장음표시 사용
221쪽
distinctio est adhibenda, nam administratio iustitiae
perpetua esle debet no in unius persona, sed plurium qui inuicem in aliquo senatu sibi succedant, armoruuero usus, & administratio nulli dum vivit, vel pluribus est committenda; non pluribus, Ducum enim pluralitas belli administrationi impedimentum priectat,& exercitus ab una duce rectus eum superabie qui , pluribus gubernatur. Nondum Dux vivit, quia miliataris potentia homines temerarios nedu audaces reddit,unde Romani eorum magistratus,cesura excepta, annuos constituebant,& Dict itor vix ad annum per ueniebat, &econuerso Caesar, & Pompeius ob dignitatum perpetuitatem, Rexercituum regimen, Rempublicam subegerunt, tum quia Principi auferretur saeuitas utendi opera alterius, qui eo praestantior esset, tum quia prior ex infirmitate, vel aliter impotens ad administrationem reddi potest, qui si perpetuus constituatur, in magnum boni publici detrimentu id cedit, & ut Peinceps ministros perpetuos constituere nodebet, pari ratione, lege, vel statuto se deuincire non
debet, quominus eos confirmare non possi prout eorum,& negotiora qualitas poscit: unde Tiberius multos usq; ad senectam in prouinciarum administratio ne, & exercituum perpetuare sinebat, quod eoru vir tute, & experientia multa commoda reportaret. Tertio ioco,opportunum erit,si praeter Duces exerci
tuum praesidiorum, ac prouinciara praesides, quorumunera non sint perpetua, consilium constituat immobile, iurisdictione attamen vacuum, in quo de iis quae ad pacem,& bellum attinent, & Reipublicae administrationem, agatur, & decernatur, reseruata i inen sibi potestate deliberandi. rinem Quod vero ad inopes spectat, eum nil eis sit c uod iaamittere valeant, in nouis euentibus facile commo, Iob, uentur,& omnia media quibus eorum statum augere
valeant. libenter amplecti solent, & ideo qui Plincip- ι,. . , di tum
222쪽
tum usurpare tentant, eos sibi conciliant, & illorum ope utuntur; cui malo ut remedium adhibeatur,pruqdes Princeps ex hoe statu, seditionibus deditos, si delinquant, vel in nouas colonias transferre par erit, vel ad bellum, maritimum maxime eos emittere, vel eos obligare, ut agricolturae, vel alii exercitio opera dent, ex cuius lucro vitam honeste degere possint,vr Are pagitae Athenis fecere,& Amasis Aegypti Rex,& hodie Chinenses, qui nullos otiosos serunt, & Romani, ut ab his tuti elsent,curarunt,ut quilibet popularis bona stabilia possideret, ut eoru amor eos cogeret amare, & tueri statum praesentem , quod s seri non licet, debet princeps eos in aliquo exercitio , vel aedifici js construendis, ex quibus vitam alere possint, occupatos detinere, aliquos honores publicos ei, etiam
Alij praeterea subditi sunt non naturales,sed acqui- Princeps siti, circa quos prudens Princeps id eurare debet, ut naquomodo turales fiant, & regionem proinde libenter incolant,&eum subii .ament,aliter in qualibet rerum mutatione facile vinis ris acquisi centem sequuntur, quod fiet si Princeps iis mediis utaris se habe- tur, quibus supra dictum est c6 parari Principi benere debeat. volentiam,& existimationem, & praesertim si pax, iud ilia , & abundantia illis in promptu sit, si Princeps virtute praeditis. & religiolis faueat, cum religiosi h m num conicientias ,& literis praediti ingenia possideant. J, pertractent, unde qui hos lucrarur, facile &alios lucrabitur, quod & de artificibus praestantibus dic;, e intelligi debet: ut & prodest cleme ia, quae dissolutio non videatur,& si ostendatur id ex propria na- . rura emanare, punitio vero non nisi ex necessitate publicae quieti ,& zeli iustitiae, ut di prodest emines vi 'tus in Principe,quae non solum subditos, sed & hostes s bi conciliat,& praecipue si pacta, & conuentiones cui piis initae conseruentur,& si more incolarum educentur in victo, vesthu,armis,&literis, &si curetur,ut ca incolis
223쪽
