장음표시 사용
101쪽
populo lsrael freque tata Gil gal&Bethaven. Gilgal autem locus erat ad Iordanem, ubi primu trasmisso Iordane constiterunt, & castra posuerunt Iudaei. Atq; ibi ad monumenti ex liccat Iordanis lapides duodecim ex alueo Iordanis sumpti erecti sunt Iosuae . Et ibi pascha celebrauit&populum circuncidendum curauit Iosua: Iosuae. . Ac proin de etiam ibi aliquandiu tabernaculum Dei positum fuit. Hinc igitur propter loci celebritatem cultus institutus est,&sacrificia facta in populo lsraelitico, ut hic apparer, infra Q. v. ii. diserte dicitur: in Gilgal boues immolat. Et ca. 9. V. t . Omnis malitia eorum in Gilgal Vult igitur Propheta hunc locu mi superstitionem quae ibi Oxercebatur ab Israelitis a Iuda vitari. Bethaven. Sic dicta est Bethel a prophetis contemptus ludibrij caussa, quod ibi Ieroboavitulum aureum erexerat, impium cultum instituerat, ut est Reg. 2. Erat autem urbs in finibus tribuum iniamin: Ephraim, tria circiter milliaria a Ieruso lyma distans, olim Lusa dicta, cum ibi Deum in scala stantem vidisset, ut est Gen. 28. Sonat autem Bethaven domus iniquitatis seu vanitatis. In Bethaven igiturin Bethel tacita paronomasia est, quae Amos s. v. s. clarius exprimitur, cum dicitur: Ne queratis Bethel, neq; Gilgal ingredimini: nam Gilgal demigrabit,&Bethel erit in Hauenci id est, vanitatem seu nihilum. Et ne iuretis ibi uiuit Ieboua. J Haec iurandi formuli sacra erat
Non igitur prohibetur hic iusiurandum per nomen le-houae factum, sed prohibetur ne simul idola cum Iehoua colat Iuda: partem enim cultus pro toto ponit no enim probat Deus cultum ullum sibi cum idolis communem: Vnde Sophoni et .v. s. dicituri Perdam eos qui iurat per Iehouam,
102쪽
Noniam sicut vitula rebelta rebelgauit Israel nunc si ζitur pascet eos Iehouasicut agnu in latitudine. REdit nunc ad populum Israel, eiusq; rursum peccatu&poenam exprimit, quae a Iuda vitari caueri vult Propheta.
Sicut uitula. Pecciati descriptioin exaggeratio , simili ut inquit vacca seu vitula indomita iugi impatiens est, ita populus Israel legis diuinae iugum petulanter excussit ne ulla ratione in officiori obedientia legis contineri posset. Nunc igitur pulcet. JPoena est itidem similitudine exaggerata, Vt, inquit, agno in vastis locis solitudine procul a grege nihil est miserius: Ita efficiet Dominus ut populus in exilio in summa miseria, summisque periculis vagetur
Pasce eos.JScilicet per hostes.
Particeps simulacrorum Ephraim dimitte eum. RVxsum peccatum' poena est. Estq; quas Dei ad Prophetam querela, rimul mandatum ne amplius cum populo pervicaci rixetur: q. d. quia ab idolis diuelli nequit, iam Gentibus eum vastandum relinquere decreui. Quare desine posthac cum eo expostulare. Ephraim. Voce Ephraim decem tribus intelliguntur Synecdochic ἀs fuit enim tribus haec inter decem populosa Apotens,&e ea fuit Ieroboam qui primus idololatriam hanc publice instituit.
