장음표시 사용
111쪽
mae Murner, liberalin m artium Magistri, ordinis Minorum. Ad instantiam generosi Domini Ioannis e Mornher de e Mespeet compilatus.
N n Omine ergo summi Dei exordiu illud
quod volumus narrare. Gratia ordinis &formae praesente tractatu triplici personatu m distinximus colloquio, ut non minus materiae a m Cenitas, quam bonitas, ted ore
amicum alliciat.Tum quia & alium eius Innuit . . li. et quam fidele serenis ino Principi Sigio bro Docto umuodo Archiduci Austrae transmissum,& pzr Conradum Mullaristi a Smnel utriusque Iuris Doctorem excellentissimum vigili inserit. indagine correctum. Dialogo distinctum conspixi. O ui li-eet cui dixi supral fidelis sit,& huius sententiae dissinitivus, Doci poterit tamen eodem curiolus rerum indagator quietari. Aa re ut promisi procedam Io .nnas Mornher . O Thoma mi dilecte, tibi ut Compa' Issi autον hia..tiar humana eoEgit natura. Quid est , quod caeteris plus te Tha male sortunatum natura constituit, maleficiatum reddita . i, ,π' Pythonica dico muliere contractu nini duae, inqu*m tuae ge Malefici. nitrici, ut malevola nocumentum asporta ter, amicissimo sibi obesse spopondit . tuo ut percepit relatu . Sic equide in matris dileictio linstigante natura in in peio tem partem se-eessit. Est ne pium tuis dictis fideles piaestate auIes Boiami, inquam, sortunam Augustinus Deam pluribus in locis re
112쪽
Deaeque nocere praesumunt,quod in tuo stuὀio clarius ia- notuit,ubi non semel, sed pluites,quae sumpseris nocumenta, clii ret quam apertissime. Thomas Murner. Qua in gratum foret,generos E domine tangenii adessct copia, i quia me dignum inter a sputandum iudicasti ango i qu- solicitus quod ita me isto tempore videam imparatum. ut vix grandinis aliquod vel tigium satis dignὸ tibi testatum pomun relinquere. Vt antem famulandi clarius innotescat voluntas locum dabo verecundiae, responsurus ad materiam propositim me conuerto. Mihi quia compateris bene dicis illud elle humanae naturae, ratione nec animal aliquod simile sibi specie manducat. Qmeris demum te grandem,& humanae indagini haud possibilem , cur natura me plus caete iis male sortunatum reddidit Secundo .cur contractum Z Tertio v Numne plumsit,eredere si fit in Quare his tribus quaestionibus praesentem absoluam tractatum. bt quia praeteritos ad memoriam casus deduxisti magis gere quam scribere liber:res pauca homines insidiati, quoniam cunctis qui placeat , non credat quod modo Vivat sed Deos Deasque inimi eos habere graue va te. Audustinum autem quia allegas quid resp6.:eam liuet ponitus . nec aliquod patet refugium,nisi Ede unicum, V. stud. um irarum relinqua Deo sui pollicitus iiiiii in Mona iterio famulaturus.& modo illo sup ei os meis precationibus reddere placatos.
