장음표시 사용
61쪽
Versu primo, pios alloquebatur propheta, cum iubet liberos cum matre expostulare: ita hoc loco cum liberos fornicationum nominat, de impiis in populo, quales pleriquς
scortatur mater eorum, impudice agitgenetrix eorum dicit enim sequar amatores meos, qui dat mihipanemo aquam, lanam,obnum, oleum, sepotum.
I Ergit in accusando peccatum adulteri se idololatriae. Est autem hic amplificatio peccati a consilio,&causta cos iij. Turpe est adulteram amore victam, peccare: turpius est lucri gratia id facere: id enim factu lupae& scorta publica. Ita, inquit, Deus, populus Israel, no errOre aliquo, sed consultori cupiditate atq; spe lucri idola colit, quod ab ijs bona omnia expectet, sibi dari existimet, quae bona a Deo solo dari pos uni. Existimabant enim melius secum agi, cum idola colerent, quam cum Veru Deum: Vt a Ieremia cap. graphice expressum est, cum dicitur: Sacrificabimus reginae coeli, ut fecimus ante. Tum enim victu abundauimus, laeti atq; hilares viximus, neq; aduersi quicquam nobis accidit, ex quo autem hoc non fecimus, destituti rebus omnibus4 gladio fame consumpti sumus. Magna igitur haec caecitas e stri ingratitudo idololatrarum erga Deum. Quae cet citas semper in mundo viget: ex rebus enim secundisin successu momentaneo quo sqpe utuntur publice priuatim impijo idololatrae, de religio, ne cultu Dei iudicant homines, atque haec caussa est, cur magna hominum multitudo subinde a Deo deficiat ut hodie multi apud Turcas propter regni eius potentiari splendorem multi deficiunt. Quia scortatur. J Hebraice Praeteritum est, hic, inse
62쪽
Quae dicit. Dicendi verbo exprimitur cogitatio&contalium: ut Psal. i .rii. Dixit insipiens in corde suo: id est, coni-rauit, non est Deus. Quidunt in bounem.J Caussa finalis adulteri &idololatrie nempe, pretinium merces: Vt enim nullum sine autoramento naualum est, ita etiam idola non sine spe pretini Alucri coluntur. Estque hic amplificatio ab enumeratione,
qua pr cipua vitae praesidia ad victum testitum neces a-
Pan . Hebraice est,pancni meam, pro eo quod vertimus, qui dant mihi panem. Latium Erlinunt. JId est, vestium materiam: atq; haec necessaria sunt quae autem sequuntur, ost in potum , seu uinum, non ad necessitatem latum, sed etiam ad voluptatem&hilaritatem spectant: ut Psal. io . V. iis. dicitur. Porum. J Id est, vinum nam ante aquam dixit. Graeci hoc loco erierunt, Κωπόντα Da μυκ θηκ': id est, omnia quibus
mihi opus est non iam ad verba, quam ad sensum respi
Propterea, ecce ego occludam viam tuam stinis, piam pem, semitasseas non reperiet. EX peccato poenas concludit. Estq; adhuc oratio figurata per epem autem 4binas angustiasin calamitates, in primis obsidionem captiuitatem significat Propheta, simul alludit ad consuetudinem qua mulieres parum castae diligentius Marctius a maritis custodiri,
quasi septis coherceri solent. Occludam. In Hebrae est praesens profuturo, quod diseptuaginta expresserunt. Viam tuam. Personae mutatio est. Transit enim Ptertia adiecundam, quam septuaginta hic iam verterunt, Viper-1Onam tertiam retinerent Vimbu lion. J scit ne libere pro
63쪽
pro libidine vagetur Ad idola adamanda discurrat.
