De authoritate sacrae scripturae ac ea introductorum. Libri 3 editi a Roderico Dosma Delgado Pacensi ..

401쪽

suorum clamantium ad se die ac nocte, & patientiam habebit in illis 3 Dico vobis,quia cito faciet vindictam illorum. Igitur pontifici Romano autoritas iuridic* po testatis secundum Christum suprema in ecclesia est universa sive quidpiam iubcdo subditos obliget, si ve a vinculi obligatione solvat sive decernens aliquid verum iuxta fidem catholicam necessario tenendum declaret, de quibus per ordinem agendum collatio habenda erit.

I I . Cap. furis pontifici

Tautem apte cuncta distincta lucescant, illud praefendum es non scmperetvel in scriptis suis summos pontifices Romanos autoritate iuridica uti, sed sepe doctorum theolo. gorum,uel iuris prudentium munere fungi, stribentes variorum argumentorum tractatus, sacra vebiblia enarrantes, vel canonicum ius aut quailliones diversas sciscitantibus respondentes. l n quibus eorum autoritas cum ijs annumeranda est,quorum studium imitantur, velut cum priscis doctoribus,theologisve sacris

aut moralibus philosophis, quorum in gregem iuris civilis ac pontifici, consulti concedunti nisi quod hi potiori parte theologos divinam legem edisset entes sequuntur. Huiusmodi autoritas pro scientiae, ac virtutis amplitudine, comparata crescit, iamque in prScedetibus quatum ponderis sortiatur,quopacto cum autoritate divi,

na collata inferior sit,abunde cons at quamquam in docentibus dignitas cunctis praelata suspicienda est. Haec . omnibus uti clara in contesib sunt. At ubi potifides sunt

m e potestatis ossicio functi ut iudices quidpiam decer

autoritas.

402쪽

nunt, illic proprie successorum Petri, de Chi illi vicariorum te autoritas effert. Porro quod ita principali iustu duraturum statuitur,ad ius pontificium pertinet. sive in conciliorii decisionibus a summo antistite confirmatis, sive in iuris canonici voluminibus ius pontificium praesertim complexis sive in extravagantibus dictis, aliis vecostitutionibus seratur. Quod vero ad lacra fide attine, re vicarij dominici suprema potestate decernentis publica declaratione asseritur,catholicae fidei dogma est cun -ctis ubi innotescat,ad spirituale salutem habenda, necessario credendit; sive in conciliorii definitionibus a Petri succestore cdprobatis,sive in canonici iuris codicit, , sive in alijs postea editis decisionibus cotincatur. Atque hoc posterius fuse explicando relicto, nunc de lancito iure pontificio agamus. Huius super humana iura costituta sublimis est autoritas quaten' eius coditor quavis mortalis, suprema ditione apostolis par caeteris principibus ac legislatoribus humanis praesectus praestata Christo universoru domino institutus. Vnde provenit uti talis legislatoris potestas amplior sit, quam ut iuri civili condendo impediri deceat, cui proprie nequaquam dicata, sed altiori est,ipsa quide no civilis, versi collior extans, atque imperans, prout ad scopum suum scopo illius potiorem spectet. Est quippe civilis potestitis finis incolumitas temporaria reipublicae;at ecclesiallicae supremq promotio totius ecclesiae in bono praestantissimo sacrosanctae religionis cum ipsa tendens in finem ultimum bonum beans. Quocirca potestatis civilis scopus ad ecclesiasticae summae scopum dirigi debet, ac si quando ea deviarit, corrigi ab hac& in suum finem ordina aeti, qua causa ipsi subiectas est, alioqui per se diversi

403쪽

LIB. III. DE AVT. S. SCRIPT. Curii.

propriisque limitibus circumscripta. Attamen pontifi-ch iuris autoritas quamlumvis sacra,& divinq proprius . accedens in humanorum iurium statutorum culmine sit: ut ab homine lati, humana est, non proprie divina: qua ideo sic in serior est,ut humana divinis cedunt. Insuper quidquid huic virium inest, a divina talem potest tem instituente proficiscitur : quare divinae praescripto haec obsequi debet, praescribere nullo modo potest. Ad haec divisa omni condita superior nulli subest: haec priter divinam cuius moderamini subiecta est, par in cunctis summis pontificibus Iuxta atque in apostolis invenitur. Ideoque praecestorum edicta queunt a luccessoribus non utique subditis suo cuiusque tempore poscente temperari,augeri, minui, novisque promulgatis in totum abrogari, ne ulterius vim proferat, quam eo usque a conditore habuere. Verum iam pontihch iuris sinus velut e specula mente lustremus,si placet, ut quousque tanta potestas di autoritas extendatur, vel figura tenus designemus. Ac primum distinguenda est civilis principatus potestas non modo generalis, quam non convenire summo pontifici,sed subesse declaravimus: verum peculiaris, quae Petri successori est in territorium Romani sedis patrimonium ecclesiq nuncupatum principum dominoru donatione, aliove iusto ac legitimo titulo acquisitum. In eius quippe incolas vicario Christi seorsiin congruit regia quidam civilis ditio,qua iure valeat tale regimen in eos exercere ac leges condere no secus,atque alij reges erga subditarum provinciarum habitatores . Utque hos ius civile Romanorum imperatorum ubi corum iurisdictio extincta est, extincta est autem in maxima orbis parte in arctum contracta ex antia et qua

