In M. Tullij Ciceronis vniuersam philosophiam de vita, et moribus, ad illustrissimos, & sapientissimos Patauinæ academiæ moderatores, ... Iasonis Denores breuis, & distincta institutio

111쪽

tur etiam M. Tullius in per ractanda illa quissione , de natura dereunta, dum primum potlicetur , se docere deos esse. deinde qualessint. tum mundum ab ijs admin aripo remo comi ere eos rebus humanis, quarum partium altera alterist pricipiu.addemo adu.n. ,quales diisnt,indigemus hoc pricipio deos esse,ad demo adi; aute, eos admini are mudis, idigemus hoc altero principio,quales ipsi sint,hoc es optimi neque enim mundum admini arent , nisi essent ei modi. ad consilendum autem rebus humanis tprincipium mundum eos admini are. e terordo proposito ultimo se a nobis agendo vele sciendo progreditur inde ad primaprincipia imdaganda,per quasnem illum comparemus producamus .unde etiam dicitur ab eodem ori

soleti ordo ad principia, hoc HI asne ad princia pia, quo isse utitur in uniuersa humana, , ciuili philosophia consituenda, dum primo agit de

ne ultimo,st pragantissimo rerum ageradarum,

hoc e de felicitate ipsa ciuili, postea de ciuitate. de republica, de legibus, q- sunt prim rimcipia,er infrumenta, quibus seelicitatem ipsa ac sequamuraut apertissime declarauit Ium mproe

112쪽

, Fa

mio prim Aristium in ultimo capite ultimi libri

ethicorum. Hincsit, ut cum felicitassit finis in consecutionest principium in cognitiorae,in ea in cateris partibus ituras ponitur, quemadmodui mathematicissuppositiones illi,qua ropositionibus,ut a b omnibus concessa, arite Curatur.

Hoc eodem ordine a fine adprincipia ad imitationem Ari telis, , adperfectam methodi sitiem uationem prudentissime utitur M. Eiuae in pertractanda,mordinanda uniuersa hac philosophia humam, eae ciuit ab eodem fessumens doctrina rincipium, inde deueniens ad ea, quae in actionesius ipsius consecutionem antecedunt, hoc es avo cia cum media,tum perfecta, ad ea,vachum, liquam is umenta animata, inanimata, hoc, adrempublicam,ct ad leges, quibus dirigat esuitatem adactiones ex mediis, perfectis os iis , ut tydem peruenire possit

ad illud exoptatum, primo sibi ropositum b

rem nem, ad naturae humauae conuenienter

uiuendum. Neque hoc ordine usis es M. Tullius impulsu, aut caeco quodam Naturae iv

tu, sed prudentissimo consilio, ut pluribus in i cis clarissimae demon auit, appellans Aem ip

113쪽

sum fundametum uniuersae philosophiae,Aquo, qui dissentit de tota philosophiae ratione dissentit,

quo consitura consituta sunt omnia, modo affirmans,nulla ossicia tradi posse, nisi aut ab his, qui solam hones em;aut ab his, qui eam maxime dicerent expetendam,et moderatori reipubucae propositam esse ciuium beatam uitam,re hissimilia. Deprogressu definitivo,quem alii inter ordines eNumerant, nihil ex hoc loco dicam, cumsit potius instrumentum,subseruiens tam ordini a principiis, quam ordini a sine ad principia, ut optime,, sapienterprobauit in eius libris de Methodis Ist ris comes Iacobus Zabaresia,uir simumae , praefantis eruditionis,a quo, quae de hac re attulimus, breuiter in hunc locum traduximus , et huic M. Tussiphilosophiae accommodauimus. Sed ueniamus iam ad eam partem, quae es de methodo, uespecie Ampta, hoc es de forma,re ratiorae argumentandi,quam in uniuersa hac philosophia adhibet M. Tullius. suam non es ignorandum methodum, ut specie umptam, ab ordine ex a teraparte distinctam, esse o in umentum intellectus, faciem ex rebus notis cognitionem rei Cratae cum

