장음표시 사용
181쪽
maνο δε- difficillimum sit animis damnari ,- & Rempublieambet, aufe- administrare, idecet, ut inquit Plato epist. . Dionis stens ab ea propinquis. quanto magis confiderarem, .quantoque quod iniri magis aetate progrederer, tanto difficilius arbitrabar rectὸ Rempublicam administrare, & Xenophonii. I. quem oro. de Paedia Ciri. mihi videbatur opus maximum, pul. elire imperare. & Naz. in apologet. vere mihi videtur esse ars artium, & disciplina disciplinarum hominem
tegere, qui certe est inter omnes animantes, maxime, S moribus varius,& voluntate diuersus. D. Τho.lib. 2. de regim. Princ.c. I s. ubi dicit, id transcendere natura
hominum ; &ideo nisi diuinum praecedat auxilium, incassum sepὸ Princeps laborat, unde a peccatis c uendo, ex animo, opus, quod pro ipsius honore gerit maiestati suae commendet, &pijs bonorum, maxime religiosorum precibus, & sacrificiis se etiam caenere dat,ut a Deo virtus sbi praestetur ad id munus pie, &cum fructu exercendo. Quarto,cum prudentia maxime in Principe elucere debeat, di prudentis sit, recte, S cum ratione agere, & omnia impedimeta bonae administrationis auferre, ideo principans cosideret questatum politiae retineat, qui si rectus fit,prouideat, dcconetur ne corrumpatur, vel commutetur, sin minus rectus,omni conatu elaboret, ut ad meliorem statum
reducatur, vel si id absque tumultu , &seditione fieri nequit, auferat ab eo quod mali est, & ad interitu ducit, curando in particulari, si sit politia status popularis, ut legibus multitudo regatur, quae iustae, &bene
sint constitutae, & curando, ut multitudo bene educe tur, & in virtutibus exerceatur, ut ita cum multitudo
optima sit. ad Rempublicam politia illa sensim redu-α catur, in qua boni, di docti gubernent,®ant, & seditiones quae in multitudine contingere postunt, cohibendo; si vero sit status potetiae paucorsi,illum sensimo ad statum optimatum reducendo, quod fiet si optimis
magistratua deferantur, & non diuit ijs, sed virtuti h
182쪽
nor praestetur,si sit Respubliea, ea uendo,ne ad politia popularem reducatus, quod fiet si filii in virtutibus
bene erudiantur, 3c bonissaegimina tantum committantur. Quod si sit status optimatum, cauendo ne ad potentiam paucorum declinet, quod fiet si bonis tantummodo ma3istratus eommendentur ; si sit tirannis eam reducendo ad statum regalem, quod fit si caueantur illa quae supra lib. r. 'eap. . dicta sunt, signa esse tirannicae administrationis. Quod si sit regnum, ea-uendo pariter ne ad tirannidem declinet, quod fiet si
Qui ut facilius, & aptius regat, grauia negotia, ve
animi reereationes, aestimare, di suscipere debet, nee 1 ' ea omittat: ut dicit Tae.lib. . An n. nu.s i. & licet infr. a Vmus sit, negotia non debet dimittere , ne beneuolen. μ' tiam, Nauthoritatem amittat, nisi infirmitas grauis ' μ)' ε'st, quia tunc populi conspectui se exhibere no debet, ut idem dicit lib. . Annal. nu. io 1. Maxime vero sui bono exemplo subditos ad bonum 'promouere debet, cum non animis solum,sed Si ocu - 'lis debeat seruire ciuium,ut ait Cic. Phili p. g. & proin , Τ de libidines, & voluptates contemnere de bet, & de si ρη derium auri, & argenti abi jcere; religionis virtutem, p ' & alias sequi,& populi utilitati, magis quam voluma t qti consulere, ut docet & Claudianus. serm. de honori i . consulatu. dc Ouid. ep.c6solatoria ad Liuiam, eum in νε alta specula positus sit, in quam cuncti conspiciunt,unde vivendi formam desum ut, ut iidem dicunt, & proinde de alto cadere graue est ut dicit Sen in Thebaide;& contra beatus sit diues, qui inuentus est sine macula. Eccl. 3I. cum non desint, qui, eo quot seipsos custodire nesciere,a m 3 ao gradu Principatus decidere: xt Craesus a Ciro deuictus, licet ab eo post liberatus, qui Solonem inclamauit, quod humanam ei instabilitatem ante aperuerat: ut ait Plut. in vita Solonis. Sc Herod. in I. quod & Antiochus cognouit postquam captiuus
183쪽
ptiuus est detentus, Mitieus Andromachi filius, ct ad eum adductus t ut dicit Pol lib. 8, hist. d Dionisius Minor; Sesostrisq; Rex Aegyptiorum, qui captis quam
tuor Regibus in currum imposu&ὸ cum unus. eorum rotam inspiceret,Sekstri interlogam e quid ita Ripi ,ret; respondit se totam inspicere, quae instabiliter mouebatur,modo sublimia demittente, & rursus demissa sublimatem; quo audito Sesostris statuit, ne ii currum
traheret, intelligens quam obnoxius sit mutationi status is licitati si ut dicit Niceph. ib. I xhist. eccl.co'.