404쪽

CAP. ii. LIB. III. DE AVT. s. SCRIPT. 3,

qua latitudine olim occupata, ita summum pontificem non stringit, quo minus imperatorias leges corrigere, antiquare,sicut partim, aut omnino instaui are queat instar aliorum principum, prout subiectorum civili gu- , bernationi viderit expedire ii in quos utique itidem novas prorsus sanctiones ferre valet . Necessarium eth au te id discernere,ne permissa iura cofundantur. Itaque quotiescuque de civili penitus materia minime ad christia. nam religionem universe attinente Romanus pontifex quidpiam statuisse ubivis reperiatur , non generale ius ecclesiasticum cunctis fidclibus sed regiu peculiare sub uditis ita suis tulisse censendus est: veluti qum decrevit illegitime ortam progeniem ab haereditatibus consequedis arcere. Veniamus iam ad purum pontificium generale ius ad omnium fidclium ecclesiasticam hierarchia spectas, iuxta cuius gubernationem de eius proximum finem discrimen pontificu iuris, ac civilis alio tendentis & utriusque latorum sumendum est. Reipublicae namque civilis rector eius conservationem pro scopo habens praecipue bonum exterius attendens tales se cundum id leges condere, ac praecepta edere quit. Hierarchit vero ecclesiasticae in terris ubique palam versantis praeses propinquum eiuscemodi gubernationis scopum respiciens promotionem boni religionis catholi--m.e., . cae, qua italus hierarchig unitas constat, quam promotionem haud semel vocat Apostolus aedificatione a destructione secernens,autoritatem a deo iuxta datum si bi munus nactus est,ut secundum profectum iesigionis non modo exterum numinis cultum, sed & intcrnum potius ex puro animo provenientem complexaes ubere valeac non tantum externa, sine quibus ecclesiastica di-

Κ Κ 3 spositio

405쪽

LIB III DE AVT. S. SCRIPT. CAP. u.

oositio solveretur, sed etiam cum exteris una intcriores actus qui potissime curandi sint; ac de hs etiam permansuros canones stabilire. I nde est . ut sicut civi lcs rectores tangit ilissiones ac leges edere ius naturale comune determinantes specialiter in his que ad cxteram reipubli- utilitatem pertinent ita, licet sublimius, ad totius ecclesie prisulem spectet iussis statutis que prccipere fidelium omnium religiosis spiritualibus commodis com muniter conducibilia, quibus speciatim non solum naturale ius, sed & insuper divinum latum, positivum dictum detcrminetur. Naturali iure oblationes deo debctor in eius honorem exhibende,& stati scili dies, quib cultui divino vacetur, &ieiunia ad offensionem dei delendam cohibendam que, ac mentem in spiritualia sublevandam. Lege Christi sacramenta sancita sunt, &euchai istiam sumere fideles rationis compotes tenetur, dc Ioi 6-LT. absolutionem delictorum confessi a sacerdotibus supe- ,rioribus petere. Scd quemadmodum, quibus que obla as. r. 'ta prebenda sint, iue tempora feriata dei cultui dicanda . . rur . quibus diebus ieiunandum sit iuxta communem populi christiani congruentiam definite, praesulis universialis cstuma iliter atque determinaxc palchali tempore susci

msionem saciendam: sicut Sc in univerium t acraria etis, si ii ac divino cultui publico covenientem celebritatem, ministrationem , modumque circii scribere super ea quae adco legislatore initituta sint : quae plane prout ab ipso

sint praesiti ita,servari oportet; nec praetri mitti,variarive

ullo pacto licet. Culmini vero tantae vicarij dominici poteibatis debetur, ut sicuti caeteris ccisis principibus iura dantibus, non vis directiva solummodo, immo de pari,

