Responsio ad praecipua capita apologiae. Quae falso catholica inscribitur, pro successione Henrici Nauarreni, in Francorum regnum. Auctore Francisco Romulo

81쪽

ea constitutione,quae simplicem continebat antiquare fidei confessionem,& declarationem nulluRegi, aut regno Francolum praeiudicium generi. Cur autem Bonifacii constititutione insolentem iudicet aduersarius, non sali S percipi orna Unam Elle eccle1iam , quod est primum &praecipuum constitiationis illius caput, ex scripturis depromptu, in symbolo Constantinopolitano habemus. Vnius ecclesiae unum este debere Rectorem , quod in eadem constitutione Bonifacius ponit, unitas Ipsa corporis, aedificii, nauis, ouilis, sponsae denique Christi, quae sunt omnia Ecclesiae catholicae nomina, satis aperte docet. Rectorem illum unum apostolum Petrum, & successores eius intelligendos cile, quod tertio loco in ea constitutione ponitur, ex euangelio discimus, ut etianos supra breuiter indicauimus . Omnes omnino homines etiam si reges, atq; Imperatores sint,

Pon fici Rom. subeste debere, idque illis esse necessarium ad salutem, quod est in eo constituti ne extremum, eo certissimo fundamento nititur, quod omnes Omnino homines, qui salvi else cupiunt , ad oves Christi adiungi debent, omnes autem suas oues Petro Pastori eiusque succestoribus Cluistus subiecit. Quod aute in ea costitutione inseritur de duobus χladiis qui sunt in Ecclesia, paene ad uerbum ex libr. sancti. Bernardi desumptum est . Quocirca nemo potest Bonifacii

constitutionem , ut insolentem traducere ,

quin idem ipsum statuat de Bernardi sentetitias

82쪽

tia, quam tame modestissimam,&verssima elle omnes Iudicant. Haec autem sunt verba sancti Bernardi in libro quarto de consideratione ad Eugenium papam, qtue Bonifacius imitatus est. Quid tu denuo usurpare gladium rentes, quem semel iussiis es ponere in vaginam Z Quem et

men qui tuum negat, non satis mihi uidetur attendere uerbum Domini dicentis sic,Conuerte gladium tuum in vaginam. Tuus ergo, & ipse, tuo forsitan nutu,& si no tua manu evaginadus.

Alioqui si nullo modo ad te pertinet & is, dicentibus Apostolis, ecce duo gladii hic no rei podisset dominus, satis est: sed, nimis est. Vterque ergo Ecclesii & spirinialis scilicet gladius,& mate 'rialis: sed is quidem pro Ecclesia, ille vero X ab

Ecclesia exere ius. Ille lacerdotis, is militis manu, sed sane ad nutum iacerdotis, & iustum Imperatori S .

CAP. XXIII I.

TER Tio obiicit aduersarius cognitione criminis haereseos,&iurisdictione in Haereticos semper fuisse permisiam politico magistratui, atque ad eum, no ad sacerdotes, iure optimo pertinere. Id vero probar hac ratioe, qua uerbis eius

adscriba, ne sorte omittit in aliquid a nobis sui stequeratur. Etenim :nquit in legcm Dei cotiderari necesse est , prinau quide in hoc saecido , ubi coguntur omnes magistratui politico & teporali obsequi, humanae iocietatis,& politia terrestris Aiuridici ad confusiones & rixas auertendas:

83쪽

qa secundo autem in altero, ubi Deus soliis iudicat S punit,& eius rei peccu neminem magistratumo huic mundo dedit,qui iniuriam isti f. tam per τε tranigressionem mandatoriam ipsius ulcilcar, nam sacerdotes, custodes , dc pa Uasosi diuinae ει legis, non sunt iudices dati, sed tamquam lenes ει ammoru medici,& ma data Dei no Iunt lancti nes supplicia imperantes, sed amicissima docu-εε metira, monataque alioqui si gladio cogeremur ει ad obseruationem diuinae legis, meritu nostrum e seret perexiguum . Haec ille, qui deinde attexit . quaedam scripturae, & patrum testimonia, quae suo loco discutiemus. Porro qua retroS errores, quaeue monstra in religione Christiana haec obiectio pariat, nemo cre istam expers iudicii erit, qui non uideat, ut iam apologiae auctor non

