장음표시 사용
171쪽
146 Sancto non potuit baptizari; aut si est baptizatur in Spiritu ,
desine ei invocare Spiritum, quem tunc, cum baptizaretur, accepit. . . Tu vero, qui ab stanti recipis Baptidatum , ω ei tribuis baptisma, quod perfectum est; quo pacto quasi morieam quid ei defuerit, Sanctum invocar D1ritum; cum bapt1μα Cbrini Me Spiritu Sancto nullum sit ρ de Hilario vero L ei setiano inquit: Hilarius cum Diaeonur de Eeetesia recesse rit, silusque, ut putat, fit turba Mundi, neque Evebarissam eo cere potes Episcopos, O PraesΘteror non habens; neqine baptinvia sine Euebarista tradere. Hoc igitur in Stephano ubi non placere dicit Firmilianus, quod & Cypriano non plais euit, & Augustinus, atque Hieronymus idem sensisse uide tur, quodque modo Ecclesia ut in illis, sic in istis aut non probat, aut nonnisi interpretatione molIitum admittit.
Ad not. XXIV. Atroeusima debacchatio. παFTiam in III. Carthaginiensi S. Cypriani de hae quaestione Concilio Irenaeus ab Ululis Episcopus dixit: A ideo Eruelesia meret cum non bapi dat, quod dicatur jam baptidatus esse, haeresis maior es r verum quid ei reponat Augustinus , ipse legi potest lib. . de Bapt. cap. I 8. Firmillanus autenia cur Stephanum Haereticis peiorem dixerit, & quomodo, his
verbis declarat: nam eum inde multi cognsto errore suo ad te tentant, ut Ecclesiae verum lumen accipιant; tu vententιum errores ad Duar; ω obscurato Iuresne Ecclesiasicae veritatir, tenebras haereticae noctit accumulas : eumque se illi in peccatis
esse , ω nil gratiae babere se, ac propterea ad Ecclesiam . nire fateantur; tu eir remisFonem peccatorum subtrahis , quae in baptismo datur; dum dicis eor jam baptizatos, O extra EeeIesiam Ecclesia gratram consecutor: eum igitur Haereticis pejorem appellat non quidem quantum ad haeresis errorem, neque quod haeresim existimaret Haereticos sine iterato h ptismo suscipere; sed quantum ad eiusmodi factum, in quo eum plus peccare, atque errore abripi arbitrabatur, quam Haereticos ipsos: quare nec a communione eundem amovet, nec uti reum haeresis condemnat; sed velut in Ecclesiastica disciplina graviter errantem redarguit.
172쪽
Αd not. XXV. Locus ex graeco reκtu uon probat hane Episolam e graeco translatam.
I Extus ille, ab aqua aliena absive te, O de fonte alienaae hiberis, affertur etiam in Epist. Io. S. Cypriani, Conis ei liique Ι. Carthagin. Synodica ad Numidas Episcopos hae in quaestione edita; in libro contra Fulgentium Donatistam S. Augustino adjudicato cap. 22., & in lib. ejusdem S. Augustini de Unitate Ecclesiae cap. I9., ubi paulo post eundem textum adducit sed aliter conversum, nempe: bibe aquam deruis Oasis, O de puteorum tuorum fontiburs O fons aquae tuam tibi proprius oec.: qui & in Epistolam Johannis Tract. o. ait: id es; de fonte alι eno ne biberis ρ vulgata quidem S. Scriptura habet Proverb. s. bibe aquam de cferna tua, O Menata putei tui: estque sere ita in omnibus Codicibus Mehras rLXX. Interpretum ; at ista e Graeco tralatio antiquissima est ;ex eaque neutiquam quidem ostendi potest, Epistolam Firmilia ni e Graeco translatam fuisse, cum textus hujus versionenia Fit miliatus habere quiverit a Tertulliano, vel a Cypriano, aut ab aliis; elici tamen ex ea potest , ipsam Epistolam ante tempora Augustini fuisse conscriptam; cum, qui ea textus tranis statione sit usus, post eum inveniatur nemo, non Ambrosius , non Hieronymus, non quispiam alius, quod sciam; quamquam Hieronymus videri potest ad eam respexita, quum in Dialis adversus Luciferianos ait: conatus est B. Cursantis eontritos Iaeus fugere , nec bibere de aqua alsena ἰ ω ιλιrco mererie rum baptima reprobant oec. sed id longe autea quam S. Augustinus scriberet. Ad not. XX v I. Pergit debuebari.
