장음표시 사용
181쪽
CAP. c. LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT.
mee trinitatis beaturae habuerunt, sicuti probatioribus theologis sed et Haec cum Graecis Egupti regibus no- beta, hi. tacite potuerint; nestio qua ratione ludare prudenti tactu dicant esse consilio, ut septuaginta interpretes ubicunque secretum aliquid scriptura testatur de patre, filio. dc spii itu san clo, aut aliter interpretati sint, alit omnino tacuerint,quo & arcanum fidei non vulgarent.& regi satisfacerent ne unius dei cultor triplicem etiam apud Hebraeos divinitatem deprehenderet. Nonne satius foret, ut sincere sacra disciplina versa, doceretur et non ut ab errore plures deos colentium revocatuS, consortium trium hypostaseon in una divina substantia noverum esse sed solitarium deum ducens in advel sum errorem traduceretur Veium enim vero nequis ob alia testimonia multiplicem deitatem, plurcs ve deos exis i- mare quiret ,sed unum tantum crederet, multis in locis
id I acri libri asseruere, quoru nonnulla proposuisse suffit R i ' ciet. Per Mosen ita deus loquitur Videte nuncia quod e-Deux, P go. ego ipse sum,& non dis mecum:&Mosesiple, Audi Israel, letiovah,dij vestri, Ie ovali unus est , & rursus, D'v' ' vestri, ipse dij divorum, dominans domi
R' ' s' nantiuini,deus magnus, potens, S terribilis: de Salomoto si,u, Iehovat, ipse dij. nec ultra est. Isaias veros ehovali exercituum .dij Israelis insidens Cherubim tu ipse dij, sol' tu
cunctis regnis tu secisti coelos,& terrai per que ipsum deus. Ego ipse sumante me non est formatus deus, ta . ' post me non erit & rursus. Ego primus, & ego novissimus,& praeter me non dij. & ego Iehovan facies omnia is i. de ulterius, Ego deus,& non amplius,&iterii, Ego deus rii. 6.v. & non ultra dij, & non sicut ego. Haec veritas novo in te stamento constantissima unico nunc testimonio conte-Y ta erit
182쪽
g LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. CAPA.
ta erit apostoli dicentis, Nullus deus alter,nisi unus. De i. C, mysterio vero ineffabilis trinitatis illic explicatius tradi to,ubi filius aeque ac pater deus iidemq; spiritus sanct infinitae perfectionis perhibetur; inde potissima queq3 testimonia promere,operepretiuerit. Matthae de Chri . et sto dicit,consentientibus Marco,& Luca, Vidit Spiritu dei descendetem, velut columbam, & venientem super ipsum, de ecce vox de coelis dicens, Hic est filius meus dilectus,in quo mihi bene complacitum est. Similis que
vox in transtiguratione audita est, quam & a Patre deo LE'. delapsam princeps apostolorum contestatur.At Chris e tus iuxta Matthaeum discipulis ait, Docete omnes gentes, baptigantes eos in nomen Patris,dc iiiij, & Spiritus Sancti Ioanes aute de unigena dei filio profert: In prin Ioah cipio erat illud Verbum, & illud Verbum erat apud ipsum deum,& deus erat illud Verbum,hoc erat in principio apud deum omnia per ipsum facta sunt: & rursit, Patrem proprium dicebat Delim,aequalem seipsum fa- IM. ,- ciens deo: & alibi ab aemulis obiectum Christo, Tu homo extas sacis te ipsum deum quod nec Servator se perhibere, nec sacra scriptura diffitetur. Per eundem etiam
princeps patris legat' discipulis infit, Et ego rogabo Patrem.& alium paractetum dabit vobis ut maneat vobilcum in aeternum, Spiritum illius veritatis: de inserius: Si quis diligit me, sermonem meum servabit, de pater mes diliget eum, & ad eum veniemus .&mansionem apud eum faciemus:& iterum Paracletus autem, Spiritus lan Nicctus,quem mittet Pater in nomine meo, is vos docebit omnia: & rursus: desim autem venerit ille paractetus, ' i s .m quem ego mittam vobis a Patre Spiritus illius Verita
