장음표시 사용
71쪽
Seleucidis, Syriae regibus, plurimum negotii intercessisse, constat.
IOANNEs vero HARD vi Nus integram omnino chronologiam veteris testamenti, ad vulgatam permnem exactam, nummis antιquis subinde
istustraram, edidit, quae & in operibus eius selectis, Amstaelodami anno M DCC Ix. iunctim editis, pag.16.seqq. Cui viro illud peculiare est, quod non tantum vulgatam versionem ceu authenticam se- . quatur, sed profanos auctores omnes, praeter HERODOTu M atque PLINIvM, reiiciat. Nummis autem tantum tribuit, ut ceu spuria atque sulpecta statim reiiciat, quae cum illis non coroniunt. Id quod etiam ex eius prolusione, quam vocat, de nummis Ilerodiadum, patet, quae itidem in operibus eius selectis p. 3aδ. seqq. extat, in qua id illi unice constitutum fuisse, ut rL. Ios EPHi fidem elevaret, iam supra. obteruauimus. Generatim de geographia antiqua prae multis aliis prae clare meritus est B. CARIsToPH Rus CELLARIus , in notitia orbis antiqui, cuius tomus alter, qui anno M Dcc v I. prodiit, speciatim ad nostrum institutum spectat, quippe qui, praeter Africam, Apam antia quam exhibet. Inter sacrae vero geographiae auctores, seu eos, qui locorum in scriptura sacra occurrentium descriptionem dederunt, primum locum tenet HIERONYMus, aut, si mauis, EusEBIvs. Qua enim EusERIus hac de re graece scripserat, latine maximam partem in libro de locis Ebraicis reddidit AIERONYMus, sed ata, ut multa detraxerit, mutarit, addiderit. Extas autem non tantum inter HIERONYMI opera, sed seorsim quoque anno MDCC v I r. Amstaelodami prodiit, sequenti titulo : Onomasticon urbi Hlocorum sacraescripturae, seu liber de locis Hebraicis, Graece primum ab Eusebio Caesariensi, deinde Latine scriptus ab Hieronymo, in remmodiorem vero ordianem redactin, variis additamentis auctus, notisque s tabula geographica Iudaeae illustratus, o nu Lacobi Bonsterii. S. I. Recensuit hanc editio nem, & animaduersionibus suis auxit, Io. CLERICvs. Accessit etiam eidem BROCARDI monachi, ex ordine Praedicatorum, descriptio terraefanctae. EusE3Ius equidem & alia ad geographiam sacram spectantia conscripserat, quae tamen temporum iniuria ad nos non peruene
runt. Sed in iis quoque, quae peruenerunt, haud pauca viri eruditi desiderant, praecipue, quod Lxx. interpretes secutus sit, in quorum
72쪽
. vTTERIS TESTAMENTI. versione iam ab antiquissimis temporibus vitiosissime scripta suerinta librariis graecis, nomina propria ebraica, quae & ipse ob linguae .ebraeae ignorantiam corrigere non potuerit. HIERONYΜvM autem
licet emendare, quae perperam ab Evs EB Io dicta erant, aggressus sit, subinde tamen & ipsum lapsum esse, multa etiam praetermisisse, IA BI BONFRERII & IOAN. CLERICI ad Onomasticum iam laudatum, animaduersiones, satis superque docent. Fuerunt vero etiam deinis ceps, qui tabestinae, in qua veteris ecclesiar praecipua olim sedes fuit, tradete notitiam instituerunt, praesertim medio aevo, cum nescio quae superstitio homines ad haecce loca frequentanda impelleret. Sed iis recensendis nunc non immorabimur, cum praecipuos , tum ex his, tum ex recentioribus, quos idem argumentum occupauit, iam indicauerit Io. CLERIcus, in praefatione NICOLAI fAN-sONII geographiae sacrae praemissa. Et sane haec ipsa geographia sacra NI C. fANsONII ex reteri π nouo testamento desium , in rabal, quatuor concinnam Yc. in qua & praeter alia additae sunt animaduerisiones in ear rabuias re descriptiones, itemque index geographicus, quaeue cum Io. CLERICI notis in indicem geogmpricum praefatione, Amstae- .lodami anno MDCCIV. prodiit, hauὸ ultimum locum inter scripta geographica, historiae ecclesiasticae veteris testamenti illustrandae inseruientia, promeretur. Inter reliquos, qui adhuc si1persunt, meritoque hic in tensum veniunt, commendandi maxime Io. LIGΗT.
