장음표시 사용
161쪽
ita defigerat anima mea ad te Deus; & bonum pubs.cum, quod debet desiderare scut finem, ut Medicus sanitatem perfectam in firmi,& pastor optime gregem
pascere,& nauta in tiarissimum portum nauem appellere, ut & Dauid faciebat, dicens, Si oblitus suero tui Ierusalem obliuioni detur dextera mea, & Iudas Ma- chabaeus. I. Mach .io 3. quod omnibu, virtutibus operam dent, & pacifice vivant: Bonavero media,&priuata,vr diuitici, potentia, & huiusmodi sunt desideranda, ut necelsaria ad bonum diuinum, publicu, & propriam sustentationem, ut secit Salomon,qui desiderabat tantum sapientiam ad regendum 3. R. eg 3. AbhOminari vero vel fugere debet obuiantia b ,no diuino, ut haeresim, ut supra, idololatriam; & publico,ut fecit Iosias Rex. 1 Paral .c. 3 . Similiter homines intuli os, homicidas, adulatores, proditores,& aliis vitiis deditos, quo ad villa, nou quo ad naturam, cum sint destruetores boni publici, ut Assuerus abhomulatus est Aman. Either I 6. Fugere etiam debet malum.oppositum bono proprio, ut infamiam, iniustitia', iniuriasim uile ali s illata , aegritudines culpa sua incursas, &oia, de quibus 3 Regum 33 Circa delectationes, primo delectari debet,& exus-γν;nee' r tare circa bonum diuinum, cum videt subdito, recte quibus de- Deum colei e ,& eius praecepta. ac Ecesesiae vere seruatim=i de- ri sic enim exultare debet sine fete, ut David dicens ih.ae . vel Ego autem delectabor in Domino. Secundo, cum vi-uos. de se,& iudices, ac alio, ininis ro, procurare bonum
publicum, & populum in b. proscere, & virlities amplecti, ac vitia vitare, & pa se a re, ut legitur
de populo Israe L Iudith i6. Deboaetia delectari pro- , prio bono, ut honesta uxore, prole foecunda, sanitate, pulchritudine, bonis fortunae, sed cu modo, prout sunζboni publici adiumenta , S in lirumenta ad virtutem exercendam, dc vitae praesentis honestae su stentariones, in virtutibus vero Theologicis,& morat bus sinplici
162쪽
. ter delectari debet,de intellectual ibu s vero prout sunt instrumenta ad melius Deum cognoscendum, & diligendumn subditos, ac seipsum in bono tuendum, &
Cirea tristitias vero, debet tristari de malo opposito bono diuino, ut fecit Moyses , qui viden popu auibus iHlum idolos colere,fregit tabulas legis. Exo. 3 I .& E Ze--d.; chias , qui audiens blasphemias contra Deum verum is, scidit vestimenta sua, & opertus est sacco. .Reg. i'. '
Secundo, debet tristari de malo opposito bono communi, ut de destructione exercitus, quo Respublica defenditur, de debellatione hostili, de bello ciuili, &huiusmodi, cum sit pastor multitudinis, S etiam cum ex bono communi bonum proprium resulter, ut conseruatio,& prosperitas propria & suorum, & .contra, ut patet de Achab,&ex eius filiis. . Reg. IO. Deo permittente, qui interiersit,& de Sedechia, qui captus esta Rege Babylonis,& ocul, orbatus, sic David. h.R gum et . doluit de calamitate Saul,Ionathar, & populi
1iraeI. SI a. Reg. I sTertio, debet dolere de malo opposito bono eius priuato tam in persona, quam in re, cum Id sit sinu rare. 7. Ethic. unde merito tristatur de propria infirmitate, ut Ezechias 4. Reg. Io. vel filii, ut David. 2. Reg. 12. vel eius morte,ut idem fecit. I. Reg 18. & de amissi ne terrenae substantiae, ut Iob- Iob c. i. Et si praedicta proueniunt exProprio peccato, debet summe tristari, Mn aliter moderate, cum non sint maxima bona, ut&de eorum possinione non est ni fi cum mentura dei ctandum , ne et imminuat debitam curam regiminis, S uideatur mollis,&animi muliebris non utendo viris tute aduersus calamitates, & ideo dicens cum David, Quare tristis es anima mea: Spera in Deo:& adbibendo sibi amicos eum solantes, qui quodammodo e si eo opus serre videntui.& considerando veram causam tri
163쪽
Ritiarum, scilicet vitam prassentem aerumnis plenam, S agitationibus expositam, & nil stabile continetem, ex quo constantia inducitur, & aequo animo mala tolerantur, & etiam adhibendo remedia laetificativa, --cordis consortaliua , ut somnus, moderatus cibus, vini potus temperatus, ludi honesti, grata conuersatio, locus lucidus,& amenus,& honesta, ac suauis mu-fiea,& remedia medicinalia cor consortantia.