tis, quia Patre procedit, is testabitur de me: & ulterius,
183쪽
Si,ait, non abiero , ille paraescius non veniet ad vos, sinautem proficiscar , mittam cum ad vos, & inferius, Quum autem venerit is, ipse spiritus illius veritatis,
deducet vos in omnem veritatem . non enim loquctur
a semetipso, sed quaecunque audierit, loquetur , &
ventura annuntiabit vobis. Is me gloria illustrabit . quia de meo accipiet, & annunciabit vobis. Omnia quaecunquc habet Patrcm mea sunt, propter hoc dixi, Quia de meo accipiet, & annuntiabit vobis: & iterum. Ab ipso deo exivi. Exivi a Patre, & veni in mundum, sciit antea aemulis dixerat, Ego nanque ex deo exivi & vcni. Haud nanque a meipso veni, sed is me misit. Patrem vero alloquens inquit, Pater venit hora, glorifica filium tuum, ut de filius tuus glorificet te. Sicut dedisti ei potestatem omnis carnis, ut omne quod dedisti ei, det ip sis vitam aeternam. Haec est autem illa aeter navita, ut cognoscant te, illum solum verum deum,
& quem missisti, Iesum Christum & inserius, Glorifica me tu Pater apud te metipium illa gloria. quam habui, prius quam mundus foret apud te, Ad quem
modum calumniantibus dixerat. Priusquam Abraham fieret, ego sum. Et iterum repetit. A te exi vi Eliu me mesisti,&mea omnia tua sunt, & tua mea. Et tu Pater in me, & ego in te. Thomas vero b cruatori suscitato dixit, ille dominus meus, S: ille deus meus sup rans consessionem Marthae velut imitatae Petrum locutum , Tu es Christus ille filius dei illius viventis. Idem ctiam princeps apostolorum de Christo Israelitis inquit, Dextera igitur dei exaltatus , & promi sioonem Sancti Spiritus accipiens a Patre effudit hunc, quem nunc vos videtis , & auditis: & eisdem Chri
184쪽
sti necem exprobans , Principem autorem ve vit in Ares itteriecillis. Paulus vcro ad Romanos de Israelitis a. τ' gens ait, s rorum sunt patres, etiam ex quibus Chrithus est , quod ad carnem attinet , extans super omnia dctis benedictus in saecula. Ad Corinthios autem x. Cer. de almo Spiritu suscepto. Nobis .inquit, deus revelauit ' per Spiritum ipsi'. Ille nanq3 Spiritus omnia scrutatur etiam profunda dei,&subdit,Nos autem non spiritum v, mundi accepimus, sed Spiritum illum qui ex deo, scilicet,est. Ad Philippeses vero, Hoc,ait, sentiatur in vobis, rhi ,.s
quod ae in Christo Iesu qui in fornia dei subsistens no '
praedam reputavit, este paria deo, Et ad Colos senses de coloEi-v-
Christo dicit: Qui est imago dei invisibilis primogeni '
nitus,univcrs, creaturae,quoniam in ipso condita iunt Universa,quae in coelis, & quae in terra,visibilia, re in vis vilia sive throni sive dominationes ive pi incipatus, sive potestates:omnia per ipsum, Ac in ipsum creata sunt, v ii & ipse est ante omnia,& omnia in ipso coni ant. Et ip- v. ix se est caput corporis ccclesiae, qui eth principium, primogenitus ex mortuis, ut sit ipse in universis primas tenes. Et rursum agens de myllario Patris, & Christi subiuna Cyi' - - sit, in quo sunt omnes thesauri sapientiae, Ac scientiae absconditi Ad Timotheum vero de pietatis magno my- ivsterio ait, Deus manifestationern nactus est in carne,iustificationem prae se tulit in Spiritu, visu apparuit angelis,prq licatione innotuit in gentibus fidem fecit in mudo,resuptione redhi in gloriam. Ad Hebraeos denique is sis, ... inquit, Deus locutus patribus in prophetis in ultimis brum. β diebus istis locutus est nobis in silio, cinposuit haere dem universorum per quem & secula fecit. Qui extans splendor gloriae, & inaracter sabit vitia eius, possi tansq; h,oratiis