406쪽

CA .ir: LIB. III. DE AVT. S. SCRIPT o

tercoacti ix adsit qua pro ratione funct ion is su se legitium is poeni, rebelles coerceat, earumque metu sub trios in ossicio contineat ouales sunt separatio ab ingressiti te-pli. comunicatione sacramentorum fidelium co victu.& mitiores, ieiunia,piae peregrinationes,& alia similes. Secundum haec supremi pontificis ob scorum in aedificandae sanctae religionis munia sunt ecclesiae totius reli giosam rempublicam divinis sacrorum symbolor u fulcimentis pascere, omni ordinatae praesecturae subministratione regere,& ab adversis tutari: quq decem pr(cipue partibus pontificio iure disponi posse apparet. duarum prima de canonicis conititutionibus agat, secunda derectoribus, &sacris mi pistris, & offici cuiusque ac praefecti potestate, tertia de iudicibus, ac iudicijs ecclesiasticis, quarta de sacre & canonicq discipline studio quinta de tutas divini positi ac naturalis communis peculiaribus determinationibus ad numinis cultum attinentibus, velut circa sacramenta, festos dies, ieiunia, oblationes, sacrificia, publicas preces ac dei laudes: sexta de sacris csrimonijs, ac ritib' appositis, quibus seorsirin po- tificalia volumina dicata sunt, ut precibus breviaria, sacrificio missalia nuncupata, doctrine christianet cathecismus; septima de templorum fabricis. & conte torum cui odia, ipsorumque ac ministrorum immunitate, octava de dii libutione oblationum velut primitiaria, ac decumarum , & redituum ecclesiasticoru acquisitione: nona de delictis, & poenis, decima de obligationibus. &contractibus, atque ita de matrimonio pr*ter sacramentia christo collatam eminentiam , de que ipsi adiunctis ut cognatione, & affinitate, denique de te flamentis, de ultimi, voluntatibus quibus sepulturae annectu tur,m si

407쪽

I IB.III. DE AVT. s. SCRIPT. CAP. ii.

quod etiam laci is locis inhaerent.De cunctis his ius ponti licium varijs titulis ac libris agens statuit, maximam-Juc canonum partem in clericoru qui populi christiani

uctores praesertim sunt,causis insumit, quos ut audentius dei cultum exequerentur, a coactrice principium civilium iurisdictione subduxit pro sua celliori autoritate iv xta sublimiorcio scopum ab omnium institutore praelata. Obstringit autem pontificium ius ac iussio summi antistitis secundum finem ad totam religiosam hierarchiam pertinentem. christiani populi cunctam multitudinem, & ad sui observationem universe obligat: at non singulos particulariter, praeterquam pro assumpto a quovis officio, negotiove, quod iuxta pontificiam decisione sit exequudum. aia vero prcfecti ecclesic sunt

publici moderaminis precipui ministri, per quos id in

cunctis debet secundum pontifichiuris normam ad executionem deduci, hos potissimum canonum debitum respicit . uti eos seriari omni parte procurent. Subiecti autem obtemperare hoc modo tenentur, ut pr(latoruiu ssis ex canonu regula prolatis obsequantur, ac nequaquam resistant grativi culpa dissolventes obedicntiam, vinculum gubernationis, unde unitas ecclesiastica pendet : ac ob id ordinationi dei obluctati sibi damnatione

acquirentes. Quamquam vero universum ius cunctam

cui fertur, rempublicam astringit, non singulos particulatim: nil tam e vetat, quominus multa precipiat ad omnes singillatim spectantia, ut in pontificio iure maximest, ni, qu e divinum ius positum, ac naturale commune peculiariter determinat,quorum exempla ps cinissa sint unumquemque obligantium. Nihilominus pontificia decreta promulgata utentium subditorum dissensu, ac subin-

408쪽

CAP. . LIB. III. DE AvT. S. SCRIPTI .i

subinde desuetudine queunt aboleri,' alia tamen ratione, quam civiles leges, quarum latores a republica potestatem nacti communi eius consensu nituntur, ita ut si is desit,cuncta statuta firmitate careat. At vicarius Christi,abeo universorum domino ecclesq toti pontifex atque eo modo legillator ptaeposit' est, minime ab ea, sed . ab institutore in sumnas potestatis functione dependes.

xleonis .d Verum quia ea potestas in prosectum aedificationis ec-PL g E clesiastitae concesta est oportet ut pontificiae dispositiones ac sanctiones subiecta,rurn locis,tempor i, moribus, utilitati aequa proportione congruant. QIo fit ut Petri successor merito dissimulet quas fideles recipere,aut remtinere prorsus renuant, disscnsuque utentium infirmancat apo v das pertendant; ea que tollerantia implicite abroget abho. autoritate sua prosectas: ne fraternitati reluctati ilioqui laqueum inbciat, ubi praeter eas spiritualem salute assequi queat. Prouenit autem talium praeceptionum etiam

