De authoritate sacrae scripturae ac ea introductorum. Libri 3 editi a Roderico Dosma Delgado Pacensi ..

211쪽

CAP. s. LIB.II. DE AUT S. SCRIP. oenda late divina biblia sunt,ut dispiciatur, sintne illato

coalio solidae autoritatis citata,& asserta sententia veas

simili sancita. His in genere statutis,ad specialia descendi potest. Io. C. Peculiaris inductorum exploratio inpene athelico.Vna itaque quq in universum exponendae- rant premissa sint,iam persicra biblia singi latim percurrendum ei ; ut peculiariter dea inductarum personarum autoritate iud cius erre queamus Ac initio in Genesi titulus alius Hebraicc noem quamberesith, hoc emia principio, unde liber sumit exordium, quod Hebriis in usu sit libros a quib

vocibus coepti sint, lenominare: Genesis GrSce vocatur quod in hoc om nium ortus tepore supputato designa-Ge . - tus narretur. Hic inducti Adam loquentis deformata viragine verba, dei spiritu prolata fuisse Servator ostendit ea sicut opera, universorum autori tribuens. Et merito Adam prophetico munere donatus presertim antequam peccaret,existimandus est, qui gloriam adeptus Eccli. pr est super omnem animam in origine teste sapiente lesu. s. i. a. qui& per divinam sapientiam delicto eductus primus suit duititit preconum, quorum octavum Noe pri ia- ceps apostoloium recensuit. Intellixit quippe alios sex interiectos qui continenti successione iustitiam preti, et ' dicassent , Abel, querit acceptum deus respexerat . iu-AU , . . que Christus, & apoilolus tradiderunt: Seth L ii. RS apud homines gloriam nactum iuxta Eccesiasticum; Enos qui coepit amplius cultu dei promoto conce-

212쪽

CAP. io. LIB. II DE AVT. S. SCRIPT. ior Gen. r .a dixit se liberis caritur ii,&vcrnam Elieetcrsuti lurcdem fore:qirum iam non scin et divinum oraculum posteritatem ei num orosissimam spopondisset, de correctio secti C e. is .a.b ta sit, scoex templo rc idete. Non erit hic heres tuus,sed qui egredietur de utero tuo ac deinde Iubiiciatur; Credidit Abram domino.&reputatum cli illi ad iussitia. Quod vero post fidei collaudatae testimonium ubi deus dixistet, se este Iehovali qui Abram de Ur Chaldeorum eduxistet, ut ei regionem Chana itidem daret, subditur Abram locutum, Dominator letiovali, in quo sciam, quod haereditate possessurus sum eam no aliud innuit quam Abram consuluislenum e. quo pacto dignaretur se certiorem facere, quem admodum posteri sui forent in promissae terrae posscssione devetus i. Id quod de' re spondens per sacrificium iustum, &oblatum exhibuit. Gq. r. q. Similiter cum deo per visionem cos pectoae que omnipotentem, sufficientem ve serente, Abraham gaudio ii-

nonagenenaria parici corroboratus est deo respondente, Vere Saram uxorem ei filium paritura . Atqui quod G N immolaturus fili uin famulis dixit, se ac puerum ad eos reversurum, non salso animo, sed praesagiente protulit, Neb. t r. d iuxta mentem Apostoli, arbitrans, quod & a mortuisiplium sulcitare potens deus esset. De verbis aliorum, Ut

Ge.i cud. Berae, Abimelech, Agar, non aliter cura dum est, atque Ge is . .a prout hiuoriae ratio poscat immo nec filiarum Lotaiec

Gen i g. b. V . o Ir . A a cetram o arae, quam deus mentitam coarguit. Amplius

. d... pendenda sunt verba fidelis famuli Abrahar, qui merito ac disciplina heri Iehovali deum appellans vaticino instinctu det inatam Isaac servo dei uxorem explOiavit, ac notitiam Iehovali renouatain Labam, & Bathueli ex-c prcsiit