Recesserunt inpotusso scortandosiortati uni dilexerunt A FE A TE, di turpiter principes eius. Rursu ni
103쪽
RVrsum idololatria accusatur, id i , cc paratione ebrietatis&scortationis: huc enim sensum esse Versus pret- cedensi sequens docent. Recesserunt. Scilicet a me. In Hebraeo autem singulare est, recesi , quae numeri Enallage frequens est. Hoc autem Verbo respicit Propheta ad verbum versus 6. In potu tuo. Hebraice de estis, seu 2 post univi hec sic verti contumax sturebcta fuit uel est pom iribrum id est, ex potu ebrietate rebellarunti contumaces atque refractari facti sunt. Et similis phrasis atque figura est Prouerb. 2 o. V. l. Delisor est inum, tumultuatur Sechar pro Vinum deri lores efficit&Sechar tumultuosos atque ita sensus eodem
redir. scortando scortati sunt. J De hac phras vide cap. i. V. r. Dilaxerunt A FFERTE. J Ordo orationis in uerius est. pror incipes elim turpiter dilexerunt AFFERTE. In voce autem Afferte, Mimesis es e videtur, amoribus meretricum sumpta, quae munera ab amatoribus flagitant hac voce, ' rie. Hac autem voce Prophera uti videtur ad orationem ornaridam
paronomasia. In vocibus enim duabus et in insignis paronomasia est, quae Latine e X primi non potest. Idos turpiter. J In Hebraeo nonae est pro adverbio sub intellecta praepositione vel, vide de Enallage substantivi. Principes eius. JHebraice est c0pei eius id st, protectores eius seu principes eius Metaphorice, i Psalm. 7. v. vltimo. Praecipue autem principes idololatriae accusat, ut passim etiam alibi.
Ligabit eam venim in ali uis, pudore aflictentur propte acri nasua. RVi semipςς to poena subiicitur.
Ligibile uentu s. J Similitudo est qua poenae certitudo doceteritas significatur, quod ira Dei quasi turbine populus.
104쪽
populus dissipandus in exilium auferendus esset. In voce ligabit, rursum Allusio est ad primam vocem versus praecedentis Ligare autem est pro ligatum &constrictum tollere auferre Vento autem alae tribuuntur Metaphoricὸ ut Psalm.i8. V. H.&alibi. V Et pudore asscientur.J Eiusde sententiae repetitio est Signiscat enim hoc loco pudore affici, non tantum spe sua frustrari quam in idolis sacrifici s collocarunt, sed etiam vastari&perdi ut Ieremiae s. v. i'. Quomodo vastati sumus, pudore affecti sumus vehementer. Proptersecrilicia. J Scilicet idololatrica: vide supra v. i .
VERSV PRIMUS. AVite hocsacerdotes, o attendite domin praesces domus regis auscultate, quoniam vobis iudi cium eis, quoniam laquei uictis super Missa, o rete expansumseuper Thabor.
E GIT in eadem concione, qua praecipue idololatriam reprehendit,&poenas pro ea minatur, idque usque ad finem praesentis capitis. In hoc autem versu rursum attentio conciliatur&propositio repetitur eiversu i. cap. . Audite hocsacerdotes. JAttentionis conciliatio est,quari cociones suas ad regnum Israel dirigit Propheta, expresse duos summos in regno ordines magistratus nepe4 face dotes compellat,ut eos attentiores reddat, magisq; urgeat in quibus culpae plurimum erat, interim tamen omnes omdines pariter accusat.
Oniam uobis DPropositio est, idem enim sensus esse videtur horum verborum qui fuit supra cap. 4. v. i. in his, e bis Q ria disceptatior ouae cum tabitatoribu terrae visit: Deus
105쪽
vos Israelitae cum alior uir sceleruna, tuna in primis idololatriae grauiter accusat Ratio accusationis praecipue ad reges sacerdotes Israeliticos spectas: eorum enim culpa, consilio,&autoritate, maxime religio corrupta fuit,&idololatria: superstitio publice introducta Atq; ideo laqueis&retibus co parat, quod vulgus rude simplex sua aut oritate exemplo seduceret, secum in exitium pertraherent non aliter atque aucupes4 venatores aues feras laqueis retibus capiunt, &captas interficiunt. Duo autem montes nominat praealtos celebres hos duos pro omnibus ponere videtur, quod in montibus auia cupiat venationes frequentiores esse soleant. Alii in his duobus montibus peculiares cultus institutos fuisse putant. Ali etiam milites latrones in his motibus collocatos, qui Israelitas religionis caussa Ieruso lymam come ante sinisterciperent, sed hoc coactum alienum esse videtur.
