장음표시 사용
251쪽
tamen persone,& res erant exceptet pro quibus tribu tum non soluebatur l. I.&-8. Edecesib. Capitationes etiam vel tributa ratione capitu, qua-doque soluta sunt, & exigebantur a singulis personis per capita,donec Oxempti sunt ciues Romani,& ciues Orietatium prouinciarum .i. unica. C.de capit ciuib. exim. lib. a I quandoq; in binis,vel ternis viris,&quaternis mulieribus una eapitatio contInebatur, & ab hoc etiam eximebatur plebs rusticana.l. I. nerulticani ad ullum obsequium deuo.lib. I i. in Siria a duod cimo anno foeminae,masculi a quatuordecim ad sexagituaquinque capitationes soluebant, ante & post immunes erant. I.artatem. T de censib. & id orphanis,&viduis quandoq; est remissiam. Plui. m Ualerio Publi- eoia . Quandoque in Graecia tributum est exactum amen dicis, meretricibus, seruis, libertis, etiam pro iumentis,fimo; homine nummum argenteum soluente, R idem pro equo, mulo,& boue, pro asino,& cane, Obolos sex , quod tributum Anastasius decorus Impe rator ob magnos eiulatus sustulit. Cedrenus, &Eu grius lib. 3.cap. 39. Census tamen ratio,vt pro modo patrimonii tributa soluantur, iustior est, Sc seruata 1 tempore Seruit Tullii, ut quisque deserret nomen suum, uxoris, liberorum, seruorum, cum aetate Omniu, & regione quam habitabat, & aritimatione fortunarum suarum. Dionis lib. . Se hic cessis etiam apud Hebraeos erat in vis,& deferebantur in eum omnes. Num. I. 3.& 26. Exodi13.3O. I. Parat. 9. 2. Paral. 2 . . Reg. 1 2. & Dauid punitu, fuit no ob descriptionem factam, sed sortὸ quia non secundum lege in Dei facta fuerat. lib. I. c. M. Paral. ut dicit Tolos. de Republ.lib. 3. c. s. Tributa inde erant PCcuni λ populo imperata,qua quisque soluebat
pro rario ne census, vectigal vero lotuebatur ex vendiistione, vel portu, vel circumvectione rerum . .
Alii alsis modis praetervectigatrum, ες censuum,
252쪽
viam,pecunias exegere,unde Gnaeus Manlius Consurvices mam exigebat ab iis qui manumitterentur,ut de eit Liu lib. 8. Seuerus instituit vectigal artiseum. Herodia .lib. 3. Caligula in edullis,litibus, iudieijs,len ciniis, meretricibus, & etiam matrimoniis quadragesimam partem iniquae a stimationis exigebat. Suet.in eo. c.4o. qui modi illiciti sunt. Quandoque pro nobiliatate obtinenda pecuniae exactae, quod tolerabile est, ut apud veneros quandoq; in necessitatibus Reipti blieae est actum.sabell. lib 6. 3c 7. dee. h. Pisistratus Tirantius Atheniesum omnium rerum decimas exigebar, ut ait Plut . in eius vita. &alii aliis modis indebitis, ve plurimum,arraria ampliarunt, de quibuStatε agit, eos
reserendo Tolos. lib. 3.de Repub. c. s. quos omitto, ne malὸ agentium exempla adducam, ut & a clericis non
licet sine licentia summi Pontificis aliquid exigere. c.
clem fi . de censib.a quo etiam Druidae in Gallia erant exempti,& Sacerdotes Aegyptiorum, ut ait Iulius Caesar. lib. 6. commen .de bel.Gal. Diod.Sic.lib. I. Bibliot. cap. s. quod & apud Assirios seruatur, ut sacri viri tributa non soluerent. I. Esdrae cap.7. & pluribus probat Tolos. d.lib. s.c. . de qua relate dixi tract. de Clericis.