Ibi peritum dicit Stephanum Firmilianus, cum iam S Cyoprianus ad Pompeium de eo scripsisset: qua imperite , atque improvide screpat: quod existimarent ambo eum errore detineri; idque per imperitiam accidisse; imperitiam vero ansmosor, atque 1 racundor facere; dum, inquit, per inopiam
eonstii, ω sermonis ad iracundiam factis vertuntur.
173쪽
FT Ecclesiae fricanae, quarum non omnes Cypriano conia sensit te, probari non potest; & Ecclesiae orientales ,
quarum fere Omnes Firmiliano repugnasse, tot Synodis conistra Ana baptismum celebratis, falsum est, assiciunt Ecclesias totius Mundi ex Firmiliano, nempe maiorem partem Ecclesiarum Mundi: praestatque hoc loco audire non Augustinum, qui & multo post scripsit, & l. a. de Bapt. c. q. candide faiatetur, se non omnia, quae illis temporibus gesta sunt, novis. se, sed Dionysium Alexandrinum tunc inter vivos degentem , plurimasque ea de re ad diversos Epillo las scribentem, quarum in ea ad Sixtum Papam apud Eusebium lib. I. cap. q. ait: Stepbanus antea scripserat Epistolam de Heleno, de Fimmitiano, de omnibur Fpiscopis, qui erant ex CiI1cta , ex Capispadocia, ex Galatia , ω ex omnibus Gentινur, quaerant finiistima, quod neque cum illar quidem ob eam causam omnino commMnicare vellet i nam illi , rnquit, Haereticor rebaptizant rnaonetque debere eum considerare magnitudinem rei ; quia
non quicunque , sed permagnι, ω nobiler in Episcopis vrra sunt, quibus boe ossium es: resert itidem & ista: deerela enim in maximis Episcoporum Concilii x, sicuti audio , facta fuerunt, uir qui ab haeresis impietate recedunt, debeant primum in Meiffrut , deinde veteris, γ impura fermenti eluvie, ae sordia bur ablui, purgarique: in altera vero ad Philemonem Praeissbyterum Romanum apud eundem Eusebium cap. 6. scribite hoc tamen didies, quod non Episcopi in Africa solum sam
conssuetudιnem de Haereticis rebaptizandιν jam invexerunt , verum et1am longo tempore ante 'scoporum memor a , qui a
regressi sunt, in Ecclesir maxima bomιnum frequentia celebra. tu, ω Synodis fratrum tum Iconri , tum Synnadis, tum aliis multis in locis conooeati, sud decretum fuit; quorum judicia ,
O sententiar condemnare, irritaque facere non audeo ; Aque illos in odium, O invidiam eonvicere: non enim movebs , im quit , terminos proximi rui, quor consituerunt Patres tui: ex quibus mani selium est, tot Synodos non contra Anabaptismum, sed pro eo celebratas fuisse; & orientem totum , vel fere totum, Africamque totam, de universo enim OC. ei dente non satis liquet illi ipsi favisse: certe cum Helenus
effet Episcopus Tharsensis, Tharsis vero Metropolis Ciliciae
174쪽
Pro vinelae Diaeeois orientis; & Firmillanus Episcopus Cae.
sareae Metropolis Diaeeesis Ponti; cumque Concilia certo conis stet habita suisse & Iconii, quod Lycaoniae Metropolis est, ct Synnadis Phrygiae Metropoli, quae duae Provinciae ad Dice. eesim Asiati eam pertinebant: perspicuum est quoque, tres Diomeses Orientis, Asim, & Ponti, quae ex veteri Notitia Imperii sequenti seculo XXXV. Provincias comple 'ebantur,
eum morem ellie secutas; praeter ea, quae de Alexandrina
Ecclesia, ASe ptiaeaque Dioecesi dicta sunt alias ad c. I. n. UI.