Quae Dei permi isti contingunt,ut a uersis, & ptos potris intermixtis agnoscant homines quantum sit fragilitatis in his mundi gloriolis, nec hic esse veram scivi. citatem,sed in alio seculo expectandam: ut dicit in Psal 3 2.quod di Nabuchodonosor agnouit poliqua amictioncs est passus. Dan. . N Dariu, apud Quinct.
Quod si quaeratur an Princeps legibus teneatur . Princ' Resp. quod suis legibus non tenetur, nec praecelsorisontenη sui aequalis. l. Princeps. Gelagi b.c. 1 f.lubiaceat igi-zur leges tur.nouella ros. & consentit Iaiq.Cas lib. 1 3. Aristat.
feru ra, ct 3. Polit.c. . unde initio omnia manu Principum, M' quom αβ a arbitrio in populo agebantur, ut dicit Iusti. in I. & hae, qu-.st beturin l. a. ff.de orig. iur. lui proinde etiam eas potestsc,mβπς- mutare, quod sepe expedit, moribus, vel temporibus me qua st ita poscentibus. c. erit autem .dist. . cum S debeat esse: era iunt disserentia inter iubentem, & eum qui obtemperar. in contra- Solent tamen boni Principes leges latas a prqcesso- m. ribus bonas, S utiles Reipublicae confirmare, oc retinere, & collapsas restituere, & sic eis cere eas, vi su as.
l. 2. g.omnia. C. de vet. ivr.enucl. cap. si apostolica. de praeben.in 6.
Idem etiam debet, &tenetur seruare legem , quoad rationem tu ea contentam, vel ius diuinum: ut di- lcit Plut.lib.de Regno. SCk.orat.pro Milone . quae cufit naturaliuab ea deviare nonlicet: vi resert Philostr. - lib. 8.
184쪽
Praetcrea ligant leges superioris Princ pem in eo in quo is est illi superior. Rom. I 3. c. quanquam. 23. dist. unde legibus canonicis obedire debet. I. Petr 2. c. Omnis. c. litae. te maior.&obed .c. I. de constit. in iis maxime, quae animam concexnunt. c. novit . de iudic. cap. omnis. ubi Abb.de poenit. Si remisi & in omnibus spiritualibus, & illis admixtis. c.tuam. de ord. ccxn. cap. pen.& s. de secuta. nupr. in negotiis ecclesias icis, ut eleetionibus,&c. clem .dispendiosam. de iudico in haeresi, di alii. criminibus ecclesiasticis. In temporalibus vero quaelibet lex seruatur in foro suo. cap. I.3c x.den ui oper. nunclat. Legibus vero alterius Principis paris Princeps non ligatur. c. per venerabilem. Qui filii sint leg. Ulterius,ubi lex Principis transit in contractu, non potest reuocari in praeiudicium eorum quibus ex ea quaesitum eli ius. Innoc. in c.nouit. de iudic. ut & priuilegia quae conceduntur a Principe in vim pacti , nopolliant reuocari. Anch. in c. I. de constit. in 6. vi & Iigatur lege contractus initi. Bal. in l. 1. C deleruit. Abb. ' Salij in cap. I.de probat. Dec.cons. ι II. Et nodum Princeps ligatur proprio contractu, sed& tenetur stare coiuractui inito per praecessore, quando factus nomine dignitatis, nisi sat praeiudicium his quae adhaerent dignatari principali, quae dicuntur iura Regni, diadematis, & coronae, nisi sit modicum quid, & subsit causa , vel nisi Principatus liberi sint 'possi dentis, ut pluribus probat Greg. Tolosde Republic. lib. I. cap. vlt. Cumque homini necessariae sint quandoque animi relaxat iones, ut & quies corpori,ut ad negotia perage - 'inc sda alacrius,& vegetius reddatur. iccirco Princeps no q. s AEn Meria. tur ea. animi relaxationes, quae eius dignitati m reu L ccn-
185쪽