185쪽
CAP. c.'LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. s
Qmnia verbo vii tulisset . per seipsum purgationem ia- et ciens peccatorum nos rorum sedit in dextera maiestatis in altissimis:& inferius; Cui, ait, dixit aliquando ange lorum. Filius meus es tu .ego hodie genui te:&;adorent se eum omnes angelides:& ad filium,Thronus tuus,deus in saeculum:& propter hoc unxit te Deus, Deus illused , Tu per principi a Domine terram fundas bi, de operam an V u m tuarum se ni coel im, m utabit tur, Tu au tem Hebrum s. v. ipse es,& anni tui non deficient. Et rursus, Amplioris, i ' ' ait gloriae hic prae Mose dignus est habitus,quan ampliorem honorem habet prae domo constitvcns illam. Omnis nanq3 domus constituitur ab aliquo, at omnia constituens deus est. Et Moses quidem fidelis in omni domo eius ut famulus seu minister in testimonium dicendorum, Christus vero ut filius super domum ipsius. Ac demum,Vivens,inquit, ille Sermo dei,&cfficax, de penetrantior omni gladio;&, discretor cogitationum,& intentionum cordis, ac non est creatura invissibilis in conspectu eius,omnia vero nuda, & resupinata, si veadaperta oculis eius,ad quem nobis sermo est. Ioannes item Christo dilectus,de ipsius leto,quo anima seposita. oc est a ciurne dicit: In hoc cognovimus charitate dei aluo stille pro nobis animam sua posuit:&rursum, Tres sunt testantes in coelo, Pater, de Verbum, & Sanctus Spiritus
G . mo mi Mires in unum sunt &inserius,Novimus autem,quod
filius ipsius de venit, de dedit nobis mentem, ut cognos Deum,isci camus illum verum deum,ac sumus in illo vero, in filior eius lesu Christo,bic est ille verus deus, & vita aeterna: ph, ire & in apocalypsi de Servatore agno, Agnus vincet eos, quoniam dominus dominorum est, & rex regum, ae in serius, Vocatur nome eius, Vcrbum dele de , habet lupervestiis
186쪽
i LIB. II. DE AVST. S. SCRIP. CAp. c.
vestimentum,& super semur suum nomen scriptum, A viis, rex rcgum , & dominus dominantium , ut superius Adixerat. Haec qum de divina triade apostoli mirabiliter explicarint, ea fides utriusque testamenti te esstimon s comprobata iugi tradirione , ad nos usque constantissima pervcnit. Vnde mirum nonest Mar. 8 i tialem qui cum cis vixit, sectue apostolum , & Ce pham cognominat, ipsam edisserere meri sice potui s e. Iam quae in symbolo deo attributa noscuntur,nempe infinitae perfectiones, potestas , providentia , bonitas , qnibus universa sustineat, de poenitentibus remittat peccata delens , de iusta pro cuiusque meritis praemia reddat: in sacris libris nullibi non occurrunt;
ideo que de hs pauca loca saterit adducere. In Geneseos initio habetur,l n principio creavitd dij coelos: & terra in
legislatione, Clamavit Iehovah dcus miseracors, de clo Ex s . mens seu gratiotus,longus narium,seu tolleras, & mul tus benignitate,ac veritate, servam benignitatem millibus,tollens iniquitatem, de pi quaricationem, ac peccatum:&in Deutoronomio,Deus fidelis est, Deus veri P rtas,& non iniquitas,i ullus.& rectus ipse: & apud Iob, 'Num investigatione deum invenies num usq3 ad per-' sectionem Sufficientem sibi inveniens & rursum, En
deus magnus, nec noscemus, numeri annorum eius nec M,.s c. v.
inquisitio estiae ulterius,Novi quod omnia poteris nec ' prohibibitur a te cogitatio: Sc apud psalmographum. J'h Magnus Iehovah,&laudandus valde, de magnitudinis eius non est investigatior& apud Isaiam: Non invelli- gatio intelligentiae eius. &apud Ieremiam,Ahali Ieho vali dominatorientu fecisti coelos ac terram in poten- , ,.
