장음표시 사용
61쪽
PROLEGOM. IN HISTOR. ECCLESIAST. ' Ingens horum, siue Iudaeos, sitie christianos spectes, est ni merus, nec huius aut loci aut initituti, aut omnes, aut praecipuos enarrare. Sed nec omnes h litoriae ecclesiasticae studio interuiunt, sed illi tantum, qui in sensum litteralem quam diligentis lime inquirunt , & circumstantiarum historicarum habent rationem. Facit id ex recentioribus prae reliquis magno 1 udio. IoΛNNEs CLERICUS, in commentario tuo in pentateuchum, itemque in libros historicos νeteris testamenti qui magnam ecclesiasticae historiae veteris testamenti partem complectuntur. Et licet non omnes viri istius longe d.tissimi dententiae adprobandae sint: lucem tamen iubinde magnam rebus obicurioribus affundit. Sunt etiam in illum iniquiores,
in pentateuchum deprotripsiste, contendunt. Etsi enim hosce auctore quandoque sequatur, non tamen id semper facit, aliquando etiam
ab iis dissentit, & plurima ipsemet addidit, cuncta denique ita dispo- '. sitit atque digessit, ut sine taedio ab omnibus legi & quam facillime
diiudicari queant. . IACOBus sALIAMus , presbyter Auenionensis, societati Iesia adscriptus, seculi, decimo septimo vixit, obiitque anno M DC M. . . Annales eius tomis sex comprehensi, Parisiis M nc xxv. & alibi alio tempore, prodierunt.. Circa initium itidem seculi decimi septimi vixit AvGusTI-Nvs TORNIELLVs, Nouariensis, congregatiopis S. Pauli clericus re gularis , cuius avnales sacri cs profani ab orbe covdito ad eundem Christ assone redemtum, duobus tomis. Francosurti M DC xl. & xvI. prodierunt. Ita vero opus illud auctor coneinnauit, ut praeuium atque velut connexum annalibus CAMARIs BARONII censeri deberet, quod& in titulo eius indicatur. fALiANI tamen & vssERII annalibus, eruditorum iudicio, multum postponitur.
Doctissimus ille, & ob multa, eaque praestantissima, ingenii& doctrinae monumenta, celeberrimus archiepiscopus Armachanusis Licet vero annatium veteris re novi testamenti titulum Opus hocce
praeferat, non tamen ulterius . quam ad annum Christi L x x xi I. seu templi ac reipublicae iudaicae excidium, progreditur. Laudatur ImANDREM BOOIO , quod omnia ex fontibus diduxerit et cui etiam scriptor
62쪽
scriptor plenus y accuratus audit, in notitιasristorum histonae uniuer salis , fecit. post. S. XXVIII. pag. δοι. Editio Bremensis, quae anno N DC LxxxvI. prodiit, plenior est, quam Anglicana.
g. XVII. 'iungendi his sunt, qui ex instituto historiam ecclesiasticam veteris testamenti tradiderunt, siue prolixa iustave id se
per compendium, quod itidem hinc inde viri quidam eruditi praestiterunti
i . Hsorιa eius ecclesiastica νeteris testamenti, una cum histariaeeclesiastis nouι resamenti. antea per partes edita, iunctim tandi &in odio diuisa tomos, prodiit Parisiis anno N DC xcIx. in fol. 4lacet vero auctor coclesiae Romanae, cui addi eius est, hypothesibus subinde inseruiat. ob ordinem tamen methodumque, & luculentam tractandi rationem, minime contemnendus est.. Extat bisoria eius e lesiastιca a conHto Adamo ad aeuum chrisianum, cui inseruntur symbron mi insigniores hsoriae exoticae tomo primo operum eius, Lugduni Batauorum M D CC I. editorum. Nihil vero de hocce auctore, quod ad hocce studiorum genus attinet, tam praeclare dici potest, quod non multis modis superet. Ut 