213쪽

LIB. II. DE AVST. S. SCRIP. CAP. ro. expressit . Restant verba Melchisedek summi sa- cerdotis dei tempore illo , quae ipsa per se subli. V 'mia tum dignitate dicentis praelata , quam Aposto- He Da ius inculmine typorum Chri ili statuit , autoritate di-ivina fulciri accipienda sunt. & verba Lotiusli,quq partim ex turbatione animi prolata ducuntur , ubi prae- G- ' d.sertim stupro filias obtulit, de quo disceptare maioris othest. Deinceps Isaac patriarcha sequitur, qui se- Gm T. Icundum apostolum , fide & defuturis benedixit Ia .cob,&Elau, Vbi Paulus fidem designat, qualem Abrahae praesignarat, de futuris dei revelatione prae - 2 . -

monstratis ob eius autoritatem , conceptam stabilem praefidentiam iuxta ea , que dc fide in communi, capitis principio definierat. Cum igitur Isaac prophetiae spiritu praeditus sit , ad eum modum eius verba summenda veniunt qui Iehovat, deum praedicans, etiam exteros Abimelech , Ochoγath , Phicol eius appellati potestate agonoscere no modo familiares secit

cit, & Rebecam ; quam sororem non est mentitus, iux GCar. ta priscum loquendi usum hodie que non omnino deuium , qum eius soror patruelis, patrui neptis su- Ge. erit. Dissicilius es h ipsam a mendacis simulationiS Gea. ar. consilio , Iacob natum eius a mendacio defendere,

quin faul am patris benedictionem praeripuit. Sed quia cuncta superiori dei consilio gerebantur , qui , .s,

dilexit Iacob , Esau autem odio habuit, sorte per tro- M a, ,. pum dicta omnia summenda sunt ut in veritatem Ie

214쪽

CAP. io. LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. rox deum Abrahae. dc Isaac, ubi Iacobe vigilans Ieho vah, presentem fassus ipsum sibi deum sore peculiati cultu,

ac decumarum oblatione pollicitus cst, agnoscens ipsum patribus revelatum non aliud numen extare, quam cui moderanti coelum A. univcrsa obtemperarent . Post modum vero cuncta digna tanto virosent, qui delectus est uti ternarium numerum plentissimorum perficeret . quorum peculiariter deus. vo

cari trinum.nume,dignum ac decorum duceret. Potissiricii ..e. Inum autem Israel secundum apostolum moriens si-Ge. t. de prophetica de futuris singulis siliorum Ioseph benedixit et in eandem que vatici nil fidem consequen-- ' ' tes duodecim ipsius mox morituit filiorum benedictiones referendae sunt, maxime cum ipse ita ordiatur et Congregamini , ut annuntiem quae ventura sunt vobis in diebus novissimis , & sacer scriptor ea concludens asserat , H qc locutus est eis pater suus,

benedixit que figulis benedictionibus proprijs . quae

sine vere ut praenuntiatae sunt, eventurq ad quenque Ge. et s.f. pertinerent At verba Liae ae Rachielis, nisi quod ali quando hemineam invidentiam produnt , recte su-C,.s,dmi queunt, in quibus & Iehovan deum agnitum edisciplina viri animadvertas. Verum patris earum Q 's Labam etiam idola legimus : cuius verbis qum scriptor subdidisset Et idcirco appellatum est nomen eius Galaad , noster interpres apposuit, id est tumulus testis . similesque explicationes non minus quam tota traductio ad contextus veritatem spectant. Idem enim exempla gratia hic est quod retulimus, ac si pr*ter interpositam Hebraicam vocem diceretur , Idcirco appellatum est nomen eius Tumulus testis.