haere licus solum, sed etiam nouus haeresiarchadice dus este uideatur, nisi forte qui haec scripsisi ut sanctus Hieronymus de Ioviniano,& Vigilantio loquitur, morbo phrenetico sit arreptus, de ' Hippocratis uinculis alligandus. Sed ad singula breuiter res podeamus. Qtuod igitur attinet ad cogntuo ne de crimine haeresis; spectat quidem ad politicum magistratum n haereticos ab ecclesia iudicatos,& damnatos seuere animaduertere;&iudicare sitne aliquis haereticus , an non , qui ad politicum magi matum , di non potius ad e clesiasticum existimat pertinere , eum nihil omnino in rebus ecclesiasticis legisse , nihil scire neceste est . Nota est illa S. Athanasi vox

84쪽

in epis . ad solitariam uitam age netes, de imper tore Con intino, qui in caussa fidei iuvicium, sibi arrogare nitebatur. Quando a condi ar Ioauditum est,quod nidicium Ecclesia vctoditate suam ab Imperatore accepitὶ Aut quando umqua hoc pro iudicio agnitum est illuri mς antea synodi fuere; mul a iudicia Ecclesiae habita sunt; sed neq; Patres istiusmodi res principi persu

de re conati sunt, nec principes se in rebus ecclesiasticis curiosum praebuit. &infia. Q iis Midens eum in decernedo principe se facere Episcopo-ria,S praesidere iudiciis ecclesiasticis, non merito dicat, eum illam ipsam abominatione desolationis este, quae , Daniele praedicta est Neque dissimile est quod sanctum M arti num Imperatori M aximo de ii reli Priscilliani cognoscere uoleti palam dixiste scribit,sulpitius in idib. sacrae historiς , nouum & inauditum esseneris , quod causiam Ecclesis iudex s*culi iudicaret. Quibus

accedat testis tertius sanctus Ambrosus, ut in. ore duoru uel triam testium ster omne uerbuitis; igitur ille in epist. 3 a. ad Valentinianu iuniore. At certe si vel scr:pturarum serie diuinarum, uel uetera tempora retracte mus,quis abnuat in caulla fidei, in cauila , inquam, fidei Episcopos solere de imperatoribus Christianis , non imperatores de Episcopis iudicareὶ Eris Deo fauente etiam senecturis maturitate prouectior , dc tunc de

hoc censebis, qualis Episcopus sit , qui laicisim sacerdotese subnernit. I'ater tuus uir ma-

F 3 turioris

85쪽

turioris aeui dicebat, no est meum iudicare inter Episcopos.Tua nunc dicit clementia: ego debeo iudicare. & infra.Si eo serendu de fide, sacerdotum debet esse ista collatio, sicut factum est sub Constantino, augustae memoriae principe, qui nullas leges ante praemisit, sed liberum dedit iudicium iacerdotibus.Conferamus si placet,Verba apologetici nostri cum verbis horum trium saetetissimoru patru . ille ait, cogniti ite de haeresi semper fuisse permissam politico magistr

tui, atque ad eum iure optimo pertinere. isti cotra constanter assirmant, , condito aevo num

quam id esse permissiam ; nefas este inauditu,&nouum: scripturarum auctoritari, & omnium temporu consuetudini repugna re. Quis iam dubitet magis fidem habenda elle tantis,ac talibus ecclesiae columnis, quam uni nescio cui, qui plane nescit, neque quid loquatur, neque de quibus assirmet Sed iam ratione eius excutiamus.

