장음표시 사용
41쪽
regente. Quare subintellige dum est 'Θrn ex verbo sequen
lii Hosta. J Et si litera: varias habet significationes, tamen hic reddi potest, vel per per ut significetur ministeri u Prophetae vel per ut significetur internus afflatus, Dei cu Propheta interna communicatio vel percum, et colloquiutantii in significetur. Et dixit. Repetitio est usitata Hebraeis, aut sensus hic est, cum primum Ieho uacum Hos ea loqueretur,sic eum affatus est, vel hoc mandatum ei dedit. Vade. JMandatum est: q. d. Deus,hac similitudine apud populum ad idololatriam accusandam utere. Uxor scortationum. J id est meretricem: substativum enim adiectivi loco positum est more Hebreto,&numerus plura lis ad amplificationem facere videtur ut notetur scortum publicum infame, obsoletum, quod diu assueuerit scortationi,& nonini aut duobus, sed omnibus passim sese prostituat. Quo significatur populia, non uno Idololatri et genere, sed multis varijs pollutum es e. Filios scortationum. J id est, nothos. Vel e X ea natos, quae meis retrix fuerit. Cum enim in legitimo matrimonio nati essse intelligantur, non poterat reipsa adulterini es e Significat autem Propheta his verbis totam soboleniri progeniem Israelitarum esse adulterinam: id est, polluta invi contaminatam cultu idololatrico. Quia scortando scortabitur. Explicatio est Propositae similitudinis Repetitio autem vim habet exaggerandi, qua idolo mania populi exaggeratur. Futurum autem pro praesenti ponitur, continuum actum significat q. d. grauissim eriturpissime scortantur: id est, cultu idololatrico se polluunt&contanainant. Vsitatum enim Prophetis est, per scortationem adulterium idololatriam significare. Haec terra J Metonymia est pro terrae incolae, seu Israelitae. Ne eat post lebouam. In Hebraeo est,scortabitur haec terra,
de post Iehouam. Vbi rursum ellipsis est, quae comodo ver- bovel
42쪽
bo vel participio supplenda est, hoc modo. Fornicatur terra auersa,vel deficiens a Iehoua id est, colit idoli deserit
Viuites accepit Gomer, liam Diblaam,o concepeti, peperit ipsi lium. MAndati diuini exequutio est, seu mandato similis,
nempe typica, seu allegorica, quod vel haec facere visus sit Propheta. Vel 'ubd sic, se fecisse dixerit ad populum,Vt eum hoc typo accusaret. Quod enim Propheta meretricem uxorem duxerit, hocsymbolo significatur, Deum cuius personam Propheta gerit)olim populum Israeliticum delegis.,4 quan matrimonio iunxisse, Ut vicissim ab eo quas sponsa&vxore diligeretur sancte, caste coleretur. Cum antea eius populi maiores idololatrae fuissent, populum tamen eo beneficio nihil motum scortatum rursum esse, Idola coluisse. Vt autem illustrior sit allegoria, exprimitur nomen meretricis, patris eius, sed in his ipsis tamen nominibus quiddam quod ad rem praesentem attineat, latere videtur. Vt in nominibus libete etiam ludunt&i; orationem Ornant Prophetae Gomer itaque consumptionem seu interitusignificata verbo τε defecit. Dibtiim vero massas ficuum. Significatur igitur excidium cinteritum filiam fore vo-hiptatum delitiarum id est, regnum Israeliticum iam beatum florens, paul6pbstruiturum es e, ut paulo post aperte Propheta addit. Etsi autem significatio in his nominibus subesse videatur tamen etiam fieri potest, ut Propheta ad nomen meretricis notaeo celebris in eo regno alludat, cui populum Mimpiam synagogam comparat Propheta.