Quae ut sufficiant Principi alendo,& dominio tuen do, ac iustitiae administrandae, abstinere debet Princeps iustus, & prudens a superfluis impensis, quae nil prosint publico bono, nee dnii tutamini, aut Principi
non afferunt debitam existimatione,ve & a donis immodicis, vel in non meritos erogatis est abstinendii,&quod sumptib necessariis actis superest in thesauros recondendum,vel potius mutuo dand si egenis & mercatoribus, ea utione recepta, sic enim pecuniae in meheimoniis applicatae lucrum asserunt,& bono publico, ac Principi profici sit, ut Con flaminus Imperator se
stabat: ut & i bonis ecclesiarum omnino est abstine
253쪽
ans ὁ: exactiones,& tributa non imponenda, nisi ad Principatum seruandu,& publicis necessitatibus sustinendis,no ultra, ut iuste id fiat,arbitrio prudetis boni. Seeundum instrumentum,quod Principi prosciixi 1 .m-- est ad dominium rutandum, & etiam augendum, est multitudo gentis multitudo,&sortirudo, cum pauci semel Victh p, , , ,hi omnia uno ictu amittant eu Principatu,ut olim Spardi
lanis,&Thebanis euenit, & contra Romani gentium , , multitudine, & virtute Orbis magnam partem sibi su- begere, nec uno exercitu amisso animo desbondebat,
sed vires magis augebant, unde & in Punicis bellis potiti sunt victoria, tametsi plures ex iis in praeliis quam hostium interierint; & idem hodie Turcae aRunt, praeterquam ubi gentis est copia, tributa quoque augen tur,& ita Princeps ditatur, tum quia terra optime
colitur, tum mercaturae , S artes magis exercentu
ut in Italia, R Gallia ob habitatorum frequentiam
contingit; Augetur vero gens fi incolae nolentes continere, ineant coniugia, unde Licurgus legem tulit, ut qui uxore careret, a publicis spectaculis arcer tur, & Philippus secundus Rex Maeedonum, eum contra Romanos bellum indiceret, iussit omnes uxo-xes ducere , ut filios procrearent. Secunda via est, si filii recte educentur, & nutriantur, cum alioqui parum conducat filios procreari, nisi apte nutria eur , cum facile alioqui intereant, unde in regionibus Christianorum maior est gentis multitudo, licet multi Deo voveant castitatem, quam apud Turcas, ubi
quisQue plures suscipit uxores, cum ob id difficile sit
tot filios educare, & ob eorum multitudinem, fame, peste,vel immunditia intereant,ut contra apud Christianos ob uni atem uxorum diligentius educantur, mee desunt xenodochia,ubi pauperum filii, vel ignoto Parente nati alantur. Tertia via gentes augendi, est si coloniae constituantur,quo incolae quibus regionis xi-' Mus,ec redditus no sumtur, transferantur in regione
254쪽
,m pla,&g entibus dest itu ta quam incolant, IIlis applicata, in qua coniugio iuncti multiplicent, quae tamen non nimis longe a dominio sunt costituendas,ut opem illi ferre valeam, & quosque immunitatibus, & agris tributis, ae honoribus inuitando, ad regiones, maxi me ubi noua ciuitas constituitur. habitandas. Tertio, gens augetur, si populi tum victi proprio dominio aggregentur, vel cum ijs amicitiae, & vincula ineantur. Quartos si milites externi, maxime virtute praefantes ad propriam militiam stipendiis amplis illis tributis, redigantur. Sed quia gentis sola multitudo satis no est ad tuendum Imperium nisi armorum exercitio utiles tatum seligantur, inutilibus aliis exercitiis applicatis , ideo prudens Princeps iudicio praestare debet in militibus eligendis,& exercendis, modo quo dica tract.de Militibus, utendo opera subditorum naturalium potiuS .gexternorum, nis aliud ratio suadeat, eum boni Prin-eipis sit uti opera ciuium, & ab ei, desendi, ut pater 1 filiis, tum quod ipsis nori solum pro Principis, sed pro rerum suaru incolumitate res st, maxime si nobiles, vel diuites sint, eum exteri facile venales sint, ex quibus subditi, ii eligantur, qui corpore, & animo validisnt, apti frigus, & calorem famem, sitim, & vigiliam
sustinere, cursu, & saltu veloces, audaces ad muroK ascendendos, flumina trananda, singularia certamina hostium subire, si bono publico expediat, tormentorum ictiis,& ignis furorem non sermidare, nec ea pericula, ubi de morte certatur, unde Deut. ro. dicitur, quis est homo formidolosus,& eor de pauido Θ Vadar, N reuertatur in domum hiam, ne pauere faciat corda fratrum suorum, si iis ipse timore perrerritus est; qui aetate etiam robusta stir a vigesimo ad. sexagesimum annum .& alijs Draediti fint, de quibus loco cit. dicam, qui ctia multis victori is potiti sint, unde terrori sunt,
reiectis nouis militibus, di negligentibus, ut dicis L uius
255쪽
unas Bee. I. lib. s. nu. Io. x Dec. 3. lib. 8 .nu. I. ut & perieulosum est milites exteros, ut supra, mercenarios adhibere, ut ait polib. lib. i. nu. 3. quibus & stipendia promissa, mora omissa persolui debent, ne tumultus concitent. Liu. Dec. 3 . lib. g. num. g.