Foorus, qui in chorographiis, quas euangelistis praemisit, aliisque scriptis, ex libris Talmudicis multa ceteroquin valde obscura feliciter explicuit, tabulasque Iudaeae, & Hierosolymae, & templi, confecit,& FRIDERICus sPANHEMIus, in geographia sacra ecclesiastica, quae
operum eius tomo primo extat; ne suid nunc de cHRIsTIMI ADRICHOMII theatro terrae sanctae, CHMsTOPHORI REIDMANNI Palaesina,
similibusque aliorum scriptis dicam. SAM. BOCHARTus in geographia sacra, cuius pars prior Phaleg, posterior Canaan vocatur, id praecipue agit, ut in gentium origines inquirat, alioque adeo in argumento nobis usui esse potest.
Nec historia ciuilis, speciatim antiqua, negligenda, cum,
73쪽
N PROLT GOM. IN HISTOR. ECeLEn T. ecclesiae atque reipublicae fata semper inter se coniuncta esse,' constet. Rdemadmodum vero illos, qui ex veteribus, tum Iudaeorum, tum maxime gentium Orientalium, quibuscum Iudaeis olim negotia plurima intercesserunt, res, litterarum monumentis consignarunt, iam supra indicauimus, ita nec contemnendi fiant, qui ex recentioribus, compendiis suis .
aliisque scriptis, ad historiam ciuilem veterem piam nobis
pandunt. Plurimi sunt, qui eiusmodi compendia historica concinnarunt, quos enarrare huius loci non est. Haud sine ratione Io. cLE- Ricus, DIONYSII PETAVII ationarium temporum, cuius alteram partem chronologiam iςοζικην tradere, iam supra obseruauimus,& CHRIsTo- pMORI CELLARII histortam antiquam, prae reliquis commendat, nee immerito CELLARIvΜ praeserendum adhuc PETAvI censet, a t. erit.
pari I. cap. I. p. . Addendum tamen compendi m historiae uniueris fulis, ab initio mundi ad tempora Caroli metri, ab ipso Io. CLERICO conscriptum, & Λ-aelodaini anno MDCxCvII. editum , recusium etiam Lipsiae anno M Dcc Vi I. Referendae hue etiam . COLA IovRTLERi origines mundi, s in eo regnorum, rerumpubticarum, populorum , horumque ducex, migrationes, dii, retigio, mores, institum, res gestae, ciuiles ,sacrae, bellicae oec. Vniuersalis enim pariter ac ecelesia ilicae historiae quoddam velut eompendium . in quo tamen fata &' gesta veterum populorum paulo plenius enarrantur, hocce Opus exishibet. Prodiit staelodami anno MDccvHI. 4to.
g. XXII. Cumprimis vero de illorum, qui historiam de littera
riam, ' de philosophicam veterum ' excoluerunt, habenda es ratio. Hinc enim quam maxime veras de genuinas len- tenuas, tum illorum, qui veritatem propugnarunt, tum qui eam rationiblis de argumentis oppugnarunt, vel tenebrarum
regnum validissime stabiliuerunt, quod gentilium maxime praestiterunt philosophi, intelligere heet. Recteque omnino
74쪽
iudicarunt, qui censi iere, philosophicam litterariamque historiam lucem. maximam historiae ecclesiasticae dare. Idque .verissimum esse, nostra sorte omnes docebit tractatio. Sed ad
rem ipsam tanderia accedamus.' Cum hiltoria litteraria vitas, fata, scripta virorum doctrina& sapientia illustrium recenseat, & vero in dispensandis ecclesiae
fatis horum opera Deus vel maxime utatur, 'litterarum praeterea &religionis fata nunquam fere non coniuncta sint, res ipsa docet, histo, riam ecclesialticam in lignem ab eiusmodi scriptoriiuas capere utilitatem. Cum vero nobis nune de historia ecesesiastica veteris testamen tr sermo sit, illi etiam saltem scriptores in censum veniunt, qui istius aetatis historiam litterariam tradere aggressi sunt. Quos inter haud dubio primum praecipuumque locum tenet PETRvs LAMBE- eius, in prodromo bisoriae litterariae, Hamburgi anno M DC LIT. edito, dc ibidem cum ara, tum ipsius, tum aliorum virorum doctorum monumentis, opera & studio Io. ALBERTI FABRI cII, anno MDCCX.