Princepi qsperaro de eat . ΘCirca spem, quae est vigorosa animi tendentia ad acquirendum bonum arduum prius amatum,& Opi tum, ut bene circa id reguletur, uti debet humilitate, quae docet hominem non debere temtere in huiusmodi bonum, nisi ex iustitia, & iuxta eius facultatem, de statum;& magnanimitate,quae docet homine non debere deficere ab huiusmodi tendentia,quando iustitia id requirit,& cum mediis eonuenientibus,& iuxta Gius statum,& sicut recta ratio dictat, aliter viles,& pusilanimes sunt, ut e conuerso nimis sperantes supra statum sunt temerari j. Et defectus circa huiusmodi debitam tendentiam in opposito dicitur desperatio, unde ut Princeps non desperet, nec evanescat in huius. modi bono, eonsiderare debet, primo, ut eius spes sit cirea vere bonum,& no apparens bonum, ut est amor, S pollisso voluptatum .diuitiarum. & huiusmodi, Rhuiusmodi est etiam arduum idest difficile acquisitu, di futurum.& possibile acquisitu, & sibi conueniens; redditur vero spe plenus ob nobilitatem, potentiam, S diuitiaq;&erat bonae spei, si animo vigoroso, Dei auxilio confisus, quaeret media opportuna, quatum in se est, ad defendendum, conseruandum, & promouenduverum Dei cultum , & diuina instituta, nec dissidere in hoc debet etia si magna non adsint ei auxilia, vinumerosus exercitus, Deus enim dat opem, ubi de eius honore agitur,vr patet de Gedeone Iudicum cap. 7.&David in aggredie do Goliath I Reg. 3 . & IonathaS.
. Rea. a 4 α Iudas Machabae .i Mach. dummod. faciat
164쪽
faciat quod in se est, ut prouideat quatenus pon bile
est de mediis necessariis,aliter id est et Deum rentare, si eius speciat is non ad lit reuelatio.Secundo,erit bonae spei,si contenderit defendere bonum publicum secundum facultatem suam, de necessiariis prouidendo, videlicet exercitu valido,& sano consilio quibus habitis intrepide se opponere debet bonum Reipublicae opprimentibus, ut secit Saul. I. Reg. m. in principio regni sui. Tertio,debet esse bonae spei in desendendi, priuatis bonis, se,uxore, liberis, facultatibus, Sc. contra invidos, de opportunis prouidens ad resistendum eis. - Circa desperationem,cauere debet Princeps, ne ex Hanimi vilitate, & inertia, ac nimio sui amore, quo em. Priscencitur mollis, omittat defendere bonum diuinu publi- de per re. eum, Spriuatum, is enim deliructor est Reipublicae, vel Πεμ-&sui ipsius, nec meretur,ut foemina vilis dominari, ut mere ae s secere exploratores missi per Moyse in ,exceptis Iosue, non /e ets& Caleph. Num. I 3. Secundo, vitare debet ne de se ni θ-mis praesumat,aggrediendo quae non oporter, sine consilio .s diuuenili furore, is enim demum se,& regnum perdit, ut Roboam. 3 Reg. 7 2. modo, ut ibi habetur, utrunque enim est vitiosum, si speretur minus quam oportet; cum id proueniat ex timore, vel si plus, cum id procedat ex ignorantia, quorum', trunque Principem dedecet, & Reipublicae pernitiem a fieri. Circa timorem , qui est de malo arduo futuro, duo 3 extrema vitare debet, primo, ne careat omni timore , Priv est aggrediendo quodcunque periculum absque consideia timere de ratione,& consilio, ubi non est aggrediendum, vel sine be i, Urdebitis mediis,unde Principi interitus adusenit, & etia 2 4nρη subditis: ut Pharaoni Exo. 14.& Naas Regi Ammonitarum. I. Reg. o. Benadad Regi Siriae. 3. Regum I . Achab Regi Israel. 3.Reg. 21. Sennacherib Regi Ass-riorum . . Reg. I9. N Antiocho graecorunc Regi. 2. Machab.9.sed debet timere timore debito,scilicet quando
ratio dictat timendum , & audere audacia moderata,
165쪽
quando ratio dictat audendum,quae passiones modea rationem accipiunt a sortitudine , quae moderatur tumorem,&sortitudinem: Vnde laudatur David. I.Reglim L . qui timens ins dias Saul fugit ad Achis. Vnde s moderate timet erit bene consiliatinus. I.Reth. cogitando vires suas, & prouidendo de mediis necessarijs, & consulendo eos in quibus confidit, non tamen debet immoderate timere, alias fer stupidus, inconsiliativus , & inoperativus: stupidus, quia ob timoremeator reducitur ad cor principium vitae, & relinquit
membra debilitata, & stupida, & rationis discursus interciditur, & in operativus, quia ipsum facit diffidentem.
