Observationum selectarum ad rem litterariam spectantium tomus ..

321쪽

sane universi huius vitae thesau fila buci se ,

queretur. i. ag. II: Dum enim sanguis et perpetuo motu per subtiles poros partium ἰpartim sui4psius. partim corporis totiusConservationi velissim .itur ; Ita obtingit nihilominus ipsi, pertinae perpetuum ad silidas fibraso &. intestinum motum caloris, sui ipsius extenuatio atque di lutio,in serum excrementisium:U . ' de perpetuo nouo commeatu Opus est, quo amissae portioni noua quantitis substituatum f. III: In hunc finem assimi de rua . menta, uti in propatulo est; Ita eadem rati nis evidentia nititui, qrm illa respondere debeant huic es ut, sive mandri is talem smpedirium, e quae tinguis prognaici possit.: N IV.. Facium hoc, seu praebem materi am sanquini in genere constituendo aptam,

' acquiestere placeat : Praecipua inter haec c' sumstumreta, triticum far, secate, oryZa, m lium nostras , & myx Americanorum , unodivulgus frumenrm Syracenicum a Bl

322쪽

stuctus varii, iuxta qualemcunquo inliqui seporem Uetiam leni quadum lubricitHeg Rxucti: innique variorum animalium carnesse tumine i egelarinae. Re Fera tamen Vere. ecipua inter haec osnuia sun dictit illa pri-m Mumemado lac. s.1Vbi quidem rationi obvium est,quod M-mnia horum generii alimenta,proprie ei v*-

stabilibuys ut haec e terra tota suam materiamna istantin. Animalia enim quorum camibus

maxime vesti selemus, vegetabilibus nutriri in materiam carnissura vegetabilia habere; impropatulo emubi inrem Lar veluti prinHime& simplichis tale extractum , sive materia, Q. vegetabilibus, a crassioribus & inutilibus fe- colentis.& rarticini sciam liberata existit, adeoque in alimentum --α velut magis immediate uonstituetidum, tanto magis iam

. 9 s: VI. Interim est omnino insignis non stilum humani appetitus oh sed brutis et-, iam non paucis, semiliarisή praecipuer tamen illis, quaein His magisiadsuesciam: ut ne que paucis, qu melioribus &scopo directo ,, nempe nutritioni , ina, s immediate S vel absolute quadrantibu A acquiescere velint ἡsed porpetuo P Non magis ad plura, quam anaritione terga inclinent. 1 P a

323쪽

riosi perscrutabile , cur homo , adeo amet

S appetat des imprimis notabiliter Mipi se

iam omni rionali indigitatione caret, in quo proprie consistat detuminatio illa, ut aliquae tales res dicantur BENE, D E, farei Te; aut Contra male sapere, aduersum has rem praebere, Quantumlibet auremi nulla harum rerum, neque ae priori neque a PGneriori, vere rationalis 'causa via proporti ii subsit r Imoetiam multa horum minime rari hominum ge-:communia; Notum ramon atque certum est,quod in his praecipue rebus admodum prolixe occupentur plerique hoα, mines, Ut appetituitauo. arn maxime ero ita, licet irrationalis tamen vitamsiadulgeant, imo longe magis adhuius gemriSaescu-: lenta ferantur, quam ad alia. Certioris sique manifestioris utilitatis. MF.,VIU De brutis quidem, negari neque Potest, neque debet, quod in ilὼ specialis

quaedam constitutio organorum, indigitare videaturi quod alia ipsorum ad hanc , .esia ad aliam victus rationem , mox a prire larma,ta & instructa sint. Maenim cuminora animalia,ventriculum habent & intestina, a graminiuororum & gyantu Mum iisdem partibus,

tota structura longe plurimum diuera coincidii haec constitutio ade u variis geue-

324쪽

tibus animalium, ut sine reliquo respectu ad uniuersam suam Deciem , hac in parte circumstantium illam,quali magis genericam, se-. quamur, Ut ventriculum a reliqua auium . nempe' orarum conformatione, hac in . t Parte prorsus alienam habeant, quotquot iu

s. IX..Quicquid horum sit,& si vel maxia, me nuda quaedam assuetud hominem ad illam ciborum varietatem ducere videatur, hain. bet tamen homo propemodum Certam &perpetuam hanc indvic genere indolem, ut 'oon magis Varietatem Ciborum, & quocun- que modo alibilem se um Praebentium,appetat; &desiderio quodam mox moxque k-ctetur; sed etiam illis satis prompte ita assue fiat, ut nisi coniuncta aliqua insigni essicacia polleant, quae alteram illam alimentosam ill rum consistentiam potenter superet, leuiter& tranquille illorumuium toleret, & nihil sinistri facile indu experiatUr. . Quid, quod etiam huiusmodi conis