114쪽

i illationeia unius ad alteram, quod cum maxiam proprium sit methodi, non spectat adordinem: ut notum es exempli gratia,corpus naturale habere motorem aternum , sed ignotum est, corpus naturale habere motum aeternum; uel e contrarior notum es,corpus naturale h bere motum aternum ,sed ignotum es, corpus naturale habere motorem aeternumehoc mitur utruns ignotum infert e si teles methodo adhibita per illud, quod notum iam es, alterum ex tero inferendo. Huius methodi duasumspecies, e tera dicitur Methodm ex causa cornita ad efectum incognitum,unde ae nitu , gi musmentiam pariens expropositionibus nec sarbs notioribu ,ear causis conclusionis: utequod

habet motorem aternum habet , motum aetemnum a corpus naturale habeae motorem aeternum: rego , motum aeternum, Hac commode, commicter accommodatur lautumodo scienti si eculativis,neque ullo modo aptaripotes philosephia humanae , , ciuili, cuius Musaenon sunt et modi, ut ex eis demon ratio a rei possit , cum praecipue eius subiecta materies sit adeo uari , inconflans, ut tarammodo lege,' non OO -

115쪽

tura constare uideatur. Unde etiam x ri teles

persaepe in hac parte philosephia perscribenda se

defendit , ac tuetur, quod nullam demonstrationem adhibeat,sed eius loco,ea methodo utatur ,

quantes meliori scilicet probabili,ac dialectica, qua non pamat scientiam,sed opinionem; EAlt ra species huius methodi est ex effectu cognito ad causam incognitam,quae est s=ilogismus ex pr positiombus necessarius conflans, quae ab effectis

notioribus ad causarum inuentionem ducite ut suod habet motum aeternum,h et , motore aeternum: corpus naturale habet motum aetemnum: ergo habet , motorem aeternum . Haec quoque commode, conuenienter aptatur scienti' speculativis,neque ullo modo conuenire potest philosephiae humanae, ciuili, cuius essectus , actiones non sunt necessariaesed contingentes ex libera no a uoluntate. Hac itaque duplici methodo neque inristoteles, neque M. Tullius utitur in 'hac prete philosophiae literis mandanda;primo: quia neque huius causae, neque ess ctus eam habent vim, ut scientiam in nobis giagnant , ut optime probauit ori telis ; deinde etiam: quoniamst academicum profitetur e LL

116쪽

Tullius, quod philosephorum genus tollitat ,

hanc necessarium regument radi rationem, , per consequens omnem mentiam. Utitur tamen

methodo dialectica, proba li, qua habet uim

opinionem , non mentiam in animis hominum generandi atque ad hocpraecipue ipse respiciem scripsit quatuor libros academicarum quaesii num,ut tuere ormam, , rationemphilos phandi,quam esset obseruaturus in uniuersaphilosephia tractanda, pellaris eam non 'rogam genus philosiophandi. Voc, quod nam esset, erate explicat in academicissis his uersiae , HI sium omnis cognitio multis si ructa dissicultat

bus,eadesis in ipsis rebus obseuritas,er in iudiciis nostris infirmitas, ut non sine causa , doctissimi homines,, antiquis i innuenire posse ,

quod cuperent, si inlitume nec idei defecerui, neque nos Oudium exquirendi defatigati resim quemus . neque m a dii utationes quicquam aliud agunt,nisi,ut in utra uepartem dicendo, , audiendo ebriam, Or tmquam exprimanca aliqui quod aut verumsit,aut is quam proxime accedat. Ique inter nos, eos, qui se scire a bitrantur,quicquam interes, nisi, quod

117쪽

illi non dubitavc,quin ea uera ino,quae dementauchnosprobabilia multa habemus, quas ut facile, 'firmare uix possumus. Hoc genus argumentandis adhibiturum profitetur eam. Tu lius ear in libris de finibus, ear in libris of ori , dum inquit in exordio secundi libri os lorum :

os autem,ut caeteri, qui alta certa, ta im

certa esse dicunt: Sic ab his dissentientes, ta probabilia, is contra improbabilia dicimus. Desides igitur,quod me impediat ea, quae probabilia

mihi uidentur sequi, quae contra improbare, isque affirmando arrogantiam euitare, fugere t merinatem,quae a sapieratia dissidet plurimumHer in libro iussu Varumprimo,ut ipse de se imo cori mus ad ' a' rari ruri uuis,ut potem,explicabo,nec tame quasi Pythius

inpollo certa,ut sint,crsim quae dixero, sed ut

homunculus unus e multis probasilia coniectura sequens ultra enim,quo progrediar,quam,ut

uerissimilia uideam,nihil habeo certa dicent hi, qui repercipi eaposse dicunt , se sapientes esse 'ofitentur. Hinc etit,quod Academici, Cademicos secutus M. Tullius illud genus argumentandi magis sibi elegerit, in quo daretur in

