장음표시 사용
71쪽
partem orientalem urbis Iericho. Hic igitur locus Iairitalpe futurus esset populo ab exilio reuertenti id est, primus ingressus sperataein optatae patriae, non aliter atque Israeli tis olim hic prima quasi fores terram ingredientibus fuere. Itaq; δ spes ira. 'tui . pro re seu terra sperata ponitur. Et cane ibi laetitia.J Liberatio amplificatur ab adiuncta laetitia, quae per cantum indicatur. Alludit autem rursum ad exitum ex Aegypto,& ad carmen quod mari rubro tras mi Lso cecinere Israelitae. EX Od. IS. Cum autem dies adolescentiae nominat Propheta, rumsum laetitiam ipsam amplificat,&figurate loquitur ad mulierem, eiusque adolescentiam respiciens. Iuvenculo enim cantibus choreis delectantur. Quomodo autem idio, puto conueniat, Propheta ipse interpretatur, dum adolencerytiam populi appellat id tempus quo ex Aegypto primit ingressus est Vide su p. ver. r. Vbi hoc tempus, tempus natiuitatis dictum est ut&Ezechiel cap. 16. loquitur. V R
trone mi. SEquitur Enumeratio honorum spirula alium I corporalium, quae poenitentiam cliberationem populi e sent subsequutura. Et primum qui de spirituale&summum bonum hoc versu promittitur, nempe veri Dei agnitio cultus, veraeq; religionis instauratio, deletavi aboliata prorsus idololatria idolorum memoria iam extincta. Sermo autem rursum figuratus est Allegoria matrimoni . Estque etiam personae mutario Apostrophe qua maritus quasi uxorem id est, Deus populum compellat.
vocabis med Appellatio est pro reipsa via. cap. aliquoties fuit. Vt enim Hebret saepe factum pro dicto ponunt:sic con.
72쪽
tra plerunq; dicto pro facto,&appellatione pro re tuntur, ut hic: Apellabis me maritum: id est, reipsa me pro marito habitura es, me solum coles,amabis, obseruabis. 'τη sibi.J Respicit ad consuetudinem qua uxor amoris causia maritum compellat. br Basi. J Antithesis de idolis negligendis. Non vocabis me, inquit, eo nomine quo idola appellari solent eo enim tempore nihil mihi cum iis commune esse volo, ienomen quidem eorum audire, quod etsi tollerabile sit tamen quoniam idolis tribuitur, id mihi tribui nolo, quod ne fiat prorsus, tum delebitur In 'U' Isibi autem & baciatili soni postremi similes sunt
auferam nomina Baalim ex ore eiurio non erit in memoria amplius nomen i orum. I, sterioris hemistichii proximi versus Interpretatiori expolitio est. Ita enim inquit: Idola peritura sunt, ut ne nominis quidem ipsorum memoria ulla reliquat
Ei feriam sit foedus eo tempore cum bini, agri, cum volucribus coeli, se reptitibus terra: or arcum
se besium constingam de terra, 'efficiam ut qui
escantsecure. JJRomittitur bonum corporale,nempe pax publica,qua tuti futuri sint ab incursu bestiarum,& hostium omniu, ut tuto deinceps in pace: tranquillitate degant. Feriam illis. J Id est, ipsorum nomine, non eum illis, ut Vetus habet Foedus enim cum best ijs fieri dicitur in gratiam hominum, ut pacem cum illis colant.
cum bestiis agri.J Oratio allegorica, pro pricipiam seris, Ut quasi foedere inter ipsasin fideles facto sese gerant, &ab ipsis,
73쪽
ipsis, eorumq; bonis, dentes ingues deinceps abstineat. Simul autem more prophetico, fere de tyranis hostibus Ecclesiae, deq; Diabolis ipsis intelligi possunt. Et arcum.J Altera pax cum hominibus, ne bello deinde Ecclesia lacessetur. In his autem substanti uis, numerus singularis pro plurali in Hebraeo est. Et best l. J Id est, caetera instrumenta bellica, ut supci. v. r.
fuit. conteram de terra. J Id est, confringam auferam, de terra: uno verbo pro duobus posito, Visu p. cap. i. V. 2. Estici ut cubat. J Superiorum interpretatio breuis. In Verbo autem cubandi leu quiescendi metaphora est a dormientibus, qui rerum omnium securi esse solent. Secure. J Hebraice est ad fiduciam, seu in fiducia id est cos denteri secure Hebraeis enim praepositio substanti uoaddita tape adverbiu exprimit ut in fiducia: id est, ut diximus confidenter, seu ut Vetus vertit iduciali fer Est autem in hoc versui propria de populo loquutio,&proinde numeri personae mutatio. Pluraliter enim in tertia persona
Et deso ibo te mihi insempiternum ordes abo te
mihi in Lusiiti in Iudicio, es in misericordia, in miserationibus.