ineolis ineant eon iusia,nee tributis graiientur,& lingua Principis in regionibus acquisitis introdueatur, quod fiet si leges in ea publicentur, & ministri in e dem causas audiant,& literae, cocessiones, S huiusmodi in eadem coscribantur, ut Turcarum Princeps ob inseruar, ει Carolus quoque Magnus seruauit. Alii ulterius quandoque subditi haeretici, & inside- les existunt. qui ubi multi sunt,ad bonam frugem sunt Princeps reducendi, quod fiet, Deo dante, ii multi habeatur bo. quocum ni cooperatores,doctrina, di exemplo vitae in eorruptet siubitis hapraestantes, quorum opera conuertantur, ut dc utiles raritis. Oscholae extant,ubi eorum filii indisciplinis,a piis,&ea infi/ιlibus
tholicis instituantur, sic enim & ipli,& eorum propin- se haber qui ad fidem reducuntur, ut in Indiis,& Germania in debεat. se holis, S seminarijs ab illustri Iesu itaru societate erectis,uidere licet, ad quod sonsequendum operepretiuerit bonos cocionatores a praelatis adhiberi,qui catholicam veritatem iis enuncient, &solidis comprobent argumentis, quod facilius quoq; eueniet si denuo couersi priuilegiis decoretur,ut quod arma deserre posis fini, militia exercere, dc magiitratus obtinere, & a tributis soluendis, vel eorum portione immunes sint, res videant in eos,& alios egenos eleemosynas, praesem tim a viris ecclesiai icis,erogari. Inter haereticos vero ει infideles; qui Caluinum sequuntur,& Mahometanimalitia omnes superant,ut qui carni omnino adheret, quae Euangelii spiritui reluctatur, quibus nulla ratione fidendum est, ut qui data occasione omnia perturbant , seditiones Quent, & Principibus interitum pariunt, si per vires eis lieet. ιHorum malo initio est resistendum, quod ubi radices figerit, triplici via ei obuia in iri debebit, tum ii animus eorum humilietur, tum eorum vires atteratur,& eorum unici impediatur; minuetur eis ammux ii iuste priuentur nobilitatis splendore, magi ii ratibus, usu rinorum, dc equorum, ac splendidi, veli ious, ut Tur
224쪽
elaenae erga Christianos eis subditos se habent, vix utile erit si huiusmodi gens laboribus grauibus agrDcolturae,& artium mechanicarum applicetur,sic enim ut eorum bonis potiantur,paeem affectant,quo pacto Cimon Atheniensis caeteris graecis immunitate a militia concedebat,ut culturae tuoruin agrorum 'operam dantes, ex ea iucunditate capta, militiam desererent, di ipse suos in armis exercens,omnibus potitem r,quo
Cirus Cidios populos prius serocidi mos, agri
colturae, Sc mercaturae ipsos addicens , animo abiecto
resertos , S timidos reddidit 3 & Auguitiis Caesar, ut
Romanorum serocitatem domaret, scenarum spectacula in urbem introduxit,ut & musica animos molles, & effudiminatos, praesertim quae quintum,& septimum resonat sonum, eis cit, a quibus tamen cave dum, cum mali causa sint. Seeunda viaest, ut eorum vires ext nuentur,quod fiet si arma eis auferatur, & ars,ac ma- aeria armorum eisdem vetetur, & iuuentus, ac homine, sertitudine inter eos praestantes a Principe in expeditione bellorum propriorum detineatur, ut Caesareum Galiis secit,qui apud se eorum iuuentutem rei, Nuit,eum iis non fideret; ut quoque tutum non est, ut loca sortia, vel facile muni bilia incolere permittatur, unde Romani no valentes superare Ligures Apuanos ob asperitatem region si, a montibus ad planitiem eos xedegere; ut & prodest eos pecuniis priuare, tributi
& aliis rationibus, iusse tame exercitis. Tertia via est, ut inter eos unio impediatur, cum multitudo unita omnia audeat, unde Casar Augus us timens tumultus, noluit unquam ut it ornae seu res tribus cohortibus ad
sui custodiam degerent,quod siet, si eis animus, & voluntas adimatur se inuicem coadunandi, quod eumniet,si inter eos suspitiones, & diffidelitiae, iuste commoueantur, ita ut alter alteri non fidat, idque medio occultorum exploratorum fieri poterit,uel si coniugia inrer unaan vopulum, dc aliutra,vel unamfamiliam,&
225쪽
atiam potentem, iuste impediantur,quod Romani e si Latinis fecere, ut & proderit si capita sectionum, quae