Assiimit legem Dei, ut mundi huius pacem, 'ctranquillitate respicit, siquis transgrediantur, ea a politico magistratu punie dum esse : eamdem legem, ut diuinu honorem , & amicitiam cum Deo no violandam praecipit, siquis no seruet,etia solo Deo in futuro saeculo iudicanduin, neque ullum esse in terris magistratum , qui eiusmodi crimina cognoscere debeat. At quis non videt hoc perniciosissimum dogma cu scripturis sanctis,cum omni iure diuino humano, cui ipsa manifestissima ratione aduersa fronte punga

86쪽

ete Nonne in ueteri lege Deus blasphemosis crilegos, idolatra per sententiam lucticum damnari,&occidi iubebath Nonne ipse etiam Christum flagello de funiculis facto e templo eos omnes eiecit,qui iniuriam Dei de loco orationis,locum secerant negotiationis Nonne pleni sunt Conciliorum, & Poplificum canones, & ipse etiam leges Imperatorum suppliciis , ac poenis in eos, qui in Deum veroo , aut factis sacrilegi 'sunt pQuis cinquit Augustinus in epist. 1o.ad Bonifactumo mente sobrius regibus dicat, nolite cur re in regno uestro , quo teneatur , uel oppugnetur Ecclesia Domini vestri Non ad uos pertineat/n regno uestro, quis uelit esse religiosus, siue s crilegus, quibus non potest dici, no ad uos pertineat in regno uestro quis uelit esse pudicus,quis

impudicus Sed de hac re satis multa supra dicta

sunt cap. t 7. Quod uero aduersarius addit, Sacerdotes non esie a Deo iudices datos, sed lenes animarum medicos,repugnat in primis Apostolo , qui de se ait. Quid uulta si in uirga uenia ad vos ,

an inlpiritu mansuetudinis λ i. Cor. q. Quo laco per uirgam exponit Augustinus lib. 3. contra epist. Parmeniani cap. I. iudiciariam potestatem. Neque ab eo dissentiunt Chrysostomus, ct caeteri eius loci interpretes. Idem rursus,pr dico inquit in uobis quoniam si uenero iterum non pa cam.& infra. Vt non durius aga secundum pote, statem,qua dedis mihi Dominus 2.Cor. 23. & amlio loco. Aduetius presbyterii accusationem noli F - reciperi

87쪽

recipere, nisi sub duobus aut tribue testibus r. τέ mo. s. ubi apertissime docet Apostolus habere Pontifices sua tribunalia,& more iudicum accusatores ac reos audire,& secundum allegata, & probata iudicium serre . Hinc est illa uox sancti Grego. Nazian. In oratione ad populum timore perculsum, & principem irascentem. Cum uocem suscipitis liberam 3 Et quod lex Christi uos Principes, meae potestati, meoque subiecit tribunali Imperamus enim,& ipsi; addo & imperio mai ri, A persectiori. Et illa sancti Io. Chri lost. homil. 8 3. in Matth ad suos Diaconos.Si Dux quispiam, si Cosui, si ipse denique qui diademate ornatur , indigne adeat,cohibe,&coerce: maiorem tu illo

habes potestatem. Quod si Episcopi, & diaconi,

tantis uiris testibus, ipsos etiam reges,& Impera tores in iis, quae ad Deum pertinent, pro potestate atque i mperio coercere possunt,quanto magis id poterit Summus totius ecclesiae Praesul, & Episcoporum omnium caput λ Sed quid iam de sententia illa dicemus, quam continuo subiecit aduersarius, diuina mandata non esse sanctiones supplicia imperantes, sed amicistima documenta monitaque 3 An est aliquid toti scripturae diuin e magis repugnans ZQuid enim est hoc aliud, quam a perte negare ulla elle ueri nominis legem a Deo datam 3 Et sine ulla culpa uiolari posse, quidquid umquam Dominus praecepit Z Neque enim peccatum esse potest, ubi solum do rumenta de monita, non autem ueri nominis leges uiolantur.

88쪽

ubi non est lex inquit Apostolus Rom. ec

ptaevaricatio. Et alius ite Apostolas . Omnis qui facit peccatum,& iniquitatem facit, Ic peccatum est ioiquitas i. io.m. 3. Vbi graeca uox anomia, , quam interpres reddidit iniquitatem, proprie legis prς uaricationem significat , ut intelligamus, auctore Ioanne, omnem qui peccat legem praeuaricari, neque ullum esse peccatum, ubi nulla est legis primiaricatio . Admittemus ne igitur idololatriam 'periurium. homicidium, adulteriti, turtu, salsa testimonia , Ic alia id gentis , quae Dei lege prohibentur. non elle peccata λ An potius, quidquid sorrini et aduersirius, Dei praecep a uerissimas leges , oc sanctiones esse supplicia imperante S , non autem nada d Acumenta monitaque esse