Quocirca li ς. Augultinus i. a. de Bapt. C. 8. & 9., nec non l. q. c. o. CL. post annis scripsi, Cyprianum ubique intuitum esse unis versalem, robus amque consuetu aetnem, egisse adversus totius oris
bir morem, eo 'etudinis robore tentum orbem Terrarum Haere
licos sine baptismo recipiendi: Ee si lib. 3. contra Cresco n. c. g. dixit, quinquaginta Episcopir Orientalium, O septuaginta fris
contra tot millia Episcoporum in toto orbe placuisse, Haereti- eos sine baptismo minime recipiendos ; etiam lib. a. de Baptismo cap. q. & quidem verius monuit: neque enim omnia, quae in silo tempore inter Episcopos gesta sunt, memoriae, Iire.
rinque mandara potuerunt; aut omnia, qua mandata funi, n oranus. Quomodo enim Cypriani tempore erat tortur orbis
mos, de universalis, robus aque consuetudo Haereticorum sine haptismo suscipiendorum; si ne tempore quidem Augustini talis nominari poterat, cum praeter haereticos quam plurium sectarum Marcionitas , Cataphryges, Novatianenses, Dona otianos, Arianos, Eunomianos, Bonosianos, Luciferianorum quosdam, Catholicorum plurimi maxime in Oriente . atque Meridie Haereticos ad Ecclesiam venientes rebaptietarent uti
scripta testantur SS. Magni Basilii, Athanasii, optati Mi levitani , Cyrilli Hierosolymitani, atque Io: Chrysostomi antea jam allata: quare S. Hieronymus in Dial. adversus Luisci ferianos sciscitanti adversario, quare ab Haereticit baptιzati suscipiuntur, respondit: se en3m, ut ais, scrupulus multorritillat. Quomodo vero opposita rebaptietandorum Haereticorum sententia placere potuit & solis quinquaginta Episcopis orientalium; si id statutum fuit in maκimis Episcoporum Conei his, in Ecclesiis maκima hominum frequentia celebratir , nodιr fratrum tum Iconii, tuis Sannadis, tum alus multis
in Acts convoeatiry de solis septuaginta Afris; si id ipsum confirmatum fuit uno in Concilio Carthagin. sub Agrippino,
175쪽
Drss T. I. 1 soae in tribus sub S. Cypriano, quorum primum ex XXXIII..
alterum ex LXXI., tertium ex LXX XUII. totius Africae Episcopis constituta sunt videtur autem Augustinus, quum ita pronunciavit, non quae essent, sed quae sutura erant, praesensisse; atque magis etiam rem explicuisse, dum lib. a. de Baptismo cap. r. inquit: si potuit Petrur contra Oeritatis regulam, quam postea Ecclesia tenuit, cogere Gentes iudair
re s eur non potuit Cyprianu contra regulam veritatas, quam
postea tota Ecclesia tenuit, cogere vireιιcos, vel Schismaticos denuo baptizarι ρ & lib. I. cap. 18. id tamen tenerent adiaversarii Cypriani ), quod ω praeterita consuetudo Eeclesiae, ω postea totus Catholicus OrHr amplexus es t ergo Cypriani tempore non tota, & universa Ecclesia, nec totus Cathoiaticus Orbis tenebat Haereticos non e iis rebaptizandos, seclposea tenuit, & amplexus est ex ipsomet Augustino; qui &lib. 3. cap. 3. id clarius declarat de S. Cypriano dicens: ου
verat ensin quantam Sacramenti profunditatem tunc omnlr FGelesia Oaria disputatione versabat. Et sane quonam pacto Cyprianus consuetudinem universalem, ac toltur Orbis vidit; si in Epist. ad Pompeium scribit: nec consuetudo, quae apud quosdam obrepserat, impedire debet, quominur veritas prava leui quorundam autem consuetudo non est consuetudo uniis versalis, totiusque Mundi. Sed & tempore ipsus Augustini,& postea etiam si erat totius Orbis consuetudo, ut ab Haeis reticis baptietati neutiquam baptigarentur, cum ad Ecclesiam accederent; cur Leo M. in Epist. I9. ad Nicetam Aquil jensem Episcopum n. I. de iis ait: is' banc regulam, ut sciaris, seroandam omnibus Ecclesii prαdιcamur, ut lavacrum semel initum nulla iteratione violetur: posteaquam dixerat , eosdem sola manus impositione ad Ecclesiam venientes esse
recipiendos ; quod & scripsit Neoni Ravennati Episcopo Epist. 3 . Cur Siricius Papa Epist. I. ad Himerium Tarrais
conem Episcopum de iis, qui venientes ab Arianis ad Ecclesiam rebaptigare volebant respondit; quod non licet, eum hoe sieri O fostolus vetet, O Canones contradicant ρ Plane in Collatione Episcoporum Gallorum, quos inter SS. Aviis tus Uiennen. . & Eonius Arelaten. Episcopi fuerunt, coram Gundebaldo Burgundiae Rege contra Arianos habita annosor. legitur: eκ ea die ptarimi iniant ad poenitentram veneiarunt , ω ps aliquot dies bapticiati fuerunt: quo loco si qui
176쪽
C A r. II. sunt, qui reponant; id factum, propterea quod prava, & in.