Hi vero se electi in arte militari sollicitὸ sunt in- Rruendi , & sic in acies distingui ut dissipari non valeant, ut apud Romanos Legio erat,quae Principibus, hastatis,& triariis ecinstabat, ubi si hastati depellebantur, ad Prineipes aceedebant, & hi ad triarios, ita urqui hos superare vellet, tria praelia obtinere illi opus esset; ita ut aetes illa potior existimetur, quae agilior fit, 3e potiori ordine constet, P praeualet virtuti militum. Vtile quoque est milites a laribus propriis remouere,sie enim cum se videant inter hostes constitutos, di coactos, ut dimicent,animos arripiunt, & constanter pradiantur, ut eontra perniciosum est ciuitates 1 propriis emibus defendi, eum timor,quem ex filiorsi, vel uxorum amore concipiunt, animo eos despondere sepenumero faciat. Curandu praeterea,vi milites iuxta militarem disciplinam se habeti, modo quo dicam tract. cit. & praesertim, ut nemo seruum equumve habeat, qui mobiles res conducat, cum huiusmodi iumenta exercitu i noxia sint, ut & nimiae delitiae, ita ut in exercitu nil praeter victu alia vendatur, ut & prohibendi sunt , praeda,& direptione in amicorum regio ne, & ne otio, & ludis vacent, sed saltu certent,cursia,
armorumve exercitio; praemia quoque valde proficua sunt ad animos militum auge dos,& honor, ita ut sostiter defunctis statuae erigantur,& Orationes funebres in eorum commendatione rccirentur, ut Alexander, Romani, & Graeci faciebam, ut S uiuentibus statuas erigi utile est, ut eoru memoria posteritati literis commendetur, quibus accedere deber dona pecuniarum, torquium aurearum , victu alium, stipendi iam augmenta, ct ad gradum superiorem promotio. Nec mi
256쪽
nusquoque poena ad.milites ab illisitis deterrendos, est adhibenda ad disciplinae militaris conseruatione, iuxta ea qui de hac re loco citidica ,sic tamen, ut ad ea nisi necessitate cogεte deueniatur, modo ibi ex Dosito. Remulatio quoq; prosicua est ad animum mi, itibus
augendum, cum amaulatio virtutis Mmentum sit, ob
quod eam Licurgus in Rempublicam introduxit, de
Romani in exercitibus eandem introduxere, variarii gentium opera vietes,unde altera alteram virtute excedere cupiens, mira opera gerebat. Proficuum praeterea est si milites laboribus assuefiant,& ex improuiso grauia eis mandentur, ut ita ad obedientiam, δι colerem rerum executionem sint prompti,ut & quandoque prodest milites in angustias dimicandi redigere, ut Annibal secit, penos in mediam Italiam ducendo, scenim viriliter decertat, nullum sibi,nisi in virtute, perfugium adesse cernentes , ut & prodest milites ivi amento ad strenue officium gerendum adigere, M quandoque stratagematibus in bello iusto uti: Sic ergo milites selecti, & in disciplina militati instructi,
pedestri, & equestii, ac etiam maritimae militiae sunt applicandi, inter quas tamen terrestris pugna praestat maritimae, & absolute loquendo utiliores pedites, et equites sunt, qui tamen adhibendi sunt ob utilitates quas afferunt, &classes maritimae ad dominium tuis tandum, & ampliandum . . . Dux vero strenuus in primis requiritur, qui gentibus ducatum praestet, qui prudentia, audacia, exemplo, expcrientia, alacritate, solertia, sortitudine pra alia obseruet, de quibus late d.tract.cit .peregL3 Tertium instrumetum, quod Principi necessarium I in isti est ad dominium tutandum , & etiam augendum, est
arma seunt cir morum copia, & praestantia, tam ad offensionem, necessarta, Ariam detensionem, sine quibus caetera nil prosunt, mo ut να primis vero necessaria sunt arma militem tuentia, ne
F da. carens in conflictibui se tueri non valens in iuga
257쪽