recuso. Tentamen quoque introductionis ad historiam litterariam ante-diluarianam lingua Germanica edidit IAcOBvs FRlDERICvs REIM HANNUS, Halae Saxonum anno M DCC. I x. in β. Si qui alii id ita
fecetini, ut nostro instituto inserviant, illorum in ipsa tiactatione mentio iniicietur. Specialiori quadam ratione hic locum sibi vindicant , qui scriptorum librorumque sacrorum veteris testamenti, psaesertim canonicorum, historiam litterariam tradiderunt, ut ex veteribus auctor Ono eos scriptume, quae inter ATHANAsII opera
extat, inter recentiores praeter alios s Ix Tvs Senensis, in bibliotheca sancIa, HIcHAEL WALTHERus, in incisa biblica, PETRus DANIEL HvETIus , in demonstratione euangelica, Lun. ELIM Dv PIN, indisserinione praeliminari, seu prolegomenis super biblia, aliique quamplurimi, quos omnes enumerare huius loci non est. In supposititiis autem scriptis, quae virorum in veteri testamento celebrium nomina praetulerunt, & quorum aut memoria saltem superest, aut fragmenta qua edam, si unum alterumue excipias, ad nos peruenerunt, enarrandis, studium singulare posuerunt Io. ANDREAs s CHNIDIus, in Eseudo veteri testamento, Helmstadii anno M DCe v I I. edito, fCIPIO 1 LMBATVI, in archinorum reteris te menti luris tribus, Neapoli
75쪽
anno M occ III. in fol. editis, & qui diligentia omnes superat, io. AL- κεκτvs PABRICIVS, in codice Is depignipho veteris te samenti, Ham- burgi anno H DCC xiv. edito. Hi . Vero, quem nobis praestent usum scriptores, ex ipsa itidem constabit tractatione. .
Vt historia litteraria latius patet, quam philosophica, ita haeece philosophorum non tantum fata & vitas, & memorabilia sed
eumprimis dogmata trodit. Et haec cum haud raro veritati a Deo reuelatae repugnent, It in iis aut atheismus, aut ethnici simus subtili, lateat, qua ratione ad regnum tςncbrarum, quod regno lucis opponitur, conseruandum inter gentes, & propagandum , contulerunt plurimum, res ipsa iterum docet, veteris testamenti historiam eeel asti eam plene 3c accurate tradi non posse, nisi philosophiae, quae inter Ethni eos hinc inde floruit, habeatur ratio. Coniungendam cum historia ecclesiastica historiam philosophicam esse, recte intellexit lo- ANNEs WILHELMUs ZILROLDus , qui ideo into uctionem ad solida historiam ecclesiasticam cum historta Philosopbica coniunctam, lingua Germanica edidit, Lipsiae anno Dcc. qto. Quod autem ad scriptores attinet, qui historiae philosophicae inseruiunt, dolendum otique, quod de philosophia gentium Orientalium aliarumque, quae barbarae' vocantur, non alia fere monumenta supersint, quam quae hinc inde apud Graecanicos scriptores reperiuntur,& ab aliis ex iis congesta ac in certam dii posita sunt ordinem. Graecanicae philosophiae notitiam historicam , qui traderent, plusς λςre, pleri Fe tamen iniuria te*porum nobis erepti sunt, quorum memoriam praeter alios ex recentioribus conteruare studuit Io. ION IVS, do si istoribuae historiae phlos
phisae. Inter eos, quorum opςra ad nos integra peruenerunt eminet, immo solns fere est, DIOGENSs LAERTIus, in libris X. de ritis, do matibus, a, ophthegmatιbus clarorum h losophorum. Ex recentio
libus in historia philosophica illustranda praeter alios studium operamque collocarunt GERHARDvs IOANNES VOS SI Us, ABRAHAM vacigkvlvs, GEORGIvs HORNIVs, alii, qui, Vt non omnes eadem eruditione instructi, aut eodem consilio ac instituto ad hocce negotium aecesserunt, aut illud perficere potuerunt, ita non desunt. quae in singulit viri docti dessiderant. Barbaricam etiam speciatim plutosophiam
76쪽