Et dixit Ieseua adme, voca nomen ritu hyrehel, quoniam
43쪽
niam adhuc exiguu, sevisitabo sanguines fresie aduersu domum Iehu is cessare faciam regnum
domus I rael. I duob versibus accusatio fuit idololatriae, sequitur nite
poenarum cominatio. Ut enim meretricis symbolo populus idololatra accusatur: Ita liberoru meretricis symbolo ex nominibus poenae praecipuae intelligunturvi exprimuntur. Peccati enim soboles poena&mors est,ut 3. cap. v.
is. Iacobi dicitur. Vnde etiam magis intelligi potest, hic notam rem gestam describi, quam quasi gestam, typum potius atque figuram quam historiam esse, quod liberis Prophetaein meretricis nomina indantur ad poenas publicas significandas. Cum audiem iubetur Propheta primum filium Iisrehelem appellare, primum hic pulchra Paronomasia est. Confertur enim aut potius opponitur nome Iizrehelis, nomini Israelis, quo nomine se in primis efferebant decem tribus, seu regnum Israel. Israel enim cognomen erat Iacobi, quod ei diuinitus inditum erat, quod cum Deo congressus in lucta superior fuisset Israel enim is est, qui Deo fortior est. Gen. 32. Deinde autem pro tota posteritate Iacobi accipitur Isra. elis appellatio Postrem 6, tandem hoc nomen toti posteritati Iacobi commune, decem tribus post regnum diuisum ad se priuatim transtulerunt, eoque sese contra duas tribus regni Iuda efferebant, quasi illi soli veri es ent posteri Iacobi,&veri Dei cultores,in apud eos solos vera esset Ecclesia. Detrebel verbi omen loci erat, seu vallis, seu eius qui vallem illam possederat,4 loco nomen suum post se reliquerat. Tumi urbis in ea valle conditae, quae in tribu Isascharadripa fluminis Pthison sita erat Samaria enim&Iizrehel duae erant sedes regiae in regno Israe illa Ierosolymae vicinior, ut quae decem fere milliaria tantum ab ea distaret: is haec
44쪽
haec verbab eo remotior ad milliaria reis.
In hac urbe rex impiu, Achab aulae sedem habuit,et Remi 8. bi' Naboth ciuem eius urbis, quod vinea suam ei negasset interfici edum curauit, propter quod peccatum filius eius Ioram paulo post in eadem ciuitate, madato Dei cum
matre&tota familia interficitur, a. Reg. 9..io. Propheta
igitur nomen larehelis, nomini Israelis opponit &illudflio suo iussu Dei indit, duplici de caussa. 'Ι. Vt peccatum populi notet, nempe quod sint non Israelitae, ut ipsi dici volebant: id est veri Dei cultores, sed Iizrehelitae id est,impii scelerati regis Achab posteri,&ormuli, adeoq; eius similes Idololatrae. II. Deinde ut hoc nomine poenas regiae stirpi&totir gnominetur Propheta,&qui de eiusmodi qualibus in v be Iizrehel filius Achabi cu tota posteritate affectus est id
est, caedem, excidium,&interitum, qubprqcipue appellatio spectare videtur. Sic enim Propheta ipse hoc interpretatur, cum ait: Quoniam er adhuc paululum c uisitabo sanguines Betrebes super domum Iehu cI cessarefaciam regno domus Israel.