spem locet, quae sint bonae temperaturaeivv tormentis relistam,&leues,quo milites ad res agendas sint expediti, aclersonae bene aptatae 3 quae vero offendu0t Lomeliores iunt,quo prsstantioris sunt temperaturae, leuiores,& quae a longe magis laedunt, unde haste,& erises t ge aliis probantur, ut Liuius, Homerus, o alii
consentiunt, sic tamen, ut arma, auro, & argento Or- 'ata ducibus tantum,& veteranis copcedantur, Inter arma vero etiam equi connumerantur,qui copiosi esse debent,sortes, Sc agiles; ut & naui una, ac aliornm instrumentorum militarium copia adesse debet. , Quartum instrumentu in ad bella gerenda necessarium, & dominium tuendum, est ut victu alium copia adst,qua militibus,& equis victus suis eiens suppeditari possit, sine quo omnes expeditiones frustanel e Lsent, qui ut adsint, curandum, ut regio recte colatur, R eopia annone aliunde, ubi abundat, afferatur, mQ- dis supra exposui3. - Alia pretierea adiumenta requiruntur ad dominisi tuendum, & augendum, in primis, ut causa iusta so-ueatur,& ad diuinum auxilium confugiatur, qui victoria, concedit,ia Regna donat,& aufert,ut Confl1tinus Magnus, & Theodosii Imperatores Ieruabant. secundo, ad dominium conducit augendum, fi noua dominia a propriis dominis iusto pretio , & legitivi emantur, vel si coniugi ac si Principibus externis convallantur,unde suecessiones deuenire valent; aut si caiis amicitiae , & vincula in causa eorum iusta inean tur, quos iuuando ad sua iuste recuperanda, aliquid
ab ipsis in premium laboris,& periculi suscepti expectar egitime licet, quo pacto Romani Imperium mirum in modum auxere; magis vero id licebit si Chri-
stiani Principes aduersus Turcarum Tirannum Vnian. tur, ad res suas recuperandas,& Dei nomen ampliandum, & Hierosolymae regionem ab eius manu eri-
258쪽
i Ad aestum revendum, qua ρυρ-anda. 3 Milites quatis eligandi, is ut exertandi, o sussis: di Bellum qualitersit induendum . a Pνinceps an aride belu deboat, θυι se gere a doriae
circa victoriam, Harim, vel pacem- .
De ratione bella gerendi. Cap. ΠIL
N T E κ praecipuas curas, quae Pruf-cipem angunt , summa illa est in qua de bello agendo peragitur, eum ibi de summa rerum agatur, ideδ de haere alio ita sunt dicenda, lieet meae intentionis no sit praecepta militaria tradere, munus hoc praeclaris ducibus relinquens, ait men ne rem tanti momenti tacitus pertranseam, aliis qua tantum praecipua tangam, quae par est, ut Pria-ceps obseruet. Qui primo obseruet,ne passione motus bellum asiquod iniustum suscipiar, modo quo dixi lib. I. cap. s. sic enim & Romani nullum bellum nisi iustum ger bant, ut ait Halicardib. 2. antiquit. Rom. & diu in s natu prius de eius iustitia tractabatur, ut inquit Cicilib. 1.ossae.quod in bello Samnitum,& Campanorum, S tertio Punico seruarunt, ut loco cit. ait Halicarn.&Flor. lib s. apud quos erat ossicium Φcialium , qu rum summa apud Romanos authoritas fuit, quorum munus erat operam dare, ne bellum iniustum mouereturi S illis vetantibus vel ron prob tibus, ConsuIu.Senatui,vel populo in hoste , ire non lice bat,ut abi dicit Halle. qui ct curabant, It lei uarentur condita onse
259쪽
s,deris,cum in ciuitate bene constituta iura belli sint eustodienda, ut ait Cic. i. ossi c. in quo suscipiendo, ge-iendo,& deponendo plurimum valet ius, & fides , ut idem dicit lib. 1. de Legib. unde Romani pacem faciebant, vel dilioluebant ex iure scisci ali, quod erat. Belli,
pacis, scede tum, induciarum, oratorum, etiales iudices sunto; & sine Senatus, populi,& Decialium auth ritate nil sentiri poterat,ue e sine solemni coeremonia, nec ante geri poterat bellum, quam indiceretur, quod certa formula indicebatur, de qua Liu. lib. i. Gellius
lib. I 6. cap.4. Halic. d. lib. 2.