Gastii de Mor peet Ab inceptis fide dignis. quia recalei-rrare turpi il imu tuo Thoma, studiu ad finem qua side. ductum asseris relinquere velle. Nescis quia multis in Iehu; bestiis sumus in seriores Hoc solum maxinie excellimus quod sapimus. Quatum ergo homo a Sapietia recedir, tantum ab homine alienarur , naturae bestiarum proxima. rus. Quanto autem Sapientiam seqMitur. tanto a brutis e longatus, in hominis natura excellit. Fortuna quidem caeca nec probum, nec improbu , nec ullam hominis dignitatem aut ordinem discernit: sed se vel citius peruersis moribus auii adque ignobili, quippe ad votum eius procliuiori con cedit. hi tu scientiam refutando sortunam exposcas. Nee est in mundo aliqua fortuna, o tona non augeat literarum notitia. Nam dixit Aristoteles via plurimus intellectus &ratio
113쪽
ratio, ibi minima sor. una : ubi plurima fortuna,ibi minus Vbihlurimai latellectus. Multo vigo magis ca aptantiae paralapperen- sipientia , ibida quae hominem etiam supra hominem offerens superis inimicafortu. quam proximum reddi r. . na. Quoil autem de Augustino dictum est, nihil concludit, ni mirimum nam seipsu in reprehendit,in primo retiacta. c.I. Certo igi- sepere, ibi plutur adhaerere studio licet & sic tui nauigij laudabi mus foe- rimum ea erelicitatem cum perueneris ad portum, te magnificabimus rust rerum consummationem. Da duplici Ioan Mornher. lam oro editissere Thoma. cur te pluscae prauidentiateris natura male reddidit fortunatum 3 Est enim in Deo 1 α duplex prouidentia,generalis pii ma.qua Deus ipse res regit,secundum quod natae sunt regi, ut dicitui I .de Civitat. Cap Sic Deus res, quas conssidit , &ci Male regeris, quia distortunij causa tu ipse es, aut saltem aliquid tui, ex parte
Secunda prouidentia specialis eg quadam electione pro- .cedens, secundum quam ,Deus prouidit unicuique hominum, secundum merita praesentia, vel futura & occulta no.
his, sibi tamen praesentia. Quia eius iudicia iusta iunx st M' Ata, iis per dicer occulta, ita quod aliquando aduersitas plu pioit -- , os ieit,quam prosperitas,secundum Boe 4.de conto. Hoc id ς udis di bis.
dixi,quia si te una illarum Dei prouidentiarum attingeret, iam ultra quaestio, cur plus caeteris sis infortunatus, inuali da esset: nam dixit Paulus i quim incomprebensibilia sunt iudicia eius. Sed de natura quaero, uti uin natu tale quod dam sit te plus caetetit male reddens fortunatum. Thomas Murner. De bene so I tu nato stat in trim Cmbri . . diuisone, ut habet Scotus, similiter & de male fortuna to, cum tot modi dicatur unum oppositorum , quot mo Vμ' dis dicitur & reliquum: primum, nullus dicitur bene forni Ψύ- ρ Προν natu propter actum unicum fortu tum. Sic nec male sor Hrς ist tu natus , unico in istici actu implicitus. Socundum nullus dicitur bene sortunatus, quia se ivp'r bene ei accidist sic Dec male fortunatus , cum nullus talis sit sine speciali mi
Tertium, est quis bene fortunditus. quia ut plurimum bere accidit per contrai: m Diale fortunatis: N im dixit Aristotcles primo Ethicorum non facit uni hirundo vel , si
114쪽
nec actius unieus fortuitus, benῆ vel male hominem reddit sortunatum. Fortucia igitur tertio modo capta stante causam quaeris,cur illi ut plurimum bene, alteri ut plurimum male accidat. Quod autem de Dei narrasti prouidentiis, nihil mihi eonstat, cum naturaliter simus loquuti. Circa naturam autem triplex reperitur philosophandi modus. Est autem primus respondendi modus,dicens, bene foris tu natum magis esse dispositum , ut ipsum causa uniuersalis moueat, ad hunc locum magis quam ad alium , ut si avium stibi & fodiens ipsum inueniat ergo secundum hunc dicendi modum , qui est Theologorum , fortunae causam non intrinsecam rei, sed extrinsecam dicemus. Attamen Aristoteles quaerit causam intrinsecam, quam dixit esse impetu missed si tu dicas, tu quaeris causam, ubi non est eausa, nam effectus fortuitus non habet causam. Dicenda , quod notum sit Aristoteli. Quod sicut illud quod euenit in pluribus habet causam,ut in pluribus, uniformiter: ita quod euenit in paucioribus de difformiter, habet reduci ad causa mi ormiter agentem S per se. Causa autem intrinseca huius impetus e it, secundum Aristo. elem , cum dicat in libro de bona fottona. Est ergo bona fortuna siue ratione nata. Bene fortunatus enim est, sine ratione habens impetum ad bona, & haec adipiscens , hoc autem est natura: in anima enim inest tale natura, quo impetu ferimur, sine rarione, ad quae utique bene habebimus. Et si quis interroget ab operante quare sic facit,nescio, inquit, ted placet mihi- Simile patet in his . quae a Deo aguntur. Etenim a Deo vecti, sine ratione impetum habent ad operari aliquod. Et vult dicere quod aliqui habent velle,ad quod sequitur bonum alis sod praeter intentum ex impetu & sine ratione,&causa h iux impetus est natura. Demum dicunt alij , monintrinsecam, sed extrinsecam causam ponentes, non tamen, ut Theologi , sed cinium, vel intelligentem in uentem coelum, mediante coelo, Vt Deus ipse immediate mouens, hic cum aliis coincidit. soannes Mynor. Ponis triplicem opinandi modum. Primus autem . quem Theologorum asseris, non videtur in veritate posse pet Isistere. Nec mentem quietare potest.
