장음표시 사용
181쪽
clade amixit essumdeditque rem scholasticam. Nonne enim Pueros et adolescentulos, aulum severiori lege in his scholarum umbraculis proficientes, quotiescunque adultiο- res iiivenes in ropinqua Academia liberrime Vagantes, Iudendo , equitando, vel comessando, ne quid turpius di-Cam, genio Suo Obsequentes, et nullis, nisi quos ipsi sibimet circumdederint, limitibus circumscriptos conspiciant, ardentissima prodeambulandi intulverem ac solem Acade micum cupiditate inflammari oportet. Nonne, dum imperia, quibus parent, adstricia ex illorum licentia metiuntur, intolerabili servitute sese oppressos esse, et dum DuciuOsissima lenissimaque magistrorum disciplina continentur, onus Aetna gravius se Sustinere, cum gemitu et indigna tione vociferabuntur Θ Atque in tanta quidem cademiae 11
propinquitate fieri non potest, quin saepe illis blandi ossicii
nomen praetexentes, ObreΡant novelli Academici, eiusdem paulo antea disciplinae alumni, qui scholastici gregis miseria multum deplorata, deorum vitam iam sese adeptos esse glorientur Inhiat istis sermonibus, tanquam e tripode dictis grex discipulorum Piget pudetque, tam diu morosulis morem gessisse magistellis. Valeant igitur supercilia illorum et tristes cathedrae. Praestat adire doctores cademicos, qui ominorum dulcissim nomine aures molliculas permulceant, qui Vultu hilari mellitisque verborum globulis illos alliciant, nec quicquamiraetermittendum sibi esse putent, quo gratiam illorum aucupentur. Sic imber-hes iuvenes, qui ne itum quidem habent boni civis Academici cruda et immatura studia in vicinam Academiam Ρrotrudunt, et illuc tanquam ad beatorum insulas, gratulabundi exultabundique provolant, gravissimas olim tam stolidae festinationis oenas daturi. Quae cum ita sint, et
vicinas Academias in adolescentulorum animis conitimaciac, lasciviae et arrogantiae semina spargere foecundiSSima, satis constet nonne religio esse debet arenti, qui paternum animum non Plane Xuerit, tali scholae tot tantisque obita stam vicinitatem malis obnoxiae, filium committere pCrates quidem ille Thebanus turrim sibi dari praealtam
exoptaVit unde concionaretur ciVibus suis, et socordiam
illis in educandis liberis exprobraret turpissimam. Fg 12
182쪽
vero vel tentoris illius Homerici vocem mihi inditam esse malim, ut Ionge lateque exaudiri queat adhortatio: cavete vobis, Parentes, a Scholis, quibus imminet Academia, unde, quae largissima ibi propullulat vitiorum propago, dispergitur in scholas illi conterminas. Cavete parentes leavete adolescentuli Latet anguis haud in herba, sed in
academial VAudirisiis, credo, auditores humanissimi, rationem adversarii acerrimam. Nec hoc mihi viti dare quisquam poterit, me elimittendo ea, quae Speciose dici poterant,
vel elevando extenuandoque, quibus acriter inhaerendum, causae adversae esse PraeVaricatum. Sed nolite , quaeso,
criminationibus istis ambitiosius prolatis fidem temere adhibere. Quas quidem si diligentius ad Veritatis normam exi
gamus , magis ad caVillationem compoSitas, quam ad per suadendum idoneas esse facile Patebit. Non diu vos morabor, auditores. Sed refellenda tamen sunt singula. Vos facite, aequo adsitis animo, et causam scholarum in Academiae ropinquitate sitarum, id est, Gymnasii nostri,
Vicinitas Academiae, inquis, disciplina impa
