장음표시 사용
51쪽
Iohannes Iesus: id est, ple scilicet Dominus. Et iῖ. v. t. Pilatus venit ad Iudaeos dicit Vultis dimittam vobis regem Iudaeorum id est vesti una. 2. Timoth. i. v. i8. Det tibi Dominus ut inueniat misericordiam apud Dominum in die illo apud Dominum: id est, apud sese. Phrasis igitur sic est Quanquam autem haec simple senatentia est, quam gignit Grammatica tamen etiam nomine Iehou et compreliendi hoc loco potest Messias, qui ierus Deus &Ecclesiae rex, defensor S propugnator, qui alias in promissionibus per se exprimitur, praesertim nomine Dauidis ut Esaiae 3 . v. 31. In historia de Ierus olyma diuinitus defensa contra Senacheribum regem, protegam ciuitatem hanc propter me, bc propter David seruum meum: propter David: id est, Dauidis filium Messiam seu Christit. Et in Lacap. 3. V. . dicitur Postea reuertentur fili Israel, requiret Iehouam Deum suum , Dauidem regem suu . Dauidem id est Dauidis filium Messiam. De .m ipsis: . id est, quem Iehouam illi pro Deo habent colunt adhuc publice, quo defensionem S liberationem expectant, contra quam lsraelitae faciunt. Et non. J Altera Antithesis, pro non autem: vide supra in voce prima huius versus. Arcu. In Hebraeo est in arcu ut inuehoua vide supra. Est autem hic amplificatio per enumeratione praesidiorum&instrumentorum belli corti, pro quibus versu quinto tantum arcum nominauit. Et in tribus primis vocibus singularis est pro plurali. Bellum autem pro instrumentis bellicis hic accipi videtur Metonymicωs.
52쪽
gi dixi Dem, vocato ami: ideu, non populus iam eius quoniam vos non estis populus mem es, ego non ero viner Deus.θ' Ertiae poenae comminatio est,ri ultimae atque perpetuae abdicationis abiectionis de nunciatio, sub nomine tertiae sobolis. Tres autem liberi nominantur ad poenarum certitudinem is agnitudinem significadam. Soboles autem utriusque sexus nominari videtur, ut significetur utrumque peccasse&puniendu esse Vocatur igitur hic filius Lomi id est, non populus meus, ex re ipsa quosgnificatur Deum Israelitas non pro suo populo, sed pro ethnicis Gentibus profanis habiturum, seque eos quasi filios degeneres contumaces prorsus abdicaturum,
Vester. In Hebraeo est vobis pro vester, more linguae cisubintelligendum est Deus. Et hic rursum paronomasia est,aut potius vocis eiusdem repetitio, in vocibus 'dixi iuvit,. Ablactandi verbum non opus esse videtur hic ad rem significatam accommodare: neque enim similia per omnia congruunt, aut in omnibus sunt cum reconferenda. Hactenus igitur per uxorem Hoseae meretricem populus dolo ura depictus est. per tres eius liberos, eorumque nomina poenae horrendae expressae sunt, nemph estni Israelitici everso astatio, iopuli captiuitas exiliuperpetuum. Similis autem fere figura est, infra cap. r.&apud Ezechielem cap. et . . is Vbi per uxorem Prophetae
Erit tamen numeri liorum prae I sicut arena ma-GF qu. nec mensurari nec numeraripotectos erit pro
53쪽
IAC MATTHI E PRAELECT. 37 estis licetur ipsis sili, Dei viventis.