quinata forma Ariani bapti Zarant, velle quoque videntur, memoratum Siricium minus consulto eos, qui ab Arianis venientes rebaptietare volebant, increpasse. Quare S. Isido. rus lib. de viris Illustr. cap. 2 o. reseri, Iustinianum Ualenistinum Hispaniae Episcopum, qui claruit anno sqo. , plures edidisse Responsiones ad interrogatas cuiusdam Rustici Quaestiones de Baptismo Christi, quod iterare nυn licet: de disinis
nus non dissitetur se scire, rem lianc nondum suo tempor. fuisse ubique receptam, cum lib. s. de Bapt. cap. 3. scribit: aut eerte, Mut possunt putare , quι nondum isam quaestionem solatam esse arbitrantur, ad c qua inus veritatem: eu c. q. qui uir eius Cypriani ) sermone commotus Haereticos denuo baptizandor esse non dubitat; rex, qui x boc propter tanta, quae contra dicuntur, nondum persuasum es ἰ tales esse depret , quales in praeteritum fuerunt. Caeteroquin si quibusdam in faciis ipsius Ecclesiae iudicium errori obnoxium esse potest, ut literis mandavit S. Thomas duo lib. s. art. 26. , quanis to magis etiam viri quantumvis summi, atque doctissimi his ipsis de causis interdum hallucinari potuerunt, ut quidem accidit & Sitieio Papae Epist. I. ad Himerium Tarraconen. Episcopum n. a. rescribenti, non licere baptismum ministrare nisi diebus Paschae, &Pentecostes; hocque privilegium Dominicum illos dies sibi vendicare ω apud nost, ω apud omnes Ecclesias; eum tamen secus fieret in Oriente, in Africa ,
in Hispania, in Gallia, in Sicilia, ct in pluribus ipsius Italiae Provinciis ex Gregorio Nagian Zeno orat. in Sancta Lumina, ex Prato Spirituali c. II 4., ex victore Uitensi l. a. de Persecut. Uandal. ad ann. 684., ex S. Avito Viennen.
Epila. Epist. ad Regem Clodoveum, ac S. Gregorio Turon. Iib. 8. cap. 8., & ex Leone M. Epist. q. ad Episcopos Sici. liae , ac 8o. ad Episcopos Campaniae, Samnii, & Piceni ; ubi etiam dicitur Romanus mos tradatio, ω instituito soseolica,& aliter facere, error; tradatque Nicephorus Callisti I. ra. cap. 32. , in Achaia nonnisi diebus paschatis baptisma sui administratu me ita ut plurimi sine ipso e vita decederent;
quemadmodum & Socrates antea monumentis tradiderat.
Hoc ipso autem loco habenda esse existimo & illa ejusdem Augultiat ii, a. de Bapt. cap. I. , S lib. q. cap. 23. Rc 24. de
177쪽
D i s s E R T. I. traditione Apostolica, nec non lib. I. de Peccatorum mearitis. & remissione cap. 2O. , ac 2 q. , lib. g. cap. q. , & l. 2. ad Bonifacium contra duas Epist. Pelag. cap. q. , atque l. I. de Bapt. cap. 6. de horrore eorum, qui rebaptizabantur. Ad not. XXVIII. Contumelia in Stephanum eo insis
FIr milianus rationibus, quas quidem multas habehat, pr is babilesque vocat Augultinus, & multitudine Episcoporum, quos plurimos, magnique nominis noverat suae sentenistiae patrocinari, fretus non est veritus direphanum appellare Schismaticum, & a communione Ecclesiasticae unitatis apostatam; quemadmodum longe pejori exemplo Africani Episcopi in caussa trium Capitulorum non addubitarunt vigiislium Papam a Catbotica communione Synodaliter reser Dato ei paenitentiae loco abstinere; ut memoriae prodidit Victor Tu nonensis; qua de re non dissimilis Firmiliano multa scripsit Facundus Hermianen. Episcopus lib. 2. cap. 3. , qui nihilominus, quod mireris, commendatur & a Calliodoro Comment. in Psal. I 38. , & a S. Isidoro Episcopo Hispal. de Viris Illustr. cap. 18.Αd not. XXIX. Ironia ad iracundiam eomposita.
