장음표시 사용
201쪽
os detiat, opulentior,ut aliis regionibus opem ferre possit; sio qui/ in ro unicum, eam eligat ciuitatem , quae in medio eius aictys uris existat, vel in loco ubi facilius alii, opem praestare vaImperjμ leat, sic tamen, ut alias urbes, & regiones personaliter flore -- inuisset, impensis proprijs,&non subditorum, sic enim π. multa sedabit, & intelliget quibus prospiciet; &in aliis regionibus, ac urbibus Rectores, qui eius vice reis gant,& iustitiam administrent, deputet,qui seueri sint ubi populi inquieti extant, non tamen crudeles ne iniustitiam committant, Scausa sint ut populus erga Principem odio moueatur. si vero populi quieti.& pacati extent,Rector mansuetus,& benignus sit, nulli tamen absolutam eoncedens authoritatem, sed eam sibi reseruan I, ut velut caput in totum corpus dominii virtutem suam effundere valeat; animaduertens etia ne praesides locorum inter se dissentiant, aliter eos amoueat, ne dominium pereat. Quod si vicini Principes inimicis,at, vel suspectae fidei, praes des sortes sint, &animo Fntrepidi, si vel b amici, magnifici, S liberales,
S alieni ubique ab avaritia, ne intullitias committentes, in causa sint,ut populus a Principe deficiat ut dicit Dio .lib. 11. nu. 22. quos S perpetuos non constituat, nec ut quinquennisi excedant, & bonos inuentos non in eodem loco, sed alibi deputet, cum honoris, & uti- litatis augmento, & sic ut qui in prouincia lunr, & ad minora officia deputantur, ab ipso Principe, non vero a gubernatore prouinciae eligantur; Cauens etiam ne alicui prouinciam regendam committat, qui ibi multos propinquos,& fautores habeat, quibus omnibus, S praesidibus, propria, , conuenientia assignet stipencia, ne populos grauent, ut idem dicit lib. 11. Ii vero mandatis Principis obtemperantes snt, qui si ad alicuius instantiam,aliquid imperet, unde malum surgeta re possit, prudenter differant mandati exocutionem. . cum multa contingere possint, quae mandatum pri-
202쪽
e Bonis praeterea Princeps Imperium,& Rempubli-- ἔν eam comunire debet legibus in quibus praecipua vis Princeps Imperii consistit, ut enim multa corporis membra ab bonas leges una anima viaiutur, & omnes cauis ab una prima de- ferre siet. pendent, sic Respublica diuersis partibus constans P. et qua /lla viri a lege debet,quae eas simul in earum ossicio pera- sint, ae ggendo rite coniungat, &ob id ut anima in corpore seruanda, dicitur , quae ei vim tribuit onerandi, nempe bona a- Ο quo. gendi,& contraria vitandi, sic& lex in Republica, id vi,adiecta poena, & praemio praestans, unde & dicitur magistratus mutus,qui non irascitur, amove, vel ambitione non ducitur , nec ulla passione mouetur, quae in hominibus contingere pollunt: ut dieit Arist.lib. Polit. cap. . unde a Leone constit. nou. I9. lex dicitur oculus Reipublicae,&ut gubernator in naui, qua omnes in officio eontinentur suo. In legibus vero condendis summa prudelia opus est, ut lex sit honesta, iusta, postibilis, manifesta, necesiaria, ad bonum commune direeta, patriae, loco,ac tempori, & personis accommodata. c. erit autem.dist. Plato in Dial. de regno. Arist. lib. 1. Polit. c. 3. & lib. 7.c. 3. & consormis politiae quae adest, vetando in populari statu ne plebs rebus diuitum insidietur, ac diuites ad magistratus inultado, in dominatu paucorum, ut magistratus sint communes omnibus bonis, minores sorte, maiores suffragio deserendo,& contumelias puniendo; in Monarchia,leges
ad utilitatem populi potius, quam Principum dirigendo,qui & inobedientia Principis est detinendus, pa
nas addendo transgressoribus. l.aut facta. 9.pen. Scsin, fide poenis . di ratjones assignando ob quas leges sexuntur,ostendendo ob bonum Reipublicae,& nun nisi coacte ad poenas deueniri ne boni opprimantur, & vetula sit inter improbos innocentia , & ne Respublica pereativi & Medici putridum membrum abscindunt, . Ne totum corpus corrumpat, ut dicit Plato lib. 9. de
legibus. & ita ut bin, tempore leges sint seueriores, ' . . M quam
203쪽