Circa 4ram, quae prouenit ex tristitia ob malum su-Pνlucis, , perueniens , quod homo conatur a se repellere natui vita raliter, d differt ab odio, nam odium est appetitus mi a=. d. mali alterius simpliciter, idest sine mesura, odio enim prosequens cupit destruere eum quem odit absolute tam in re,quam in persona, unde semper est peccatu,
ira vero cupit malum alterius non absolute,sed quatenu pene sat est ad condignam vindictam, unde & potest esse sine peccato ; & quod ira est de malo illato
irascenti, odium etiam extraneis, & ira tape contenta est eausare tristitiam in eo contra quem irasci tui, ideo satis est ei quandoque verbis eam euomisse, odium vero non est contentum verbis, sed intendit ad facta, etiam fingendo amicitiam , & iratus intendit semper ut sciat is cui nouit id, odiosus vero id no eurat, dummodo serat nocumentum , & ex aliis,de quibus alias, debet Princeps praecipue odi si deponere, id enim dedecet Prinei pem ob magnam authoritatem, quam habet in subditos, ex quo magnum eis afferre posIet nocumentum, & est semper peccatum , ii habeat respectum ad naturam, secus si ad vitium, sic enim potest &debet odi ila malos, eos, sine liuore tamen, iuris ordi-
ne seruato, puniendo. Quo vero ad iram, si prxcedit
166쪽
actum, R iudicium rationis, quod sequando appetia
tui proposito aliquo contristativo, statim surgit ira vehemens,sic est comprimenda, sic enim impetuobe in- . surgit per sanguinis ebullitionem, maxime apud eum . apud quem eli summa potestas executiva, quod per- . turbat rationis usum , & assimilatur seruo nimis sestine exequenti mandarem Domini, non audienti perse-tie eius voluntatem, unde & saepe facit cotra eius pra ceptum, sic fit de ira, quae dum impetuose consurgit,
mouet iratum ad vindictam, non considerando rati nem dictantem, an sit. quo tempore, & Quo pacto vin-dlata facienda , ut fecit Holofernes, qui in irae impetu secit duci Achior in Bethuliam occidendum cum Hebraisaudith 3. qui Sc erroris sui penas dediti ibi. c. I I.
imo,& ira si sit vehemens excaecat usum rationis, quia per iram sc exurgentem, acceditur sanguis circa cor,
unde eleuantur spiritus calidi ad caput, vi sumus ex igne, qui spiritus sc perturbant sensus interiores maxime phantasiam, & cositatiuam, sine quibus anima hic nil intelligit, quod iratus amittit usum rationis, quia licet intellectus non sit affixus organo corporeo, nil tamen intelligit,nisi illi deseruiat ordinata,& quieta phantasmata,&is ais initatur insano: ut dicit Philosophus 2. Rhetor. & Seneca. lib.de ira, ergo fugienda. Secundo, ira quandoq; insequitur iudicium rationis,& si tale agendum si,quod sit peruersum, & ratio decipitur, est pessima, quia est instrumentum saeuiendi
in tiranno,S iudice corrupto, ut fuit Saul contra David. r. Reg. I 8. li vero iudiciu rationis sit rectum, quo concluditur aliquod delictum esse puniendum secuniam legem,& ad aliorum exemplum, tune in Principe est bona,quia excitatur in eo ut organum rQionis,n viriliter exequatur quod dictat ratio, exequendo quod iustitia dictat, cum clementia tamen iuncta, nisi hi de re graui ageretur, ut de contemptu diu ini culius, crata sic iustitiae rigor est seruandus in re magni -
167쪽
Princeps et tum ut moderaridiseat .