Quidum qumi pollet, quare ad propositum illius sequi-
115쪽
tur bonum , & non ad alterius propositum, quum etiam, Nil naui a quia est contra Aristotelem , cui non videtur aliquod uo- Deo. Mum immediate esse a Deo. Vnde ipse ponens mundum aeternum, non posuit motum potuisse esse nouum,nisi se Utus non o-Cundum partes:ita .quod totus non potuit esse nouus, ut ha test 69 nο-betur g. Physicorum:quod Deus non potest eauisse nouum ua1riundum .vel nouum coelum, vel nouum motum,secundum suam totalitatem.
Secundus vero respondendi modus, qui fuit Aristotelis, non proaedit, quia dixit. quod aliquis habet impetum sne
ratione. Contra . non elt f irtuna bona sine actu volia. tatis, i eis quia fortuna est essectus contingens, consequens e Aectum pest Ise με agentis a proposito. Nunc aute actus voluntatis est cuca obiectum ostensum a ratione ,ergo talis impulsus ad volendum non est sine ratione. Praeterea, si natura impellit aliquem ad volen flum M. non ratio, ergo non esset fortuna, quod euenit, sed casus, cum haec differetia sit inter fortuna,& ea sum 1. Physi dorsi.
Tertius autem modus, qui dicit quod nihil sit effectum Nihil offisi fortuitus, nisi illud, ad quod carulitas coeli se potest ex- to, nisi vi
tendere, non videtur vero consoci Cum aliquid si in ho- Dod eausa. mine ad quod eausalitas coeli non potest se extendere, sicut ιiem eaeli si est volitio, nisi occasionaliter mouendo appetitum sensiti, Miandis. /uum, secundum cuius inclinationem apta est voluntas in clinari. Coelum ergo, quia non potest volitionem attingere, nee etia causas ad eius causationem eoniungere, ideis aliquid est in homine,ad quod causalitas non potest pertingere , εc per consequens nec fortunae causa referri. oomas Murner. Dilecte Ioannes,absit lonile a nobis ut
ea quae Spiritus sancti instinctu Theologia dictauit , falsa
dieamus. Quod autem quaeris, qua e .d illius propositum, M tion alterius sequatur bonum, sortassis &quia se .oluit Deus ipse euius voluntatis inquisitionem supra dixi ih fit mam: Aut quia passi indispositio, nam Deus insuit in quod Iibet uniformiter, in quantum potest, secundum Aristote Iem,& quia iste est dispositus, ille nomideo Deus impEllit istum ad cale propositum , ad quod consequitur commodum: illum autem non impellit quia non inuenit in eo dispositionem requi stram.