187쪽
tia tua magna & in brachio tuo extento : non mirum erit prae te omne verbum. Magnus consilio, multus excogitationei, quod oculi tui aperti super omnes vias filiorum: Adam , ad dandum cuique viro se- cundum vias suas, & secundum fructum studiorum suorum. Ieremiam sequitur Baruch dicens de deo, Ran ' hi Magnus est, de non habet finem , excelsus, &immensus. Cuncta haec in summan Servator collegit suis di-M- i v cens , Pater vester qui est in coelis, periectus est . qui ae Ioan . . v naturam divinam expressit inquiens, Spiritus est dcus. Quod vero creatio e nulla ceu materia pr*cedenti sue- Isaias testatur loquens: Levate in excelsum oculos vestros, ae videte quis creaverit haec: & rursus e divinae triadis personis inquiens , En vos ex non ente, de opus vestrum ex nihilo, de Machabaeorum septem martyruis. Mae . mirabilis mater. Vniversa, infit e non extantibus fe-I. . . L. cit deus. At quod in Sapientiae libro dicitur, quod dei
manus creavit mundum ex informi materia, seu invisa, eo respicit, q uod terra, & elementa in pi incipio c reata & non conspicua fuerunt ante lucem , & inania vacua que formis viventium . qua inde velut e mat ria rudi ori formis inductis pollea producta eam composita exornarunt. Deinde , quod filius dei ex vi i ' h gine carne supta nasciturus esset, quod factum Ioan,
Ma nes . Matthaeus , atque Lucas reserunt, Isaias prae-
silium, & vocabitur nomen eius Emmanuel, a Ma thaeo interpretatum , nobiscum deus , & antea prinitas h--Parvulus natus est nobis, de Filius datus est nobis , de factus est principatus super humerum e lius , & vocabitur nomen eius , admirabilis , &
188쪽
consiliarius,leus fortis, pater futuri saeculi, princeps paetcis. Sanctamve ro Christi conversationem & miranssa opera evagetiliis relata,idem Italas praeter alios vates, prq Inae.1s scripsit, qui etiam depinxit Servatoris nece pro nostris in.si. E. peccitis aspo tandis susceptam,&sepulturam. Iocir ca Corinthias apostolus alti Christus mortuus est,ppec 1 .cocis catis nostris lecundum scripturas,&,sepultus cst. Et addit, Resuri exit tertia dei secundu scripturas,quas e psal Aeo i, mographo ipse,atque apostolorum princeps retulere. Ast . . De tertio die Ionae casus praedictio fuit a Servatore rese i mi. - rata. De ascensu Christi,consessu que ad patris dextram & iudicaria porestate ibidem vaticinia recenset Petrus, spiae. .. b.& ad Ephesios Paulus ex eodem psalmographo, ac Da D u. Eniel mirabilem visionem p rqvidit,cuius iudicismodum et
Servator pr*monstrans explicuit. De Spiritus sancti effusione Ioelis pridictionem Petrus prompsit. Carnis su a turam resurrectionem apostol mirifice describit. & I ob liis . . . ante Danielcm pricinuit. Remissionis peccatorum iri .... cultatem,seu solvendi apostolis Servator concessit,& id vitale remedium per poenitentiam conversis a delicto ad iustitiam semper quocunque die prauto fore, non se- Ebeia pnael Eetechiel protestatus est. Postremo de regno coelorubeato proemio clectorum, ubi recti vident glorian Christi iuxta dicta per Clementem apostolorum, secundum Servatoris per Ioannem pollicita, Paulus apostolus ex Isaia ineffabilia praedicat. Haec venturi seculi vera vita da fideli, nam damnatorum vita in extinguibilis quidem erit
eadem tamen perennis mors, vel nece amarior cruciat
interminabilis. De cunctis amplum symbolum magii Athanasius composuit,ab universa ecclesia eximio consensu receptum. Hebraei quoque tredecim vocatis artilis sua
189쪽