Et congregabuntur sti Iuda orsit pael imul, seponent sibi caput unum, o ascendent de terra, quia magnus dies DareeL
Dicite fratribin ectris, populus meus, ct sororibtusearis misericordiam consequuta. HActenus accusatio populi in cenarum comminatio
fuit sequitur iam altera huius concionis pars,nempe consolatio qua pios Ideles & resipiscete coso latur, erigit S co firmat Propheta, S simul de vocatione genistium Nessia, eiusq, regno vaticinatur. Primum enim si litera sequimur, sensus est Etsi regnum Israel vastandum erat, populus in captiuitatem abducendus tamen futurum esse, ut si in exilio etiam poenitentiam agerent, rursum fauorem Dei sentiant, a Deo pro populo&filijs agnoscantur, ex captiuitate una cum Iudaeis liberentur: rursum in unum corpus regni cum Iuda coalescant: sicut olim, ante regnum scissum tempore Dauidis Salomonis unum regni corpus fuit. Quod enim haec nosimpliciter sed cum paenitentiae conditione accipi eda sint, si ad literam intelligantur, docet primum Moses ipse, qui De ut. 3o. V. i. diserte poenitentiae conditionem promissionibus addit. Cum haec omnia, inquit, tibi euenerint, ea animo expenderis inter Gentes ad quas expulerit te Dominus,& conuersus fueris ad Iehouam Deum tuum, Crc.Tum reducet Iehoua Deus tuus captiuitatem tuam,&miserebi, turtui,&congregabit te de cunctis populis, ad quos disperserit te Iehoua Deus tuus. Tum Hos eas ipse, qui cap. 1 . v. r. Revertere, inquit, Israel
54쪽
ad eliouam Deum tuum' quoniam corruisti per iniquitatem tuam, Crci Vbi manifesta est poenitentiae mentio. Postremo hoc ipsum euentus docet: lsraelitae enim ut supra dictum est, nunquam ab exilio ad regni instaurationem redierunt, nisi qui forte cum Iudaeis tempore Uri sese
coniunxerint,&in terram Iuda reuersistat unde apparer verba Prophetae cum conditione poenitentiae accipienda esse Qtioniam enim non egerunt paenitentiam, non etiam ex captiuitate liberati redierunt. Hic igitur sensus literati est.: Si egerint poenit etiam Israelitae captiui Mexules, rursum Deo curae erunt, multipli cabuntur, in patriam atque regnum re Uersentur.
Vt autem alii Prophet , ita uec Hoseas in consolationibus praecipue, non tantum ad bona corporalia corporalem liberation .populi Israelitici Iudaici ex Assyriari captiuitate Babylonica regnii politiae institutione respicit: Sed in primis ad Messiam Patribus4 populo Iudaico promissum, qui promissionum omnium etia de bonis corpo talibus populo isti promissis fundamentum est, rex atq- defensor Ecclesis, id quod Hebraei etiam saniores fatentur:&ad collectione Ecclesiae ex ludaeis Gentibus per Mesia sana futura. Cumq; h c, quae hoc loco,&aliquot deinceps c5cionibus Hos eas vaticinatur& Amosca. p. corporaliter implet in sint, praecipue de Messia, eiusq; regno, Gentium ad Ecclesiae societate vocatione agῆs pro testimonio citat. Affirmat igitur propheta repore Messiae numerilsraelitars: id est, fideliti, in Christum credentiu tatum futu
rum, quantus est numerus arenae: id est, maXimii, actum fu
turum ut multi etiam ex Israel e Messia una cum Gentibus agnoscant,&abeo edocti idolis abiectis, verum Sc vitium Deum colant, eius deinceps fili habeantur, actum simul Iuda lira et id est, Iudaeos Gentes sese viai capiti regi Christo subiecturos, ex captiuitate peccati, potestate tenebrarum liberati, una ad Ecclesiam ascendant,idq-
tempus longe felicissimum celeberrimum, quo tem
55쪽
pore&fideles ipsi, populus&amici Dei erunt,&Omnes
inter sese charitatis affectu fratres atq; sorores. Alij hqcreferunt ad exti emam Iudetorum conuersionem ad fidem,&liberationem, de qua Paulus Rom. I i. V. 2 .concionari videtur. Sed satius esse videtur de Messiae tempore cum eodem Paulo: caccipere. Atq; haec de sensu, nunc de verbis Grammatica. Eruta leti. J Hebraice est. Et erit. Et pro aduersaliua posita. Vide versu .ellenim hic Antithesis scut&illic. Vt arena maris. J Videtur Propheta respicere ad promissio neri factam Abrahae. Gen. is. v. s. ωrr. V. r. in qua haec Verba iunt Alpice stellas coeli, iumera arenam maris si potes, sic erit semen tuum. Qua collatione simpliciter magna&ingens multitudo significatur, ri. Samuel. 3. V. . apparet:&2. Samuel cap. tr. V. H. Et Ieremiae s. V. 8. diacitur viduae multiplicatae sunt Ieruso lynais magis quam rena maris qua figura etiam profani scriptores Vtuntur: ut Homerus lib. s. Iliad. v. 8s ubi Achilles: Non, inquit, si tantum auri Agamemno mihi dederit, quantum est arenae aut pulueris, filiam eius , orem ducerem.
Et Virgilius . Georgic. I varijs arborum speciebus loquens Sed ne psiti: in multae spiciis, nec nominaul laesint,
Ebi': mertis ines enim numero comprehendere refert: ni quiscire uelit Libyci vellit aestioris idem Discere,ou,n tibae zephyro tui benili arenis.