116쪽
An adseuia Et si vitr quaeri i, quae diuersiarum dispositionum causi, positi nouum semper deuenitur ad unum primum. volutatem. dico primi esse a D o. enus, licet Philosophus illud folle non eiceret. Quia vero de s a fluitate dixisti non videtur Aristoteles sibi ipsi cotradicere. Dato enim,quod oporteat aliquos effectus fortuitos nouos reducer I n mediate in Deum,adhuc sibiipsi non videtur contradἰcere, quia certum iratumq; habuit Aristoteles secundum propria sua principia, animam intellectivam est ea Deo immediat . Si ad hoe attingere potest ratio naturalis, cum iit immortalis, M ita aliquia nouum potest immeAIate et se a Deo.
Quomodo aut ε illud possibile sir,cauia breuitatis omissum relinquitur, tamen de hoc lege Scotum n ultima quaestione Quotlibetorum . Aut dicas, quoniam utique si sit propter disersitatem cuuiarum receotiuarum , nihil nouix eo imponitur, sicut Sol immediate soluit glacies, & coa. gulat lutum, nulla posita nouitate in eo, ita lecundum Ari-Hotelem hoc corpore organi Zato, Deus necessitate immutabilitatis, eauiat hanc prius non ratione indispositionis materiet: sie inec Sol causat alium & alium radium in aere Scio aqua iam propter diuersitatem recipientium,quod in perspectivis nostris conclamatum est.
Mumινω de Quid tamen secundum fidem & vetitatem dice, dum Perstet fiuv. esset,supri, loquendo de Dei prouidentia duplici solus consessiis es. Quod contra Aristotelem facere viZetur, a qui uomcat. Nain Aristot. intellexit fortunam esse sine ratione consiliante, non autem sine ratione volitum obiectum osten
νιωυε tr Ad aliud autem dicitur,quod licet natura sit mediata cau-ensim quomo- sa illius euentus fortuiti,non tamen immediata: sed volutas do Liserant. vii uiri intendens , licet sit aliud eueniens praeter intentum, quod dicitur fortuna, non casus. Id contra tertium respondendi modum dieo, quod coeli causal itas ad omnia alia praeter voluntatem se extenditi si autem aliquis fortuitus x F ctus in voluntate ponatur , in Deum reducere oportet, 'di omnibus prouidet 8c coniungit, cum uicar, imo & capilli capitis vestri numerati sunt Hoc autem cum sit contra Astrologos, clarius de hoe loquar in quadripartito meo maiori. Quaeris
117쪽
Oua tisi itur Renerose domine . cur me plus caeteris, natu a male constituit sortunatum. Triplicem vidisti modum. Habes enim duas extrinsecas causas,& Vnam intrinsecam. Forte de intrinseca loquendo , tale in impetum adeommodum non habeo, qui te tenc t ex I 'ire coinp exton ς non anima , ut habet Scotus. imo & Aristoteles. Quare dii fortunii causa nou sum ego, non in enim uapotestate mea,mutare corporis complexiones aut staturam. Qui se innam est ex vobis,qui potest ad staturam suam adiice te cubitum unum quasi dicat,nullus, quare me excusatum,Oro.
Si autem de extriniseis causis loqui conting t: primo de Coelo videamus. nec est in potestate mea, diuello S planetarum stabilisimque si ellarum coitus mutare, horam generationis seu meae interemptioni . . F- . Si autem dixeris quia ilixit Ptolemaeus,virum lapientem astriς dominari:& opus stellarum ita adiuuare,quemadmodum seminator sortitudines naturales, in libro Alma gesti,& suo quadripartito. Verum quid .m fateris, quia sapiens. ubi autem stulti & milii limites manebunt, qui non solum astris dominari non possunt. nec parere inconuementi obiecto3 Ouare me secundo excusatum habeto. De al a autem causa extrinseca , quae est Deus . parum sentio, eur cadere permisit, confido tamen, ut in pol terumptariosius resainam. Nam nostiis terris equos quadrupedes eadere vidi, Sc laedere pedes. Vach. Iuvenis N inexpertus lupus, quem nia lus unquam rusticorum clamor cir
Gasphda Me*er. Dixisti Thoma supra,quare Uus plus
aliis redditur male fortunatus. Nec ultra sit quaestio congrua,eur e Ontractum reddidit quoniam coincidunt. Potiorum autem Theologorum rationem nescio aliquam. Sed insuper ad ultimam qua stionem mentem seramus , quae Quaerit,utrumne pium sit credere, si sit, volo dicere ad hominum tig tione. Quod non sit fides nostra concludit. Quae Di bolum huiusmodi incursuum caussim assignat, a quibus nec iuuenes, nec senes, nec probos,nec improbos
ue iuuenibus dicit Augustinus et t. libro de ciuitate Uet
si cadit, cur non bipes cadet homo.