215쪽

LIB. II. DE AVT. S SCRIPT. CApidi

Qua qua nominium P priorum expositio nisi dii cretio adhibeatur, non raro con fusionem parit,sicut in paralipomenis non parvo dispendio de quo Hieronymus coque itur experimur Poris de verbis filiorum acta ni lacob non cst cur nimium soliciti este debeam us quorum

imogeniti Ruben in patrcm, in losciat, caeterorum lce Gen. eratum facinus praeter alia iaci cliter et tradunt. sicut N G ..poti resipiscenti a pieta e qua se fassi fucre dei Israelis ter

VOS non tacent. Denique lolephi dicta obseruatione digna .sunt, quem ecclesiasticu v mire laudat, cuius innocu . centiam, propitaliam prudentiam benignitatem Gene ,' syseo; hii loria pree dicat quem & Apollo tu, asse ili turmo ucb. O.

rum prophetica fide morientem de prosectione filioru G, sos Israel comemoravi s e , ac de issibus si iis mandas e Ac prophetica eius vcrba con llare cereissima veritate patcr,& riliqua fu i lle ad veritatis amussim directa , piaetcrq iam ubi fratrcs ad criminis agniti poenitentiam arti ficio mirabili deduxit. Ibi naque ambigua nonnullis verba sunt: per Elutem Pharaonis exploratores estis, ut vi e C deatis infirmiora terrae, veniliis. Et qu* dispensatori loseph dicere impera vit Scyphus que furati ei is . ipse est, se in quo bibit dominus meus, de in quo augurari solet et quae inscrius ipse ait, An ignotatis, quod non sit similis mei in augurandi scietia I rogitatio vim asscvcrationis habet ut laesis libris usitatissimum est. In quibus sicut in alijs.croti malum itur non modo simplex scisc-tandi causi quae ignota sint, aut qtit ab alio prolata stare. oporteat, sed etiam figuratum initandi gratia,ex torque di. auferendet dissi ritu lationis, aut invidia ,aut miserationis excitand aut indignationis , aut acrioris it sitis, aut repreliensionis,aut auxictatis significande, de quibus a-

216쪽

IAPso. LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. myp ici Fabium precepta in sacra scriptura passim exempla

reperias. b c d ad obiecta redeamuS. Non ten per canta lata ationes vini assertionis o tiuntur, sed inici dum explorationis iuxta lo piendi i orniam iudicibus preter tiri, solenenae ex oblatis coniecturis non aliud, quam coisecuta onem probabilem diale ei icorum quoque more astruen

tibus. quod N aperte lolcpli AE :ypto piri positus do si-

gia ivit, Hoc est inquiens quod locutus sum o Exploia-em et e cor es eruti S,&in serius. Alioquin per salutem phalationis exploratorcscitis,&, Si paci in cicitis Iuram ctum in super editum per vitam regiam contestationcm innuit veritatis ac tui titi* perpetuo viventis ac regnantis . per Pro W- h. quam reget rcgnat,&potentes doceria ut iustitiam Demum augurium pro divinatione generalitcr sumptum est aut Diaeir Octatarum p)eculiaritet, prout cam titilenti ' c te die secim dum propheticum lunae animus libcr ac dominas in corpore per species inde haustas exercet, quod iam, *.d corpus per tropum apte oseph va, appellavit furto per fratre ' turreptum , qui se fui titia sublatum de terra Hebreorum dixerat. Succedit liber E :: odi, seu exitus filicra Exodus:

lli aci de terra AEgvpti. inuic Leviticus de Levitis cultui pliani peculiariter dicatis agens, huic Numeri , ubi numeratio Osraclitarum de cribitus huic Deuteronomio quo sccundo lex replicata continetur qui Hebraice in- b. scributur. Uele semoth. Va icra Vati daber. Ele ha-debari in , id est de haec nomina, de vocavit. & locutUS ci , Haec verba a quibus v c cibus initia libri ducunt. In duri. et orti m in his loque iacium hominum potissima di viva que adeo eli Mosis alatos itas prae stantissimi veterum vatum nisi ubi repre tensus in urnitur: ut inferius dicctur.