quam tempore paeis, eum tune Bellius delicta, misHominii periculo. committamur; vi& populis inquietis leges seueriores,quam quietis sunt imponendae; ecubi regiones inopes sunt, leges aptandae quibus subditi ad artificia exercenda invitentur, praemiis,& exemptionibus iis tributis; & lege, latae dii igenter sunt custodiendar,ut dicit Dem.orat.contra Mil. maxime a subditis, & iudicibus, quae Sc multiplices esse non debent, nec facile mutari, nisi in damnum vergant, ne sopuli eas transgredi discant, ut supra. Arist lib. 1 ΡΟ-ir. c. I 3. cum leges ex usu maximam vim obtineant,
qui eis adimitur dum mutant nr; sic tamen ut illae imges, super quibus imperii regimen constat, nunquam mutentur,quas & solus Princeps mutare debet; ut 3c legibu, homines Princeps dirigere habet, ut virtutes
colant, iustitiam seruent,& nulli noceant, earum poenas tam erga nobiles,& diuites,ac pauperes exerce
do, licet in poenae qualitate, non grauitate, distinctio inter eos esse dc beat,ut dicit Dio. lib. s2.nu .s 6. qui &quandoque ex causa rationabili in earum poena dispensare debet, sed raro. Quo demum ad qualitatem legum seruandarum,si Princeps Imperio subditus sit, legibus communibus, & Caesareis uti debet, quas &sequi conuenit ijs non subditum, eum a viris sapie tissimi seonstitutae sint, & usu omnium nationum per tot secula receptae, nisi patriae,& loci qualitas poscat a liqua ex iis mutanda,vel supplenda esse: vel eas conflare poterit ex legibu Caesarais, ae Diuinis, re leguhus Platonis, quas in lib.6.9. Io. II.& o. de legibus
edidit; & ubi aliqua noua lege egeant, adhibitis inte-gAs, ae doctis Iureconsultis, preclaris Philosophis, RTheologis, eas, ex illotum conplio, & prudentia fam
γν-Zo, is exi m amicitias eum vicinis Prineipibus, praeserpotentioribus in ire debet, quod in causa est nes. ab eo desciscere audeant, maxime νbi societas: vel
204쪽
vel foedus aceedit, quo inuicem sibi opem pr stare se mutuo deuinciunt, quibusdam coditionibus adiectis, pro modo auxili j hinc inde praestitia Cauens tame ne cum infidelibu , vel haereticis huiusmodi societates ineat, quod id Christianis indignum sit, & saepe fidem
frangant,quod & Deut. 7. vetitum est, nec cum apertis tirannis,ne ita eorum foueat iniquitatem: ut dicit Liuius Dec. aib.4.nu. I . vel cum iis qui causam iniussam agunt, ne iniustitiae faueat, ut d scit Pol ib lib 3. nu. I 4. sed cum catholicis,& iustitiae amatoribus,ut dicit Isocr.'rat. de pace. nu. 23. & fidei seruatoribus. Curare quoq; debet Princeps, ut subditi in artibus liberalibus, medicina, legum peritia,sacrorum cari num, & diuinae scripturae erudiantur; dotando collegia,ubi iuuenes gratis erudiantur,& doctores praestates in publieis gymnasiis, quae habere curet, eius impensis conducendo,& cocionatores insignes, & curas auxilio Papae,& Pranatorum, ut religiones praeitantes iotroducantur, quae populo sacramenta, & lacra praebeant, praedicent,legant, di aliis vijs populum ad coeli iter dirigant, eas fouens, & donis, ac redditibus congruis illas detinens ,& omni humanitate, & honore eas prosequens, exclusis docentibus artes lasciua , vel pernitiosas, ut alchimiam,magi ain, nec romuntiam,&huiusmodi, qui ex civitatibus sunt explodendi. Plato. teste lib. s. de legib. & habetur Leuit. I9.& xo. Vnde commendatur Saul, qui abstulit magos, & ariolos. r. Reg 18.& Iosias Rex,qui delenit aruspices,& PhiloneS.4. Reg. 13. tum curare debet, ut subditi acquirant bonos habitus morales, cum non sit sit illuminari, &perfici intellectum ad eonsequendum finem ciuilem , sed oporteat purgare, di regulare appetitu per acquisitionem,& exercitium virtutum moralium, post Theologicas, quae babent Deum pro immediato obiecto,
ut se ciues sint bene morati, & virtuosi; nam virtus, ut inquit Sm,ep.71. Iegna, urbes, Prouincia Heperas, . M a serabero deae
205쪽
