장음표시 사용
231쪽
ratibus. qui erasus tingulis annis sunt recensendi, vel
tertio, aut quinto exacio,vt dicit Arist. lib. s. Politic.3. primum tamen est satius si non adserat magnum incommodum , ob migrationes, mortes, opumve alteis
Odium praeterea oritur ex severitate censurae, qua necessaria est in Republica, ut dicit Cic.tib s. de it pubL qua mores,vel luxus, qui legibus non arcentur, puniuntur,qui si omittatur, paulatim sunditus Reni- , publica in euertunt, ut dicit Dio.d lib. si. Tacit. lib. 3. Ann Ualer.lib. α c. 9. haec vero est magistra pudoris, S modestiae,ut dicit Cic. in Pison. & eligi debet unus vel alter psectus moribus, magister veteris disciplinae, qui id exequantur, ut dicit Cic. pro Cluent.& yelado in particulari, lasciuias,ebrietates, iurgia, eirca quamcunque aetatem, &ωκum, a senibus cohibendo voluptates, quibus sine dedecore vaeare no possunt, ut ait Sall. in Cat. a plebe otia, iubendo ut habeat negotia, quibus a malo publico abstineat, & ut oes probitati, . R industriae, non sumptibus, vel diuit ijs in eum bant.: Modum et imponendo cirea pecunias, domoS,conui-.uia,vestitu ,ut in immensum indebite peeuniae non q-rantur,quia est Principi cupido auri insensa , t dicit Tae.lib. D. An n. R val.lib. c.3. S subditis nociva, quia ubi diuitiarum est cupido, nec disciplinae, nec bonae artes satis pollent,yt dicit Sall. ad. Caes. maxime scenora vetando,ut dicit Tac. lib. 6. Ann.& alias malas artes Iucrandi,& profusiones, sinem etia sumptibus statuens,ur dicit Cic. ι .deo dic.& Sall. ad Caes. Circa domum, ne nimis superbe aedificent, nec ornent auleis,
vel signis valide pretiosis, ut 3dem dieit. Modum pones vasibus argenteis, suppellectili, familiae, ut ait racit.
lib. 2. Ann. Cirea conuiuia,vetando exquisitabe putas,
ut dicit Plin. Panen undique quaesitas. Sallust. in Cat. Circa vestes,ne promiscus sint uiris,& mulieribus,nobilibus, di plebeis, S ut dignitate, uel ordine decora
232쪽
ri, 1 emeris dignoscantur, ut dicit Τacit lib. I. Annal. eonuiuia enim & uestes aegrae civitatis inditia sunt, imo moriturae, ut dicit Sen.ep. II s. Sallust. ad Caes. Arist. libis Polit. . . ' . . Haec uero sunt cohibe da, ignominia, ut inde homo aehubelaat, suspendendo talem ad tempus ab honoribus publicis, ut dicit Ciei lib. de Repub. quod si nosae est, poena etiam ad ijci potest, ut dicit Plin. Paneg. quae omittere Prineeps no debet, ut libidines comprimantur, ut dicit Cic. pro Marcell. etiam si dissicultate apud populos patiatur,cu pro bono Reipii blicae quς-cunque aspera sint capescenda, ut dicit Sall.ad Caes. de
Arit clib. I. Eth. c. s. Haec uero facilia erui, si Princeps ipse subcensura sit, antiquo cultu,ac uictu contentus,cu eius uita sit eentura perpetua, ut dicit Plin. Paneg. ει Tac.lib. 3. Annal.tum si non omnia simul emendet, sed paulatim, cum repente uita mutari,uel natura c6verti no possit, ut ibi dicit Tac.& Cic. pro Scilla. cum alios necessitas, nonnullos satietas in melius mutet, ut ibi ait Tae. tum si bonis praemia diuidet, ut dieit Cic. ad Brutiep. I 6. Plin. Paneg. Et odia hoc pacto minuentur,licet no tollantur, cum omnes boni, & mali libertatem eupiant,ut dicit Sall. ad Cassi quartamen curare non debet Princeps,cum nesciat res nare, qui odia nimis timet,ut dicit Sen .in Aedi p. si leuia sint,cum p pulo omni insit malignum quid, & quaerulum inimperantes, ut dicit Pluti in Polit. & regium sit male audire, cum faciat bene,ut idem dicit in apophteg. se tamen, ut caueat ne sibi malum inde fiat,& constans sit,
eum expectet aeterna praemia in eoelis.