Huiiiiiiii miran aipi ophetiam talidem velut accepti sit simi

217쪽

LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. CAP. io. simi famuli ipse deus extulit: hunc exim s laudi. rest in Abus Syrachides pridicat. Hunc Servator, & omnessere sacrae pagini commendant , qui & ab lapostolis

per Clementem legislator simul, ac pontifex , idem prum xy- Iq3 prophetat, ct rex fertur . Nam re vera cunctorum autore instituente legem tulit que veterem rempublicam erga divinum cultum , & publicam etiam gubernationem ordinaret .utrobique primas tenens hic suprema regia potestate iunctus, illic pontificia , summo sacerdoti j apice, quo non tantum inferiorum sacerdotum obire munia quiret,sed & sacerdotes etiam summates creare,atque consecrare. Tantus itaque lpropheta cum ob iam dicta,tum ob regulam superius statutam is iquod in his quattuor libris vates de setaquam de tertia

persona etiam recte loquente inducta conscriptionem codat,vcrba omnia, nisi ubi correcta sunt,autoritate miminis comprobante vera edere censendus est. Carpsit autem deus Molem ad aquas contradictionis de incre- Nu. v. h

dulitate, qua sane cum Aaron fratre subdiffusus diving pollicitationis veritatem forc implendam ob rebellem ingrati populi infidelitarem, hisitabunda verba,no uti

ivlsus fuerat, constantia protulit. Successe erat etiam de Mosi,quod nimis restitarct,divinam legationemverbis pervicacibus subii e recusans.Facit autem quosdam amoigere, quod inducat deum loquentem se esse Ichovah Em. saac apparuisse Abrahe, Isaac,& Iacob in deum omnipoten tem, sive sibi sufficien tem revelatum, at nona e tuu in Iehovali non ipsis notum reddidisse:qum tamen bs, &multis alijs,quos enumeravimus, etiam exteris divinunomen Iehovali agnitum Genes eos historia pdat, quae ab angelo etiam Agar Egyptii prolatum refert. Nec cin. ira

vide

218쪽

CAP. io LIB.II. DE AVT S. SCRIP. ro videtur consentaneum. si quis existimet in Genes per prolepsim Iehovah dei loco nominatum, quandoqui-

EO. 3 be dem non deerant nomina,el, & clohim illic saepe repe- am, .n tita,& Moses praeterea in prima dei visioneiubans prudenter spirituria, numinis patribus revelati nomen proprium quasi iam certum exploravit. Verum enim vero deus ut prorsus confirmaret ostensionis suae velitarem, illic amplius proprii nominis rationem etiam reddidit inquiens. Ero qui ero,& Ero misit me ad vos, ubi Hebraice est et te pro ero. deinde subdit, Iehovali deus patrum vestrorum. Aperit que plane ab essentia intermina eterna sibi proprium nomen deduci, quae ut fuit, erit perpetim non fluens, non aliquid amittens, nec novi acquirens,nec ab alio sumens, ac depedens sed tota simul duratione quoq3 consistens,quoa erit , semeer extans, pari certitudine, atque quod iam est fuit que una complectes. lehovat, quippe coalitu apparet ex lehie, & ha- vah,erit, fuitque Atque sub hac explicatione Mosi designata recte intelligi potest deum nome suum Iehovali' patriarchis non indicasse. Aliorum introductorum dicta iam persequamur. Verba obstetricum deum timen-

Exo. i. d. tium, non est cur vera esse nequierint, Hebraeas peritas sine obstrecticibus exteris partus procurare solere. Ne autem per singula quaeque humili ma supervacanec circumvectemur , hominum tantum virtute , pietate , prophetia , scientia ve insignium verba deinceps expendemus coeteris praetermissis , qua vera ne , an falsa sint, parum reseri , nisi prout sacrae narraticinis fides exposcat. Iethro cognatus Morium. O .c sis insigne consilium ei dedit , quale deus in nume-DM.b.e.. ri S comprobas te legitur . & in Deuteronomio Moses