tientes eudit scholarum alumnos. Audio, O bone, et posse interdum hanc Vim habere vicinitatem Academiae, ut 13 tirones in scholis, quantum Sibi arrogent barbatuli veterani in Academiis, quantum iactitent sese in irridendis eludendisque decretis Academicis, e propinquo animadVertentes, idem sibi quoque licere Putent, Praefracte negare non ausim. Sed primo tu mihi Valde iniurius esse videris in Omnes Academias et quae Patrum ac maiorum memoria in nonnullis Academiis altas radices egisse penitusque inolevisse uiabatur effrenis morum licentia, legum adspernatio, ac rudis barbaries, a mariSuetudine et comitate seculi nostri dudum expulsa, eam nOSira etiamnum aetate omnes omnino Academias pervasisse, falso arbitrare. Vide, quantum erre in temporum calculo, quantum Oecutias in moribus seculi, et, ne coniuratae in ultionem sui Academiae acerbissimas poenas a te repetant, Vel, ut Sunt ad
iram Suscipiendam aulo procli uores, aqua et igne tibi interdicant, cave Deinde neminem, qui plurium Scholarum
183쪽
indolem ac ingenium perspectum habet, fugit, iustam,
sed communem hanc esse cantilenam magistris Omnium scholarum: eriisse frontem de rebus, effracta SSe Pudoris, ObSequii, et Verecundiae repagula. Aliunde haud dubie Sparsa Sunt semina istius morbi quem seculi morbum dicas, utpote qui non tantum scholarum intimos receSSus, sed regna etiam et civitates hodie pervasit. Et profecto sic se res habet, auditores. Oecundissima vitiorum mater, esse minata mollitia et luxuries hanc quoque universis scholis
nostri affricuit pestem et rubiginem, ut quo molliores sint 14 pueri et deliciis domesticis enervati, e contumacius et impatientius detrectent iussa praeceptorum, O Vehementius emancipari Sese et exsolvi cupiant legum vinculis. Divine enim, ut omnia, Plato in ea disputatione, quam de legi bus instituit, coliciae, inquit, puerorum Grai NOS Oudunt cli scites, morosos, iracundo et quia Dibu causis irritentur M.
At pudori, ais, et castitati dolescentulorum a propinqua cauentia praesentes imminent in Sicliae. Pessima fateor, inconsultae libidinis et impotentium cupiditatum exempla hodieque assim reperias in Academiis, morbo seculi dicam, an quod plures ibi peccandi subna scantur illecebrae. t unde tibi constat O bone, deterri mana istam luem Vel corrupisse tantum Academias, vel ex Academiis in scholas adeo serpere illis conterminas Gliscit hoc malum et latissime dimanat in iis scholis, quas ah
Academiarum contagione longissimum secrevit intervallum. Atque utinam haec adventitia tantum non domestica etiam
exempla Corrumperent teneros uerorum scholas frequentantium animos. Utinam, ut cum Quintilian loquar non ipsi liberorum nostrorum mores perderemus i Vicinae sint licet Academiae scholis nostris. Haud facile coalescunt et conglutinantur animi eorum , qui in scholis et Academiis operam dant literarum studiis. Nota loquor. Atto super 15 cilio plerumque despiciunt veterani isti tirunculos in arctio rem scholarum gyrum redactos, et raro nisi lucelli spes
affulgeat, familiaritatem cum illis contrahunt Enimvero,
Plato II de Legg. p. 791. m. a τρυφη δυσκολα καὶ ἀκροχολα
184쪽
quocunque te Verias, ubique illaqueare student et inescare imperitos adolescentulos essimorum Xemplorum illecebrae. Sic, ut hoc utar, scholae publicae haud raro reperiuntur in oppidis, in quibus stativa habent milites, qui
quod coelibe vita nil disciplinae suae accouimodatius esse putant, e intemperantius obsecundare solent vagis lilndi nibus, essim haud dubie iuventutis scholasticae ad haec minime Oecutientis exemplo. Atqui nondum audivi arentibus, qui filios scholis eiusmodi concrederent, hac militum vicinitate ullum iniectum esse scrupulum. Sic ut aliud exemplum, quod ultro Sese oggerit, non Praetermittam, saepe in iisdem oppidis, in quibus paterii bonarum artium
ossicinae, histrioniam sacere iubentur artifices scenici, O-rumque maXim Plausu, Summa frequentia spectantur sa-hulae. Quod quidem spectaculum ad deliniendos, rerumque frivolarum gustu imbuendos adolescentulorum animos longe maiori, Pollere, quam exempla academica, Vel quοVis Pignore contendere nullus dubito.