Euersio quoq; Imperii a contemptu eausatur, eum imprimitur subditis, uel alienis uilis opinio de Rege, cteitis statu, eum contra aellimatione, & authoritat iv Upinione sustineatur, quae essicit, ut tot millia uni soli, licet seni, S quandoque inualido obediantiu edici e Sen. r.de clem. & Cic. pro Cluent.cum alias uiues --ς perii
233쪽
perii 4n manu obedientium sint,vi dicit Liuius lib. 3.
q, fiat ex aestimatione, quam tollit contemptus, ut dicit Aristaib. 2. Rhet. c. a. &proinde causa est interitus regnorum,ut docet Arist.lib.s. Polit .cap. Io. licet enim ab Odao destruantur. odium tamen inefficax est sine contemptu , cum qui odio prosequuntur timeant aggredi t ubi concurrit cotemptus, timor excutitur. S. audacter aggrediuntur, cum ipse se prius contempserit, ut dicit Plin. in Paneg & lib. 8 e.ult. Contemptus uero oritur si modus imperandi sit nimis lenis, vi dulcis, ut dicit Cic.lib.s .ad Attic.e p. I . qui proin, de se in discrimine locant, & plebi licentiam pribent peccandi ut dicit Arii .lib. 6. Politaeap. . Vel etiam si Princeps sit mobilis.& mutabilis blanditiis,uel offensis, ut dicit Tac. lib. 1.hist. Vel si incuriosus sit; presentibus fruens; & in futurum nil cogitans, ut ibi dicit suel eum honores effuse diuidit, magnos, &diururnos, quasi sponte uideatur de imperio exite , ut ait
Taeit. lib 2. Annal.&lib. 3.hist. Ἀ- Contemptus etiam ex moribus deprauatis oritur,
maxime si quis libidini deditus sit, ut dicit Tac.li. I s.
& ii. similiter si quis ebrietati se dedat, & crapulae, uel si in eo eii tarditas ingenii, supori uel lingus d bilitas, ut dicit Cic. in Pison. uel facies parum decora, qtas grauior, aut ualetudo imbecillis, quet sepe derisui S last idio sunt, cum uulgus externa sepe ad culpam habentis trahar, ut dicit Tac.lib. I. hist.& 4. An n. que omnia, s animi mala sunt,a Principe sunt emendanda, si externa uirtutis amplitudine tege da, & biculter seditiones cxcitantur ex avaritia magistratuum , qui populum exactionibus nimis grauent, uel honorsi de iiderio, uel ubi potentes inferiores laedunt, uel timore,excessus et authoritatis, potentie, &diuitiarum, Reontemptus, subitum Reipubliceaugmentum, malo
234쪽
publiea tuenda, idem agunt, quas prudens mineeps , prout iustitia patitur, excidere debet, ne imperium destruant,ut talent, ut supra est dictum. . . Debet proinde Princeps, prudentia maxima uti ad pr dicta uitanda, & astu quandoque, cum inter argutos malosque uiuat, qui fraude, fallaciis,&mendacijs saepe utuntur, ut dicit Cie. pro Roseio. eum Princepsi utilitati publicae intendere debeat, ut idem ait 3. de ossie. Haec tamen astutia Principis si leuis si probatur, ut scilicet intentus semper,& suspensus sit,nil fere nisi quod oculis se manifestae credens, ut dieit Sen. 1. de Ira . cum pro omnibus excubet, unde turpe est, Momnibus noxi uiri illum labi,errare,&decipi, ut dicie Cie. Philip p. s. Incauti enim opportuni sunt iniuriae,quq Principibus undiq; patent, ut dicit Tac.bb. I. hist. eum in eorum domo, nomen tantum amici inane r maneat, ut dicit Plin. in Paneg. paueis credendo nisi eorum fides longo usu sit cognita, ut dicit Cic.ad L .Fr. lib. I .ep. I. Facie tamen omnibus se amicum ostendendo,ut idem dicit ad Lemul.ep. s. Et licet dissimu- .latio,& simulatio ex omni uita abesse debeant, ut id edicit i. de ossi c. dissimulare tamen pro bono publico non incongruit,ut idem dicit, pro Miknec tum apud exteros,sed etiam suos,ut sub lingua,non in lingua animus occultetur, aliter qui animum in seonte geru non sunt apti imperio, ut idem dicit pro Sextio te tamen, ut dissimulatione modice utatur, ut dicit Arist. lib. 3. Ethic. c. 7. & maxime animos sibi hominum conciliado, suasione & dono,ut ait Cic. 1. de ossie.sic enim N in aete hostium propriet manus inueniuntur, ut Taett.ait Agric. dummodo prq dicta iuste fiant. Deceptio tamen illieita censetur,tametsi Plato lib. s. de Repub. aiserat Prine ipes uti debere crebro mendacio ad co-