His igitur verbis Propheta primum stirpi regiae, deinde®no toti poenas minatur. Stirpi regiae minatur cum ait: Visitabo sanguinest rebel*per domin ebu Quibus verbis re. giam stirpem Iehu delendam esse affirmat,& simul caussam eius rei addit Per sanguine enim Iizrehel, caedem illam intelligi , qua Iehu Ioram filium Achabi prope tetrehelem cum tota posteritate deleuit, ut modo diximus. Eius i itur caedis se ultorem fore affirmat Deus etsi enim iussu Dei ea caedes perpetrata fuit Iehu, tame cum Iehu deinceps eam caedem non ad gloriam Dei,&idololatria tollendam, sed a cis V, in ψΠVβ xyrannidem suam confirmandam stabiliendam usurparit, Deus hic quasi iniussu suo factam reprehendi: accusat. Ideo enim Deus praecipue posteritatem Achab a Iehu deleri voluit,vi ea sublata religionem repurgaret, idololatriam vitulorum4 Baalim tolleret, verum Dei cultum ex lege Mosi restitueret. Sed Iehu cum
45쪽
rerum potiretur Baalim quidem cultum sustulit, quem Achabus introduxerat, sacerdotes eius interfecit, templuinia ιrinas redegit sed cultum vitulorum a Ieroboam O primo rege institutum non sustulit: quod hic cultus regni eius neruus praecipuus contra regnum: reges Iuda esse videretur. Cum igitur Iehu, Dei mandatum non per omnia eX- sequutus sit, nec cum stirpe regia impia simuletia idololatriam prorsus exstirparit factum eius improbat, & pro homicidio latrocinio reputat,&pro eo grauissimas a posteritate Iehu poenas repetiturum affirmat, quod accidit nam Sacharias filius Ieroboam i, cuius hic in titulo mentio facta est, abnepos regis Iehu a Salum interfectus est,ut scribi cur, a. Reg. ιo.V.3o. Et cap. t .v. tr. Quae historia virectius intelii gatur, series regum Israeliticorum hic obiter obseruanda est, quae sic habet:
Ieroboam. Sacharias. Salum. Venahem. Pecata. Pecha.
Hose. Haec igitur loquutio sanguines Iletre is, notatum caedema Iehu perpetratam significat, sed etiam idololatria a Iehu post caedem conseruatam complectitur,&poenae etiam similitudine innuere videtur.Poena igitur stirpis regi fetusq; caussa sic indicata fuit, cui ideo specialiter minatur Propheta, quod reges praecipue idololatriam fouerentri tuerentur. Regno autem toti minatur Propheta, cum ait: Et cel farefaciam regnum domini rael: id est, per hostes externo de.
struamin delebo regnum Israeliticum, quod exemplum suorum regum in idololatriai equitur id quod accidit, cum Salmanassar Assyriorum re totum regia occupauit,
46쪽
α regem eum populo captiuum in Assyriam abduxit, ut supra etiam in argumento diXimus.vide.2.Reg. ιI. Quia adhuc exigu-,ω uisitabo.J Hebraismus est,pro, breus visitabo. Visitare autem specialiter Hebraeis significat punire&ulcisci,praesertim seque te particula,R: id est super vel aduersus ut Exod.3 .V.I. Visitans iniquitatem patrum super filios Sanguis autem Meronymi c. spro ced in homicidio accipitur: visitare igiturμnguines, est caedem& homicidium punire.
Et cessarefaciam. Hebraismus est ex verbo hiphil, pro delebo&abolebo.
Eriti in die illa , frangam arcum Issaei in vulge
R Epetit eandem sententiam de regni excidio figurate, rei exaggere dae caussa: cum enim regnum Israeliisti eum sub Ieroboam floreret, potens admodum esset, non poterat facile credere, atque in animum inducere breui hoc regnum delendum esse. Quare Propheta hoc
diligentius inculcare conatur: affirmat regnum breuieuertendum omnia praesidia quibus confidebant arcuuenim sagittariorum magnus olim in bello usus fuit conterere igitur seu frangere arcaem est arma& praesidia omnia inutilia reddere. In die illa. Iid est, cum tempus aduenerit vindictae. Inuuste Ietrebel rhunc locum nominat Propheta, quὁdnomini Israelis respondeat, propter paronomasiam, quae hic illustrior est, tum etiam quod cum Izrehel etiam regni Metropolis esset, ut ante diximus ea praecipue hostes perere,&eo proinde vires regni contrahi solerent. Sed Synecdochi cois per eam totum regnum intelligi videtur. Nam alias Samaria altera Metropolis obsessa fuisse triennium a Salmanasserescribitur, qua capta regnum in potestatem eius
47쪽
Venit, 2. Reg. ii. de qua infla a. t .v. i. dicitur: Desolabitur Samaria. Quamquam etiam ab dubium est Izrehelemini cum Samaria ab hostibus occupatam esse.