alii aliam scriptii suis illustrarunt: eius vero, quae in gente ebraeasotuit, fata, ipsemet exposui, in introduetione ad historiam phιlosophiae meorum. Omnes vero, qui Omnium, quae apud veteres fuerunt, sectarum dogmata, totumque adeo historiae philosophicae apud veteres ambitum complecti voluerunt, haud dubio multum superauit THOMAs sTANLEius . in historia philosophiae, Pisas, opiniones, resque gestis re dicta philosophorum sectae cum is comis a. Hocce opus . . cum angit cano primum idiomate conscriptum esset, IO. CLERicvs eam pars , quae de historia philosoFhiae orientesis agit, in latinum sermonem transferendo, magnam cupiditatem reliqua quoque legendi, anglicanae linguae ignaris iniecit. Hoc ergo in se tandem suscepit Go0FRinvs OLLARivs, theologus Lipsienss clarissimus. quiron tantum illud πο-eiI opus ex anglieano sermone in latinum . ' . transtulit, sed emendauit quoque, variisque dissertationibus atque obseruationibus passim auxit; & ut alias, ita hac quoque in re praeis clare de orbe erudito meritus est. Prodiit ita adornatum hocce opus Lipsiae, anno M DCC XI. o. Dabimus vero & nos operam, ut Iaipla tractatione nihil eorum, quae ad noriram institutum spectant,
stiarem ecclesiae antecessit oriago mundi, ex sacrarum ii
tenuiam monumentis coia secem da, g. I. . Primo namque Deus ex nihilo ma
teriam, ornatu . distositiona mluce Aestis unam, roduxit, Hinc lucem prodire iussit, constituto noctis ac diei discrimine, S. III. Η - . ' Tum Diuitiaco by Corale
77쪽
Tum se undo ere.rtionis iue, coelum aereum extare soluit, S. IV. Tertio die, aquas inferiores certisseribus inclusit , omnique herba rum re arborum genere tellurem exornauit, s. V. Lumina porro in coelo fidereo du-Posiit, ut temporum mensurae
infruirent : idque quarti diei . σω suis, F. VI Maria piscibus, aerem volucribus immut die quiuio, S. VII.
Animalibus terrestribus x litibusque, immo homini, qui huius unia versi dominus eoi, creando, δε-
Pulchra haec Omma, cae ira consum mala fuerunt, ut nullus in illucosiceretur isfectus , g. IX. Te us manae conditi indagatur , Origo ecclesiae: Adami s Euae creatio paulo distinctius describis . tur, S. M. Imago Dei, ad quam primi homines conditi fuerunt, in quo com
Naturalium non minias, quam Hunnarum rerum peritissimum fuisse Adamum e non tamen eruditi H uem dius ex notione hodie recepta
aestimandam, S. XIII. Duaetionis Adamiticae documenis tum , in lingua primigenia consticitur, F. XIV. Religio Adami sedere operum nil
batur', condisrones eius ex parte
homιnum, S. XV. parra Dei, F. XVI. uae raιιo fuerit arboris scientiae boni o mali, itemque arboris
Pisae, g. XVII. Sabba hum cur re quando institu-
- tum, S. XVIII. itemque matrιmonium, S. XIX. Ex dimo colligitur, praeter abs lutas, etiam h potheticas leges in satu integritatis locum habui
sed quidae de flatibus f institutis post lo um introductis censem
Sedes ecclesiae ante laUum in paradisio fuit qui describitur, F. XXI. Petix isie integritatis statin ster imisum primorum paremum d pit : quoue pacta, is contigerit, F. XXII. ut toriam lapsus a Mose descripta proprie intelligendam esse, pr batur, S. XXIII. Ecclesiae per feminis benedicti μυ- mssionem restitutio, S. XXIV.Federis gratiae, quod federi operum succinit, adeoque eae religionis νerae in hocce ferire, summa , . XXV. Sabbathi, matrimonii , Devumque
ac institiuorum, tum l introductorum, quae tunc fuerit ratio,
78쪽
sEC . T. A COND. MUNDO AD DILO. Eruditio Adams post D um et artes . ab eo inuentae; poenitentia es. salus aeterna XXVII.