eis 3 μ- eongruant, nee a virtute recedat,o hastiludia, eursus, mers de- saltus, armorum exercitia, spectaculorum honestora Mas. celebratio, venatio, &c. ut dicit Xenoph.lib. I. Pardiae Ciri. nu. .& lib. 8 .nu. Ιχ. Mufica quoque,licet e Prin-eipis dignitate non sit, ut eam frequenter exerceat,publice praesertim, eam tamen possidere, & quandoque exercere laudabiliter debet; unde Te miliocles,quia ira in epulis recusauit, habitus est indoctior; cauens
etiam ne scurras, mimos, & id genus in mentis adhibeat, sed viros doctos, qui facet ij, utentes doceat quoque,& ad praeclara opera animos excitent,& cu a ne. gotiis vacat, legendo libros, ubi de rebus moralibus. mathematicis, regimine Principum, & a maioribus, . Iaudabiliter gestis agatur, ut Alexand r seruabat: ut dicit Plut. in Alex. per loca amena.& viridaria inambulando, summeq; cauens a meretricum commertim vel alijs turpibus actibus,tudiive veri iri' Is quoque cogitans se, ut signu positum e sse ex quo Princeps omnes vivendi exemplum detumunt, in primis iam iis aditiν ιν liae suae, post seipsum,curam habere debet, ut S sibi fi-a .milia. dei s existat, & bonum aliis vivendi exemplum pratis
of eas bdia beat. leeirco operam det, ut eius consanguinei mode- eavo, i, stata, ducant vitam, nemini iniuriam irrogando, ut dosui, aetonia cet Artii. lib. 1. POlit. nu. 93. itudens, ut tibi amici exis vineas, stant, magis caeteris honore eos afficiendo , & in regi- maxime minis partes eoS assumens, ut dicii Xenoph.l b. 8 Patis Detessorst Cita. nu. 36. Qui si male se habeant eo, exilio, carias habὸνω tere, alia ratione corrigat, suini nam m xi ne cura daberi. adhibendo in eorum educatione, qui ii hi sunt lucces.suri, iuxta ea quae supelius sunt dicta Prii e pem cice re,& praefertim, ut a propria matrε, vel nuPice corpore sana, & incorruptis moribus praedlἰa, ablactentur; doctis, ae optimis custodibus erudiendi consignentur, qui caueat ne vitiis inquinentur,& cureni ut erudian i tur in Dei cultu,&religione,&animi eminetibus virtutibus comparandis, & distiplinis Principi congruis . adipi-
186쪽
adipistendis,nempe arte dicendi, Mathematici,, moin 'rali,& politica Philosophia, necnon naturali, & drui na, & legum scientia, ut dicit Plato lib. s .de Republ. nu. I 3 ct ep.7.nu. 2 ae regia disciplina,& gymnauica & variarum linguarum intelligentia, ac ludis, pilae, ες venatione, cursu, saltu, & maxime, ut discant legibus
obedire,cum is redie imperare non valeat,qui ante Obedire non nouit,ut dicit Arist lib.7 Polit. nu. 2 2. Plato lib. 6. de legib.nu 8.ut& utile est Draneipi,& principatui, si successor non sit in incerto, cum ita populi ad noua non aspirent, thesauri non diripiantur, nec aliussi turbulentu oriatur, dummodo id iuste,& legitime fieri possit. Nec minor cura Principi este debet circa familiarium suorum custodiam,cum ex natura, & m ribus seruorum coniectura capiatur qualitatum Principis, ut dicit Demost. Phil. 1. domo iecirco alienans turpes homines,& infames,scurras, ioculatores, &ia genu S,& curans, ux qui': negotio proposito aptu 3 sit. tacite tamen eos no dimittens, qui sibi, vel maioribus strenue seruierunt,ne indignatione moti, noua atten rent,& ubi alicui dissidit, eum cum honore dimittens,& ob id curando, ut beneficiis animos iamiliarium sibi deuinciat,eos quoque in praesentia aliorum Principum comendando, & nominibus honorificis illos appellando,ut dicit Isocr. ep. Xenoph. Paediae Ciri. li.1.