existimatione vigen alio transferantur,vel exiit imaistio eorum minuatur, si iustitia id suadeat ob eorum demerita, quo pacto Paulus. Aemilius, ut Macedonia quieti redderet, iussit illius prouinciae praecipuos simul cum filiis Italiam adire, & incolere; ut 3c proderit si conventicula eorti,& coadunationes prohibeantur,unde Sala dinus capta Hierosolyma,campanas abstulit, ne Christiani eo signo conuenire valerent, licet impie egerit, ut & proderit si cogantur Principis linis sua sermones habere, ut si simul colloquantur, intelligantur,ut & utile est si foveis,vel aquaeductis ciuitas
diuidatur, sic ut ciues figite conuenire non possint, v in Memphis urbe est actum; ut & prosunt castra munita intra ciuitatem extantia , coloniae locis suspectis proximae,& praesici ia intus, ae foris extantia, ut seruat - Turcarum Princeps, qui militiam centu millia equitum in variis regionibus dispersam, promptam habet ad quemlibet tumultum statim sedandum; quae si n6 prosunt, in alias regiones iuste sunt transserendi, & si haeretici sunt, iis quae haeresim fouent, nempe concionatoribus,& libris priuetur. Quarta via est, ut eorum vnio eum externis populis impediatur,quod fiet, si e proxime dictum est, e si eis impediantur cognationes, amicitiae, hospitalitates,&oecultae couentiones, quod fiet si exploratores in utraque regione detineantur, &s custodes alatur in portubus, & locis, unde exitus,&ingrestus in propriam regione adest, qui praedicta observent , subditis etiam praecipiendo ne alienas regiones absque Principis licentia adeant ; ut & utile erit si suspecti a locis uieinis iuste auferatur,quo pacto Turca, Princeps post Lepanti conflictu, iussit Christianos a littoribus Graecie recedere ne cu Latinis unirentur,& Reges Perunti, capta aliqua prouincia, peipuos legionis statim ad urbem regia, uel alio tra, ferebant,
226쪽
s . Aliae praeterea uiae, & remedia adhibenda ad sedi Seditionet, tipnes impediendas. & dominii euersionem, Scausaeae imperio id excitantes amouendae, & ubi iam commotς sint &νueuersio- excitatq,sunt extingendi; Unde cauere prsterea Prinnes unde ceps debet aliis rationibus ab iisquet ad regni tendue oriatur, et euelsionem, inter qu quis prima est, quq est occulta Φt eis οἷ- molitio unius, uel plurium in Rege, uel regnu, quodniandum , duobus modis sit,insidiis,& proditione, occultae enim eum soνa fraude, ineuitabiles sunt, ut ait Tae.lib. 1. hist.& Sall. remedijs. . ad Ces. uel ob avaritiam id eueniat, uel militum fide, qu et fluxa est,ue dicit Curi.lib. 4. Tac.d lib. Lhist. qui enim sua uiti contemnit, alienae dns est, ut dicit Sen.: e . . unde dissicile contra huiusmodi est defensio,ali- . qua in erit,& primo si indamur subditorum maxime illustrium actioiles, cum Principem latere no debeate quid cui'; subdit orsi faciat, uel dieat: ut dicit Arist.
lib. s. Polit c. I I.& Curi.lib. 6.& 8. hae enim via latus a domesticis muniet, referenti contra se agitata prae r mi a quoq; ἡ & impunitatem indices lege desuperlata, . S. pius repetita, praemio enim cedet aliorum salus: ut dicit Tac.lib. . Annal. Delatoribus omnibus aures . praebens, non tamen fidem, nisi re acriter examinata, R eo magis cum de re propria agatur,ne apud vulgus, nomen subeat, quod insontes extinxerit, ut dieit Dio. lib. m. & Tac. lib. I s. An n. cum vulgus non credat, P
quis inermis, militibus cincto insidias struat, & pena
non credatur facinus tale, n isi perpetratum, ut dicit Dio.ddib. 1. Liu. lib. II. Quo comperto, lente,grauiter tapnen puniendum,dicit Cic. pro Mil. ut in uno omne4 laedat, paucos puniendo,& in ijs omnes terrendo, ut dicit Sestu. in Cat. Data tamen mora ultioni,vid lin. cit Tacitdib. L .hist. & si eam non potest tuto exequi, phru, securitati consulat: ut dicit Tacit .lib. I I. Annal. si tamen is vir sit Reipublicae necellarius, est poenae parcendum vel temperanda, ut inquit Son. I de ciem. llaec enim clementi a animos omnium Ouincu, Vt ibi
227쪽