fert leges, colit am titias, interpropinquos,ea teros ii dispensat ossicia, vitam beatam facit, namque sapientes negat sine virtute eis ci posse quemquam beatum; vi& curare debet Princeps ne necessaria eis desint, ea quoq; procurando quae rendunt ad ciuium conseris uatione,& pacem; ut quod haereditates proximis sanguine deferantur, quod boni defendantur, & praemiis afficiantur, & eontra scelesti abiiciantur; unde Plato lib. s.de Republ.dicit, munera, & praemia danda effepraestantioribus, quod comprobat & Arist.lib. s . Polit. cap. 8.& II. Cic.lib. I. denat Deor. Plin. in Paneg. Stobarus serm. de Repub. Xenoph.lib.de expedit. Ciri minoris. Proclus tib de Anima. S habetur T. de muri. &hori. per tot. & tuc Respubliea bene gubernetur cu &scelesti dant poenas: ut dicit Plato lib. de Philoisphia. Aris aib. Io. Et h. e vlt. Plui. in Politicis. Cic. in Vatinium. & habetur fide ossi c.praes & de ossi c. praef.urb.& ex l.Constantini. lib. I. C. Theodosiani. tit: I. adhibita tamen, aequitate, & eos remunerando,qui pro bono publico laborant, exclusis adulatoribus, mimis,&aliis,de quibus supra; leges obseruando, nec perm it te-do nouas leges introduci,vel eosuetudines,nisi ex necessitate, cum optima sit gubernatio, quae leges obter tuat, ut dicit Plato Dionis.propinquis ep. in Minoe lib. I. de Repub in lib. ciuili . . de legib. Arist. lib. s . Polit. cap. 7. Plut. lib. de doctr. Princ. & lib.num seni. Arist. lib. I. Rheta. . S lib. s. Polit.c. I. modo de quo supra late est dictum;qui & caurus sit in arcana hominibus reueland i, ijs prius probatis an sint fideles, & boni publici amatores; & curans etiarn ut ornate loquatur,sed non verba inutiliter proferendo, cum Principem deceat pauca,&grauia loqui, ut ex eius ore nil, nisi sapientia plenum progrediatur, ut ita recte seipsum regens' commissam sibi Rempublicam administrans, una cum commissis sibi populis, postquam in terris iuste, & cum virtute vixerit, ad rupernam beatitudine,
206쪽
elesti munere, post huius reui cursum , peruenire mereatur. Qui etiam ut in dominio simul cum posteris perseuerare valear, curare debet ne lex sub qua vivunt subditi,& decreta rationabilia,& antiquae ac laudabiles consuetudines praetermittantur etiam in modico, quia paulatim transgressio politiam , & Principatum destruit. s. Polit. vi contingit Saul. IVReg. I s. Secundo honorare deber,& in ossiciis ciuitatis honorificis benevolos sibi facere proprios nobiles, &ciues, quos scit bene meritos, amatores sui Principatus,& boni publici, cauedo, ne exteros exaltet relictis virtuosis ciuibus suis, maxime si non sit certus de integritate extraneorum, quia si boni ciues vident se 1 Principe postponi, & extraneos immerite exaltari, sumpta occasione insurgunt: unde Dauid 1. Regum per tot.constituit duces praestorum, iudices, & consiliarios, ex propriis tam consanguineis,quam ciuibus. Τertio,debet in timore ordinato exercere subditos eo trahosses extraneos, ut scilicet semper vigilent ad eustodiam ciuitatis, ne ex improuiso hostes praeualeant, sic enim hostes terrentur, nec audent temerarie in f stare ciues,quos sciunt noctu, & die paratos ad custodiam ciuitatis,fecundo, ciues ita magis pacifice inter se vivunt,& Principi obediunt,quae facere tunc debet Princeps, quado verisimiliter de hostibus timet, alias
si in statu sit tuto,satius est in ludis honestis, & exercitiis virtutum moralium eos occupare, ac honesta musica, ut in otio virtuose vivant,& pacisce, & Principe, ut patre venerentur. Quarto per leges puniti uas prohibeat inter nobiles,& insignes c6tentiones,& sectas,&si exortae fuerint. studeat vi q. citius terminentur, aliter facile inualescut & inducunt destructione Principatus. Quinto, iaci debet aliquem ex civibus.& minus extraneis nimis excessu e temere exaltare,cons
rendo illi maxima authoritatem in Principatu , quia talis potestas saepe arrogantes facit l, mmu menteS,
207쪽
vide facili agant eo tra iustitiam,&maxime id est seris uandum erga homines, de quibus no habetur longa,& certa experientia, sic tame, ut bonos, di in ossiciis bene se habem es,gradatim honoribus augeat,& benefi-eii ς, si videt eos magis curare commune, quam pro prium bonum, aliter prude ter eis minuat datam a se authoritatem, si oppositum videt,vel in totu ausera ulterius procedendo, si grauia demerita id exposcant.