118쪽
eapitulo i8. Prorsusque scriptum est: Graue iugum glios
Adam a die exitus de ventre mariis eorum usque in diem sepultimae, matrem omnium, usque adeb implere est nece se, ut ipsi paruuli. per lauacrum regenerationis ab originalis peccati quo solum tenebatur, vinculo iam soluti, multa patientes nonnulli incursus spirituum maliguorum patia rur. Et Hieron.dicit. Quid causae eth, ut saepe bimuli de tri- muli, ac ubera materna lactantes a Daemonio corrumpaniat uir De senibus ego ipse testis. L e probis iob. De improbis quam plures alij. Ergo concludere licet, Daemonem non vetulas, nec aliquod naturale esse causam istius contractus, Deus autem ipse faciendi facultatem tribuit. Ioannes Λ1ornher. Thoma Magister. mi dc Praeceptor tha
rissime. Estimo genitoris inei dulcissimi mentem consimilem Theologorum opinioni, immaterialem aestimantium substantiam, ligatorum omnium ea usana volo dicere Diabolum, sumpta primum id exequendi a primo ente faculta-Cognitis Vr tate. Videtur enim ut dicit Aristoteles primo metaphysic )e of muM Deus omnibus esse causa & principium quoddam. Quare 1 sermo. dixit commentator primo libro de anima, quod Iri cognitio per suam causam est magis firma , quam sui esse tan
Illa imm Dicura ultra, quod summi Dei permissione, & iusto Dei ve testim. st dicio indifferenter, i ullo atque iniusto iuuenabus de senio alio m nibus,conti agat.& ad illud allegant sua iura & Doctores didieimuis eb c. tbolico . Quod si velum sit,nescimus nisi scientia arguat ινα Eph. si sςur c 3 pit Augustinus, scientiam .decimo septimo libro de
ebi Ti i nitar ' capitulo 3. Dieit enim, Absit quod scire nos negemus, quae testimonio didicimus aliorum. Tum quia est
ereditum, hac communi non possum responsione comen. rari. Deum cunctorum causam assignando. Ab hoc enimente cinium & totam naturam dependere, I I. metaphysicae Aristoteles expertus est.
Praeterea . si omnium causa Deus, quid nostra prode runt scripta sitigiilprum causas inquirendo Sat est enim Drum ipsum cautam profiteri cunctorum. Non sit quaeso hoc nolirimi propositum, si u deliramentum. Piet suppone--s enim primariam causam plos caeteris influere. Qui enim po .c unum agens tantum , quod omnia agat,
119쪽
rollit a rebus suas proprias actiones. Quas si quis tollit,auia fert & earum essentias,nec habet Ut ali commentatori cerebrii ni naturaliter aptum a d bonum. Exempli gratia. Pluuiaram,quarum cauta Deus ipse pii-ma, secunda demum essentia, quinta,diuerso stellarum coitu, quae tertio diuersarum ex holat tonum ni Otrix est pluuias inducentium, ut habetur apud Arist. in ii Meteoror v. Naturas igitur rerum rimaturi, longe Deus a nobis Theologicὰ cum loqui contingat , quod rustum est fatebimur. Et Haiuscemodi Tli ologorum commenta ad praesens relinquamus. Nam huiusmodi opinionibus est omnibus no