dicit sen. Innocentia vero est optima custodia Principis, ut dicit Plin. Paneg. eum qua iungere debet & oratiories,ut Deus ipsum custodiat,sine quo cautelae omnes adhibitae inanes sunt. Act. . Prou. 3. sc tamen, ut& ipse suos incolumes seruet,ut dicit Plin. Paneg.non
ab re tamen erit ubi subest huiusmodi suspitio,vel vicini,etiam amici, arma,& milites congerunt, sibi prospscere,& proprios milites paratos habere, & exteros,arra data, sbi deuincire, duces, & milites, qui in praesidiis, S locis inunitis sunt, frequenter mutare, ne alia quid moliendi eis occasio detur; ut nec tutum est Priaci pes exteros in proprias admittere ciuitates, vel ars ces,etiam videndi causa tantum,nisi paucis, vel inelamibus sociatos: qui &, ut norit aliorum Principum morus,& nouitates, fidos,&providos viros,praeter is: gatos,habeat, qui ea sibi fidet iter,& eeleriter nuntiet. Proditio quoq; euertit Imperia, cum intra moenia sunt hostes, ut dicit Sathin Cat. in quam inclinant maxime auari, ut idem ait in Iug. vultu honesti,occultὸ insidiosi, &subdoli, ut dicit Curi.lib. . sinu latores, pulchra loquentes,& in pectore praua struentes, ut dicit Homer. Odiis. et qui non cognoscuntur quoad pro diderint ut dicit Sen .lib. I. controu. . fidem praeterentes,ut maxime falleant,ut dicit Liv. lib. 18. Huic malo succurritur indagatione, &poena, cum sint patriae improbi, ut dicit Cic.ad Brut. ep. 3 F. cum
id genus sit quodammodo sacrilegii, .ut dicit Plato '. de legib. &Cic.lib. . in Cat. eum' ij inuisi sint ij, requi illorum opera utuntur, proditionem enim amant non proditores,ut dicit Curi. lib. s. & Plui. in apopht.
Odium quoq; causa est eversionis regni, ut dicit Cic. pro Rabir.cu in subditis adest prauus affectus de Rege, vel in Regem, quod magnam vim habet ad regni interitum, ut dicit Cicide Arusp.S a. de ossie.maximis ei sit iunctus metus, nulla enim vis Imperii tata est,
quae metu praemente possit ecte diuturna. ut ibi dicit, quia
228쪽
quia quem quis metuit,odit; quem odit,periisse ex paetit, ut ibi ait, ae per gradus quosdam ad id tendunt rPrimo, execrando,tum insidiando, mox opprimedo, ut dicit Sen. I. de clem. quod ipsis facile est,cum multat ijs sint manus, Principi una ceruix , qui S captandoccasionem , ac tempus expectant, ut dicit Cic.de Arusp. resp.quo inclusum odium repente aperi sit. idem Cic. ad Lent. lib. I .ep.9. cui nil resistere valet, cu multorum odiis nullae opes resistere possint, ut dicit Cleox. de ossi c.&Sen. .de elem. Unde fugiendum est Odiis I9pulorum, quod prouenit ex vitiis Principis,scilieee euitia, auaritia, rigore, vel vitiorum opinione. Sarvitia exercetur in suppliciis, ad quae est tarde vente gum,ut dicit Sen. I.de lem & nisi necessitate vrge
re, idq; ad bonum Rei publicae non sui causa, ut ibi diaciant Cie. & Sen. & s res propria agitur distimulandum,&ostendendum se magno cum tormento ad cainstigandum venire, ut ibi dicit Sen. & non ut ipsi per ant, sed alios terreant, ad exemplum omnia reseredo :non ad ultionem,ut dicit Sen. I. de Ira.& Cie a. de Oia sic. cum & iratus, ad poenam puniens, modum excedat,ut ibi dicit Cic. nec gaudium in poena ostendedo, cum id serinum sit, ut dicit Sen. r.deciem . si enim ad iterrorem aliorum id fiat, Princeps excusatur, ut dicit iΤacita lib. I s. Ann: Aduertendum etiam ut poenae snt a patrio ritu ,ut dicit Arist.li. s.Polit.c. II. nouitas enim :laedi , ut dicit Sen. 1. de clem.quas & aequaliter de smi
l ibus sumi par est, nisi id cotingat in nobilib', vel alia ide causa,vt viris Reipublicae utilib',quibus et pares reco uenit. Cic. 1.de ossi c. Plin.li. g. c.vit. &sicut Princeps ipse nunquam per se supplicia sumat, ut dicit Xe noph. in Hier. & ubi multi puniendi necessario sunt; uno ictu id fiendum dieit Taciti in Agric. & Sen. I.de cclem. quia repetita vindicta, odium gignit,mox bene- ificia in alios conserendo, ut dicit Tacit. lib. I . Annal. puniendo ministros rerum atrocium, ut idem dicit lib. II.