cauens tamen ne nimis familiariter cum eis versetur, ne eum spernane, nec nimis rigide, ne odio illum prosequantur,ut dicit Arista ib. 2. Polit. nu. I 6. eam alendis familiam,quae ita tui ipsius congruat,& superfluos dimittens, ne id cum populorum dispendio agat; qui recauere debet ne aliquem fami larem ita extollat, vocu Eo mox authoritate,& potentia contendat: ut dicit Dion.Iib. 2. nuis a. nec honores per saltus temere,sed per gradus dando, ut ante in minoribus quis probari postri, ει ne alicui negotiorum summa conccdat,absq;
to quod mox inquirat qtud asat, cum is potestate sibi
187쪽
rradita Rum Principis dedecore,& odio aliorum,aba ti possit: ut dicit Tacit. lib.4. Annal. nu. I 3 8. Qui & circa corporis sui custodiam , si erga subdi. tos se habeat, ut decet,potior non est ipsis subditis, beneficiis, & virtute deuictis, cu & tutior sit, & fidelior,
ae diuturnior,quam mercenariorum,& externorum:
t dicit Isocr.de regni admin .nu. I 8.&Xeuoph. lib g. Pardiae Ciri. nu. I 3. cum Princeps politicu, voluma rijs imperet ad eorum bonum,& iuxta leges, tirannus inuitis,& ad proprium commodum. Ubi tamen dominium nouiter est ob et umi vel populi turbulenti sint, nec iuxta leges, & iustitiam viuere velint, armatorum custodiam assiduo adhibere coram se debet, qui praecipue fideles ex illant, nec exieri sint a patrus suis ob delicta proscripti, vel alias homines turpium morum, sed subditos seligat si ex veteribus sint, & iis deficie tribus, exteros, sortes, veteranos, & fideles,quoS beneficiis,& liberalitate sibi deuinciar, & hodie omnes fe-xe Principes utuntur custodia Germanorum, ut qui aliis nationibus sint simpliciores, ac magis laboriosi , olim vero Augustus duas turmas militum sibi inuticem contrarias, pro custodia sui corporis, sibi a se licebat, vi s una quid noui attentare vellet, alia illi se opponeret, qui nec tanti nurnstri extent, ut iustum exemcitum formare possint;qui & nunquam,etiam In thalamis,arma a se discingat,ne inermis inuentus,a pra uis tuto opprimatur.
ν Idem etiam Princeps, ut bene regar,ut bonum fine Pνintor proponere debet, se de mediis necessariis ad debimisti,j. θ xum finem perueniendi sibi consulere habet, qui cum λαοι alia vi uasis homo , & ad praedicta peragenda multa opus raro, , ae sint adiumenta, ideo multis egebie Princeps adiutori-miaiseo, bu , qui multitudinem ad debitum finem perducant, fuse se, e , quo rat τι ideo seligat, qui id apte pstare possint, quid.bis. ct in prim S, ad uiatores procul a se pellere debet,cu adu
188쪽
Plato in phaedro. & maxime Principibus, eum infidu quatra ἐν aesenus sint: ut dicit Athen .lib. 2.his . patria , 8r virtutis se viri ci inimici r ut dieit Plut. lib. de discrimine adulatoris, & maxime caamici. &ex aliis quae refert Tolos. lib. 8. de Repubis siliari=, o c. io . adiministri im Principi sunt necessarii,sapieti quid rare tissimus enim is est, cui, quod opus est venit in mena eos μιμοῦ. tem, proximus huie qui alterius bene inuentis obtens Geonsilia perata ut dicit Cic. pro Cluentio. & Liv.l b. . & licet prior sit optabilior, tamen secundus non contempti
bilis est, vel vix alicui primum contingit, ut ibi dicit
Liu.& in gubernatione maxime opus est adiutoribus, eum Princeps sua scientia non possit cuncta comple .cti,nec unius mens sit tantae molis capax: ut dicit Tacit .lib. I.& 3 Ann. Ideo alios in curarum partem ad sumere debet, ut ide dieit, certus,magna negotia,ma gnisad nitoribus egere, ut dicit Uell. lib.x. quod maxime in Principibus contingit, ut ait Tacit.lib. I 2. Anm& in omni aeuo videre licet viros eminentes, magnis
adiutoribus ad res suas gubernandas uses esse, ut dicit Uell. lib. 1. qui sunt velut multi Regis oculi, di multae aure .Xenoph lib. 8. Pardiae Cira. di si quis vulctaus omnia regere, superbus magis,quam sapiens daei videtur et ut dicit Liu .lib. amicos enim Principi opus est habere, ut dicit Plin. Panes eum illis non fiemaius imperi j instrumentum, ut dicit Sallust. in Iug.& Xenophon. ex Ciro. lib. 8. Ii vero sunt qui publicὰ Regi inseruiui,ut Praefecti, Praesides, Iudices, Duces,& huiusmodi; S priuati, qui in aula vivunt, quos decet ex bonis, S nobilibus, nisi ignobiles sint virtutis praestantis . parentibus oricis esse, ut dicit Arist. lib. D lit. si tame &ipsi boni sint, quod in axin e in iis de