Eisiectabitur amatore uos, non apprehendet eos,
quare quoque eos 'non inueniet, se dicet, vadam σ' reuertar ad virum meum triorem , quoniam melim mihi fuit tunc quam nunc. P Rior pars Versus ad poenam spectat Sectabitur amatores .non apprehendet : id est , magno quidem studio & conatu auxilium & leuationem malorum ab idolis petitura est , sed nihil opis aut auxili ab ipsis
percipiet. Posterior pars finem poenarum iudicat, nempe, o mi Ls idolis, eorumque cultu, ad Deum Verum, eiusque cultum conuertatur populus: id enim significant verba, cr
Et siectabitur. J Verbum est Hebraeis piet, unde magnum studium significatur, allusio est, ad insanum adulterarum amorem, quae magis fere amatores suos, quam maritos amant. Et dicet. J Id est, ut dicat tandem: er, pro finali posita. Vadam cirreucriar.JPhrasis Hebraica est,pro, rursum reuertar, priore verbo pro adverbio posito. Quia melio. Ad verbum est , quia bonus mihi erat tunc prae nunc Primum autem Hebraismus est cum enim Hebraei comparativum non habeant, eum perpositiuum praepositionem, diu id est, prae exprimunt. Deinde adiecti uis pro ad uerbi j sutuntur, ut bonus pro bene. Postremo elliptica oratio est plena enim oratio sces et: melius mecum agebatur cum priorem verum colerem, ei fidem seruarem, quam nunc cum amatores sector, Ridola colo. VER svs 4ria
dipsa non intelligit me dare iustumetum se mustum,ct
64쪽
sum, se oleum, se argentum multiplicare ipsi, se aurum, quae aptant ipsi B LVrsum est peccati, nempe idololatriae accusatio,&depopuli caecitate ingratitudine querela, quod vide licet non intelligat populus, nec agnoscat bona omnia sibi a Deo solo, bonorum omnium fonte, dari, sed ea idolis accepta ferant ac proinde ad idola facie dari ornan. da atque colenda ea in primis adhibeant ut maior deinde eorum bonorum contingat copia Etsi enim facile intelligi potuit, num solum esse Verum vivum Deum condito rem coeli terrae, honorum omnium datore, cuius sumiama infinita sit poteria, ligna aut lapides in Deos conueruti non posse, nec ab iis boni quicquam proficisci posse: Tamen clim Deus sensibus comprehendi non posset, iudicabant homines gratiorem Deo cultum fore, si ad visibiles, inuisibiles Dei imagines eum colerent,&inuocarent ac proinde etiam Deum magis ipsis praesentem fore, ad ipsos inuocandos bona danda magis propensum. Quae opinio cum vulgo persuasa esset, multi crassi homines ipsis etiam idolis numen tribuebant,in bona a Deo data ipsis
Non intestigit. Id est, partim non intelligit, partim non agnoscit. Frumentini.JEnumeratio aliquot donorum Dei, pro omnibus Aptantili Baal. Hebraice est, aurum fecerunt Baal: ubi primum est relativi Ellipsis, frequens Hebraeis, deinde temporis Enallage, ut in verbis superioribus. Praeterea verbum faciendi, vel proprie accipitur, ut sit sensus: Faciunt aurum&argentum in Baal:id est, ex auro&argen to faciunt idola Vel accipitur pro praeparare, vel aptare: actum sensus est: Aptat aurum argentum ipsi Baal,seu idolis. in sum eorum accommodant. Baal. Vox Baal in genere significat Dominu seu herum, te possessorem seu patronum, seu maritum: ut Dominus Lapientiae: id est, sapiens, radice υα: id est, dominari, pol sidere, erc. In specie autem significat idolum, quod ceu
65쪽
dominum suu mi patronum homines colant, amenr, bc venerentur. Hic autem talias Epithetis additis, certa idola significat ut Baalpeor, Deut. . .,Baal Zebub, 2. Reg. I. v. a.Baal Beritet, Iudi c. 8.Ver. antepenuit.&hic etiam perliteram ride monstrativam stibintellectam, ad certa idola reastringitur ab Achabo introducta, nisi velimus Synecdoche esse, ut pro quovis idolo accipiatur.
Propterea reuertar, ut sumam frumentum meum tempore ι , o vi m meum tempor uo auferami lanam meam, linum meum, quibus tegebatur nuditas eius. HActenus alternatim accusatio sui t&comminatio, seis qui tu nunc comminatio tantiim ad finem versus duodecimi, per versus quinque,nisi quod versus unis decimus accusationem mixtam habeat. Quare in his Grammatica tantum excutiemus.