At nulla re magis perversa ct Nuitias discedendi in Academiram inccnuitur, liturque in adolescentulorum animis, quam propiore libertiatis , qua perfruun-
16 tur Academici, conspectu. Habent haec quidem spe ciem aliquam. Sed hic quoque frustra esse adversarium nostrum, Vincam facile, auditores Scilicet omnis contro versia huc redit, ut dispiciamus num scholarum in vicinia Academiae constitutarum alumni huius ipsius vicinitatis ΟΡ-Ρortunitate commoti, ardentiori illuc coninaigrandi flagrent cupiditate, quam ii, qui magno locorum intervallo disiuncti Academiam nunquam oculis usurpaVerunt sui. Credo, metarum Verisimilia dicturum esse. Dicendum tamen id quod res est, et quod experientia edoctum saepe mirari subiit Acerrimo lerumque studio ad dulcissimos illos Academicae libertatis fructus degustandos abripi et in transversum agi cognovimus adolescentes in iis scholis, quae longe distant ab Academia, sando tantum et amicorum narrationi hiis sibi cognita contra autem, quibus ob propinquitatem quotiescunque allubuerit, visendi animique oblectandi causa illuc evolare integrum, longe minore illius teneri desiderio.
'imii una ita omnes a natura comparati sumus, ut tranSVO-
185쪽
lemus communia et in mediolosita, capiemus remota, abS-
leporem venator ut alta In nive sectetur, positum sic tangere nolit ).
Atque idem usu venire videmus adolescentulis in remota ali ilia schola procul ab Academia commorantibus. Felicitatis Academicae, Vanis rumoribus mirum in modum au 17ctae, hanc ipsam ob causam, quod illana Propius inspiciendi explorandique nulla adhuc copia facta est longe sunt cupidissimi. Huius desideri quotidie contabescunt, hanc Votis expetunt ardentissimis, quorum damnati digito se coelum attingere arbitrantur, Thrasonum quorundani Academicorum, muli de faustitate sua inter ignotos effutientium ampullis et sesquipedalibus Verbis misere decepti. Colonos Europaeorum, qui spe divitiarum inescati in ter ras Peregrinas alioque Sole calentes sese abduci passi sunt, saepissime iratum genium suum accuSare accipimus, quod Vana opinione delusi non aureos illos, quos animo iam PraecePerant, montes, Sed Sylvas horridas, paludes immensas et Scytharum, quod sertur proVerbio, deserta invenerint. Non dissimili fortuna uti videntur adolescentuli, qui, literarum rudimentis in Schola nondum rite initiati, illotis manibus ad Academica sacra accedunt omnia ibi plana sibi et facilia fore autumantes Vix a risu temperare
tibi queas, si in miseros istos, iam oti sui compotes, iam in illum Iocum, quem diu ardentissimis suspiriis exoptaverunt, in Academiam delatos incideris. Coelo delasgi et
in novum aliquem orbem delati sibi videntur, stupent, ae stuant, discursant, ubique impingunt et vix ero tandena cum nec doctorum Academicorum Scholis cum ructu sese interesse, nec felicitatibus istis, quarum spe lactati advotaVerant, Perfrui posse intellexerunt, sinistro Apolline, iratis Musis se hoc consilium maturandi abitum in Acade 18 Iniam Cepisse, Voce conqueruntur lamentabili. Quanto igitur melior est conditi eorum iuvenum, quos ab his fraudibus et opinionum erroribus tutos Praestat Academiae vi
cinitas. Mi ridiculis istis et ad Ostentationem compositis nu-
186쪽
gamentis de mira Academiarum selicitate illectari nequeunt. Ipsi omnia dispicere, it ropria experientia hic quoque