Secti do, cauere debet a temeritate in bello,& pra tio ineundo, cum magna res sit,& omne bellum facit Esumatur,& aegerrime desinatur, cum in ipsius potestate sinis eius situs non sit, ut ait Sallust. in tug. & dulcest bellum inexpertis, expertis secus, ut dicit Vegetius lib. 3. c. I . de re milit. 8c Plato. lib. I 2. de Legib. de Pindarus. Unde & in bello quicquid praeter opinione euenire potest initio est considerandum,& propriae intue-dae vires, ut dicit Liu. lib. 3o. N Sallu . loco cit. nec unquam fidendum cum belli exitus incertus sir, & oroinde certa pro incertis non mutanda, ut idem ait li. 9. Considerando,quod tuc agri deseritur cultura,& lan tuis hominum effunditur, Vt inquit Virg. 1 Georg. &aerarium exhauritur, ut dicit T. c. lib. I hist. quae miserabilia sunt,& Princeps se obiicit calumnii , cu damna omnia ei obi j ciantur, prospera sibi oscribantur, ut inquit Tucid. in s & Tac. in Agric. & alia multa malaeueniunt, ob quae,& bella iusta sunt detestanda, ut inquit sanctus Aug. lib. I '. civit. c. 7.&Sen. ep. 89. & Qua illa accendunt moderanda, ut nobilitas, quae nescit iupace vivere ob animi magnitudinem, vel tumore persaepe, ut ait Tae. lib. I I. Ann.vel animi serocitas. ut in
260쪽
Nnde ad bellum sine magna necessitate non est deue niendum . nisi ubi disceptando ius suum consequi non licet,sic enim ad vim confugere fas est, sed sine cupi ditate,& impatieria quiescendum,ut dicit Plin. in Paneg. cu ibi opus sit perire, vel quod apud bonos equὸ miserum est, occidere,ut ait Tae.lib. I. hist. Vnde Scipio gicebat,Imperatorem, ut medicum. vltimo loco, ad malum curandum, ferrum adhibere debere, ut dicit Plut. in apophteg. ut ita bellum suscipiatur, ut sne iniuria in pace vivatur. can.noli. 13. q. I. dum enim in pace vivere licet, non debet bellum sumi ob innume- . ra mala bello prodeuntia, unde paci quae n il sit habi- itura in s diarunt vel turpitudinis, semper est consulendum, cum bςllo vigente, nil charum,& iocundum exinat, ut dicit Cic. I. istic.& Phil. I 3.unde Augussus omnia bella est exectatus, dicens,iactantis ingenij esse ob
lauream coronam, in discrimen per incertos euentus, . securitatem ciuium praecipitare, ut nec bellum gerendum,nisi maior spes fit emolumenti, cum tanto Imperium sit rana ius quo firmius, unde consultum non est, vi inopes bella inferant, prius enim omnia experiri, quam armis certare sapiente decet; unde Lacedaem nes ante congressum Amori,& Musis sacra faciebant, Clementiae & amicitiae,non Marti; satius ducentes
more pacem incruentam hostium sibi cociliare, quam praelii subire aleam: sic tame, ut bellum paci turgi, vel fictae praeponatur. Er ideo antequam bellum suscipiatur, consuli prius debet an id expediat,ves licear,& an cauis ivlta' sint & vires adsint ad vincendum, cu bebium prius sit apparandum quam exercedum, ut dicit tinet. lib. I 2. instit. orat. & Ueget. lib. 3. e. s. an adsit recunia,cum nullus locus ita munitus sit,qui capi nopossit si asellus auro onustus illuc ingredi possit, mo-
. do id iuste fieri possit, vi dicebat Philippus Macedo,