219쪽

LIB. IL DE AVT. S. SCRIPT. CAP. ro.

refert idemque candidissime Iebo vali deum magnum p rq cunctis dius agnostens eximias laudii, , re sacrificio coluit: longe aliter quam Pharao, 3 Gg, ptis leti ovali deum inviti tuo malo consessi sunt. At Maria prophetissa soror Aaron Iehovali deum pol Molem cantico eodem cecinit c d adversus mitissimum Molcm dei servii inclytum oblucula cum Aarone, reprehensaque a deo punita fuit, septe diebus lepra percusta. Frater vero Mosis Aaron propheta eius adeo institui qui numinis scita per illum lata nuntiaret alijs, quem & deus saepe tuo colloquio simul cum Mose dignatus arcanorum suorure velatione prophetici numeris participem fecit, & primum Israelis pontificem per Mossem creavit: vir praei astissimus fuit, quem & Surachides, de Sapientia mirifice commendant. Ideo que dicta eius magni pendendasti ut ob id potissimum, quod ea Moses velut a se , atque adeo numine profecta in lacros libi os retulit, nisi ubi reprehensus reperitur. Praeter incredula quippe verba ob aquas contradictionis,& murmurationem cum Mariasu sana cum vitulum conflatilem fudisset, fecit praeconis voce solennitatem Iehovali proclamari: quo quanquam impium vulgus in Ie iovali cognitione utcunque retinere annixus est, perperam cum vera religione mendace superstitionem commiscuit: nec idoneam tanti piaculi

excusationem Mosi praetendit: qua potiorem de negligentia reddidit, tum iiiij eius Nadab,& Abiu igne sacro succensi fuere, ideoq; Moses satisfactionem recepit, si

cut in Levitico habetur. In libro autem numeri verba

Caleb verbis Iosue copulata deus indicavit profecta fuisse ab alio sublimiori spiritu,quam humano , quamque rebelli detrahentium numini,quo plene ipsum iecutus

estet.

i . d. 18'i'.

220쪽

esset. Taliaque verba eiusdem habenda sunt Iosue commemoratis in prioribus i clata qui & Caleb benedixit, Num. i.

quem divini obsequb & fortitu uinis elogijs Surachides

una cum Iesu successore Mosis in prophetis celsius celebrato cxornat. Hic nanque divinus vir dux fortissimus& sub Mose,& post Mosem pietate in deum amplius enituit,qui cum praeceptore in monte quadraginta diebus, ac totidem noctibus mansit qui & si tabernaculo testimonij, ederis que divini lio recedebat, in quo etiam deus spiritum, nempe suum propheticum esse testatus est. Quo circa dicta ipsius non modo in proprio libro, sed etiam hic suspicienda sunt. Invenitui tamen a magistro correctus,qum dixit pugnae ululatum in castris audiri, qui potius canentium erat:& gravius ubi Eldad,&Medad prophetates pr hiberi suaderet, tale ab integerrimo vate responsum excipies, Quid qmularis prome Quis tribuat, ut omnis populus prophetet,&dei cis dominus spititum suum Quo syncerissimo anymo satis ostedit nec se infideli mente populi carnib satiandi multitudinem numini obiecisse; sed ad exaggerandam divini muneris ac potentiae magnitudinem . nec impatientia, sed indignitate querelarum populi acdesiderio motum dissolutionis corporalis,qua metam quietis stabilis in amicitia dei consequeretur prius dicta ingenue se coram ipso estudit se. Deinde Moses in historia inserit narrationem Balaam divinatoris, qui scelcstu costium suggessit, ut Israel per scortationem idola colens a deo alienarctui, Is Iebovat, veri dei notiam nactus , ac verbis identidem ex ptimes adeo ut &rex Balac ipsum notiae usurparci. deo ponente verba in ore ipsius, divino que spiritu irruete quattuor exactissima vaticinia prompsit

. d par