Verum esse deprehendere possunt illud verbum: ilvj is OSSc oculatu nes stem tinmn, quam auritos clecem. Ἀtque equidem haud scio, mi inter raecipua scholarum in vicinitates Academiam constitutarum commoda aesernm, quod illarum alumni mature enetralia, vel, si dicere fas est, tostscenia Vitae Academicae introspicere, iustumque illi pretium statuere discant. ad mercaturam bonarum artium roficiscuntur qui in Academias se conserunt At qui haud dubie in coemendis conquirendisque mercibus dexterius rem suam administrabunt ii, qui prope habitant, et assidue versantur in foro, quibus tabernas Singulas perlustrandi, aes promercales Venum exposita iterum atque
iterum inspiciendi et institorum ingenia noscitandi crebra lacultas data est Prosecto aut obtus admodum et hebeti ingenio Sint oportet, aut verba sibi dari a mercatoribus merces Venales Protrudere cupientibus, Juniumque sibi vendi a praestigiatoribus, haudquaquam patientur Didicerunt soro uti, et cavere sibi ab imposioribus, quorum int celeberrimis mercatibus semper uberrimus est ProVentuS. At longe alia et multo deterior est conditio eorum, qui longinquis e regionibus advecti Maercaturam faciunt in loco nunquam antea ibi cognito Hi, dum mercimonia exqui runt dum tabernas sciscitantur ab obviis, tum frivolis rebus inhiant. fucosas et fallaces merces sibi obtrudi, imo clitellas sibi imponi, arum intelligunt Fervet mercatus,
diripitur merx proba et sincera ab emtoribus, acta tranSacta omnia; at isti interea stupent in funambulo. Quid
ΟΡuS St, auditores ea, quae diximus. de mercatura transferre ad sublimiorum disciplinarum studiosos in Academia Facile ipsi haec coniectura assequimini, et Vel ex iis, quae hactenus ad diluendas criminationes adVersariOrum a metrolata sunt intelligitis, incommoda scholarum, quibus perpetuum est cum Academia commercium, VeleSS Plade nulla, Vel ea, quae in universum a Scholi Seiungi et segregari nequeunt Enimvero muli maiora ex ista vicinitate ad scholas redundant commoda dum Praeceptores et discipulo in usum illa suum OnVertere et
187쪽
quae fraudi noxaeque esse possint, aVeriere ori Pigent. Nam quid ego commemorem raeclara iuvenum CXempla in stadio Academico strenue decurrentium , cuiusmodi tu res in maiori numero Academicorum exsΡlendescere Ou-
Senianeum est Xonne erectioris indolis iuvenes in Scholis Propinquis hinc quoque exemplum sibi petent et fastum de Pollent, quo facile intumescunt, qui se rimos in aliqua 20 arte putant Quid vero dicam de praemiis et laudia miraeconiis, quae iuVenes isti confecto curriculo Academico Ou- sequi Solent cum plausu et gratulatione honorum omnium pNonne nostros quoque in scholis adolescentulos, quorum aures talibus vocibus undique circumsonant, honesti SSima
laudis inflammabit cupiditas, ut excusso desidiae torpore, eiecta omni ex animo mollitia, ipsi quoque mature emergere cupiant et Volitare per Ora virum p Nam qui propinqua ex Academia virorum doctorum consortio, literariae supellectilis commercio, Varioque eruditionis apparatu non solum a magistris, sed etiam a discipulis, quibus liae curae cordique Sunt, ercipi potes fructus, multiplex ille et
nequaquam contemnendus illum tam manifestum esse arbitror, ut in illo explicando nolim intemperantius abutita itentia Vestra. Ut in auca ni conferam, fortunata est schola, cui frui licet commodis e propinqua Academia co
piose ad illam redundantibus fortunati discipuli, quibus
hunc ampliorem campum Virtuti suae post mensum rite curriculum scholasticum alentem, quotidie contemplari