- Sedes ecclesiae post lassum o fata paradisici . XXVIII.
Avae' de rerum origine, flatu imtegritatis , D uque primorum . parentum Moses memorauit, scriptorum gentisium testimoniis quodammodo confirmari possunt, F. XXIX. In ecclesiae propagatione mox regnum lucis re . tenebrarum se
ostendit; hoc in Caino, illud in Abele: Deri ιorum simul origo indieatur, F. XXX. Cum diuersa animi distositione,
eventuque diuerso,uterquesacrificium erret, a Caino inter . cιtur Abel XXXI. Cami poenitentia , ocratica, poenae promeritae deprecatio, vi taeque, quam secutin est, ratio,
CarnItae, eorumque mores s flu-dia, S. XXXIII. uae Iabat, Iubal s Thubalcain,
ad pilam hancce commoHorem iucundioremque reddendam, -- uenerint, s. XXXIV Lamechi Gemplo Caimtarum imia
probitaου Frobatur: poletamia eius refluita ferocia, S. XXXV. An reiam doctrina Dcra apud initat fuerit corrupta st an πσλοεστης π idololatria ab illis introducta st S. XXXVI. Vera ecclesia per Sethum, ei-que posteros, fuit propagata, LXXXVII. Inter Sethitaου maxime celebres δε re Moschus re Henochus: βώillo Huini cultus restauratis facta : hic cum esset sanctis usi
sine morte naturali in coelum transtaeus est, S. XXXVIII. Machi fides, senctitasque, Numi. nuque de eo seruando, cum reliqui diluuio perdenda essent, δε-
cretum, S. XXXIX. Sethitarum religio, Pitae, mΦ- . rumque innocentia , summatim exhibetur, eae de longaeuitare ' hominum ante in diluvianorum
ORiginem eeclesiae antecessat origo toti huius milierk, de qua ut incerta sunt, quae ratio tradit, ' ita certissinia contra & accurate inter se contentientia, quae diuinus scriptor Moles memoriae prodidit.
79쪽
ω PER. I. AB AD AMO AD Mos. Id quidem ex ratione certissimum est, & euidenter demonis strati potest, Deum esse huius uniuersi caus ain, seu hocce uniuersum ab alio, scilicefDeo, cuius potentia sit insinita, dependere. Creationem tamen certo tempore, aut eo, quo facta est , tempore, factam, non equidem demonstratione inuicta , argumentis tamen summam proba bilitatem progignentibus, euinci potest. Cuiusmodi. inter reliqua est consensus uniuersalis gentium de primis rerum originibus, deque initiis populorum, imperiorum, artium, disciplinarum, historiarum, .
immo ipsarum fabularum, quas de Diis Deabusque suis prisci gentiles commenti sunt. Id ex ipsis gentilibus. & Epicuri quidem alumnis ,
Praeterra. si nulla fuit genitalis origo
Terrarum, re coeli, semperque aeterna fuere Cur supera bellum Thebanum'funera Troiae, . Non alias alii quoque res cecinere poetae r . 'guo tot facta virum toties cecidere ρ neque usquam Aeternis famae monumentis insita florent pVerum, ut opinor 'habet nouitem summa, recensque Natura est mundi, neque pridem exorilia cepit.