Creta , quae Cimalia qliadam essicacia compori molesta , imo non perfunctorie peric lasa, aliquam tamen alimentosam substantiam comundiam habenti non raro tamen placido& successivo inuita esui& usui afflefieri imilanx, ut posthac veluti plane dissimulatis

aut superatis illis aduersipiet lactibus, simpli

325쪽

citer tolerentur, imprimis, quamdiu sanus. de reliquo adhuc est, status corporis. s. XI. Ex altera parte , obseruantur qu, dem etiam illi, qui simplicora victu ut tur; . si modo reliquae res nota aturaist in recte . habeant nempe temperies, motin & quin

eosomnus& vigilia, animi pathemata, excretiom

nes debitae,) pariterlonge' inmmodissime xi vere: imo rugi quadam aequalitate sanistis, istos quasi semper superare, qui nimiae vali esculentorum varietati indulgerat. . .

s. XILCuius quidem rei uti apnd Ameri carios imprimis populos, imo ipsos etiam A fieanor bene multos, & inclyum 'stast me dioxumos, por totas gentes, & timuinainc pila solida vigent exemplitu dia certe in no stris regionibus,ingenti quoque numero h lminum res haec g. XIII. Interim monstrat urique experi entia attentius spectata, quod ilh quidem, qui, varietati ciboriam maiori litemius indulgent sepius inde incommotis liqua Forsentistant, quibus alteri isti, qui aequast&jimplici victu utuntur, minus vexari notant i Re ratamen hi ipsi quoque sis is pilii t victui addi cti; si ab illo, siue voluntat siue necessi atoliquando destinans, non missi non minoret,

sed saepissime longe praeter proportionem maiores molestias inde petientisnnil p, τ ais p i XIV.

326쪽

2994XIV. Accedit illud, quod homines, Cti in in hoc ipse vitali negotio , meHocribuae modo, non nimium frequentibuS,talibus molestiis, non magis tolerandis. qqam de liendis atquc superandis assue i, posthac nor raro chame grauioribus felicius sese expediam. IUmpe leuioribuS. Velut experimentisi atque exercitiis qd perpetrandas exque pio nes atque depulsiones rerum plus mim1S HO-Harum, habiles rςdditi: Cum econtra cilli, qui in una continua,placua & aequali securitate , iugiter vixerunt, ingruentibus deinde extra ordinem periculis. quasi absolute improuiso malo sese nulla ratione opponere, aut sibi ipsis consulere possint. ' , 9 XV. Vnde quidem, quamdiu reliqua . ip rum vivendi ratio qualu manet,& victus aequalitati iugiter respondet, hi quidem posteriores, Rempes liciora victui addicti, ita constautius, imo securius aequali simitate fruuntur, quam alteri isti, sinς al; quibus incidentiis molestibus vix ita constanter viventes. XVI. At vero, ubicunque illai: QBcurrit concisio, ut illa tig commode, tranquille, &. aequaliter riusndi, constans libertas atque' potestas, nouaeque suppetat: Res ipsa loqui

327쪽

3 oo ops. XXVIII DE soLLIcIT A ego non aeque dubito certe nihil praerogativae , in hoc casu, haec prae ista habebit,aut, sub tali conditione, illi praeponi poterit.

g. XVII Moneo vero iterum iterumque, ' quod sub varietate victus, non denotem luxu

riose gulae studium, ut hon solum quicqviin manus venit, avide deuorerum, imo qcicquid fere a recepto usu & utilitate selida alienius est inhiari, placeat: Sed etiam quantitate, &tempore, ita extra orbitam ruere, ut homi

nis nam his vitiis minus obsidentur hestiae intemperantissimi exemplar fiat. Sed intes.

Iigo talem varietatem, quae magis ad concoctio nem paulo laboriosorem, depurationem, operosi morem, & nutritionem ipsam moderatiorem quadret. I. XVIII. Tali inquam, diaetae, prae alses uera simplicissima, eo sensu primas defero,quo magis in tota vita commendabile est, labori potius & tolerantiae, quam otiosa mollitire & re

bus undiquaque in procliui positis , assuefieri. g. XIX. Hoc intuitu tanto minus arquipotilere puto huiusmodi diaetae, quin paulo .boriosiori, oppositam illam nimium sinetram &serva losem, quae non solom curiosa imia μὰ cibr& potus , A mensio insuper harum rerum mire determinata; Sed etiam anxia, - νου , non tam intentione,quam, sellicitudi.