Sexto, debet Princeps sic diligere Principatum suum ae si bditos, ae si esset domus, & familia propria, sic enim seruabit subditos, & se, & posteros firmabit in Principatu, qui enim amat prouidet amato, & super- intendit, ne sinistri aliquid ei eueniat, & si euenit, gcitius occurrit, &opem praestat maturo prudentum consilio, &remediis opportunis, cum timor, & amor faciat cosiliatiuos. I.Rhet. Septimδ,debet habere militarem potentiam lassicientem, qua possit seruare, &manu tenere iustitiam, sine qua diuitas,& Principatus seruari non possunt, instituendo in ciuitate magistrarum, qui velut speculator superintendat ad obser n-dos δε intuendos civium mores, & ne quis ita vivat, ut Reipublicae nocere possit. Et in summa, curam diligentem subditorii habeat, non sectis ac pastor erga gregem: ut dicit Xenoph. Paediae Ciri. lib. 8 nu . .& ut pater erga filios, ut idem ibi dicit nu. I. cum ideo imperium ei sit dat si, vi subditorum conseruationem, di bonum procuret, teste Arist. lib. s. Polit. num. I 3. curans iccirco, ut subditi simul v-nire. & cum ipso vivant, & Chri litanam religionem colant, ut supra, ac virtutes sequantur a vitiis cauentes, cum iniqui iugum dominii inique serat, Se vix velint vivere sub legum disciplina,vi boni econtra ut dicis Sallust. rat. I.de Rep. ord. qui & curet,ut a subditiis ametur. amor magis, quam timor populos sub obedientiae iugo redigat, ut dicit Dio .lib. 12. nu. I . SPlato in conu.cum fortius Principi praesidium n6 d-
208쪽
εe,quam eiu tu beneuolentia,& ubi timore obediunt, nacta occasione recaleitrent,& ipsum quoq; eos timere par sit; quem amorem sibi conciliabu si curabit, ut supra.ut necessaria ad victum eis non desint, ut secere Antoninus Pius, & Marcus Antoninus. qui in penuriis triticum,oleum,vinum,&huiusmodi magno pretio empta,vili populis erogabant,&quandoque donabant,& in eo munibus calamitatibus, pestis, incendii, vel inopiae propriis pecuniis eis opem ferens . ut dicit ' Tac. lib. 4. Ann.n. 1 s. fecisse Tiberium Imperatorem, di dum eorum penuriis prospicit, interim spectaculis, di spe eos detineat, curans, ut rerum pretium interim aliqualiter minuatur, & necessaria non desint, Pessiciet quoque si per ciuitatem inambulando, R inueniens aliquid magno pretio vendi, ad moderatum id reducet sine aliquorum iusta quaerela, puniens magia stratus, qui eius rei causa exiet,vel carpens;qui N publicis spectaculis pouulum detinebit,absque eius impensis, quibus & is intereri si iis delectetur,& cauesne onera grauia subditis, ut supra,imponat, neve mercaturae se immisceat, vel patiatur alique ex eius propinquis illi se immiseere, ut dicit Zonaras in Theoph. populo quoque in grauibus calamitatibus, belli, incendii, & id genus prompte opem ferens, ut secit Tiberius teste Taeiri ut supra; & ampla dona multitudini distribuens, ut dieit Xenophon media Ciri lib. I. nu. y I, & benigne cum omnibus agens,ur dicit Arist. litas PNk.nu. ios. & Polib. lib. s. quotidie, vel saepὰ saltem publies omnes audiens,& singulis humanitus respondens,ut ibi dicit Polib.nu .utens in vestitu modestia, Principis tamen maiestati congrua,& iuxta ritum regionis, ut ibi dicit. Curans quoque, ut subditi .