Mactando desectionesprofundin ecerunt ego autem correntio ero onmibus istis. P Rimum accusat religionis corruptelam a principibus
sacerdotibus inuectam. Deinde poenam minatur: haec enim simplicissima sententia esse videtur. Mactando. J Mactationem seu lanienam ironice vocat religionem Israelitarum, idq; duplici maxime de caussa. i. ubdin externis tantii in facrifici j cumulandis pie
a. Quod deprauata religione homines quasi laqueis captos in exitium praecipitarent, quasi mactarent principes facerdotes. Defectiones. J Ali declinantes seu apostatas vertunt. Sed Psalmo tot v. 6. Vox Hebraica pro abstracto poni videtur, cum dicitur: No ponam ante oculos meos rem iniquam, facere deflectiones odi. Prois
106쪽
Profunda fecerunt. J Verbum Hebraicum, Uyn active Meransitive in transitive ponitur,&significat non tantum profundare, ut ita dicam, seu profundii esse,sed etiam remouere, recedere, augere&cumulare: ut Esaiter'. v. is. V illis qui profundi sunt a Pomino: id est, procul recedunt ab eo. Et i. v. s. Revertimini ad eum contra quem profundauistis defectio nem: id est, profunde grauiter defecistis. Sensus igitur est Principes sacerdotes profundus in mactatione sua: id est, falsa pernitiosa religione deflectiones secerunt: id est, grauiter religionem corruperunt, eaque re grauissime Deum offenderunt,4 sibi atque alijs exitium attrahut. Vt autem conspiciatur in hoc loco obscuritas, versionum varietates quasdam notabimus. Graeci captantes praedam timuerunt. Vetus: victimas declinastis in profundum. Pagninus. Et ad immolandum qui declinanta via rectae calidum inierunt consilium. Alius Altam facientes c dem noxi .
Quod si pro deflectiones, declinantes seu Apostatas Iegamus, ri P pro substantivo accipiamus, sensus hic eris Apostataei ibinae tutionem profundunt id est, magnam caedem faciunt: id est, magnam partem populi falsa sua religionema hanc quasi interficiunt. Et ego disiciplina. J Id est, ego eos castigabo Pagninus ut phrasis sit melior addit uir, Sc sic vertit: Mev uir disciplinae ero
Ego noui Ephraim se praelnon est ab conditus mihi,
quoniam iam ornicatus in, pollutus in prael. Dololatria Israelis: id est, totius populi nunc accusatur. Et ego noui JId est, ita manifestum est peccatum Israelis,' id negarii aut celari nullo pacto possit.
107쪽
Ephraim. J Ephraim pro toto populo accipi diximus ea. Quoniam fornici J In Hebraeo personae mutatio est nornictiustio Ephraim. Et pollutws. J Rursum repetitio est eiusdem sententiae.
Non dabunt opera sua ut ad Deum suum reuertantur quoniam spiritus fornicationum emin medio eorum, o Iehouam non norunt. Verela est de caecitate protervitate populi, quae fit
ut non de poenitentia cogitet. Non dabunt. Id est, non dant operam Ali vertunt, non permittunt opera, quod minus hic conuenire videtur. Quoniam1piritire fornic. JId est, spiritus Impudicitiae, quali sest meretricum omnium impudice amantium, quos nihil pudet, quique nullo honestatis aut utilitatis sensu tanguntur, sed proni tantum in libidines feruntur vide su p.
iecti cabitur si erbia I ael in acie im, Israel
Ephraim corruent propter iniquitatem suam, corruet etiam Iuda cum ibis. I P0lolatriae poena est.
Test reabitur. JId est Israel superbiae&contumaci qua Deo contempto Idola colit palam arguetur, conuincetur cum in ipsis poenis haeserit Verbo autem testificandi ad consuetudinem Iud gorum respicit, cuius primo versu mentio facta est. Et per testimonium poena intelligitur, quae testibus idoneis conuictos sequi solet, vel superbia est etiam pro poena superbiae Metonymic c, cuiusmodi phrasis eatiam alibi est ut Ieremiae t .v.7. Iniquitates nostrae testim a canis
108쪽
ficantur contra nos: id est, poenae ipsis in quibus haeremus testantur nos peccasse.