modum subditorum, id tamen apud Christianos illi
nisi hae fraudes fiant in eos quos iuste debellare bicet, absque
235쪽
absque tamen mendacio, quod licet, ut dicit Divus
Cauendum tamen est, ut supra, a perfidia, ut ait etiam Cic. 3. de ossic. fraus enim distringit, non disesoluit periuriui & Liu .lib.9.expectent iratos omnes DCos,quorum eluditur numen;pari ratione inius ilia vitare debet Princeps, ne contra ius aliquos laedat, ut nec illuit res viros absq; .crimine perdere, vel in exiliuni mittere debet,ut dicit Arist.lib. s . Polit.c. I . vel iis insidias stria ere, vel specie legationis seponere, ut dicit Tac.lib. i. hist.& 2. An n. Ut nec aliena appetere, vel occupare in morte alicuius Principis, ut ide dicit lib. i. hith aut in dissidijs finitimorum, quod aestimet tunc anguillarum capturam esse,ex Lips. abire tamen a legibus sui defendendi causa, no aliena inuadendi. si leuiter fiat, Principi non videtur omnino illicitum, ut dicit Curi lib. 3. fic tamen,ut iniustum non agatur, cum Dominu auersetur omnem iniustitia. Deut. α s. aliter minatur propter iniustitiam,& dolos, iniurias, S contumelias, se regnum a gente in gentem transsaturum. EccLIO.&eos defetita quibus deseritur. Cauere quoque summopere debet Princeps ab iis squae ciuile excitant bellum, cum eo nil foedius, mise . Belia elui riuive sit, ut dicit Cic. Phil. m.& Sen. 1. de Ira .eum ibi is ex qui- cuncta scelera perpetrentur, fiatricidia, patricidia, e- lus causis uersiones rersi, incendia, stupra, &. alia innumera tuae excitetur. la,ut dicit Tac. lib. 3. hist. quae eo peiora sunt, quo quis is eius re ab illis ea patitur, a quibus defendi deberet, praeteris mecra. quam id quoque Principi maximam perniciem an fert, si enim ciues inter se dimicent, se ut multitudo cotra diuites dominantes insurgat in Aristoeratia, ibi eli defectio,& non seditio tantum: in Monarchia vero, si insurgit m Principein,est pariter defectis, s in magi liratus, idem est licet imperfecta, ubi Principi obe, dientiam praestat, si vero una pars ciuitatis, in alia ob odia priuata insurgit,ibi est seditio,quae tame cli per-
236쪽
niciosa quia per eam debilitantur vires Imperii, unde exteri animos aecedunt ad id aggrediendu; unde dum Senatus Romanus eum populo dimicabat,saepe Thuisset, & Veientes iIlos aggressi sunt: ut dicit Liu .lib. MDee. I. nu 2 .& 36. quod quidem ex luxu nimio lape
prouenit,opibus, conuiuiis, abundantia regionis, v de incolae petulantes fiunt. s . lit. nu. I . quae mox e
festatem gignit,ut dieit Tac. lib. I .hist.& Lucan. lib. I. ideo tollenda est; seditio enim, & factio causa est helli civilis, factio dicitur paveorum, vel plurium inter se contentio, quae saepe oritur a priuatis, vel publicis familiarum od i is, & saepe ab ambitione, ut dicit Sen. ep. 6.& Liuuib. 3. unde eluitas in partes diuiditur, ut dieit Arist.lib. 1. Polit. c. . quae ideo a Principe sunt cohibenda, eum exitii sint causa. ut idem dicit cap. g.