328쪽

ne , imo sormidine ita circumcsripta sit, ut .non magis ipsarum rerum physiCarum, atrii ando dςstoctens quantitas atque qualitas.:

Quam animi mox concurrens inCertitudo,

Jollicitudo, imo trepidatio, varioS laboreS pa- riat, non magis ipsum corpus hinc oneretur, aut i sitata molestia assiciatur, quam ipsis um motuum in corpore regimen & directio hinc in perturbationem atque coniussionem

F, XX. Quid familiariusest, homini in no-hris, septemtrioni appropinquanuibus regioribus,quam pQtum frigiduis mo gelidum bibere λ Et tamen homo, & vir quidem, soli ιalido potui as kiluo, per aliquam longum tempus, assuefactus, Vno haustu frigido mortem combibit. Quot vero sunt hodieque no- nratium exempla, ubihaustum potus a tepo-ae adfrgus declinantem, ebibisse, certa tormiana grauissima, colica, imo vero, eXemplis non

rarissimis iliaca, provocavit Θ Quantus est hominum numerus , qui, sic caruis pinguioris, imprimis veri na, aliqu0t bolis, mox cere visam superbibant, alii nauseam & vomitum, alii tormina ventris eximia , alii alui fluxum, alii franguriam , alii ima Mem flatulentiam , imo aliqui diuturniores ventriculi tensiones , pressones, χη uitatem perpetiuntur: quae vel in pertin Machronicamm, ventriculi & intestinorum

329쪽

3 o 2 OBs. XXVIII. DE soLLIcIΤAdebilitates, exeant 'Vel febres tertianas aut ἰquartanas pariant 8 Imo, quot sint virium ique sexus homines, quorum alios, leuis um-stus immaturioris & nondum satis defeeat l reuisite; alios, etiam cetera bonarum, sed tan- itum diuersetrum, cereuisarum, in eadem tnil potus, pessime habent 8 Vt de cibi reuera edissicilioris concoctionis,& vel plasse inem sgnitis,& saltem' per aliquod notabile tempus . sdelitefactis, prolixiores non simus. - f. XXI. Ιmo, Hon iubsistit haec res in su- hlius, de reliquo tolerabiliter faeni status, limm- - thu : Sed extendit sese tanto magiS, ad v- - . . s antis AEnitatis tempus. Ubi quidem , i nude hactenus citati census inemplis inlita, .

ream, placet contrariae rationis exemplaeit tre di Ubi nempe non a sis siriore ac rene ME . t

victu,ad multiplicem ac duriorem factus tran- lsitus, staudi esse obserrulitur : Sed etiam e lContra , numerosa exempla occurrunt, sthi ipatientibus, duriori victui' assuetis, nimis imollis reque teneri victus obtrusione, imprH imis diuturniore, filiis incommodi, molestias iimo non ita raro damni offertur, quam 'si Nol iplane non edissensi vel ad minimum duriore

1ecalino pane pasti QMelit, aut sane ubi qua i

liscunque adhuc viget appetitus, consuetis suis cibis, quamuis pro stomucho alio non sis, sueto, durioribus ussi fuissent. ' Experimelgium

330쪽

rum huius rei in hominibus, de reliquo sanis, duriori vero victui asiuetis , quo nomine winphali imptimis noti sunt suppetit illici locorum,ubi plures horum molliore diaeta sustent ri incipiunt usculis, pultibus,ouis sorbilibus, carnibus vivulinis &α ibi citra aliam quamcunque sensibilem causam, rincipiunt rimoso ichi debilitat apsint imminution mox pleniore Ciborum fastidio, malo colore&C. grauari, indeque magis magisque intermittentibus tertiunariis finitibus symptomatibus, vel in , grauiSsima flatiaentia, tensio

g. XXII. Quotidiana sunt exempla, ubi homines, alias fatis commode vitientes, neque conquerendi de valetudine insignem causam habentes, aut ad summum, tolerabilibus quia busdam taediis indignantes , vitae rationem non solam ex abrupto, sed prorsus in contrarium mutant; Vt eX pleno Uictu, ad tenuem, .

commodo ad incommodiorem, transitum & progressum faciant. Ita v.g. sunt,qui dimisso omni alio potu, ad plicem aquam diuertunt; Loco iactorum plumaceorum,soream aut scamnum Capessunt: Mo fuerunt , qui aquae sim*ici, praeter panem secatinum, nihil aliud Coniungere vellent, aut etiam non possent.

9. XXIII. Ex his 'alii ita toto corpore male