CAP. c. LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. ta
- culis sua dogmata circunscribunt tradentes Creatorem esse perfecta: essentiq, causam unde cuncta derivantur; Deu in esse unum , incorporeum; primum omnium; omni laude dignum vi esse affluentiam dei in aliquos homines, ac per inde prophetiam ; legem c coelis adeo Mosi datam, Mossem fuiste patrem omnium ies phetarum cunctis excellentiorem. Hucusque octo expleti cum ultimo , Mortuorum suturam relurrectioncm, rectuse habent sane intellecti. Non enim oportet, ut Lecens semper adsit prophetia sed latis est ad nostram illu
thrumenti novi vatibus, qui amplius iuxta Paulum rex Cor 3 velata facie gloriam domini speculates in eandem imaginem transformati sunt a claritate in claritatem , tanquam a domini Spiritu. Reliqui praeter decimii, quod Deus cognoscit,& curat opera hominum ad perfidiam Iudaicam Christianae pietati adversam spectant, nempe quod lex non abolebitur, nec mutabitur, nec alia proficiscetur a creatore, neque addetur, neque diminuetur: rursus, quod is benefacit servantibus legem, praevaricates punit. quod que credendum sit Messit tempus, etiasi tardet. Nam licet medium olim verum fuerit durante legis veteris statu erga Israelitas sed non tam,qum abolita est postquam Christus adveniens eam consumavit verum anterius semper fuit falsum,cum lex mutanda potiore per Cbristum foret cunctis ex debito audi cnDeu.i .d, dum iuxta Mosis,& aliorum vatum oracula: postcrius Cesse ii antiquis etiam prophetis adversatur tempus adventus Messiae prifinientibus iam olim praetcritum.
s rationem antiqua revelatio vatibus priscis, & apollo-lis factae Mosem etiam fuiste pryllantiorem cunctis veteribus prophetis sustineri potest, non tamen apostolis in
190쪽
LIB. II. DE AVST. S. SCRIP. CAP. . C. Modus procedendiscrorum bibliorum. , Ndicavimus que praecipue credenda sunt, di
i vino ru bibliorum autoritate certissima expresse contino ii quamquam& cuncta sacrist relata literis ob dei testantis autoritatem credenda sunt. Comprehenduntur autem sanctis libris de quae se eranda iustis felicia premia, quq contra improbis supplicia perpetua parata sint,&qtiibus ad beatam metam vijs tendendu quo fidei affictu quit, iustitit,aiat it, iis que operibus, qui b expectandis a numine opitulationibus, quibus sacris ab eo inlli tutis suscipiendis, uti divina inititutio necessaria spirituali hominu saluti persecta constet,quam fusi explicaro theologicae disciplinc officium et , ut enarratorum biblia ipsa pei singulae
disserere. Nunc enim generalius de divina tractamus autoritate ab alij v discrimi inanda:qua propter non ab rel erit modum procede iidi, quena Ianc e litere tenent,
premonstrare,& an plures adnitit an sensus, excutere,& quem presertim dei inent .s uattuor missimum instituenditii ossi lacris biblijs observati s mi dogmaticus
cuius multa exempla pinae inlisinius; &ab hoc non multum distotens definitivus 1 eluti qum apostoliis si de describens inquit. Fides clis erandarum iubsilientiff. seu p rae ii d entia reru in arg u m en t u m n O n appa ret i u m. p ro pheticus vatum praedictioncs complectens, S praeceptivus, quo quid prana iubet rata vetatur permittitur. caua. vi autet in aequet certa sint q(itriinque a numine prodiitur, placet tamen deo alia ex aliis probata deducere, nec
asserendo tantum imperata love, verusia etiam suadendo.& confirmando insinuarcarqile accepta reddet C. Ita enim apte hominem per modum natureJpsius coit, gruente