1Moavs C AppEL Lus, in historia sacra exotica ab Adamo usque ad Augustum, Sedani anno M Dc xvi. qto edita. coni PAvLus coLoΜEsIus , in Gallia orient.R. m. 07. Ex ith, qui histori lim ecclesiasticam veteris testament; 'aut seorsim, aut iunctim cum historiis ecclesiastica noui testamenti tra Ἀ-runt , mihi sequenm innotuerunt: FRIDERI Cus f PANHELMius: in breui inIroductione-historiam sacram viratuque te menei ; GEORGiri uoxsius, in historimilesiastica, MELCHIORIS LEI0ERRERI & DANi Lis nAisse ii notis & obseruationibus stasinum3 in qua es Lunovicte1ppsi ci compendium hisoriae iudaicae exhibetur. Prodiit evm MELCHioRis LElDERRERI & DANIELIS CRAMERI continuatione, Fran-cOfurti anno M DCC Iv. 8. GOTHOFREDVs ΛRNOLDus , cuius itidem, F 2 - extat
63쪽
extat compentum historiae ecclesiasticae veteris ac noui testamenti, Germanica lingua conscriptum, quod Lipsiae anno M Dcc. 8. lucem ad spexit. Io A . DR E scHMIDII , theologi Helmstadiensis clarissimi compendium historiae ecclesiasticae νeteris testammti, Hel adii prodiit anno M Dcc vIII. 8vo. Eodem anno publicae luci exposita est caMPEGII vITRINGAE 0pouposis historiae chronolograe sacrae, a mundo
condyto usque ad finem secub primi, Franccquerae in g. in qua auctor doctissimus id praecipue operam dedit, ut chrotiologicas dissicultates
breui & perspicua ratione tolleret. ANTONII LE GRAMO bsoria Dincra, a munda exordie ad Constantini magni imperiam deducta, Herboris nae anno M De Lxxxvi. in 3. recusa, Ob stili elegantiam atque nitorem maxime commendanda est. Nec praetermittendus LuDOvI.
cvs ELIAs DP FIN, qui praeter alia ingenii monumenta, quibu celebritatem adeptus est, etiam compendium aliquod hiasto ecclesiasticae, veteris ac noui testamenti, per quaestiones &interrogationes concinnavit, quod ex lingua Gallicana in Germaniacam translatum, prodiit Ratisbonae, hoc ipso, quo haec scribo nnci
M Dcc xIlI. Praeterea in FRANCISCI RVR MAN MI operibia liabet quae anno M Dccx. Germanice in sed. edita sunt, etiam compen- .dium aliquod historiae ecclesiasticae veteris testamenti usque ad initium noui testamenti, continetur Denique addendum, quod vel primo loco commemorandum erat, compendium, quod vocatur, fiso-νiae ecclesiasticae Gothanum, anno Μ De Lx. primum editum, & deinde Lepius recusem, cuius ea pars, quae historiam ecclesiasti eam veteris testamenti sistit, auctorem agnoscit Virum summum, vi TVM LvDO-vIevΜ sEcκENDa IvM , qui in temporum rationibus sETHvM cAι- mstula sequitur
. XVIII Cum etiam ritus ac ceremoniae Iunorum , totaque
& ecclesiae I reipublicae, quae apud eos ratio, haud exi
guam historiae ecclςsiasticae partem absoluat, mancaque adeo& mutila sutura esset tractatio, nisi ista quoque euoluerentur; nemo non intelligit Ariptores, qui de ritibus&antiquitatibus, . cumprimis vero de republica Ebraeorum '' egerunt, utramque 4 hle
64쪽
hie quoque sacere paginam. Id quod non minus de illis censendum, qui de origine & progressu idololatriae scripserunt, aut
veri salsique Numinis cultus, dogmatumque, quae Cum eo eoniuncta sunt, historiam concinnarunt. ''
' Hoc praeter seriptores Talmudicos. MosEN etiam MAIMO NIDEM , cumprimis in praeclaro opere, eui titulum fecit: νmanus fortis,esiosque Iudaeorum, plurimi etiam praestiterunt christianorum, qui in antiquitatibus gentis Ebraeae illustrandis operam studiumque collocarunt suum, idque tum seorsim, hoc aut llud caput