strorum rusticorum caterua repleta. Nomm Murner. Molestius, o loannnes, loquereris,si trarum rerum plenior tibi esset liuellectus : tuae Infantiae parcenda aestimo. Nescis quod dicit Arist. Quia maior est rusticorum fides. quam philosophorum & doctor u virorum. Nam dicit Scotus lib. . dist.q. r. quod duplex est impo- TNiabolvi sim tentia in genere. Naturalis una ad quam membri sequitur Min Mal mutilatio seu frividitas,de quo nihil ad praesens. Alia autem cauialis, quae fit per maleficium t & haee fit λper malignos spiritus:qui habentes pactiones tum hominibus, seruant promissa,non quia veraces, 1ed ut alis cis adhς- reant. Ouia si nulla pacta se 1 uarent Daemones, nulli homines eis seruirent,& ut illi quibus seruant promissa, eos eo Iant. Nam ex superbia sua praecipue appetunt honores diuinos .Deus etiam permittit eos exercere potestatem suam, ad impediendum aliquos, ab aliquibus actibus, in quos possetit, si non essent impediti, & hoc propter pecc*ta e - is rum. vel propter aliquam aliam causam Occultam. Et hoc modo magicus habens pactum eum Daemone,procurat ab 'eo ut istum impediat aliquo actu,quamdiu aliquod signum Daemone positum perlauerat, puta acus curuata, vel aliquid id generis. lam enim vides. quid senserit Doctor sub-t Ilis , cuius prius mentem tormentum mincupasti. Quid autem argui S omnia tua concluserunt argumenta unicum illud.quod Deum non debeamus immediatam Omnium causam referre, licet media tam ponere nulla ratione prohibemur.
Ioann-- rhrr. Secundum verba Doctoriς posita, pos- cev set quaeri,Suod remedium ellat λdhibendum conti a istud tm t leseia
120쪽
Diaboli impedimentum Z Scio tamen contraria contrarii a curari, quid contra facta Diaboli si dixeris orationes:& tu cum sanus sis.quo mediante scire exopto , eum te Plus in tua aegritudine iuralle,& vetulae maledixisse,quam O tameseu sanctos inuocalle constet: Ergo non est verum quod
dicunt Theologi, quod in huiusmodi necessitatibus sancti
solum sint inuocandi , cum sit aliud per quod mederi oporteat. Et tu dicis te sanetatem re. episse unius homi vis auxilis. quare te & illum excommunicatum iudicare consonum dixi. Age. age, quod figmentum componis dicendo, quia sanus L. ictus ex tactu sacci umus, Ic aqua immundi cusscutellarum maeulata inuenitti ne in natur; libus disciplinis,quarum proscitor es his in rebias huiusmodi inesse actiones 3 Nau quid verum dixi, facientem & consulentem excommunicandos , Ma Christi fidelium communione excludendos Tisomo 'As mer. Video te .eenero se Domine, CGntra mesuroae cocitatum,quia verum dixi. Quid si deliramentum. protulisse Adest: viros Matthaeus s Iacobus Murner qui huius rei testes sunt. Nain in ore dum rum stabi omne testin Onium. Figmentum autem quia medicis componere. scia
enim & audisti quaestionem quam Sci tus concessit, Daemones pacta seruare hominicius.seductionis causa,n5 quia veraces quamdiu signum per ipsos positum durat: Nam si aliquis sciens maleficium destrueret,non esset excommunicatus sed opus faceret meritorum: Insidia si dico j Diaboli
Quire dixit Scotus,quod trifaria est illa quaestio , an liceat tollere maleficium intentione curandi maleficiatum. Non enim solum licet. sed est meritorium definiere opera Diaboli. nec in hoc est aliqua infidelitas,quia destruens noacquiescit operibus malignis, sed credit D monem posse δρvelle fatigare dum tale signum durat, & destr actio talis signi imponet finem tali vexationi. Sic ergo saccii & aquam illam immundam puto signum mihi sitiis si ille infirmi m- ltis a Daemone positam.& illud mora habuit anni, quod si post annum cum taceo secissem, quod anni spacio factum lsuit,nuc quana pristinae redditurus fui siem sanitati.