Quae non incusurari. In Hebraeo est, quae non mensurabititur, nec numerabitur Verba enim Hebraea futuri tempo. ris, faepe pro proprio inlinitiuo verbo os ponuntur, per eadem e X ponenda sunt. Vt i. Reg. 3. V. 3. Seruus tuus est in medio populi multi, qui nec supputabitur nec numerabitur id est, supputari aut numerari no potest. Et . Reg. . V. it. Nonne meliores sunt Amana .Par par fluuij 'ann 6nlauabo me in illis. Liuare me stero 'Et Ge. i 3. V. 6.h cinter.
pretatio expretis est,cu dici tui: Pona semen tu ut puluere
56쪽
terrae: quia si poterit quis numerare puluerem terrae, etiam semen tuum numerabitur: id est,numerari poterit. Et erit. Iid est, futurum est Filii Dei uiuentis. J Id est, fili mei, qui sum Deus vivens. Est enim mutatio personae: plus auteest filios Dei quam populum. Est autem appellatio pro reis ipsa, Vt supra. Et congregabuntur. J Scilicet in unum regni corpus Fili Iuda filijsrael. id est udaei Gentes typice Ponent ibi caput unium. id est ducem seu regem, Vel Messiam, quem Paulus caput Ecclesiae appellat. ad Ephe. i. v. 22.&alibi Per caput autem unuim, regni corpus vel Ecclesia significatur, ut vel in unum regni corpus, vel in unam Ecclesiam coalescant. Et ascendent. J Scilicet eruso lymam, quod ea in montibus sita esset, vel ascendent ad Ecclesiam. Exterra.JScilicet, vel captiuitatis, vel ex regno Diaboli. Quia magnus dies.JId est, celebris illustris: scilicet erit, qui contra ante obscurus &tristis fuit dies enim non sollim pro calamitate, sed etiam pro rerum secundarum tempore & laetitia accipitur , t
lietreeta Id est, populus ante dispersi. In voce enim I trees noua hic esse videtur significatio priori opposita. Supra enim v. .Izrehel dissipatos, & quasi disseminatos a
Deo,significare videbatur: nuc vero seminatos in terra sua: VI cap. r. v. ridicitur: Seminabo eam mihi in terra.Et Amos'. V. i .Plantabo, inquit, eos super terram suam.
Dicite. J Apostrophe est ad liberatos ex captiuitate,&ad credentes, qua signi Catur futurum est e, ut illi Deo maxime curae sint: id enim noua nomina populus meus dilecta significant: ipsi inter sese concordiari charitate deuincti fratres Torores sint omnes. Populus m .J Id est, populus Dei opponitur autem hoc nouum nomen superiori nomini fili prophetici lovini: id est, non populus meus. Dilecta.J opponitur hoc nouum nomen nomini filiae
propheticae LMochamab id est , non dilecta Atque hic
57쪽
rursum apparet nomina liberorum propheticorum magis ad populuipsum, quam ad liberos Prophetet pertinere:&quod de liberis eius dicitur magis typum riguram esse, quam rem gestam hic enim nomina noua, quae prioribus opponuntur,&gratiam significant, non imponuntur nouis liberis prophetae, sed tantum populo ipsi, nec priorum liberorum nomina mutari dicuntur, sed populi tantum. Nam si res gesta fuisset, non minus liberi noui, qui gratiam significarent, & nomina gratiae praeferrent, procreandi fuisse videntur, quam qui iram Dei poenam significarent,ri nomina irae: poenae gestarent aut saltem priorum liberorum nomina fuisset immutanda.
VER svs PRIMUS.I Digare cum matre vectra, litigat quoniam ipsa
non est uxor mea, V ego non sum vir eius, ut aufera cortatione una aciesva,or adulteria sua e medio uberu uorum. L TAE R A concio est, priore paul,& susior, &apertior, prioris quasi expositio, quaevi ipsa ex parte allegorica est, Propheta enim maritus
Deum, uxor prophetae populum seu regnum refert liberi Prophetae& uxoris singulos in populo®no denotant. Et hic rursum, primum accusatio est adulterii spiritualis: id est,idololatriae regni Israelitici:&simul grauis poenarum de nunciatio. Propheta enim primu de uxoris suae adulterio conqueritur, eiq; poenam repudii minatu id est, Deus de populi sui Idololatria conqueritur, eiq; poenas exiiij vastitatis comminaturi Primus autem hic versus admonitionem continet figuis raram, postrophe ex ultimo versu praecedentis concionia repet
58쪽
repetita qua Propheta quasi liberos suos: id est, pios & Ddeles compellat,&monet atq; iubet ut illi matrem adulteram id est, synagogam impiam idololatricam obiurge &cum ea expostulent. Et additur finis obiurgationis, nem pere lapiscentia matris, ut desinant fornicari, adola colere. Finis enim reprehensionis omnis afflictionis est poe
Simplex oratio esset prophetae quidem de uxore conquerentis v Xor mea adultera est, quare admonenda est, ut resipiscat antequam eam repudiem Dei autem depopulo conqueretis: Populus meus, populus idololatra est, quare admone dus est, ut resipiscar, antequaeum prorsus abi ci Litigate, litigate. Repetitio ad rem exaggeradam: q. d. gra
uiter cum ea expostulate. Cum matre. Lyranus de Ierusolyma exponit, sed perperam nam tante diximus, Propheta Samariae, nona erus in lymae concio natur: ideo autem liberi cum matre expostulare rubentur, quis deorum magnoperὸ interesset, ut mater non esse se gereret, maternum enim dedecus in liberos redundare solet.