vetando etiam nominum, di vestium insignium discrumen ,ut dieit Dio.d.lib. s a. ει comprimenda haec In se mine, antequam creseant, ut Arist. ait d. e. . aliter ex paruo igne magnum incεdium exurgit, ut dicit Curi. Iib. 36. timui dimicantes eonciliando, Se auserendo nomina factionum, ut aliqui dicantur Hispani, alii Galli, ει ei jeiendo turbulentos ex civitatibus ii eoru delicta id requirant, non tamen in arcibus eos relegando ne noua tentent, vel eos ad bellum contra hostes iu- sum emittens, ne se laedant, ut Romani secere, teste
Plutari in Camillo. Seditio vero, quae est multitudinis in Principem,
vel magistratus,subitus, ει violentus motus, causa est' exiiij Imperii, quae saepὸ oritur a metu,timens multiis tudo ob aliquod flagitium ne pama praeueniatur, ut dicit Arist. libs. Polit. c. 3. quandoq; ab oppressione,ispe a nimia indulgentia, dc rebus laxis, ut dicit Liu. lib. 2.&quandoq; ab inopia,pauperes enim diuitibus inuident, & noua expetunt, & ab ambitione, ex quo sit,ut ii nocturnis colloquiis, deterrimos quosq; con- , gregentidi Principi detrahunt,ct in eum prauos exci-
237쪽
tant sub libertatis specie , ut dicit Τacit lib. I. Ann. α .hist. Quibus in tempore est succurrendum, principiis obstando, ut idem ait lib. I Ann.& imast. mittendo eos qui moneant, & suadeant, maxime graues Sceloquentes, ut idem dicit lib.3 hist non enim par est, ut Princeps aecedat, nisi innoxius sit, & viribus sortiabus stipatus ut idem ait lib. I. hist.& I. An n. sicenim plebs timebir, quae est aptior ad desciscendum, quam ad bellandum;& tentandum, quam ad tu edam liber talem, ut dicit Liuius lib. 6.& . quod si seditio sortior fit, sortioribus viribus est conterenda, sed non statim, sed spatium dandum poenitentiae, & honorum conser sui,eo diuidendo, spem dando. & metum auferenda, ut dicit Taeit .lib. i. Ann. sie enim seditio facilὸ dissontietur, & inuigilando, ut antonoscat quid machinet
familiares eluesve in eum medio exploratoru, an conuenticula ineant,an exteri accedant,&cuius rei ca
se,ut ita ubi suspicatur quid mali, remedium debitum
adhibere mature possit, an . . R. .
Tirannis quoque est eausa belli civilis, cum odium S timorem adducar,unde fugienda est, Somnis eius speetes. Iniustitia quoque,est causa eversionis Imperii,& econtra seruatur si ius in eo,& iustitia seruetur. Ecel. Io. Prou.i6. S doeet Ctesib. 2.de ostie. S Arist. lib.s. Polit. c. .& 8.vel f Princeps uni factioni contra aliam fauet,& pariter ex annonae penuria. Unde omnia impedimenta sunt tollenda per quq ciuile bellum oriri possit, ex quo Imperi j euersio fit, id potius sapie-tia, quam armis finiendo, ut dicit Cic. 2. S s . Philip p. initiis obuiando,ut ait Tac. lib.3.hist. vel capita di seordiae in eorrigibilia iussὸ ableg indo. ut ide dicit lib. i 6.
Ann.8c milites remouendo, S eos contra exteros iusta mittendo,ut idem ait lib. 3.hist. S in primi emetiae adhaerendo, ut inquit. Sall. ad Cas. R C iei ad Brutum. ep. 2. cum nullum ornamentum Principi si nobilius,
238쪽
otones sepiendo alitequa progressus,& vires sumant nec eas contemnendo, ut dicit Xenoph.lib. y. Paediae Ciri. num. 13. & ubi aliqua ciuitas defecit, aliaest alimpraesidiis muniendae sunt, maxime nitens praecipuam homini j seruare, ut secit Caesar, eodem teste lib. 3. de hel.Gall. puniens tantum capita defectionum,ne si in multitudinem indire vellet , multi innocenres tollan tur,ut dicit Herodia. in Seuero.& eo magis clementiarii debet si plures simul ciuitates desecerint, & una redeat ad obedientiam, ut aliae hoc exemplo idem faciant; eos tamen qui sepius defecere,grauius urgendo
praesidiis, & poenis debitis I nisi timor subsit ne vieini, vel longinqui Principes, cum iis iungantur, sic enim a poena est abstinendum; uodsi in necem Principis
coniuratio fiat,prias omnia auxilia paret, quibus opprimi poliisu, ut ait Tacdib. 2. Ann. antequam contra ino, procedatur,quibu pararis,grauiter sunt iuxta I
pes puniendi, qui si pauei sunt medio iustitiae cogno-icat eorum causas,& puniantur, si multi omnia in tuto ponenda sunt,& praecipui capiendi,ae puniendi, mutietitudini tamen, ut supra, parcendo. - M; Ubi seditiones praeterea in Principem commoue
tur, si ipse viribus potior sit, & praedi eis remedia non
prosint, principiis est obuiandu,& mali fad idem cito, Moceulia oporter auferre, seditionu eapita iuste able gando,& rationibus supra deductis; quod si tumultui inferior viribus sit,prudenter furori cedendum est, ea