118쪽

rontrarias pretes dissutandi locus. Names igituraeum nulla usum methodo necessari neque a causis ad effectum,neque A essectis ad causa, sed ea probabisi ratione , quae parere opinionem po silentiam non posset. Sed iam ad inscriptionem horum librorunm, quae eram penultima

pars no a dissumtionis progrediamur jumpsit autem inscriptionem Dorum librorum A Tultas,aut a re tractanda, , a re sultem ut de fibus bonorum , malorum,de osFcijs , de mmiciti de senectuti de constatim ae repulliaca,de legibus,de economicis,aut a locis,in quibus siti dii urationes habita ut academicam , , tusculanarum quaesionum, aut a perfinis , qua in dis distulationibus primas partes Eume et ut Hortensius;aut aresubie simul, apes O ut Lelius siue de amicitia Cato maor uel de

senectute. Universam uero philosephiam, qua innueris actionibus uersaturpartim appellauit philosophiam de uita, moribus gartim appetrauit simpliciter philosephiam per excessentiam, ede

nominationem quandam nugo addito nomine .ctuando enim per exclamationem dixit in quinto tusculanarum quaesionum: O iutae philoso

119쪽

phia dux,O uirtutis indagatrix vultrix s tutiorum,quid non modo nos sed omnino uita hominumsine te esse tui sereTu urbes'persi ,

tu dissipatos homines in societatem uitae com easti,tu eos inter sprimo domicili sideinde comisgijs,tum literarum, ex uocum communione iunxiss,tu inventrix legum,tu magi a morum,

disi inaesssi,nonnesiam moralem , Orciuilem propter excellentiam simpliciter philosophiam appellauitysub eius nomine generatim omnes eius partes complectens; eam,quae in deligendo fine bonorum, Ar in officiis, actionibus ire uirtute ad eum dirigendis posita est, dum ea

uocauit,uitae ducem,uirtutis indagatricem, em

pultricem uitiorum,ecmagi am uitae; eam, quae es de republica,tam eam dixit urbes'perisse,er dissipatos homines inficietatem uita co-uoc Greeam,qua es de legibus, dum eam nominauit legum inuentricem; , eam,quae en de re familiari,aeum ess auit, eam homines iam xisse primo domicilius, deinde coniugiis . in qua quidem exclamatione nullum ines uerta, quod a philosephiam naturalem,ant ad disserendi rationem referri pus uideatur sonsituamus it

120쪽

que uniuersam humariam, , ciuilem philos phtam appellari a Cicerone simpliciter philo Flam, mi Abiam de uita,ed moribus: eius autem primam partem , defletibus bonorum ,

malorumfecundam de officioseu de medio oh Ho,de amicitia,de senectute, de consolati me. temtiam quassonum tus auarum, em paradoxorum,em Camuis laudat ius, quae tota es de t secto sapientis Sio quartam de republica. in tam de legibus publicis sextam economicam, . de legibus domesicis, familiaribus, aeter hortensium, academica quae mes,quos libros, praemium quoddam, ec praeparationem a philosphiam esse docuimus. Hanc aut philoseph,

partem,quae ira actiorae uersatur, Vomisat philo

sophiam de uita,er moribusper uitam intelligesidia mi genus quod eligimus proposito bon rum sine adhibita consultatione. Hi Fendit per haec uerba in quarto de finibus: Sed hocsummu bonum,quod certasignificatione intelvitur,ea uita,quae ex summo bono degitur, quia conium a ei uirtus es,in ripientem stam cadit,saest 'inis bonorum a Xenocrate,atque e sotele con

Atutus es. Hoc autem sumst cx abso e ,