IEt de fonsabo te mihi insidero cognosces Lehouam. B Vrsum bonum spirituale est, nempe gratia: miseriis
cordia Dei erga populum, adulteri spiritualis seu idololatriae remissio, &foederis quasi coniugalis instauratio, nouaque desponsatio. Et hic rursum oratio figurata est, allegoria matrimoni oratio ad numerum singularem personam secundam reuertitur, qua maritus VXorem: id est Deus populum compellat. Haec autem gratia
74쪽
Dei primum ipsa allegoria amplificatur ut enim a na est mariti qui adulteram m gratiam recipit indulgentia, ite- mentia, idq; pr sertim in eo populo erat ita etiam Deus qui populum idololatram in gratiam recipiat, magna est clementia misericordia Deinde eadem gratia de foederis instauratio ab adiunctis describitur. amplificatur,ut sunt1cedem perpetuitas, integittas,amor, fides sponsi. Opponaur autem hic Versus, versui secundo capitis primi,&vera ui primo capitis huius. In aeternum. Prima foederis Matrimonii instaurati conditio, quod futuru insitaeternum. Quod de foedere Christi&Ecclesiae in primis verum est. In tu a iudicio. J Altera foederis conditio, quhd sit sine dolo&fraude futurum, quodq; in desponsatione nihil sit futurum simulatum aut insidiosum, sed omnia recte lona fide agenda sint. Sic Gai in phrasis alias etiam accipitur: V Psal ii l. V. iri r In insericordia I inferationib. J Tertia foederis coditio, quod ponsus sponsam seu Deus populu summo deinceps amore complecti 'elit, qui amor non tantum meriti si dipnitati populi, sed inprimis suspicioni uxoris seu populi de
peccati recordatione opponitur.
In fide.J in alta foederis conditio, quod videlicet sponsus: ad est, Deus deliter 'firmiter foedus seruare velit, ude co-ditio eadem fere est cum prima quia enim fideliter seruan-
sum erat, perpetuum etiam futurum erat. Et cognosces eboum. Sensus hic duplex esse potest primus cognosce Iehouam id est, senties te cum Deo ingrariam rediis b, senties eius fauorem&beneficia,&re ipsae perieris te omnia bona habere a Iehoua, non ab idolis ut haec etiam verba ad spons erga sponsam animum&fcede
ris condita Olaena referantur: vel etiam haec verba ad spon-
H l lx; xij significetur mutua spons erga
75쪽
ili litet maribis: vi verbia rnotat et pro affectu poliatur, more co In nomine autem Iehoua perlone mutatio est. Est enim tertia pro prima vi sit, cognosces elicuam id est, cognosces me. Loquitur enim ipse Iehoua: vide lupi cap. i. V. 7. Verbum desponsandi ter in his duobus versibus repetitum ad rei exaggerationem 4sseuerationem facit, que D seueratio opponitur dubitationi de gratia lata ore Dei, forma reconciliationis . Quod autem Hieronymus ex hac repetitione triplicem desponsationem faciat, quarum prima factast tempore Abrahae secunda in monte Sinai tertia Messiae, hoc quidem loco subtilius est. in . JPraepositio substanti uis additur more Hebraico, quae in versione superuacanea est. At i, hactenus sensus liter alis&Grammatica fuit. Pos uni autem etiam haec ad Christum Ecclesiae responsum δε Ecclesiam Christi sponsam recte accommodari. Atque tum cices in his versibus ita exponi possunt, ut iustitia significet iustitiam Christis pons, Eccles se imputatam, ut iudicium sit poena hostium .defensio Ecclesiae, Misericordia significet dona quibus Ecclesia asponso ornatur praesertim spiritualia: miserationes vero a Lfectum quo Christus in periculis calamitatibus erga sposam afficitur,& ad iuuandum mouetur. Atque tum fide saccognitio ad sponsam referri possunt.