Euare etiam quaedam nunc artes expoliamur, Num etiam augescunt, nunc addita nauigiis sum Muta, modo organici melicos peperere sonores. is rerum natura libr. V. p. m. υδ. ex edit. OBERTI GIFANII. sed in
telligenda haec sunt ex mente Epicuri, qui mundo huic ortum ali quem equidem tribuit, sed suo sensu, ut deinceps dicetur. Fuerunt ceteroquin plurimi ex philosophis, qui mundum, ea etiam facie, qua nunc conspicitur, aeternum fuisse, seu initium nullum habuisse, contenderent. Et ex horum etiam sententia humanum genus semper extitit. Quinam in illa versati sint opinione, in compendio &s malim indicat cEsso istus, de die Omli cap. IV. p. m. V. Sed prioν illa, inquit, sententia, qua semper humanum genuι fuisse creditur, auctores baset 'thagoram Samium, oe Ocesium Lucanum,minc rem Tarentinum, omnesque adeo Pythagoricos. Sed σ Plato Atheniensis, Xenocrates, π Dicaearchin Me eius, uemque antiquae academiae phia,
80쪽
SECT. I. A COND. . M DO AD DILvv. Ilosophi non ahud uidentur opinati. Aristoteles quoque Stagirites, sTheophrastus, multique praeterea non ignobiles per atetici idem siri Orunt, eiusque rei exempla dicunt, quod negent, omnino posse reperiri,
auesne virue an ora generam sint, cum s ouum fine aue, auis si e ouo
gigni non possit. Ad quem cENso RINI locum quae notauit HENRI-Cvs LINDENa Rosius, lectu digna sunt. Reliqui, quos deinceps
idem auctor adducit, philosophi, licet originem quandam humani
generis , in diuersas . tamen abeuntes sententias, agnouerint materiae saltem aeternitatem statuentes, aut mundos, continno Ordine sibi inuicem succedentes, asserentes, reuera creationem negarunt.
Id vel Epicuraeorum ac Stoicorum exemplo patet, licet illi casui fortuito, hi fato ineuitabili, mundi noui ortum assignauerint. Sed Aristotelis eiusque discipulorum hic praecipue in censum venit sententia, qui, mundum ea, qua nunc est, facie, semper exti tisse, asserebant. Eoque naturalis philosophiae systema, quod animo. concepit Stagirita, vel maxime comparatum fuit. Hinc inter chrustianos etiam fuere, qui, vestigiis Aristotelis insistentes, talia docuerunt,
quae aperte, eos mundum aeternum credidisse, produnt. Id cumprimis ANDREAs CAEsALFINus, Aretinus, in quaesionibuι peripateticis egit, quo neminem melius Λristotelis mentem percepisse, viri docti iam pridem pronuntiarunt. Hunc vero Deum a mundi huius Opificio remouine, luculenter demonstrat sΑNvEL PARRE Rus, in ἀμ- tionis. de Deo prouidentia diuina, dii'. I. p. D. Nec procul ab eadem impietate abfuisse, immo cAEsALPINvM superasse, CLAVDIvMBERIGARDvM in circulo Pisono, idem PARRE us pronuntiat, loc. cit. Atque adeo, inquit , uno eodemque opere BERIGARDvs diuersas cum
Epicureae tam Peripateticae implexatis rationes adornauit, si anquam
Aristotelis dissiplinam se s s ardentius excoluit,atque eam potissimum quam biso p*ficorum octavo, librisque de coelo. F rerum generatione enuiuaer, quιbus unis mam mundi fabricam SINE PROVIDENTIA ARCHITECTRICE extruxisse δε θυι ρhilosophin. Fuerunt autem, qui, licet in ceteris Aristotelis placita sequerentur, hanc tamen de mundi aeternitate sententiam non admiserunt, sed impugnarunt, saltem
eam reiecisse videri voluerunt, ut BERNARDINvs TELEslus, de rerum