et alacritati suae nova incitamenta inde petere contigit ).' Quando, ut Columella ait de R. R. I. . nil recte sine eae m-plis docetur, iuvat hic duo subtexere satis luculenta, quibus rem totani facile confici sexistimoni In duobus primariis Saxoniae oppidis, res-da et Lipsiae patetit ludi literarii, antritu fama et plus unius seculi laudibus inclyti. Nam quis ignorat, resdae florere scholam Crucianam, Lipsiae Thomanam, e quibus, tanquam armati e fatali illa machina Troiana, ingens virorum doctissimorum multitudo, per totalia Germaniana sparsa et disseminata, prodieriti Utriusque scholae eadem fere est indoles et disciplina, eadem habentur instituta. At dici non potest, quantum, si nunc spectentur, inter se differant. In schola Cruciana refrixisse fer tu praeclarum illud optimarum artium studium, quo incaluisse es inter omnes aequales enituisse Constat ulumnos illius scholae, rectore Schoet genio, magno illo Saxoniae pol γ histore. In illustri Thomana contra inquam, hac cathedra Vimariensi relicta, commigravit olim Vir incomparabilis, Ioannes Matthias Gesnerus, calet Ossicina, Strenue urgetur opus,
salubri et severa disciplina continentur alumni ita, ut qui scholam illam
188쪽
21 Fortunatum etiam Gymnasium imari ense, quod tantum abfuit, ut detrimenti aliquid acciperet a celeberri-
22 naae enensis Academiae vicinitate, ut incrementa etiam inde caperet laetissima, Variisque ornamentis, doctoribus etiam, in quibus Carpo vium et Gesnerum nominasse sufficiat, inde duciis exsplendesceret. Fuit haec magna et rara eius felicitas, ut nunquam non curatores haberet et nutritore egregios, qui, quicquid ad augendum amplificandumque illud faceret, semper in Promtu ac numerat haberent, magistros vero, qui curis indefessis et vigiliis omnem noXam ab illo propulsarent, et quicquid e re illius es-Set, in Commune consulerent. Quo pertinet in riniis illud institutum ad imbecillam aetatem adversus illecebras vicinae Academiae praemuniendam Valde accommodatum, esu cavetur ne quis antea facultatem impetret 23 scholasticae vitae cum academica commutandae, quam certissima virium suarum institutione Scholastica iam corroboratarum ediderit specimina. hi hac igitur schola prudelitissimis curatorum et Praesidum consiliis, docentium auctoritate et fide, discentium
Pietat et assiduitate florentissima PRINCIPIS SERE S SIMI CAROLI AUGUSTI auspiciis rectoris provinciam mihi obvenisse, impense laetor, deumque hac ipsa hora et
muneris capessendi Solemnitate gratulabundus Veneror, nutu eius et benignitate haec Omnia e sententia et voto mihi suc-
penitus cognorint, antiqlium illic stare honorem literis, uno ore omnes confirmoni. Atqui Cruciana pluribus milliaribus distat ab Academiari honianam in ipso sinu ipsi sensis cadomiae sus optam et enutritam esse di Cas. Ciscitatus Sum nupser, cum resdae commorarer, e Viro harum rerum Pprime gnaro causas, qui factum Sit, ut in tanta magistrorum eruditissimorum, quibus adhuc fruitur Cruciana, affluentia, tanto torpore elanguerint et a pristino splendore degenoraverint Cruciani Causas commentoravit complures, incolarum luxuriem, parentum SOCOrdinia , magistellorum in latibulis ludos apertontium frequentiam, ,Sed una St, inquit, qua inprimis hiboramus Fastu ridiculo inflati dotrectant obsequia, et vix nucibus relictis, cum pennae nondum succreverint, Volare gestiunt in Acadomias alumni nostri.' En vobis scholam ab Acadomi longiuscule romotam, sed cum maxime illa contagione, quam sicare dicitur vicinitas Acadomine, insectam; en aliam, quam cingit et Circumvallat quasi Cademia, auctoritate docentium, discentium moribus et Prosectibus florentissimam. Ceterum universam hanc quaestionem Cite et po
189쪽
xime suScipiendis, testis aderit promissis, quibus in hoc illustri auditorum consessu fidem meam ublice Obstricturus, sinem imponam huic Orationi.