CARPIO Ius, Io. FRIsCHMvTHus, scriptis & dissertationibus variis, tum cuncta unico fasce & velut systemate quodam comprehenden do, idque aut per compendium, ut THOMM G DπIN, & HADRIA NUT RELANDVs, aut ampliori tractatione, ut Io. LvNDIus, curia de antiquitatibus iudaicis opus lingua Germanica anno M DCC Iv. in fol. prodiit, aliique. Ingens eiusmodi scriptorum est numerus, quos accurate recensere, huius loci non est; eoque facilius hocce labore si persedere possiimus, cum id iam diligenter, post cAROLvM IOSEPHUMIM RONATVM , in bibliotheca Latino- brana, praestiterit Io. ALPERT , RicIus, in bibliographia antiquaria, Hamburgi anno M Dcc XIII. edita Cumprimis tamen hic commemorandus est IOR . SPEN CERVs, cuius libri tres, de legibin ranaeorum rituali in s earum rationibus, multiplici eruditione reserti, tertia vice Lipsiae ann .H Dccv. prodierunt. Magna quidem is diligentia in argument tam illustri versiatus est,. sed quia, quod praeeipuum esse debebat, fere neglexit, aut ultimo loco constituit, sublimioresque legum Mosaicarum caussas naturalibus dc politicis postposuit, haud raro etiam
in veris istarum Iegum caussis assignandis aberrauit, non potuit nonat,orum reprehensionem incurrereia Dicetur hac de te in ipsa tra . ctatione ex in pto.' Nota satis sunt, & in omnium versantur manibus co LI
Cuius commentationem notis illustrauit COMITANTIN vs L EMPE
65쪽
HANNI .coNRINO, aliorumque, de republica Ebraeorurn scripta. Quorum omnium etsi laudanda sit industria, non tamen omnibus tanta aut linguae, aut rerum ebraicarum fuit notitia, ut ex voto destinata exequi potuerint. Ad hosce vero nun ita pridem accessit claris limus ecclesiae reformatae theologus, MELCHloR LEIDE ERus, in , amplissimo & admodum luculento opere, cuius pars prior, seu tomus primus sub titulo: de republica Ebraeorum tib ι XII. lucem ad iaspexit Amstae lodami anno M Dcc IV. in fol. pars posterior autem, seu tomias secundus, sub titulo: de Parao reipublicae Γικ. eorum statu libri nouem, ibidem anno M Dcc X. prodiit. Eo nugis autem hocce opus nobis hic commemorandum fuit, quod non tantum reipublicae
iukaleae constitutio in eo describatur, sed ritus quoque & antiquitates eiusdem genili, immo fata& hii oria a prima eius origine ad tempora usque nati Christi, ordine exhibeantur, editteranturve, dc alia quoque, de quibus & nobis dicendum erit, capita in eo pastim attingantur. Quod illi, qui de idololatria gentilium, eiusque Origine& progressu scripserunt, hic vel maxime in censum veniant, nemo non intelligit. Vtramque autem in hoc argumento saginam facit
GERhARDvs IOANNES UOss Ius, in vere de theologia gentili. Iea de origine progressu adololatrιae libru nouem', quibus etiam additus est Mosis MAlMONUIs de idololatria liber, in linguam latinam trans latus, & notis illustratus a DIONVSIO VOMIO. iungenda porro Io.ιεLugsi de Diis Θr s snmmam duo, in quibus etiam prisca aliarum gentium, praecipue Orientalium, ut Arabum, Persarum, Aegyptiorum theologia illustratur. Recusa ea sunt cum additamentis
gentilium errorumque uuae eos caussi, liber, variis lisque eruditis obseruationibus resertus, recutus est Amita elodami anno H Dcc. 8uo.