non perse iniquarum in valctudo potius ab ipsius latoris consensu tacito,quam subditorum dissensu, dum ijs renitentibus ipse qui potest obsistere, minime obsistenseo ipso tacite sive implicite assentitur. Sic delectus ciborum sabbathis magna ex parte multis in plagis in des Acto. MAE. suetudinem abi jt: sicut & apostoloru paris ditionis conisisti. stitutio de abstinentia cruoris ac suffocati, itidem atque ali q. Nec vero quod illa relata sacris literis sit. aliud qua certitudinem,quod vere ab apostolis lata fuerit, habet: nam quod ad vigorem attinet,iuxta ferentium facultatem in parilis ditionis dominicum vicarium imperium non habentium,proindeque ipsius moderatrici voluntati subdendas constitutiones edentium censenda es . , Quoniam rursus vicatius Christi pro iniuncto munere Ll inter-

409쪽

LIB.III. DE AVT. S. SCRIPT. CAP. ro.

internum cum extero divinum virtutis cultum promovendi secultatem habet: pontificio iure aliquando virtutum actus ita definiens decernit, veluti circa vota, iuramenta, usuras, has veluti ad contractus illa ut ad obligationes spectantia. QSod ut lucidius expediatur, legulave sanctionum principalium munia , prscipere, vetare, permittere. punire, praemio, sive immunitate assic re in pauca, nempe pr*cipere, ac permittere conferamus. Quid enim aliud est prohibere, quam imperare, nequid fiat, decernere punitionem, aut praemium, qua apponi iubere: sicut simpliciter praecipere dictu, edicere ut quidquiam fiat Nam declarare anteriores id e valet, atque denuo ferre,vel corrigere,aut mutare. Nullus itaque divino legissatori subdit , quod iure divino naturali. latove perpetuo praeceptum es ut fiat, aut ne fiat, di

solvere iure potest contrarium iubens: permittere nonnunqua mala valet,ac non raro debet,ne peiora sequantur: sicut & omnium autor multa permittit, sinens mortales libero dato arbitrio uti. Atque in his quq preter divinae legis obligatione relicta in medio sunt, quae ex eo capite licite queunt homines vel facere vel omittere,in seriorum legislatorum maxime se potestas extendit, ut iuxta cuiusq; propinquum scopum expedientia statuat. Hinc oritur, ut summus pontifex nonnulla veluti pacta ob mali specie & occasionem irrita fore merito, ut quene ulterius fiant, praecipiat,ac sanciat quo intercedete ia eiussu illicita reddantur, quamlibet abs 3 illo licita utcu- que esse quirent. Ita beneficiaria fiducia uti Simonia da- nata est,&sepulturae v editio religiosis locis ascript*:& . contractus uti scenebris, in quo prae stas periculum ideo tui. , bo

emollimentam taltra sorte paciscitur iure censeri potest. extide iis .

Multa

410쪽

CAP. ii. LIB. III. DE AVT. CRIPT. Et ulta pr*terea huiusmodi pontificio iure pr*cipue tractantur ob eas poenas,quas fert, emendadis qui tali ii criminia dedecore proximis offendiculo i unt. Ast vota, quibus se numini homines obligant, de iuramenta, quibus etiam mortali pariterq; deo opter divina contestatione adiuncta, pontifex summus uti dei vices interris gerens traditis clavibus solvere ac teperare, ubi ratio poscat, &EM.devo, fideliti spirituali saluti coducat, in usu habet, ac similii, se de rebus multa iure pontificio disposuit. Cunctis enim

et ..et in sanct* religionis bonum promovendis a dco loco sui

Thet uti pater spiritualis praefectus,ex cocessa utiq; autoritate F. Th.5. valet, ubi utilitatis animorii causa subsit talia moderari, et ad . . , quae ita plane deus,pbat: qua loquide paterfamilias ali levi so. quot subditoru vota irrita facere,causa etia no suppetcte

potest. Reducutur aute eius cemodi teperamenta vocata

dispensationes ad privilegiorum favore, quq iusta causa Ret.bene, polcente principalem benignitatem largiri etiam masura decet: no secus atq; oportet summi ostich episcopalisi Ti opere fungentem creditam gubernationem recta dispositione in cunctis exercere, sanctaque iura divina& canonica exequenda iuxta aequitatem curare. Caeterum in omnibus pontifici, iuris decisionibus id quod

decernitur potissime animadvertendum est, ad quod concludendum unicum plerumque caetera destinanture. Id esst enim quod definitum firmum est legislatoris autoritate iubente , servari que debet . Reliqua praemissa , & apposita explicationem definitionis Iationem que produnt, quam sistis est plerumque pro babilem adhiberi. Namque non alia mente a Petri successoribus praeiacta sunt minime volentibus in una determinatione plures confundere; neque rursus quasi Ll 1 ncces-