장음표시 사용
141쪽
ducere, & civitatem ampliare et)Studia gentis non erant initio subtilia, nec multum curabant philosophorum speculationes
quentiae masculae, arti imperandi, seu politi eae, iurisprudentiae, di scientiae rei militaris operam dabant. Imo ipsa eloquentia, politica & iurisprudentia, non aliter tanquam instrumentis, ad res magnas gerenda S, ad imperandum, extraneosque & cives ' o. subiugandos utebantur. 3) Ipsae ceremoniae Deorum-
's. Rusticationi quoque sive agriculturae ct rei pecuariae aliquatenus Romani veteres . Peram navabant vid. 97s. scHVRTEFLEiSCHII quae LEIssERI suri Geor . praemissa est. Repetendi hic sunt versiculi ex via Gicio su prie. I. Vr not. r. ln fin. adducti, quod populus Romanus alios imperio regere sere unice curae cordique habuerit. Spectat huc etiam me. ditatio Abbatis FLBustra dia chois des eludes p. v. ubi ita: eam ut eurr
e Graecis scilicet Dissient servis D profession de philo hie a des pιtiis
iliodum mihiIaptius exegitari posse σe. '
142쪽
eorum 8. numerus, huiuSque augmentum '9. nec non religionum sectarumque diversiarum tolerantia, ' io. eadem
ratione Ordinabantur, ut imperii amplificationi inservirent.4 Accedebant, ex quo res suas semel super vicinorum sortem
eveXerant, . aliarum gentium ad RomanΟS confluxus & veneratio. Quotiescunque enim ue) aliqua civitas ab alia sibi aegre fieri putabat, ad Romanos non solum ad consultandum, tam quam ad oraculum quoddam, sed ad sententiam, huiusque
T. Conser. PupEND. in introd. ad hisor. d. L nbi totum schema saerificiorum auspiciorum, auguriorum, potissimum ad res magnas gerendas, vel a plebe exigendas, item ad bella plebi persuadenda, a callidis sacer. . dotibus patriciorum, qui senatus collegium occupaverant, agnatis, usurpata fuisse notat. Post deos Iliacos ab initio constitutos, ordinataque a reuma sacra, plures deinde alii coli coeperunt AvGusTIN.. L. III. e. XII da civitat. De ita: sub hoc tot Deorum praesidio, quos num/rarε, quis potν sty indigι-nas , alienuenas, caelites, rerrefres. infernos , marinos , fontano1, fluviales σ ut Varro dicit,.eerios atque Incretor . 9. Deorum numerus S publica auctoritas a Senatus decreto dependebant vide comment. Dni Κressit ad evpEND. da habitu relisionis p. ab 3. Legibus XII. tabularum cautum erat, separatim, nemε habessit Deos. neque
novos ne advenas, nisi publice adscitos, privatim colunto. Constructa a patribus delubra habento Cie. VI. de legis. Vnde Romani aedilibus bello. Hiero id negotii dedorunt . vi animadverterent, nι qui ni Romanι
Dii, ne quo nis patris mora colerentur Liv. L. IV.' Me me enas' consuluit apud Dion. u XXV. ut numen incre maiorum colerent. quam
impie vero saepius senatus ex Helerati mis hominibus sibi σ populo Boos elegerit, satis demonstrat hisor a. Drusilla quae infami incesu eum
fratre Caluuia δε pollu/rat, diis nihilominus associabatur. . tinouae . notissimus Hadrriani cinaedus vivente isthoe imperatore G per duos euia post eius fata divino eultu etimulabatur. Vt taceam insignem illam sororum bigam Faustinam matrem filiam, quarem turpi ma σ δε- .laeis a vita, nihilominus aptid populum Roman. Religiosam adorat
onem meruit. Adde AVGvN. L. III. e. ra. δε C. D. io. Inter augmenta populi Romani Lim. p. I77. conscientiae atque religionum libertatem refert, addkque ex Dionysio: quodIexcenta pens na-
timor in urbem consuri ent, quibus singidis sacra, ritin quo patrii asseur.