Sed ANTONII quoque vAN DALE Hss'mtiones de ori ne re pro es idololatriae re supersitionum, de Penu ac faba proportia, uti re is diti uationibus idololatricis Iudaeorum, locum hic sibi vindieant. Etsi enim auctoris haud ignotus in iis scopus sit, multa tamen iactu & obseruatu digna in illis continentur. Lucem adspexerunt staelodami
66쪽
M nc xcvr to. Eiusdem' auctoris etiam extant de oraculis reinum ethnicorum differrationes duae, editae Amitaelodami anno M DCC. de quibus idem dicendum. Verae fallaeque theologiae fata in veteri testamento iunctim exhibet, speciatim tamen de ortu, progressu &ratione idololatria gentilium, diligenter exponit FETRvs IvRIEu, celebris ille reformatae eccletiae theologus, in historia critiea dogma tum σ cultuum bonorum cae malorum, qui in ecclesia ab Adamo usque .rd Christum fueruns, Gallico idiomate conscripta, editaque Amstae lodami anno M DCC. IV. qto. Eodem etiam IOANNIs omEMI Oεολογουμενα παντόδαπα , siue de naturas ortu, progressu re studio perae theologiae libri sere, quibus etiam origines es processis veri re falsi cultus religiosi, Ἀμι' re instaurationes ecclesiae ilissimores ab ipsis rerum pria mordiu enarranstur, recis collimant. Origσ enim & progressus tum verae theologiae per Patriarchas conserualle & propagatae , tum falsae, seu idolblatriae gentilium , luculenter in hocce Opere edisseritur. Ex -- stratibus denique BALTHAsAR BEBELiva, de ecclesiasticae historiae studio optime meritus , hic commemorandus est. Spectant hue namque ecclesiae eius antialiauianae, vera oe falsa, ex antiquitatibus Mosaicis erutae, editae Argent rati anno M DCC vi. itemque bisoria ecclesiae Noachicae, ex Petustissimis sacrarum litterarum antiquitatibua eruta, es suffra o ecclesiae christianae Hustrata, quae eodem loco eodemque tempore recusa est. Vtriusque nimirum , tum antedi- . luuianae, tum N chicae ecclesiae tutum & fata. ita exponit aegEELivs , ut dogmatum Cumprimis verorum atque falsorum habeat
Locum Onique & isti hic sibi vindicant, qui vitas pa
triarcharum , ali Orumque virorum , fide, sapientia ac pietate, aut dignitate quoque in veteri testamento illustrium,descripserum, siue coniunctim id fecerint, siue separatim.' Quorsum& lexica historica reserenda sunt,'' in quibus generatim virorum ob res praeclare gestas celebrium, speciatim & eorum, qui in veteri ante Christum natum ecclesia semam singularem . adepti sunt, vitae inhiberi solenti
67쪽
Pptriarcharum vitas accurate & magno eruditionis apparatu deseripsit lo. HENRicvs HEIDEGGERVs, cuius de historia fac, patriaris tharum exercitationes selectae, altera vice excusae stant Amrielodami anno M DC LxxxvIII. Quo in Opere dum nihil, quod memoratu
dignum, praetermittit, sed diligenter in omnia i quirit, non potest non praecipuis historiae ecclesiasticae veteris teitamenti capitibus lueem egregiam affundere. Lingua quoque Germanica prodierunt personalia, ut auctori vocare placuit, seu vitarum descriptiones Mosis.. Iosuae, reliquorumque scriptorum biblicorum ad Dauidem v que,
Lipsiae anno MDCCVIII. x sequentibus: ceteraeque adhuc exispectantur. Auctorem GEORGIVM sER PILI vM, antistitem Ratisbonensem Soctissimum esse, constat, qui & magna diligenti quicquid de hisce auctoribus ipsisque scriptis inuenire potuit, . congestit. Inis signem inde nostram tractationem capere accessionem posse, res ipsa
' speciatim hue comparatum est sIMONII Hctionarιum biblia eum magnum, seu explicatio littenulis oe historica ommum nominum prois priorum veteris s noui testament , cum ν , actionibuε praeesuarum personarum, ere. Conscriptum est Gallicano idiomate, lucemque iam anno M Dc xc III. adspexit, ted auctius deinceps anno M Dcc m. Lugduni Gallorum prodiit, exhibenturque in ea vitae patriarchaisrum , prophetarum, summorum sacerdotum, regum, principumque illustrium, quor m in scriptura sacra mentio iniicitur. In lexicis historicis uniuersalibus, tum Gallicano L OFICI MORER II, tum Germanico, quod nostra opera studioque ante. aliquot annos proridiit, talia itidem attinguntur. PETRUI BAELIus varia quoque' hue
spectantia in dictionario suo historico-critico exhibetu sed dum in his. ut alias quoque, suo genio suisque Opinionibus incutiget , occasionem nobis, hinc inde, quae perperam ab eo dicta sunt, refellendi, suppeditabit.