Et concepit adhuc peperiissiliam: Et dixit ei: voca nomen Imaorychamah, quoniam non addam ampliud, ut miserear domi Istae e tollendo lotatam eos.
PErgit Propheta in comminatione poenarum, quas fili et
appellatione exprimit. Affirmat enim per Prophetam Deus, se non tantum regnum euersurum, sed etiam populum sine misericordia abiecturum es e,in quasi ex haereditaturum, ut liberos degeneres ne videlicet unquam ab exilio in patriam reuertantur: regnum instaurent, quod accidit. Nam Israelitiexules nunquam in Patriam reuersi sunt, aut etiam eorum paucissimi, ideoque filiae nomen indere iubetur. Loochumab id est, non adepta misericordiam seu quae nullam consequeretur misericordiam. Vt igitur supra nomen fili ex historia sumptum esse videtur, ita hic filiae nomen ex re ipsa sumitur quomodo&flius Esaiae ex re appellatur. Esaiae. 8. v.2.&3. Cum dicitur: Accessi ad Prophetissam, quae concepitri peperit filium:&dixit Iehoua ad me: Voca nonae eius Mahersa lal Chasbas: id est, accelera ad deripiendum, festina ad praedam, seu celeri spolium. eloci praedae. Cura non ad clam amplin. J Ratio cinterpretatio appellationis negati ue&affirmative. Est autem phrasis Hebraica non addam amplius ut miserear, pro non amplius miserebo id est, non amplius amore fauore eos prosequar, nec
posthac tuebordi defendam eos. Misereri enim & diligere pro effectis misericordiaeri dilectionis ponitur: simulq; his verbis significatur Dei tollerantiari patientia, qua diu populum impium: refractarium & tollerauiti multis beneficijs affecit. red
48쪽
sed tollendo tollam. J poena affirmative exprimitur. Etsi autem haec verba varie redduntur tamen si scripturam Hebraeam Grammaticam sequimur, sensus esse videtur que expressimus, nempe ostendo tostaminos id est, ex regno&sedibus paternis eiectos ab ij ciam Dea enim verborum Hebraeorum natura est, Vt non latum primam actionem signi ficent, sed etiam ea quae consequuntur. Sic tollere non tantum leuare significat, sed etiam leuando ab ij cere duae enim abiicere volumus, primum leuare solemus. Sed nuntia pronomine quod verbum sequitur, casus Enallage est: ponitur enim Datiuus tari, ipsis, pro zn Nipsos, ut alias etiam fieri solet. In hoc autem versu rursum paronomasia est in voce n*r ac verbo ' N. VE
Seddomus Iuda miserebor , seruabo eos per Leho-uam Deum ipsorum, non seruabo eos arcu, aut gladio, aut bello,aut equis,aut equitibus. ANtithesis e stri collatio a contrarijs ut Israelitas sine
spe veniae abi ciet, ita Iudaeos misericordia sua comis plectetur,proteget4 defendet Deus. Praestitit autem Deus misericordiam Iudaeis , quod tempore Ezechiae anno octauo post destructum regnum Isiaraeliticum eos miraculose contra regem Assyrium Senacheribum defenderit: iegnum Iudae ab Ezechiae tempore ad Sedechiam usque annos amplius centum conseruarit Postremo quod eos ex captiuitate Babylonica, in parsia&rognum cupitum reduxerit: cum interim Israelitae mature victi capti sint,&nunquam ab exilio ad regnum instaurandum redierint, ut supra diximus: hac igitur collatione non tam Iudaeos iustificat ab omni culpa liberat Propheta, quam Israelitas accusat,& eorum superstitiones damnat,& eorum superbiam retundere, eosque aemulatione Iudaeorum ad poenitentiamri gratiam Dei quaerendam
49쪽