229쪽
lib I . An n. &Curt. lib. Io. sic enim placatur ira populi, videns publicos ministros noxios puniri. Odium quoque gignitur ex avaritia, quae maxime in tributis grauibus imponendis cognoscitur. Unde lenienda sunt, cum in Principe nil tetrius sit auaritia, ut dicit Cic. 1. de ossi c. Ideo in imponendis tributis Princeps innotescat, id fieri ex necessitate, Respii blica enim sine armis esse non potest, nec arma sine stipendi js, neessipendia sine tributis, ut dicit Τae. lib. q.hist.& proinde sine illis imperium sit periturum, cum ratio quae
fluum, &necessitas erogationum inter se congruant, ut inde oporteat ex causa ea quandoque augere,ut dicit Tac.lib. I 3 . Annal. quae non videt vulgus redditus tantum considerans, no autem impensas, ut dicit Di O. .
lib. 11. & ideo utile est cum ciuitate quandoq; calculos ponere, ut dicit Plin. Paneg. & ubi populus renuit subire tributa ex iusta cavsa posita, suasione est utendum,cum suasio in eo qui imperare potest vim neces- statis afferat, ut dicit Tae lib. I . An n. & quandoque vi sed cum moderatione, ut modica sint tributa, ut id edicit lib. . An n. & magis tondeatur pecus, quam de stubetur, ut dicit Suet. in Tib. aliter dicent se pauperes. impotentes,unde pacem exuent, ut dicit Plut. in Temist. & Tac. lib. q. An n. cum nimis emungens sanguinem eliciat. Prou. 3o.Cauendum etiam ne sordida sint tributa, indignum enim est Rege lucrum ex omni occasione odorari, ut habet Am .lib. 11. ut nec iniuste,
ut dicit Tac. lib. .hist. Crebra quoq; esse non debent tributa sub variis finibus, & lucrandi vocabulis, ut dicit Tac. lib. . Ann.& lib. .hist. vetera tantum seruando,s neministrorum auaritia, vel crudelitate, ut .idem
ait lib. . An n. si mos sit illis omnes decoriare, ut dicit cae lib. 3.de bello civ. Cui rci prouidendum es priamo, non commendando res suas, nisi spectatissimis viris,ut dicit Tac. lib. . An n. qui si grauiter errcnt .a Ovendi, tua is vose sic dum secuniarum e tortarum s
230쪽
sed & propriarum mox puniendi,si grauitas rei id pxtiatur,ut dicit Plin in Paneg. ut spongiae affatim exprimuntur postquam hiberint, ut ex Suet. in Vespas c. I 6. colligitur; tributa fit modeste sunt exigenda, videIicet per partes,ut dicit Dio .lib. 1 1.vitando illa extrema,ut Doues, moX agros, tum corpora poenae tradant,vi dicit Tacit.lib. . Ann.Id etiam obseruando, quod uno tan- tu e certo tributo teneantur, in reliquis liberi sint, ut dicit Cic. 1. de ossie. nec a militibus diuexentur, ut ait Tae. in Agric. Vlterius tributa imponens,debet in impensis restrictus esse, sic enim populi non aegre ferent tributa, videntes in publicum bonum ea conuerti, &ut ait Dio. d.lib. 11. & Arist. lib. s. Polit. c. I 2. non pri-aatim largiendo quod a Republica sumitur, ut dicit &sae. lib. I.& 1. hist. cum publicus dispe sator, tempera expendere deheat, & nisi in militum alimoniis, ae,iijs publicis ne eessitatibus, no in suas suorumve delectationes, ut dicit Lampr.in Alex. & minus scortibus, adulatoribus, & huiusmodi ficu bus in fruetitosis, vel
co ruis, aut miluis largiendo, ut dicit Stobarus serm. II.& contra Princeps parcus in rebus suis, in illis Reipublicae auarus, semper abundet, cum frugalitas tot impendiis sola lassiciat, ut dicit Plinius Paneg. Aequalis quoque debet esse omnium contributio, ut Sol omnibuS in commune nascitur, ut idem dicit. R Cic. 1. de ossi c. Hoc vero fit per census,ut dicit Liu .lib. I. iubendo quemq; opes suas ad censum deserre, patrimoniu, dignitatem, artem, & ossicium, ut dicit Plato. lib. 11. de legib. & Flor. lib. I. c. 6. sic enim cognoscitur quantum Nentes numero militum,& pecunia valeant ut dicit Liu. lib. I. &via qui ter quotannis ex censu tributa conserantur, ut dicit Cic. lib. i. in verrem. recensendo
etiam per viros probos, populi soboles, familias,& pecunias,ut ide dicit lib. 3. de legib. qui viri ad id opus, expedit, ad odium, & suspitiones vitandas, ut a populo eligantur, ut ibr dicit. dies vel tensi in singillis ciui