inter se quiete vivant, amputans omnia comenti num initia.& inquietos sedans & com rimens,sic tamen, ut iis prouinciam, in qua de re Principis alicuisia ponderia,agatur,uo demandet, domans novos su-
209쪽
eap.7.9. Io. I I.& I 2.Qui S cauere debet a munerum acceptione, munus enim acceptum iudicem excaecata Exo. 33. Deut. I 6. mutum eum reddit. Eccl. 2o. & co
rumpit saltem quo ad famam. Is i. seruum reddit dantis. I.COr.6. & ad malum pronum facit. Ic1.Ρsal. xy. Iob Is. & ex aliis quae refert D.Thom .deerud.Princ. lib.ε. cap. 3.& Is etiam curam magnam adbibeat , ut redditus ad
principatsi spectantes,exigat, si redditus ei sint opus ad sustinendum eius dignitatem , & maiores si in dominio sit nouus, uel ei Principes poten es uicini existant,cu se egeat maioribus praesidiis,vel maius obtuneat dominium, quibus curandis, & exigendis fideles deputet ministros, qui alios sub se ministros habeant, ct ii alios itidem, S ultimi penultimo loco positis rationem reddant,& ii primis,ut dieit Xenoph. lib. 8 Pa diae Ciri.nu. . qui benigni sint,& humani, non auidi,
uel saeui,ne inde odium in Principem,&pernities concitetur,ut quandoque contigit,teste Liu .lib. . Dec. 3.nu. 2I.& oues sint tondendae, non deglubandae, ut dicebat Tiberius Imperator, teste Suet. in eo. c 32. imos Princeps sit nouus, debet onera a maioribus, maX me antecessore imposita, auferte, uel saltem minu re,ut populi sibi beneuolentiam conciliet, & ubi necessitas eum cogit ad nouam gabellam imponenda, subditis persuadeat, id necessarium esse, ut caetera eorum bona incolumia seruentur, ut dicit Dio.lib. 2. &va ut impositio sit moderata, quamque prius ex propriis bonis,&propinquoru exigat,ut caeteri proptius illam persoluant, ut dicit Liu .lib. s. de cad. 3. nu. I 3. &ubi gravamen in plebem imponitur, cui nobiles subiici non conueniat, eos in squali aliunde gravet,& omnem summam pecunii, quam exegit in opus destinatum expendat,& non in re alia, curans quoq; , ut id populus intelligat,ut docet Arist.lib. 1 Polit.nu. 89.& ubi causa cessat impositionis,eam auserat, & si iam exa . . ctam
210쪽
ctam in opus propositum expendi non eontingat,eam
dantibus restitui par est, vel saltem in opus pisi,& publicum, populo annuente,erogetur, canes summop
- re ne meretricibus, scurris, & id genus infamibus h minibus donet, quod aegre populus serat ab eo ace pia sic nequa erogari,ut dicit Arist.sib. s. Polit. nu. gr. Imo cum urget necessitas pecunias congregandi, pc eius vendet Princeps bona patrimonialia , vel ea quae inseruiunt Principis delitiis,quam populos graue Ve' Nerua,& Τacitus Imperatores secere, ut dicit Di . in Netua nu. 3.& Vopiscus in Tacito; minusque impositiones imponere debet, ubi pecuniis eget ad opus voluntarium consciendum, unde Cirus aduersus Assirios bellaturus,gratia Imperii dilatandi,nolvit subdutos grauare,sed a Rege Indorum pecunias mutuo pG iijt,ut dicit Xenoph. de Paedia Ciri. lib. 3.nu. I 2. - . Cumq; Princeps duplicia bona possideat. patrimo uialia, ex bonis uxoris, vel pro eius persona sibi assi- gnata, quaedam ad coronam Principatus spectantia, de primis libere disponere potest, licet peccare posist, ut & alij si ijs abutatur, alterius generis redditus vero in bonum tantum Principatus erogare potest, de eius nece sistat es, vel benemeritis de Republica dona- , non autem immeritis,uel ad libitum, ne mox aerarium cum afflictione populorum indebite replere umrc lit. Quod sine peccato, & eorum iniuria, ac odio fieri
retrao uti Princeps quoque,his constitutis, quae ad Prinetpa-d et He- tus stabilitatem , & multitudinis attinent tutamen, menρ a. Θ & ta licitatem, ad regimen ipsum multitudinis desce- mansuetu- dens,iccirco in ipsius regimine uti debet suavitate, ut ame, tum S supra est dictum; nam ut inquit Cic. in Philip . nul-
utime is tum maius est armatorum praesidium charitate, & hema ,s, ct neuolentia ciuiu, qua oportρt principantem esse mu- FHaris ex- nitum non armis, telle D Tho.d. lib. 2.c.8. & Seneca