Q Uid mirum, si Firmilianus in Stephanum commotus lusit
ironia ; quando hoc ipsum egit Leo Magnus in S. Hi larium Arelaten. Episcopum iratus Epist. 9. al. 89. ad Episcopos Provinciae Uiennen. scribens n. a. apparet, quam mitrs si eo de istarius, qua obesse praesumptioni seae fraternκ mortιν credidit tarditatem; quantum enim ia re fuit, is illi subtraκει lueem, absulit Ῥι tam 6 e. Post in idem profecto recidit, quod proxime num. XXVII. non imposuerat, sed vera scripserat, Stephanum per totum Mundum nempe per maiorem Mundi partem cum plurimis Episcopis dissensisse . Scilicet si conficta non sunt omnia Concilia in Oriente non adis versus Rebapti et antes, sed pro Rebaptigantibus celebrata, ver8 haec Epistola Firmiliani est: ni,n sunt autem conficta ea Conincilia testante S. Dionysio Λlexandrino, igitur vere haec Epistola Firmiliani est.
178쪽
C A p. II. is 3 Ad not. XXX. Impudens mendacii repetitio. STephanum reipsa pacem fregi sie cum Asris, & orienta
libus ostendi supra ad not. huius Capitis XI. Deinde hoe loco Firmilianus aliud etiam indicat, atque controverissiam de Haereticorum baptismo; ut volunt ea, quae subdit: vario discordiae genere. Ad not. XXXI. Mendacium ampliatum.
Non Cyprianus ignoravit, non Eusebius , non Augustianus; sed nos hucusque ignoramus, & an illi ignoraverint, & quae contentio praeter hanc de Baptismo Haeretiis corum Stephano fuerit cum singulis Episcopis, ob quam cum illis pacem ruperit vario discordia genere. At apud illos nihil ad hanc rem legimus: Ita quidem est; sed num eorum opera ad nos universa venerunt etsi venissent; ipsi ne omnia, quae noverant, literis mandare debuerunt, aut potuerunt annon hic probe quadrat illud Augustini iam toties recita.
tum ex lib. 2. de Bapt. cap. q. neque enim omnia, quae eo tempore inter Episcopos gena sunt, memoria, literisque manis dari potuerunt; aut omnιa, qua mandata sunt, novιmus. At
tamen si licet coniecturis uti, diverssim illud discordiae genus , propter quod Stephanus rupisse scribitur pacem cum allis Episcopis, fuisse videtur, aut videri fortaste potest de die Pasebatis. de jejunio Sabbathi, aliisve variis conlaetudinibus pro Regionum varietate; seu de Quaestionibus nonis nullis, quae subinde inter Catholicos movebantur, an Calaisphrages, NODatianenser, aliique quidam ab Ecclesia disi sentientes, ut Elceseita, aquam are. Haeretici essent, vel Schisenatici; num mille annis post universale iudicium cum suis Christus sit regnaturus in Terris; cum legam apud Euis sebium in Historia, & S. Hieronymum in Script. Eccles. eo tempore Dionysium Alexandrinum scripsisse de Paschate, de Sabbatbo, de Paenitentia, & contra Millenariorum errorem; Η ppolytum Episcopum & ipsum edidisse de Paschate, nec non, quantum nos docet Hieronymus Epist. ad Lucinium Baticum, de jejunio Sabbatbi, α de tempore lascipiendae Euebaristae ; Anatholium Laodicenum Antistitem de Paschate librum exarasse, & Novatianum de Paschate, de Sabbatbo,
179쪽
plures excitasse controversias de die Paschali, de Parael to, de boostolir, ac Propbetis: tam multa enim, crebraque his de rebus conscriptio quid nobis aliud insinuat, n i si res illas multum in quaestionem veni sse, & crebro agitatas sui cse. Et quidem magnam Orientis partem de die Paschatis disceptasse. & in sententiam Asiaticorum, seu Quartodecumanorum descendisse post Concilia sub victore Papa adversus eam celebrata, ostensum est supra ad nor. IX. De jejunio autem Subbatbι diu inter Orientales, cie occidentales variatum
esse, ac disputatum, fidem astruunt ea , quae reseruntur a Bar isnio ad ann. II. num. 2 2. & χqq. , quaeque leguntur Prae.