sideratur, ut dicit Capitol. in Alex. alias nil eis com mittendum,ut dicit Cic. ad Q Frat. ep. i. vi nec ambi guis, de quorum scilicet bonitate cubitetur, ut ait Τacit. in Agric. cum culpa ipsorum in Regem redundet,
189쪽
praestare debent pro eorum munere,vel ad civilia ne ' gotia,vel bellica destinentur: vet dieit Plut. in Polit. Se
Τae.lib. 6. Annal. Tiberius tamen non eminentes vir tute quatrebat, ne quod inde sibi periculum immineret, sed medios elisebat: ut dicit Tacit. lib. r.& 3. Ann. contra tamen est hendum , si praestantes virtute, sint boni. In quorum ministrorum electione attendi non debent potentum commendationes, sic enim mali, ut plurimum praeualerent, & male administrarent, eum Plinei pis dedecore, & odio populi erga eum,ut dicit Arist. lib. 1. Politie. nee etiam in iis diuitias respicere debet, ut idem dicit loco cit. S Plato lib. 3 .de Legi nu. II. qui tamen in paritate virtutum alijs praeponi debent,cum ossieta maiori cu dignitate administrent, ει populorum timore, ac reuerentia,magistratus praesertim ; vi& non vacat periculo ossicia magni ponde- diis inopibus, nisi sint spectatae virtutis, & probatae conferre, ne venales sint cum boni publici diisendio, vedicit Plato lib. .de Repubi nu. s. sed eos eligat quiatiis, virtutibus moralibus praestent, & negotio apti res sint, ab avaritia alieni, & munerum acceptione, nec ossicia ambiant, & sint temperati. Plato lib. 3. de
legib. Arist. lib. s. Polit .nu s I. lib. 6. c. s. uni plura negotia non committens,& mal ε se habentes corragens, Msub sindieatu deposito ossieto, eos rediges. Arist.lib. 2. Polit. num. 16 S lib. 6. nu. q. Hi vero qui minoribus adstricti sunt negotiis in aula, obsequio si esse debent. & utiles, ne sint mures palatii. rac.lib. I. Ann audaculi. pudor enim malus est minister regii imperii. Senec. Trag. Hippol. Maiores vera attendere debent, ut q rod tul e agunt non ex propmo commodo, sed Principis agam,& sine iactaria, ii enim commendantur,qui in agendo oriosis similes sani r ut dicit Plin. Paneg. & Uellui et'. sic enim inuidia vita-
190쪽
re debent, sed ad authorem, S ducem omnem laudem reserendo,ut dicit Tacit. in Agric.& Dio.lib. 9. Tum patientes esse debent, iniurias serendo, S gratias agetado, ut dicit Sen.lib. 1.de ira. qui & cauti snt, quia multi illis laquei parantur, ut dicit Sallust. ad Qes multi reprehenitares,&insidiatores. Tacilib. i.hist. & nil ita fit fluxum, quam potentia non sua vi ed aliena nixa ut idem dicit lib. 13. Anna Et primo assistat s bi consiliarios,vel senatores,tum pro dominio adininistrando,tum pro iustitia,cum costium res sacra existat, & res praelare gestae nil aliud
fint, Platone teste, quam prudentium consiliorum executores, qui aetate,virtute, integritate, & rerum experientia insignes, S praest antes sint,boni publici. & iustitiae amatores, ac passionibus vacui,& virtutibus re-setti, inter quos iurisperiti in si aes sint; saci orum canonum Doctores, Theologi emimetes, Duces lirenui, &Respublicae administrationi periti,qui ut supra, int fri sim,& probatae vitae, no adulatores, sed veraces, Min bono sagaces, peregrinarum legum, & actionum coinitionem habetes, in historii tam domesticis, quam externis versati, graties, S non sestini in consulendo. taciturni, & secreti; & optimum esset etia proinde, vuprincipes ingenio iuuenes praestates in studiis alereis quorum opera, ut eorum factura in Republica administra da, tute uti pollenr, & id cudi velut se narium . virorum praestantium,& I'rine ip: fidelium, qui ex ipsus liberalitate se virtutes odeptos ceriacmes,D I nem adhiberent fi lem,& industriam. vi ipsi fideliter inter virent; Consita 1 i vero ea quae inter hi mine, sunt cust diuinissimum, ut in vit Aras . in Rhe .sd Alix. M quiddam iacrum, Sconsito flent regna. vlbe, S d mus, ut ait sal ad Cas. N idio sim conidia i i PDPciapi necessarii, iccirco llul ra, eo tbpaifccb, S pr