cuia ipsa non uxor mea. Jud est, quδd non seruat mihi fidem
coniugi , non sepro Xore mea gerat,nec me pro marito habeat atque agnoscat, sed aliis sese turpiter prostituat. Vt austrat. In Hebraeo est, Et quod hic vel per finalem ut, Vel per illativam particulam Moseu igitur, vertenda est. ficue uberibus. J Alludit hac loquutione ad mores&consuetudinem meretricum, quae caput&pectus inprimis ornare solent, tamatores alliciant, atque detinean: &ianis ipsis corporis partibus, nempho culis uberibus precipua impudicitiae signa, quibus sese produnt.&viris insinuant, apparent Simplex oratio fuisset, ut desina tandem
'et dedi ruber m uor . J Ad vel bu est, de inter ubera. Duae ἡ 'nis in Q Qt ebraeo iungulitur, quod Latin ἔςxprimi non potest: Sed aut altera Praepositio omitte da est, Vt sic
59쪽
ut sic dicamus, auferat de uberibi suis. Aut in nomen mutanda est, ut hic factum est. Ubera autem non tantum Ornant meretrices, sed voluptatis materiam faciunt. Mores autem meretrice os multis verbis depingit Ezechiel ca. ιο.
fores expoliem eam, denudem, O statuam eam secundum diem natiuitati uae,ponamst eam quasi desertum, seponam eam quasi terra ccitatis,
enecem ea iti. Comminatio poenae est per collationem Nisi resipuerit populus, agam cum eo, sicut maritus cum uxore adultera agere solet. Vt enim ille adulteram domo eiectam ignominiae caussa ornamentis matronalibus spoliatri denudat Ita ego, inquit Iehoua, per hostes Assyrios populum Israeliticum omnibus regni mei pub ornamentis atque praesidi j spoliabo. Et hic nuditatis amplificatio est, cum micitis: statum eam secundum dicinnatiuitatis suae: Id est, tam nudam reddam, quo eo tempore, quo nata est vide E
Posterior pars versus idem repetit, sed proprijs fere verbis, quae pars prioris partis quasi interpretatio est, qua affirmat Deus se regnum in solitudinem vastitatem redacturum es e. Atque hic dum diei natalis desertimentionem facit Propheta, alludere etiam videtur ad statum populi Israelitici, recens e aegypto, ductui auspiciis Mosis libearati atque egressi,& in deserto in summa rerum inopia oberrantis, saepe grauissime periclitantis. Atq; ita hac aulusione superbiam populi originis,&pristina tenuitatis
Expoliem eum c dentidem J Hebraice est , ne expoliem e nudam. Saepe enim verbum Vnum pro duobus ponitur breuitatis caussa, apud Hebraeos,Vt Psal. 7.V. 6. Et conculcet in terram vitam meam: pro prosternat in terram conculcet.
60쪽
quam fuit die suo naias . Vβ,ram nudam redda, Vς isti su ,st:Reddam terram Israeliticam olim cum in deserto oberraret Graeci hie legunt in
deserto, quin pro legisse videntur.
tertum Est enim eiusdem sententiae repetitio. Et enec eam PQRursum urate loquitur, ad uxorem adulteram respiciens. De siti autem addit, quod ante dixerit terram siccitatis, quod in deserto olim populus sim Inopia aquarum grauiter laborarit. Sitis lut in intelli i
Amos Hoseae collega nominat, dum utramq; coniustitcap. 8. H. Mutam inquir)famem in terram non fame a nis, neque sitim aquae, sed audiendi verba Iehouae. V
Ei orum e non miserebor: quoniam suffirmemnonum ipsi. AMplificatio poenae: quis 'fili cum matre domo eiicie- di sint: pergit enim in allegoria ad quam in fine pro- .aia. V ς 'Jx 'ς Π Rri o&adultera. Estq; allusio ad maritum qui adulteram una cum liberis adulterinis domo expellit, qu magna est poenae seueritas enim
mat Deus se liberorum rationem non habiturum sed eos