momenti,ut secit Mathathias. I.Machab. I. in te tamε non graui, vel cuius executio non prosit ad bonu publicum promouendum, laudabilius est in Principe uti aequitate, sed non sine iustitia. Idem etiam Princeps moderari debet alios animi affectus,licet minus principales, videlicet Zelum, quieti amor intensus, ne sit in eo immodicus circa bona
corporea, quatenus non vult consortium in re amata,
pisi sit talis,ut ei soli conueniat, ut uxor, quam custodire decet,sed non de facili male suspicari, zelus tamecirca res spirituales, ut virtutes acquirendas, & custodiendas,& diuinum honorem, est bonus,si tamen omnia debito loco,& tepore,& prudentia adhibita fiant. Circa ne mesim, quae est indignatio de prosperitatibus malorum, qui id non merentur, non est culpanda, sed non decet Principem, qui consitirare habet ea in quibus mali prosperantur este bona caduca, &quae ideo
boni nomen no merentur, cauere tamen debet ne eius
culpa prosperentur, ut quia i is beneficia largiatur, vel
eorum crimina dissimulet. Circa verecundia, quae est bona cum confingat confusio ex malo acto, non decet Principem, cum no deceat eum aliquid operari, cuius
verecudiam suscipere debeat. Circa inuidiam, quae est tristitia de hono alicui superueniente, quo ipse caret,& vellet habere, abesse debet a Principe, quippe qui omnibus bona communicare habeat, nullius bonumsbi displicere debeat,nisi ut supra. Gratia tamen absolute Principcm decet, id est, ut beneficia liberaliter, &gratis dignis,& benemeritis subditis largiatur, ut animentur ad virtutes,& sponte, at pacifice obcdiant, Seius probitas , S gratitudo declaretur, ut fuit David. 2.RCg.2.9.& I9. Misericotidia quoque , & clementia
proprie Principi conueniunt, cum vices teneat Dei. Prou. 8. cuius est proprium miserpri. Lucae 6. &clementia Princeps honoratur. Prou. 2o. ut supra.
Et maxime Princeps passiones animi , & actiones Per
168쪽
per actus virtutum, fidei,spei, charitatis, institiae,tem, perantia sortitudinis,prudentiat, moderari debet, modo quo intractatibus dictarum virtutu supra late est actum,lib. de Ciuili Institutione. b tra ι. de Virtuti sus ciuis, per quas virtutes etiam domare debet pastsones, quae in senibus frequenter euenire soleat, si ipse sits ex, imitando'; quod in eoru aetate solet i hdabile esse,& primo, vitando, quod in ipsis solet sepe contingere,ex Arist. 2.Rhet.-sint nimis increduli,in nullo bere fidendo, cum in muἰtis decepti sint ob lunia
as,& multa 3 actiones expertas, non tame o Princep ebet esse nimis credulus,ut habetur Eςcl. In cum nimia credulitas sit quid puerile, & si esset in Prisscipe,
nullia concederet quae non essent concedenda, ut colla
tigit David. 2. Reg. I 6.& minus debet esse nimis incrς dulus, quia si si durae ceruicis, ad impietates se convertet,& se, ac populum periculo committet, ut conti
git Saul, qui quoniam noluit credere Ionathi bona de
David nuntianti, ad perse cutiones immanes deuenita S Achab. . . Reg. vlt. sed medius inter utrunque i incedere debet,decimando modo ad hane, modo ad illam partem cons deratis qualitatibus personarum , & alijs circunstantus iuxta dictamen rationis. Secundo, vitate debet, quod solet in senibus Depe contingere, quod snt suspitios; cuncta in malaoppartem interpretates, quia cum diu vixerint ,&in aliquo sorte peccarunt, mensurant aliorum dicta,&facta iuxta id quod ipsi secerunt. a. Rhet. &si Princeps sic assuesceti paulatim
fiet seuerus, immitis,& iniussus, ac populo odiosus: ut patet de A non Rege Ammonitasum. a. Regucri Io.sed debet,quae aperte mala non sunt in meliorem partem interpretari,& saepe dissimulare se non aduertere, nis; concurrant signa su is cientia,& aliae circunstantiae ali- iter suspicandi, maxime ubi de re graui contra honore Dei, bonum publicam,ves proprium ageretur.Tert: d,
vitare debet, quod in eis continget e saepe solet, si sint
169쪽