Tunc exaudiam, inquit Ichoua exaudiam, inquam, curios o illi exaudient terram, terra exaudiet Frmamentum semustum oleum, or ista exaudient Darcelem. Vrsum promittitur beneficium corporale bonum, ne- rerum omnium ad Vitam necessariarii copia v-bertas Per frumentum mustumin oleum caetera omnia intelliguntur: opponitur hic versus versui . l. Estque oratio rursum propria sine Allegoria, sed interim dulcis. Hebrai-
76쪽
dulcissimis figuris ornata, nem p prosopopoeia quac celo&rebus ali; tribuitur id quod hominum proprium est, nempe facultas precandi exaudiendi Deinde stradatio
nequa voces antecedentes sequenti loco repetuntur, nisi quod bis pro antecedentibus relatiuum strepetitum te tio Verbi exaudiendi reperione&polyptoto. Exitidium. J Quas coeli nostro nomine preces Deo adhibearent, uti spatiatur ipsos terram foecundare, cierra caelos solicitaret,&sic deinceps. Sed oratio, ut dixi, prosopopoeia ornata est, qualis&illa Videtur Rom. 8.v.is. ubi rebus in animatis spes voluntas tu spiria tribuuntur,na alias Deus homines se inuocantes exaudit. Sed interim coelum ierara exaudire dicuntur, quod per ea quas per organa: canales quosdam Dei benedictio ad nos perueniat. Repetitio autem vocis exaudiam, initio ad exaggerationem facit. Exaudiam coelos. J Coeli enim caloris bolis &pluuia terrani quasi graui dant foecundant, ut est in nouissimis verbis Dauidis a. Samuel. 23. v. . Ex splendore&pluuia existunt ex terra stirpes quare coelum vice genitoris est. Terram.J Terra enim instar genitricis est, quae sine pluuia calore&rad ijs Solis sterilis fere&in foecunda est. Mustum.J per mustum etiam vinum intelligitur. Est enim mustum , num recens eXpressum. Et ista.JRelatiuum hic pro antecedentibus positum est ne trium antecedentium repetitio molesta foret. Exaudient. Id est, votis piorum4 fidelium respondebuitam magna copia prouenient. 'ii reci . Id est populum Israeliticum dispersione
eXilio reuersum. Estque in hac voce seorsum fi ramultiple X primum enim lare et est pro Israelitis id est urbs pro ciuibus: quod Metonymia est. Deinde Israelitae pro bio
77쪽
terpretatio conferatur cum ea, quae i. cap. fuit, ubi Ii et re et quasi disseminatiori dispersio Dei propter exilium furiirua Propheta dicebatur, Antanacta sis est. Sunt igitur in tota sententia in hac voce multae figurae, quod diligenter obseruandum est, propter eos qui linguam sanctam horridam, incultamin barbaram esse perperam existimant. COROLLARIA. Primum. Vt hi versus eos refutat qui linguam,ut dixi, barbaram existimant, ita contra obiter studium sermonis purioris elegantioris etiam in rebus sacris tractati dis nobis
Secundum. In his versibus Epito me ad ea est,uerq, eruditae,&piae physices, quae a Deo profecta per coelum res coelestes progressa in terram elementa reliqua descedit. Ibiq; descriptis me te oris, metallis, herbis frugibus, arboribus, auibus, piscibus, pecoribus, tande in hominem, eiusq; naturae consideratione mi explicationem desinit. Et hactenus res omnes considerat, quatenus consideratio ad agnitionem , admirationem & celebrationem Dei opificis,&ad sum humanum, vitaeq; nostrae praesidia conferat. Cuiusmodi Physica Mosis est, cap. i. Gen. Cuiusmodi Dauidis fuit: ut Psalm io . apparet. Cuiusmodi: Salomonis 3. Reg. . V. 3 o. fuis e dicitur. Cuiusmodi & Baslij Magni est de operibus sex dierum. Et philosophoru saniorum fuisse videtur.
78쪽
Conclusio consolationis est. Adhaeret autem hic e ius praecedenti per paronomasiam, seu collusionem vocis postremae Versus praecedentis δε vocis prima huius versus, id quod ab eo qui Hebraice imperitus est Videri non potest nec Latine etiam facile exprimi potest, nisi voce malet re et nomen proprium in duo appellati
tia conuertatur, ita vertat tir: G ista exaudient semen Dei,Crseminabo eam, dcc Tu menti iam Semen Sc Seminabo soni vocis
similitudo est, qualis etiam in Hebraeis vocibus quae sententiarum hoc loco vinculum est. E tbomina e . J Id est efiiciam ut in patriam reuersi, in ea radices agant ne facile extirpe tur,in instar frugum magno numero crescant&augeantur qui in exilio ad paucitatem redacti fuerant. Atq; hic dum populus semini cofertur Metaphora est. Et mi erebor. J Amplificatio est exprima concione repetita, qua nomina irae in nomina gratiae populo mutantur:
Et dicam. id est, populum ante a me reiectum rursum pro populo meo agnoscam 'abebo. Est enim rursum dictum pro facto vide sis p. V. 1 F. Et illa dicet. J Id est, pro vero Deo vicissim agnoscet&colet vide su p. v. i'. Atque hactenus caput secundum fui
VERSVS PRIMUS. ETHxit Iehoua ad me sursum vade, ama mulierem dilectam amico r adulteram sicut diligit Iehoua silio prael: ipsi autem re iciunt a
Deo alienos, se amant agenas uarum.