g. XX. . Fontibus hactenus indicatis, iungenda quoque adminicula atque subsidia, quibus via ad intimiorem historiae ecclesiasticae veteris testamenti notitiam facilior redditur, & obstacula,
68쪽
sticula, quae inoffensis pede profecturis remoram iniicere
poterant, remouentur. Huc chronologia cumprimis atque
geographia, praesertim antiqua, pertinent. Vtramque viri doctissimi scriptis luculentis illustrarunt, quae insignem in hocce studiorum genere nobis utilitatem adferunt.
' Cum chronologia vel si, principia & fundamenta tradens, vel ἱςορικη, principia illa applicans, & temporis rationes iα factis illustrioribus obseruans, fuerunt viri doctissimi, qui utramque aut seorsim, aut coniunctim, diligentissime tractarent, sitisque comis
mentationibus illustrarent. Ne quid enim de IO. FVNCCIO, GER-HARDO MERCATORE, MATTHAEO BEROALDO, qui reiectis prorsiis profanorum historicorum monumentis, cuncta tantum ad scripturae
sacrae calculos exigere voluit, passim ideo aliis vapulans, itemque de
GERvM in hocce Hidiorum genere adeo enituisse, constat, ut a quibusdam chronologorum princeps salutetur. Opus illud insigne, quod de emendatione temporum scripsit, Parisiis, anno M D Lxxxviii. lucem adspexit, auctius deinde multo & emendatius editum Lugduni . M D xCum. De thesauro, quem vocat, temporum iam supra dictum. His porro addidit Isagogicorum canonum ιbros tres, m quid, quod adornandam perficiefidamque chronologiam pertinet, praetermittere videretur. Dubiam autem in hac eruditionis parte sCALIGERo palmam reddere annisus est DIONYsIvs PETAvIVs, Aurelianenss, Iesulta doctisIimus, qui anno M DC xxvII. libros XIII. de doctrina temporum emisit. Eos duobus tomis complexus est, quorum prior libris octo τα τεχνικά sistit, posterior libris quatuor ea, quae in ratione epocharum & interuallorum sunt obscura & contrisuersa, euoluit ἱ libro autem decimo tertici usum superiorum librorum Oltendit, & chroni- con aliquod usque ad annum Christi D xxxII. exhibet. Multa recte& erudite monet PETAVIus, nec sine ratione a sCALIGERO quan .
doque dissentit. Multa tamen rectius adhuc tradere potuisset, nisi hoe illi constitutune fuisset. quavis data Occasione reprehen lere atque castigare soLiGERUAE Me mirum non est, quod ipse iterum pallim redarguatur ab aliis. 3 LIGERI Vestigia prellit UTHvs c visius, . G qui
69쪽
qui haud obscurum inter chronologos nomen adeptus est, in chrono logia sua, quam anno Μ Dc vοῦ publicae luci exposuit. PETAvrvs autem, quae in opere antea memorato fusias deduxit, in compendium velut misit, in rationario te frum, aliquoties recuso, cuius itidem pars prior posterior is οριον exhibet. Eadem ratione chronologiam tuam sacram pertractauit FRIDERIcvs 1 PANHEN Ius, quae tomo primo operum eius iunctim editorum , extat. Sed inter compendia, quibus τοι exhibentur, primus, ni fallor, locus debetur ei, quod AEGIDIus sT VCHIus concinnavit, quodue magno eruditi orbis applausu est exceptum. Vltima editio, quae & reliquis praeferenda, Lipsiae prodiit anno H Dcc um. 8. Ex reliquis chronographis, quorum ingens est numerus, prae ceteris eminent altis BERTus GENERRARDus, in chronog phiae libris quatuor, in quibus,
ut & reliquis, quae edidit, scriptis, re ipsa comprobat, verissime de illo pronuntiasse Tu, ANvM , quod in scriptis suis iniquior & acerbior,& vita, quam stilo, temperantior creditus fuerit; ad. amn MDXCVILEDvARDVs sIMsoNIus , in chronico catholico, ROBERTus B A I LI v s, in opere historico re chronologico, & Io. BAPTIsTA RICcIoLus, in chr nologia reformam. Cumprimis autem commendandum AARAHAMICALovii chronicon biblicum, eiusdem bibliis illustratu praemissiim, in