Remi dolosi ob stigiditatem, quae viam parat Armidini:ut dicit Philosophus loco eit.ob mala, de quibus supra,vbi de hoe est actum, iuxta distinctiones ibi assignatas.Quartis,uitare debet,quod in ipsis solet contingere tape,quod scilicet sint illiberales, tum quia se vident amplius ob virium defectum lucrari non posse, ct sine facultatibus sustentari non valere, ideci iludent earum conseruationi, & sorte multas indigentias sunt passi, ut dicit fibi Philosophus, quod vitare debet Prin-eeps,cu illiberalitas faciat ministros fures,&nil praeviare gerat auaritia reuocatus, quae maxime Principem dedecent. Quinto, vitare debet. quod in ipsis eis uenire saepe solet, quod sint modicae spei, verentes ne in omni arduo deficiant, cum spes sit de futuris, nec
perent se multum uncturos, ideo no sperant multum, R delectantur tantum in memorando praeterita, ut ait
Philosophus, loco eir. Princeps vero debet esse bonae spei, ut supra est dictum, aliter in omni agendo desectu spei deficeret,&nil dignum aggrederetur,& se ac subditos perderet. Sexto, vitare debet, quod in ipsis solet
frequenter vitiosum esse,& euenire,quod non de facili verecundentur, verecudia enim surgit eo quia quisuppetit honorari, & aestimari, & consequenter timeteontrarium, at senes, ut deficiunt calore, Sc vita, sic Ecanimi vigcste, id ed non evrant multu aestimari, & quae ante magni faeiebant, ridicula eis videntur, unde magis student utili, quam honori. 2. Rhet. at in Principe debet esse oppositum, quia eius primum studium debet versari ei rea ea qui sunt ad bonum subditorum,&honorem veru, non aut ad proprium commodii,& sic verecundari bonii est; in hoc sensu, ut supra, timere, &cauere ne quid agat de quo verecundari habeat, cum alias verecundia, ut supra, Principem dedeceat,ratione dicta. Idem in imitari debet quae in senibus commendantur, quod scilicet sine in cocupiscentiis remissi
ob frigiditatem; patietes, misericordes,& in iis quae
170쪽
natura variabilia sunt, nil pertinaciter: affirmant, vel negant, sed in omni re dubitativam dictionem appo nunt, ob frigiditatem,& ob id quoque, quod tarde, dimature,& consulte se habent in operibus suis, ac gr a-uker,quae in Principe commendantur, dummodo de
bitas metas non excedat . . e s. γ
Quod si Princeps iuvenis sit, vitare debet, quae in ipsis saepe inueniri solent eum vitio, ut seitieet sint is Princenquaces concupiscentiae, & passionum, maxime veneis iuuenis in reorum,&cibariorum, ac potus, obeatorem in eis cui ueniis p cminatem in quo vigoratir vita, corde vero, & corpore so es , 'calefacto,surgunt concupiscent hae, maximἡ quo adi ossim , perationem generativam,&vegetatiuam, Princeps ve fessro passiones frenare debet, maximὸ ira,& venereoto, vis mstae aliteapsideret,ut emis rabidus, & equus emissariusi: rari drar . ut habetur Ierem .e. s. & suo exemplo alios ad interitum a bono virtutis aberrantes adduceret. Secundo,
vitare debet, quod in iuuenibus euenire saepe soler, isnt vertibiles,& in paucis sibi constent,eum in ijs hi mores, ac spiritus sint in continuo motu,unde cito co-ciliant amicitias, cito eas dissolvunt, ut dicit Philosophus 2. Rhet. at Princeps debet esse constans in bono post debitum adhibitum consilium, alias subditis contemptibilis fit. Tertio, vitare debet, quod in eis vitio iape ascribitur,quod sint nimis ereduli, cum adhuc in multis non sint decepti, S alios ex seipsis mensurente ut dicit Arist.loco cit. at Princeps non debet, ut stipra, nimis facilis esse ad credendum , alias, cum in aula adsint adulatores, seditiosi, susurrones, & huiusmodi, nisi recte cosideret qualitates loquentium, S alias cir cunstantias, facile a vero aberrabit arto,vitare debet,quod in iuuenibus solet quandoq; euenire, ut sint contumelios,& iniuriatiui, cum sint ex spirituum seruore, animosi,&magnae spei,unde prouenit,quod eu-piant alios praecellere,vel non minores videri, & s vi dent aliquod opponi impedimentum, fiunt impatie