huiusmodi uniones,vtquq ut plurimu capite careant, cito quiescant,sic tamen, ut Princeps a loco tumultus omnino non recedat, cum eius absentia seditionu au- moribus animum augeat, ut contra praesentia adimicale eius maiestas comprimit tumultuantes, modo peri
Eulci se non ex ponat, sed arte; & militibus se muniat. Secunda via est, si popuIus ab internis tu multibus,ad Axterna bella tradudatur,vel Princeps opera hominii,
ut plebi sint grati, utatur,qui eos sede ve& supra est
239쪽
dictum, vel si omnes placari non possunt, eura adhibeatur, ut eorum unio distoluatur, ut & prodest uti Pera concionatorum,& virorum virtute, &sanctitate praestantium, vel ubi praedicta non prosunt, satius est letita eis concedere et eorum parte m,d una modo inausta non sint, quam dominium periculo subiicere,eis videndo donare,quod negari no potest,uel impediri;
sc tamen, ut res non personae eis cocedantur, cum In
quum sit Principis bonum ministrum potestati multitudinis iurentis tradere; ut & prodest dissimulare scientiam tumultus cui remedium adhiberi non potest, suae dicta intelligantur, ubi multitudo in Prine iapem cocitaturi Vbi vero proceres. in causa sint tumultus, & contra Principem insurgunt, illa remedia sunt
adhibenda,qui de populo dicta sunt, qui & facilius diuiungi poterunt, cum facilius aliquem ex multis sibi conciliare liceat, quam multos ex infinitis. Sed si ii inter se diiIideant, & ob id dominium perturbem ob gentium sequelam, si de re priuata contendunt,cogendi sunt, ut arbitris eius iudicium committant, uni pa ti rixagis,quam alteri non fauendo, sed si res componi non potest; opportunum erit ambarum partium capiaaa in alienas regiones iuste ablegare; & maxime prodest si initio malis huiusmodi occurratur, cu alioqui eis absque alterius partis interitu finis imponi non lo-leat. Et breuiter ea curanda, & adhibenda ex quibus dominium seruatur, ut scilicet magistratus aliena non occupent, sed iusto stipendio contenti sint, & modesta praecipiant, dc ut omnes sua sorte contentisnt . iustitia executioni mandetur, mali puniatur,& ut omnia ivxta merita aequaliter dill ribuantur & nil contra lesea
fiat, ct cuilibet malo etiam paruo cito medela adhibeatur, nec fides detractor ibus adhibeatur, & magis ratus nulli iniuriam inserat; & qui bono status prae, sunt, inuigilent super custodes, suspitiones etiam proinponendo, ut omnes inuaeri suo fides ius operam denu
240쪽
di ut discordi inter potentes exortae sopiantur: 8t peti catur multitudini peccati, & aliquos iuste puniendo, ne arces muniendos & ab iis qui desecersit obsides a
ripiendo, ut ait Tac. lib. II. Ani .nu. 87. Is vetet etiam
ne milites,vel alii maxime eius familiares, praesertimeo praesente arma prohibita deferant, cum enim D mitrarius ensis delationε Partento eius familiari ecin- cessisset, illa ipsum occidit, quod & Plautianus erga. Seuerum Imperatorem peregit, ut inquit Suet. in Doumit. ct Herod. lib. 3 qui S debet. discordes potentes domi includere.& ad pacem ineundam inducere, cu--rans tamen ne inuite id agant, ut perdurare possit, &
armorum Usum eis, & delationem, ae aliis etiam ve- tam .C.vtarm.vsuvinscio Princ. nisi aliquibus ex ea uda id gratis concedendum videatur, qui Princeps p Nestaetiam mitigare poenam alicui,ob nobilitatem,di- ignitatem. & merita praecessorum, vel ob propriam vir tutem. Doct. in l. ad bestias. ξ de poenis.. Secundo, prudens Princeps se, ac dominium, ab P nco hollibus externis tueri, & illa sum seruare debet,cum ἐς et ηρ i parum prosit domesticos, &subditos' guberna mu βb μ' ab hostibus externis superari,quod fiet, si hostis, re πιε δε - & pericula procul a domo arceantur, tum ita se mu- Eiendo,ut licet accedat, laedere non possit a procul v r 'ro detinetur pluribus viis. Primbui viae, & ingressus 4s-t . a muniantur quod arcium medio conficitur ubi torme-ffusi vj ta bellica. & munitiones, ac milites detinentur, qui regionem desen diit,& hostes procul arcent, quod Romani in arce Capitolina, & Graeci in illa Corinthi, &aliis eo ruendis servarunt. Vt vero arcos rite locentur, in sitibus locorum necessariis , vel sestem utilibus collocari debent, ita ut necessari dicantur,que si non adesset,l propria regio hostium potestati pateret, utiles vero ii ciuitatem populo plena, & diu item tueat eur,& perfugium tutum sint populo; quae ita tonstrui