Graeci, Chaldaei ali quidam vertunt mmilivitur upembia raelis quod tamen eodem redit. Inficiem. J Id est, palam, aperte. Eristaei.JRepetitio eiusdem sententiae. corruent. Id est, poenas luent. corruet etiam Iuda. Obiter orationem ad Iudaeos conuerutit, quos hic verbis admonere a scelere Israelitarum deterrere velle videturmam cap. i. v.7. Iudaeos consolatus est Propheta:&cap. . V. is. admonuit ne eXemplum Israelitarum sequeretur Veligitur admonitio est visit sensus: Coraruet etiam Iuda, scilicet si exempla Israelitarum sequutus fuerit. Vel etiam simplex comminatio est ad impiam multitu. dinem Iudaeorum spectans, qui iam Israelitarum exemplo ad Idola defecerunt. Ac luna in voce Iuda Synecdoche est,
Cum ovibus suis es bobm suis ibunt ad quaerendum Iehouam eo non inuenient eum subduxit enim se abi is. Poenae amplificatio est, quod Deus perpetuo ipsis iratus futurus sit, nisi idololatriam misi am faciant, serio resipiscant. Quasi dicat, nullis hecatombis ira Dei placabunt. peccatum situm expiabunt, nisi idolis valedi. xerint, Deum sincere rursum colere incipiant. cum ovibus suis.J His verbissimul etia deridet opinionem stulti populi, quod Deum externis tantum sacrifici si lacari post epularent: Etiamsi inquit integros greges,&bO-ues suos omnes Deo immolent, tamen frustra erit. Ad quaerendin. J Id est, placandum Iehouam. Non inuenient.JId est, non impetrabunt gratiam.
109쪽
In Iehou impersidi eryt, quia liberos alienosgenuerunt, nunc si rgo deuorabit eos mensis cumportionibus ipsorum. J Ecc xxim 'cena simul est: peccatium autem seu idolo. latria similitudine adulteri rursum figuratur id enim significat perfidos esse, liberos alienos gignere. ι-lios autem vocat alienos, quos supra filios fornicationum appellauit poena est, cum dicit: Nunc deuorabit eos mensis, c. Quibus verbis pcenet certitudo celeritas significari videtur Mensis enim pro certo exiguo tempore ponitur. Et in eo allusio es e videtur ad menstruos contractus in eo populo usitatos Apud eos enim menstrui fere contractus erant, ut in singulos menses inter se paciscerentur,4 exacto mense solutio fieret. In voce igitur Meriis metonymia est, ut mensis sit pro solutionei quasi poena, quae exacto in ense e Xerceretur. Et in voce deuorandi Metaphora est. Devorare enim perdere significat. Alii vero mensem accipiunt Synecdochi is, pro ne Ome-nijs seu novilunijs,&haec rursum Metonymiκs pro idolo Iatriai superstitione quae hoc tempore exerceri solebat. Erat enim primus dies mensis cuiusq; festus, quo sacrificia feri consueuerunt Mensis igitur: id est superstitio 4dololatria eos devorabit & perdet Portiones autem vocat diuitias, opes, facultates omnes. Graeci pro mense ἰρνι ssu: id est,rubiginem vertunt, quod prorsus hoc loco alienum est V εχ sus v I I.
Clange tuba in Gibia canite buccina in Rama,clamate in Setauen,post leo Einiamin. POζn pςx hypotyposita exprimitur: perclagorem enim
tubarum&clamorem, hostium aduentus, bellum,&concursus ad arma significatur ut infra cap. 8. v. i.
110쪽
Compellat autem Propheta per Apostrophen primum Bethaven, Vt alterum idololatri et caput: Deinde ,rbes ei vicinas Gibiq&Rama, per quas etiam alias omnes regni urbes munitas intelliget, quas hostes vastaturi essent. Post te o Biniavim. J Sensus est, vel, periculum illud etiam ad Binia rei in vestribum regno Israel vicinam pertinere vel, Bethaven r-bem sitam esse post Biniam in ut sit mutatio personae proclamate in Bethaven quae post Biniam in sita est Graeci hoe loco longius recedunt, qui sic verium: Clangite tuba super cola lassonate puper excisis, praedicate in domo On, mente captu est Bi
Ephraim in desolationem erit in die correctionis, in tribubm pael docebo veritatem. EAdem poena nunc simplici oratione proponitur, ne mispe hostium aduentus, urbium direptiori regni Vastitas Sensus est enim regnum Israeliticum prorsus ab hostibus devastabitur cum coepero poenas ab eo Xpetere, cum tribus Israel coepero docere verum: id est, ostendere praedicationes prophetarum de regni excidio veras fuisse. Erit in desiolationem. Id est, Vasta erit, seu vastabitur vide Enallagen substanti ut pro adiectivo. Ostendam ueritatem. Ad verbum est, notam feci veram seu verum ubi primum temporis Enallage est praeteritum enim futuro subiectum, pro futuro est. Deinde adiectivum Remininum pro neutro est, seu substantiu est. Underi uulgata verso fidem vertit:&aliae Latinae veritatem. Estque fides seu veritas pro veris praedictionibus.
eruntprincipes Iudae quasi transferentes terminu