risi Viso seu cocio est quas duarum prio-: Epito me, eiusdem cum prioribus argu-
Vst v xqm oratio rursum figurata Allegoria
79쪽
Matrimoni S adulteri j. Hic enim in persona adulterae, cidololatria poena eius depingitur, sicut in prioribus capitibus ex parte factum et . Quod autem haec quae quasi res gestas narrari videntur, non tam res gestae sint, quam Ioigestor smilitudo ex praecedentibus capitibus apparox, ta
Summa igitur huius breuis quide, sed obscuro cocioni a. integra comparatio haec fere est. Sicut si Propheta ancillam aut mulierem captiuam sibi co pararet, quam ps VXO- re haberet,&magnopere diligeret: illa autem cum liberaliter a marito haberetur fidem ei non seruarer, qua rei a mariti conluetudine excluderetur,4 duriter atque parce ractaretur donec resipiscens in gratiam a marito reciperetur. Ita Deus populum lsrael in Egypto seruientem quas precio redemit, summo amore dilexit. Sed ille parum Deo gratus cum idolis quasi scortatus est, quare etiam a Deo exilio & captiuitate punietur donec resipiscat quod si fecerit, rursum in gratiam a Deo recipietur,4 in patriam re
Primus autem versus accusatio est idololatriae partim figurata, partim simplex. In figura autem mandatum Dei ad Prophetam est, in qua Ellipsis quae ex mandati exequutione intelligitur iupplenda est quod enim exequitur Propheta, id omne etiam mandatum esse intelligendum est: plenum igitur madatum est et Vade, ama, eme tibi puellam seu mulierem quam Xorem ducas, quae cum scortata fuerit, eam include, Cyc. Rurson. J Vel adhuc haec autem particula innuit hic noua visionem seu concionem ess e, eamq; prioribus duabus similem praesertim primae, quam etiam cum prioribus conaiungit. Vade. Id est, age: particula hortandi praesertim cum alteri verbo praeponitur Via Samuel. cap. 7. V. 3. Ama.J id est, dic populo te amauisse seu amare vel tere
linc similitudine ad populi idololatria navi ingratitudine na
80쪽
erga Deum depingendam ωreprehendendam. Dilectum amico. Id est, amatori quam alius amat,4 cuius consuetudine alius utitur: id est, mulierem parum castam seu meretricem hoc autem spectat ad Dei erga populum beneficium,&populi erga Deum ingratitudinen exagge. randam. Nemo enim facile meretricem uxorem ducit, aut quam ab alio compressam supra tam nouit. Id aute Deus fecit, qui populum Israeliticum idolis olim seruientem sibi peculiariter delegit, 'uas matrimonio sibi iunxit. Vox autem: pro amatore accipitur Ieremiae . . s. Et adulter . Id est,quq in matrimonium ascita fidem tibi non seruet, sed cum priori amatore etiam consuetudinem habeat. Sic enim intelligendum esse Mpsosti ostendit copulativa autem ET, hic pro aduersaliua accipienda est Graeci
mala scorta, aliter nempe legentes. Sicut amat. J'πόιροσirptarnae partis simillitudinis collationis Perinde, inquit, ac si quis meretricem uxorem ducerer, vel amore vel misericordia motus Illa autem cum prioribus amatoribus interim scortaretur ita Deus ex mera gratia&summo amore popul idololatricus bidelegit. Sed ille tamen cum idolis quasi fornicatur. In Hebrae est secundum amorem bouae EL AJ filios Irael: Verbalia enim substantiva suorum verborum casus obtinet Hebraice vide canonem l . Ceualeri j,ubi hoc idem exemplum citatum est. Eramli respiciunt JRursum copula est pro aduersat tua. In verbo autem respiciendi Metaphora est ad Deos alienosci id est, amant, colunt, obseruant Deos alienos,4 in ipsis spem&fiduciam collocant. Et amant. J Hoc membrum magis ad orasti, similitudinis spectrare Videtur, si proprie accipiatur de vino ebrietate. Meretricum enim est vino ebrietate delectari. Lagenas uuara . Id est, vini plenas ut uua sit pro vino per Metonymiam. Potest tameni sensus esse amant lagena S