Reuertar Crsum . J Id est, rursus sumam, seu auseram,& eis ripiam prius enim verbum per adverbium vertendum est, abiecta copula, ut Gen.3o. v.3ι Reuertar pascam: id est,rurissus pascam. Et Psal. 8s. Reverteris vivificabis nos: id est, rursum vivificabis. Frumentum meum. J Scilicet, quod a me, non ab idolis datur. Tempore uo.JId est, suo anni tempore, seu messis vindemiae tempore, cum iam frumentumvi vinum quasi in manibus esse videantur. Itaque hic auferre seu eripere dicitur Deus, quod no dat,sed tantum ostendit. Quibin nuditu eius. IIn Hebrae rursum oratio Elliptica est, quae supplenda est relativo subintellectori verbo commodo, ut hoc mois do Auferam lanam& linum, quibus utebatur ad tege damnuditatem. vel, quae dederam ipsi ad tegendam nuditatem. Abusus igitur donorum Dei priuatione punitur. H VER
66쪽
Et iam delega ultitiam eius ob oculos amatoru
elm, o nemo eripiet eam e manu mea. Poeta aium exaggeratio a temporis breuitate,&poenais rum spectatoribus. Etiam. JId est, breui, seu paulo post Di tegam tulit imeim. Id est vestibus spoliabo, ut appareat stultitia eius, Ut sit allusio ad poenam adulterarum, qualis fuit supra v. a. Vel, poenis ipsis docebo quam stulta fuerit ob oculos amatorum.JId est, spectatoribus idolis ubi prosopopoeia est: idola enim non vident. Et timo. J Scilicet amatorum, seu dolorum ipsi opem ferre poterint. In Hebraeo est: Et uir non eripiet eam. Vox enim uiri interdum distributive Hebraeis accipi solet, ut hoc loco Vir non id est, nemo. Et futurum eripiet
Et cessarefaciam uniuersagaudia eiusfecta e , no
vilunia eius, Gr Sabbatha et o die ectos eius. RVrsum amplificatio cominationum est, per Enumerationem seu distributionem bonorum, quibus Israelite in regni vastatione spoliandi essent. Estq; hic oratio propria ad terram seu gentem ipsam spectans. Primum autem affirmat Deus te festa omnia in quibus publica laetitia
elle solebat, deleturum. Per festa autem intelligit etiam sacrificia. latam cultus externi pompam, qua ipsi maximἡ confluebant, sese iactabant. Cum interim ea maximὸabuterentur, eaq; Deu grauissim h offenderent. Quod igiturpi Scipuum regni ornamentum misi et, si rectὸ exercuissent, quodq; hypocritis praecipuum nequitiae velamen erat, id te Ipsis detracturum affirmat, Deus, vita dem appareat, eos nihil gentibus es e meliores Simul autem per festa, Veibi Usti audiendi copia deique veri cognoscendi& celebrandi occat latis:
67쪽
occasio significatur, quae una cum festis ministerio peritura esset, quod sanies itis pili tualis erat,in poena omnium grauissima, de qua sup .v. a. dictum est. Universa Iudaea. J Id est, festa, adiuncto pro subiecto posito. Est autem in hac voce reliquis sequentibus numerus singularis pro plurali. Et novilunium Subbathum. Species festorum sunt reliqua generaliter festa significares identur.
Et va labo vineas eius, sicin eius , quod dicat ea, esse mercedem sua quam dent ipsi amatores ipsius, redigam eas influam ct comedent eas oeuiue
Corporalium bonorum secundo loco priuatio significatur per uine u autem scuo reliqua omnia Synecdochicias intelli: genda sunt,quq ad victum, vestitum, necessitatem ioluptate hominibus tribuit Deus. Caus a autem poenae versu quatio septimo supra fuit, quae hic breuiter repetitur, quod videlicet Dei dona idolis accepta ferrent Saepius autem Laec causis repetitur, ut intelligatur hac ingratitudine nihil Deo magis ingratum fuist e. Vineas eiici. J In Hebraeo,&hic singularia sunt pro pluralibus. Quod dicat. J Hebraice Mimesis est. Et redigam eas inol. uam. J Graeci hic reddiderunt, Ponam eos in testimonium pers, tum autem bestia agri, solitudo & vastitas regni signi fiacatur. Est etiam in relativis generis mutatio: proiceminino enim Hebr/ice masculinum est. Bestiae agri. J Hic Hebraice singulare est, pro plurali: quod in nominibus generum&specierum frequentissimum est. cstis autem agri sunt a grestes: id est, ferae.
68쪽
Fosequebatur amatoressio mei autem Alit eis inquit DBoua. C: Onclusio comminationis totius breuiter caussam poe narum repetes, nempe cultum Idolorum, veri Dei obliuionem contemptum. visitaboriὸs Baalim. J dest, poenas sum a de iis propter idololatriam cultum Baalim, ut dies: id est, tempus, pro teporis subiecto ponatur De verbo autem visitandi, vide suis
Quibus.J Causst poenarum repetitio est, ut diximus. autem ante singulariter Baal dixit, quasi de uno, hic pluraliter dicit Baalim, quasi de pluribus centis idolis. Ornabat sese. J Alludit ad mores meretrice os, explicat quod versu primo dixit auferat scortationes suasi facie sua.
Nominat autem duo ornamenta pro multis. Multa autem fuisse mulierum ornamenta dc varia etiam tum temporis, Esaiae cap. 3. V. s. apparet. Me autem obtata est. J Antithesis est.