quo praecipuae controuersiae chronologicae, ad historiam sacram veteris testamenti spectantes, accurate & solide pertractantur. Ceterum postquam IsAACus vosSIVS, aliique, auctoritatem Lx . interpretum textui ebraeo praeferre coeperunt, dissensus inter chronologos maximus exortus est, nonnullis calculum LXX. interpretum, aliis calculum codicis ebraei sequentibus. Inter eos, qui cum textu ebraeo rationes astronomicas conciliare aggresti sunt, fuit MATTHi As WAs-NvTHus, qui operis, quod hac de re moliebatur, sciagraphiam anno N DC Lxxxiv. edidit, ipsum vero opus, cum auctor anno MDCLxxxvΠI. mundo vale dixisset, Rilonii anno MDCxCii. prodiit, cumque ob praematurum ainstoris obitum commentario destitueretur, SANIEL REYDERus introductionem in rabulas Christiniamis sita edim vocantur, quod
Christina Sueciae tegina sumtus suppeditauit) praemisit, in qua fundamentum huius chronologiae perspicue 'pimitur. Constitutum aut*m. auctori potissimum fuit, auctoritati scripturae sacrae insistere
70쪽
& ei fundamenta chronologiae superstruere, qua in re, praeter MAT. THAEvM BEROALDUM ante memoratum, praeeuntem sibi etiam habuit CHRisTIANvM RAVIVM , Berlinatem, ebraeae linguae in acade-
mia Vpsaliensi professorem, cuius unica, pena re imilibιlis chronologia biblica prodiit Κilonb anno M Dc Lx X. qui tamen 6c ipse varios hae in re aduersarios expertus est, ut alibi ex instituto docetur. Nimi. rum, biblicam chronologiam merito fundamenti loco poni, dc pro . infallibili agnosci, fatentur etiam, qui ab his dissentiunt, sed ideo exoticos scriptos non plane reiiciendos esse, immo operam potius nainuandam, ut cum scriptura sacra, si ab ea dissentire videantur, concilientur. In contrarium autem currunt, apud quos exoticorum scriptorum tanta est auctoritas, yt scripturam sacram ad eam exigant, &ad minimum textum ebraeum deserant, ne iactatam forte ab Aegyptiis . aut Chaldaeis antiquitatem, reiicere cogantur. Hoc praeter IsAΛCvMπOssIvM, antea iam hoc nomine notatum, aliosque, etiam panis P Exsto Nivs fecit, in libro Gallicano idiomate scripto, cui titulus: Antiquitas temporum restitum s defensi contra Iudaeos re nouos chro- nologistas, qui Parisiis anno M Dc LxxxvII. prodiit. Supponit nimirum. Iudaeos aerae duarum priorum mundi aetatum, quae ab Orbe con dito usque ad vocationem Abrahami e patria, pertingunt, quindecim
suffuratos esse secula, eo fine, ut negare liceret, sextum millenarium Iam venisse, quo Menturum Messiam vetustissima apud illos traditio perhibuerit. . Et huic fundamento cetera deinceps superstruit, ad calculum Lxx. interpretum cuncta exigens. Quae quam inania sint, nemo non intelligit, diceturque hac de re in ipsa tractatione. Solent etiam nonnulli ut hoc unicum adhuc addam) in dubiis chronologicis & historicis expediendis, ingens praesidium in nummis veterum collocare. Nec negandum, posse hinc quandoque lucem haud contemnendam etiam iis, quae ad historiam veteris testamenti spectant, affundi. Documento esse potest historia Ptolomaeorum Aegypti regum,
ad numismatum fidem accommodam a IOAN. VA ILLANTIO, editaque Amstaelodami M DCC I. fol. Eiusdemque auctoris Seleucidarum im perium, siue hisoria regum Syriae, edita Parisiis anno MDCI xxxi. to, eademque ratione ex nummis illustrata. Iudaeis enim, apud quos
veteris ecclesias sedes fuit, cum Ptolomaeis, Aeg7pti, itemque