sertim in Epistolis , S. Hieronymi, & Augustini. Ad not. XXXII. Ridicula occupatio. αLoquitur hic Firmilianus de pace a Stephano cum Orientalibus vario discordiae genere rupta; proptereaque etiamsi Cyprianum non lateret dissidium Stephani cum Orientalibus super Haereticorum baptismo, quam ob causam Rogatianum in Pontum. & Cappadociam ablegavit; eundem tamen latere potuit super vario discordiae genere dissidium . Deinde si ve lateret Cyprianum, sive non, orientales cum Firmilia. no sensisse Haereticos denuo baptizatum iri ; ob idque a Stephano communione privatos suisse , potuit ipse Cyprianus ad eum, & ad alios Orientis Antistites mittere Rogati anum; ut intelligerent, se cunctos adversus Stephanum haud temere, & imperite, nec sine magnis rationum momentis dissentire. Postremo nonne Cypriano, Africanisque cunctis notus erat Novatus Aser & ipse & tamen Cornelius Papa ita ad eos de illo scripsit, ut Cyprianus Epist. 47. ad ipsum Cornelium rescripserit: nam de Novato nibil inde ad nos De.
rat nunctandum , cum magis per nos vobis debeat Novatus osten. di. Caeterum controversiae hujus tempore Cypriano maximam cum Clero Romano necessitudinem intercessisse, vellem
mihi probetur: quam enim extet, & de qua feratur, ad illum Clerum datam a Cypriano sedente Stephano Epistolam, inveni nullam.
180쪽
Αd not. XXXIII. Ignotum erimen Stubano
BAronius contendit Legatos, de quibus scribit Firmilian ut
Romam missos, & a Stephano non receptos, Orientalis Ecelesiae fuisse; Pearsonius autem Africanae; cte Cypriani, Fir- milianique vindiciarum Author aut Orientales extitisse, aut Legatos omnino nullos, eo quod de eis nulla mentio fiat in Epistolis Cypriani praesertim in illa ad Pompeium: ego vero, quin orientalium, & una Afrorum legati fuerint, non
video, quid obstet. Quod enim in Epistolis Cypriani nulla
eorum sit mentio; primum non semel dictum est, nos omnes Cypriani Epistolas non habere; deinde erat demonstrandum, Legatos Afrorum Romam mitti debuisse ante Epistolam ad Pompeium datam; quae ultima est, quae extet, ex Cypri nicis in hae controversia scriptis: id autem ostendi nequit, cum ea ad Pompeium Epistola data fuerit statim post Con cilii II. Carthaginiensis de hac re Synodicam ad Stephanum, S hujus rescriptum, decretumque de Haereticorum baptismate non iterando; quo tempore nondum inter Stephanum, S Astos disruptum erat commercium; sed solum per re seriptum comminatus est, ni omnes ab illa, quam propugnabant, resilirent opinione, se eis ultra non communicaturum: Postea vero Romam missi sunt ex Africa Legati; ut rem traiactarent coram, ac Stephano demum Persuaderent ; quos, quod sciret nihil mutatae sententiae relaturos, nec ad sermoianem fallem colloquii communit Stephanus admittere voluit. Qua tamen in re videtur Magnus Gregorius diverse admo.
dum se gessisse, quum Epist. 3O. lib. o. ad Mauritium Aug., ct Epist. 3 t. ad Eulogium Alexandr. ,& Anastasiium Antioch. Episcopos scribit, se communicasse Responsalibur Cyriaci Epi.
isopi Constantinopolitani; quia avtbore Deo gn elationis eris rorem , inquit, non cecidi: meu autem Draconus cum praediacto fratre nostro Cyriaco Μ1sarum solemnia celebrare non deis bet, quia per profanum vocabulum Oecumenici culpam semperbiae aut commisis, aut sequitur: adeo multiplex, & varium est aliquando ingenium hominum.