Atque hic subito sese mihi offert, vultuque placido et
Sereno, qualis eorum esse debet, qui beatorum in sedibus sempiterna iam perfruuntur felicitate me Salutat imago Senis longa serie annorum et meritorum Plendore venerabilis. Agnosco Vultum tuum, ab eo tempore, quo primum illum conspexi, animo meo enitu inSculptum, agnosco te,
IOAΝΝEs icMAELMEiΝsia Tu mihi post decursum feliciter stadium, quod ego iam ingredior, lampada tradere, meque in illam scholam, quam accurate et fideliter docendo, et graviter Prudenterque regendo Viginti, et quod Xcurrit, annos Pulcherrime ornasti, vis deducere. Accipi omen; 24 sequar te, beatissima anima, tuisque, quae hic ubique non adumbrata, Sed expressa video, Vestigiis, dum potero,
insistam lΝοlite existimare, auditores, me nescio quibus intem Periis agitatum spectra videre, Vel dicis tantummodo causa haec Pronuntiare. Re vera obversabatur atiimo viri clarissimi, cuius paries mihi impositas esse cernitis, imago. Νο-vistis Heinsium, magni estieri praeclarum discipulum, vi rum de re literaria cum universa tum imariensi egregie meritum, cuius manibus ita in POSterum parentare constitui, ut exemplum eius mihi semper Proponam et Virtutum, quibus eminuit, contemplatione, tanquam calcari quodam ad
idem honestissimarum laudum studium inciter. Multis ille bonis flebilis occidit, nulli flebilior, quam vobis, Heliasia nae disciplinae alumni carissimi. Os ille, dum in vivis fuit,
animo Vere paterno semper in sinu tulit et in oculis vobis intima Latii Graeciaeque penetralia, quae quidem iPSele'nitu pervestigaverat, mira docendi Voluptate, comitate singulari patefecit vobis viam ad virtutem, robitatem, pietatemque non formulariam illam et ieiunam, sed genui nam et ex ipsis fontibus haustam, doctrina, auctoritate, exemplo commonstraVit Vobis Vestiisque commodis curas, vigilias, lucubrationes, Omnesque Omnino vitae rationes dicatas consecratasque esse voluit Dignus rosecto est 25
190쪽
168 vi ΝDici AE SCHOLAIHIM Heliasius, cuiu memoria nunquam in animis Vestris obliteretur, de cuius gloria detractum ire et delibatum, nefas putemus et grande piaculum. Heinsi, tu nobis semper in ore eris, et in pectore. Have, candida anima, et solida
illa nullumque unquam finem habitura felicitate frueret Te, MERDERE, Vir Magnifice, Tuamque erga Sebenevolentiam lubenter praedicare, monumentis etiam Pu
blice tibi inscriptis palam testificari solebat Heliasius nο-
Ster Te spectatore et applausore fabulam in hoc theatrous iii ad extremum illud: laudite, eregit, et ingraVn- Sceni iam aetate favoris ui significationibus subinde recreatus, nunquam titubavit in officio senex venerabilis Telaudatore et praecone honestissimo, qualem Profecto quilibet sibi exoptabit, obtinebunt pauci, ex hoc ipso loco elatus est mortuus. Frustra mihi personam eius in munere 26 rectoris obeundo impositam putem, nisi in illum quoque locum, quo apud Te fuit, succedendi mihi fiat copia. Hanc Veram, hanc amplissimam Heliasiani nominis putaverim hereditatem, quam sane cernere malim, quam si me heredem Scribant, quicquid ubique est beatiorum hominum. Cum quinque ab hinc annis eregrinatione aliqua e has terras u Scepta, Te quoque, Vir Magnifice, ut mos est
Peregrinatorum, Salutarem, et Suavitate sermonum uorum, quibus omnes delinire soles, captus, mirabundusque a Te discederem, statim pupugit animum haec cogitatio: Felix, cui tanti viri consuetudine perfrui, cui Vitam Suam ad eius consilia, muneris sui rationem ad auctoritatem illius componere liceat o me fortunatum quam vix animo Oncipere, nedum Votis expetere tunc auSus fueram, ea nunCSponte sua mihi oblata est felicitas. Praeses et Ephorus a Principe Serenissimo datus ecliuic Gymnasi literario, qua si nescio an ulli, certe paucissimis contigit in universa Ger-' Inscripsit Hordor Heinsius Syntagma pusculorum scholasticorum, quod gener einsit, Rupreclitus, librarius Gottingensis, vir honestissimus, prelo subiecit Gotting. 1788. Ceterum vitam . Heinsit, dignam Sane, quae Ognoscatur ab omnibus, qui quidem his elegantiorum iterarum SaCris initiari cupiunt, exspectamus a praeclaro viri beati filio, --ἐent in Augusto minsio, Professore itoniensi Celeberrimo, Viro, quo Candidiorem torra non tulit, o cui me pluribus nominibus tam obstrictumesoee, quam qui maxime, gratus ac lubens profiteor.