gestare conatur. Et si enim Iudaei suos etiamnquos haberent,ut e X concionibus Esaiae apparet tamen cultum Dei pullo rem adhuc publice retinebant, neque ex professo Idololatrae erant, ut Israelitae, quod per collationem ipsis exprobat Propheta. Deinde cum Israelitae instructi opibus armis magnifice de se sentirent, Iud osvi infirmiores omnes pretie co- temnerent Monet Propheta, ut modeste de se sentiant, i, otius se ad exemptu Iudaeoru in religione coponerent, ainias enim futurit,ut salvis Iudaeis, ipsi pereantri deleantur. Cum vero addit Propheta Iudaeos non praesidiis aut c5slijs humanis , sed diuina gratia & virtute conseruatum
iri, alia Antithesis est, qua primum peruersam confidentiam Israelitarum refellit, qui armis opibus magis quam Dei
Cum vero addit Propheta: Etseruabo eos perlaboum De ipsorum, Cr non seruabo eos arcu, dcc Causiam exprimit propter quam per quam Iudaei conseruandi, & Israelit et perdendi sint nempe quod illi veram adhuc doctrinam &cultum Dei retinerent, Deumq; verum publice colerent, in ipso spem collocarent, ab eoq; auxilium expectarent itaq; futurum, ut etiamsi hostibus minime viribus d potentia
pares essent tamen diuina ope virtute contra eos defenderentur. Et sine orum potestatem venirent tamen liberarentur. Contra Ver,cum Israelitae deserto Iehoua idola colerent, ab ijs magis quam a Deo auxilium peterent,&eXpectarent, nec ullis Prophetarum monitis in viam redirent Itaq; futurum, ut quamvis armis opibus instructi iasimi essent tamen ab hostibus in seruitutem redigerentur,&in exilium perpetuum e regno patria ei j cerentur. Sed domus Iuda. J in Hebraeo est, Et Cum enim Hebraei conis iunctionibus non abundent, ut Graeci&Latini, ideoque litera insu, quq Voces sententias coniungit, non tantum
pro copula, sed etiam pro aduersaliua seu discretiua,alijsq; coniunctionibus utuntur. Nistis
50쪽
Miserebor. Id est, fauore misericordia prosequar, defendam&liberabo, affectu etiam pro effectu posito, ut vers. proximo diximus,&synonymon seques, Sciuabo declarar. Per ebouum. Hebraic et in leboua, ut Vetus vertit: id est, per e narura praepositionis, quae caussanari instru
Vt autem, seudibri, Nid est, fortis seu Deus appellatio est communis ero Deo cum idolis, Diis Gentium sitari r obus veri Dei, quem Iudaei colebat, appellatio iomen proprium fuit, quo a Dijs Gentium distinguebatur. Quod nomen verbo, ri: id est, esse, factum proposita liter seruili x od, nominu proprio ruinitio characteristica: quod Deus solus exe&perpetuo sit vide Exod capit. r.
Icboua autem hoc loco simpliciter antecedens se videtur, pro relativo positum, ut sit sensus: Ego Iehoua se uabo eos per Iehouam: id est, per me ipsum, seu mea virtute' potentia opponitur enim hac simpliciter virtus, potentia,&auxilium diuinum praesidiis humanis. Et antecedens loco relativi ponere Hebraeis non est insolens, quae phrasis quoniam Latinis mira videri potest, pauca exempla de ea adducemus. Gen. ly. V. 2 .phlit Iehoua super Sodomam Gomo rbam ulphur ignem, Iehoua e coelis. i. Namuel. V. ri. Quia manifestaverat se Iehoua Samueli in bilo, in verbo elio uar id est, per verbum suum.
i. Reg8. v. s.Tum conuocauit Solomon seniores Israel ad
i. Reg. r. v. i. Venit Ieroboam Ieruso lymamri congregauis uniuersam domum Iuda, , treducere trepitum ad te roboam filium Salomonis: id est ad sese. Luc. R. v. 9. Herode scit in argueretur a Iohannes deo inmaaibus malis quae fecerat Herodes: id est, ipse. Iohan. . V. l. Vt autem cognouit dominus ti data diuis