supplicium: Sin uero pleraq; acies fusa, dc in fugam sit uersa, tum piaculare non est, neq; ita intime abiicere arma de metere una cum aliis. Vnde Rr dicterium extat Demostheniς. Virum funientem esse pugnaturum denuosertiter. Duodecimo. Si plures peccarint, quam ut ius sinat hum nitas uniuersos punire, tum aecultas suadet paucos e multis luere Poenam ut ita paucorum exemp o plures deterreantur a flagitio &xquitati aliquid condonetur, nihilominusq; peccata non impunita maneant. Et de hoc uide Ciceronem pro Cluentio.
Recimotertio.Optimates & prudentiores e consiliis subin ueri non debent, alioqui plus damni & probri perueniet ad ipset Hibmouentes, quam submotos, id quod patet huiusmodi exemplo Honorii imperatori qui cum occidi curasset Actium,uirum iuxta strenuum & prudentem, interrogaretq; patritium, quid sibi de cet de Aetii uideretur, respondit patritius improbare lane iactum tuum Imperator nolo,sed hoc sciens dico,quod intcrfecto Aetio, dextra tuam sinistra tibi manu ab ideris.
Pecimo quarto. Rei periclitantes in iudicio pullis de atris uestibus lugubri habitu, supplici uoce& gestu miserabili utebantur
ad misericordiam mouendam,quae humilitas fortem aut innocem tem uirum parum decet,ut pro Milone Cicero quoq; testatur.
, Mortui suis iustis& honoribus minime
sunt defraudandi ultimis.Nam saeuire in mortuos immane est. Vnde Solonis humanissima lex fuit Athenis, quae iubebat capite plecti,uel saltein iniames esse eos,qui mese obloqucrentur mortuis. Vecimosexto.Mendacium triplex est,scilicet iocosum, ossiciosum & perniciolum. Iocosum, cum quis mentitur, uel meta cium dicit ioci causa,tanquam ludens ita,ut facile deprehensus, nomini obsit cautiori. Osticiosum, cum quis mentitur in gratiam de M talem alicuius. Sic toetae uera sellis permisccnt, & falsa ueris,ut oblectent & doceant lectores suos ista amoenitate, dc fabularum it Iecebris minime otiosis.Nain hae nugae teria ducunt. Sic bonus uir
329쪽
quoq; ossiciose menties,non duxerit sibi turpe, si maior inde commoditas aliis obueniat, quam dicendo uera, dissimulare enim v rum aliquando, ualde utile est & honestum, cum non sui proprii commodi sed alteriae utilitatis gratia fit. De hoc uide plura apud Fabium in quarto, capite secundo: & in duodecimo, &in tertio ossiciorum. Periaiciosum uero mendacium est,quod dicit aliquis sit commodi gratia,ut alios decipiat,damn6uc afficiat,quodnc nem decet bonum unquam. Decimoseptimo.Signa castrensia alia sint muta,ut uexilla, manipuli, tus:alia sunt uocalia, ut tubae, cornua, classica, tesicrae: alia sunt media Et hiete ultimo huic catalogo secundi libri sufficiant tametsi ex omni amborum librorum historia Liuiam longe pli ra, imo plurima Dossent annotari. Sed ea priuatae meditationi committere esL utile, ut habeat studiolus lector plura cogitandi de inueniendi materiam, ne,si omnia proponantur,fastidium inde potius,quam ii
nis Velcurionis in primum & secum dum primae Decadis T. Liuii.
330쪽
A NSIO est inter eruditos, rectene, an
secus historia Liuiana in Decades, hoc est decurias, siue denos libros sit distributa. Coelius Rhodi ginus 3 alii quidam Itali. homines docti,existimant ab iplo autore in Decadet diuisam esserhoc argumento moti, quod unicuiq; meadi sua praefatio praeposita caenec autorem ita factinum fuisse, nisi singulta decassibus inchoandis,cuna paulisper interquieuisset, & quasi respirasset,ueluti noui operis exordio sumpto,distinctionem facere. atq; ita historiam diuidere uoluisscet. Vt enim ipsos annales in libros, ita libros eum deinceps in Decades partitum uideri. Hanc opini nem praecipue Sabellicus quo nemo meo quidem iudici formam orationis Liuiana aut maiori diligentia in imitatus, aut expressit felicius adprobare uidetur :qui ut Liuius ab Urbe condita per D cades ita ab orbe condito libros suos inscriptos ac denominatosi , per Enneades distinxit. In contraria sententia sunt, Franciscus Petrarcha,Petrus Crinitus, Angelus Politiani propterea quod neque Florus qui singulorum librorum Livianorum argumenta scripsis r neque Priscianus Grammaticus, cum libros Liuianos allegat: neque lii ueteres,ullam mentionem deradum faciunt, ae . Liuium non per Decades, sed adicripto librorum numero citant. Ac Petrarena non per ipsum Liuium, sed per fastidiosam legentium d sidiam, historiae 1n Decades distributionem factam esse arbitratur. Hoc nobis quoque placet, ut credamus. hanc diuisionem factam. librariis, aut ab illis qui bibliothecis praefuerunt. Praeterea illud reticere in principio non possibin, quin obiter dica mihi il- Ios parum recte facere uideri, qui Liuium ut parum ueracem in historia arguunt, ac odio quarundam gentium salsa prodidisse asseuerant. Id ego propterea credondum non esse arbitror, quodne Octauio quidem Augusto fortunatissimo Imperatori,cum beL. Ium Civile Pompeianum scriberet, gratificandum esse putauerit, quaedam aliter narrando, quam uel acta essent, uel gesta. Itaque