satebimur 3 quidὶ Q md in testamento ueteri passim Deus ad suas leges adiungit seuerissimas pq--ctias;&in nouo Christ as clam iri Nili quis renatus fuerit ex aqua dc spiritu, non intrabit in regnu coelorum qui dixerit fratri suo salue, reus erit ge- hennς ignas ; Sc qui soluerit unum de mandatis istis minimis, minimus uocabitur in regno cςlorum ; & Apostoli in concilio Hierosolymitano nota ne onus quoddam uerissime legis impone-i re, de non sola documenta montraque sedare testantur,cum ita scribunt. Visum est Spiritui sancto, de nobis nihil ultra imponere ilODis Oneris, quam hec necessaria 3 An non denique concilia omnia plerumque ad canones suos anathematis pqnam annectunt Sed egregia est omnino

89쪽

foratio, cur leses Dei documenta, monitaque non

sanctiones supplicia imperantes esse iudicauerit aduersarius. Alioqui enim inquito si gladio cogeremur ad obseruarionem diuinς legis, meritu nostrum esset perexiguu. Quasi vero libertas, quς

requiritur ad meritum, externae coactioni, & no potius intern q, ac naturali necessitati repugnet. Cum lex aut iudex supplicium cominatur, comporis membra fortasse poterit coercere, Voluntatem non poterit.Quocirca semper humana voluntas, Dei adiutorio praevertiente, & comitante,& legem implere velle potest amore iustitiae,& mereri gloriam apud Deum: potest etia sponte sua velle violare, aut certe non implere, & ira diuina in se prouocare. Certe ad plerasque Dei leges seruandas gladio cogimur, dicente Apostolo Ro in. I 3. si male egeris, time. No enim sine caulIa gladium portat, & tame qui eas leges cui par est implent, eos vitam aeternam promereri Cluistus no obscure significauit, cu ait, Si vis ad vitam ingredi, serua mandata, Matth. I9. Et cur denique leges poenam simul,& premium constituerent, nisi merito locus esset in eius legis im- , pletione, a cuius praeuaricatione poena dete retὶ I ex igitur, supplicium imperans, & iudex in peccatQres armatus non meritum impedit, feci a praeuaricarione deterret.

A v I v N O r T postea consequenter aduersarius testimonia scripturie & patrum , qua qu orsum

90쪽

9I quorsum pertineant,vix arbitror illum ipsum ictre,qui propo fuit. Primum allegat illud ex Apostolo 2.Cor. I.Non quia dominamur fidei uestrς, sed adiutores sumus gaudii uestri . Fateor Apostolum caussa fidei non fuisse dominum Corinthiorum. Vnus est enim liostrum omnium DO- minus, qui nos creauit& redemit. Praepositum

tamen, Pastorem fuisse uice Christi,& eius nomine leges scire,α praeuaricatores punire potuisse non negabit, qui legerit illud eiusdem Apostoli Hebr. 3 3 .Obedite Pr positis uestris,& subis te eis &c. Ac illud I.Cor. ii. Laudo uos quod precepta mea tenetis.& 2. Corinth. ro. in promptu habentes ulcisci omnem inobedientiam.Se

do adiungit illud 2.Tim. 3 Omnis scriptura diuinitus inspirata utilis est ad docendum ad arguendum, ad corripiendum in iustitia r non a ut addit aduersarius, ad cogendu,& puniendii. Sed istam additionem negantem non ex Apostolo , sed ex cerebro suo male sano deprompsit. Posse enim Pastores secundum scripturas cogere oves ad bona pascua,& a noxiis prohibere , & detrectantes

punire, nonne apertissime idem Apostolus do- cuit, cum ait, quid uultis Zin uirga ueniam ad uos I.CDr. q.&,ut non durius agam, secundu potesttatem, qua dedit mihi Dominus 2.Cor. Io.&quod paulo ante citauimus, in prompt u habentes ulcisci omne inobedientia 1. Cor. Io.Tertio profert

Chrystestimoniu,qui in dialogis de sacerdotio separat regalem potentiam ab Euangelico mi . nisterio