Deinceps autem ecce ego persuadebo ei se educam eam in desertum, amanter cum ei Loquar. HActenus prima pars fuit concionis, nempe accusatio&commmatio. Sequitur altera, nem p consolatio, . tq, i pilistima&omnibus aliis Iongior, ultima hanc fere aequat hac autem iopulum Israeliticum&totam Ecclesiam consolatur Propheta Amrmat nim futurii ut populus si mod6 etiam in exilio poenitetiam egerit, cum Deo in gratiam redeat, &ab exilio in patriam reuertatur,&simul ut Ecclesia tempore Messiae ex Iudae l
69쪽
&Gentibus voce Euangelica colligatur, ut in prima concione diximus. Deinceps autem.JIn Hebraeo est a besid est, propterea Particulae enim indeclinabiles varie ab Hebraeis accipi solent,dc semper praesenti loco accommodandae sunt. Et si autem haec particula adio plerumque significat propterea vel idcirco tamen hoc loco non concludit praesentem orationem, sed potius nouam Sc superiori contrariam continet Itaq; per adverbium deinde, vel postea commodius exprimitur, ut 6c factum est. Persuadebo ili.J In Hebraeo pr sens est pro suturo persuadebo: id est operam dabo ut consilium mutet, ut relictis idolis ad me reuertatur,4 in patriam ad me colendum reuerti cupiatvi expetat. Respicit autem his verbis ad figuram de matrimonio adulterio, opponitq; Deus quasi bonus maritus suam peris suasionem seductionem, persuasioni seu seductioni ama. torum a quibus uxor seu populus seductus, a Deo ab alie
Educ eum in desert. J Id est, Ab exilio liberabo, liberata deinde per desertum libere in patriam proficiscatur. Est enim Allusio ad veterem populi ex Egypto liberationem ,.&per desertum eductionem, id quod diserte proximo veris suindicatur,&hoc desertum opponitur deserto versus seis eundit sylvis in versu ιι. supra. Et amanter cum ea colloquar. J Hebraice est:& loquar ad cor eius. Quae phrasis alibi est. vi Gen. o. v. et i Loquutus est Ioseph ad cor fratrum suorum: id est, cepit amice blande cum ijs loqui, ut tristes ac timidos confirmaret. Sic et Samuel. 9. V.7. Ioab ad Dauidem: Loquere, inquit, ad cor seruorum tuorum:id est, blande leniter milites alloquere.
Et reddam ei visensuas inde , ct vallem Adhor ad ianua 'ei, o canet ibi sicut tempore adolescen-H 3 tiae
70쪽
tia cecinit sesicut cecinit tunc cum cedit ex terra AS in REductio in Patriam coniuncta laetitia significatur,
amplificata collatione atq; hic iam collatio aperta est , cuius futurae liberationis cum veteri liberatione populi exi gypto ingressu in terram Canaan.
Reddam eiusneu s. Id est, reddam ei patriam, sedes, ac vites omnia reliqua ablati. Est enim Synecdoche in voce vinearum pro tota terra. Vnde Graeci hoc loco sensum magis quam verba sequuti, τημ id est, possessiones verterunt. Visaeas autem nominat respiciens adversum . quod vinum non tantum necessitati sertriat, sed etiam ad hilaritatem faciat, quae liberationem sequutura erat.
Iade. Vel temporis significatio est, ut sit inde postquam ab exilio redierint vel de loco accipitur, postquam videlicet deserto peragrato ad fines patriae redierint. vallem Achor. Vallis Achor fit mentio tostiir. v. et .&deinceps Nomen accepit ab eo quod ibi accidit, quod videlicet Achor qui furto suo lsraelem turbauit, idem ibi rursum turbatus. i. lapidibus obrutus sit Achor, 27, enim turbare
significat unde e turbatio, i allis Achbr, quasi vallis
perturbationis. Videtur autem locus non tantum amoenus, sed etiam feratilis admodum utilia. Vnde Esaiae 6 s. v. o. fertilitas eius commendari videtur. Et circa urbem Iericho huic alli Vicinum balsamum quod nusquam alibi proueniebat, maxima copia nascebatur Peruallem igitur Achor rursum Syne docilice patriam terram Iudaica totam, rerum omnium copriam intelligit Propheta Eam autem vocat Ianua spei,
quod locus es et, qui Iordanem transgressis primus fere occurreret . ad quem locum traiecti Iordanem primum appulerunt Israelitae cum in possessionem suam quasi introducti essent Iudaei. Erat enim vel pars loci ligat, ubi primum castra habuerunt Israelitae: aut alte mei loci vicinus