143쪽
latae executionen, impetrandam, tanqualla ad . coinnuliae pom
pulorum tribunal ibatur Neque si) gratis se coli, aut frustra auxilium suu ni implorari, Romani patiebantur, sed clientelam professos, prompta atque late accipiebant, tam cgregia scilicet, communem gentium libertatem, per communia e rundem arma, Vel valde minuetidi, vel plane supprimendi , occat ne impetrata . . Vt proinde non iniicetum sit illorum iudicium, qui Romanos aliquatenus quidem eallida sua industria crevisse , in signiora tamen augmenta. aliarum genti Umstoliditate, rebus illorum accessisse, eXistimant. .. β: VI. Plane ipsi reges, Spnatus Romani demisse selutandi causa, Romam ' I. pergebant, se & QOS, Senatui commendabanc, illique suas, de aliorum iniuriis querelaS exponebant eiusque responsa reverenter accipiebant. Si ipsit reges Romam non accedebant, legati illorum, ibi confluebant, gentiumque
. i. Huius loci est Athubelis regni Numidiae heredis Romam susceptum iter. commissaque Senatus an, trio cum Jugurtha dc regito contentio: Midipsa inquit. pater meus, titi 'gni Numidiae tantummodo Pao vis RATioNlΜ eκ imaret mcam, IMPERivΜ PENES vos esse ροα item: per maiestatem populi Romani βbvenire mihi miseror ite obviam iNivaim e . nolito pati regnum Numidiae, quod vorum est , perscelus ta fanguinem familiae nostrae tabefiere vid. 3ALLvST. p. aal. de heli. Julurthin. Adde orationem regis Eumenis contra Antiochum habitam Lib. XXXVI. e. sh apud civiuM Do inquit patres eo cristi, quoniam dicere utique volentibus vobir νARENDvΜ EST &c. item cum aluera vice Romae esse testuom
veniendi sibi fuisse dicit. praetis eupiritatem visendi' deos hominesque,
quorum bene Pio in ea fortuna esset, supra quam n optave quidem auderet, e. X . L-XLII. ibid. Sed superat longe regum in Romanos reia verentiam, sequens exemplum. prusias Bithyniae rex Romam se pra- sectum faletus in Senatu: Deos, qui Romam incelarem, iratumque populum Romanum Disuatume et g rsitulorum, quod Persea lentiumque
νeFr picissent. Votum sibi imore Romae in Capitolio decem maiores hostiur EF Praeneste unam fortunae, pro victoria populi Romani. Deinderesi utibnon agrisHi ab Ast tiocho capti, postremum sidum sma:ui com- mendiat LIV. 1. XLt II ubi Zx rOLYAso reforte. Prusiam Romam cum venisset, incuriam. se subnusisse ex casCVLO LiMEN CvRI T contigisse re
144쪽
eamarum cognitionem 'et . a Senatu eXpectabant. Senatus regnorum successiinaes Ordinabat '3. pupillorum regiorum tu- . telas suscipiebat. 'Α. Causas regum ad se pertinere existiruabat, ius, regium nomen, bene de se meritis conserendi, sibi quasi soli reservabat. Licet Senatores ipsi non adeo in pretio haberent honores regios, regisque appellationem ' 6. Inao paucos reges in cultioribus orbis partibus, sui iuris relinquerent, plerΟSque decretoria auctoritate imperata facere iuberent. Vnde ob tantum splendorem , tot Romae elogia
2. Hoz probare, esset operam inaniter perdere. Una vice Livius L XL. e. n. introductas in senatum legationes commemorat Eumenis, Aria. rathis Cappadocis ct Pharnacis Pontici, deinde Lacedaemoniorum, ΛΜ chaeorum ct c.
3. Populus Romanus regum hereditates ipse aliquando adiit v. e. Bithyniae . 'regnum e Nicomedis, Lybiae partem ex Appionis, Kgyptum ex Ale-. xandrini r is testamento, crevit vir GROT. L. I. c. I. I. a. n. s. K Sue cessionis ab intestato ordinatae species Occurrit apud SA .LVST .p. sal. c. s.
de bell. Iugurt. vicit tamen inquit, in Senatu pars illa, quae sero pro riιιm aut gratiam anteferebat. Decretam M. uti decem leeati reenum, quod Mi ipsa obtinuerat, inter Iugurtham et Arherbalem dividerent. h. Ptolamaei regis filii Epiphanis tutelam Romani susceperunt, legatioque in hanc rem ipsis missa grata erat, quia belli causam adversiis Philippum quaerebant IusTlN. L. XXX. e. 3. Ulterius res illustrari potest. e responso Bithyniae regi Prusiae filium commendanti a Senatu dato: Senatum Ro-m num facile Nicomedis filii Prusiae) eommendarionem aecipere quanta cura 'regum amicorum liberos rueatur populus Romanus , documento Ptolemaeum AEgypti regem esse LIV. Lib. XLIV. 's. Verminae Syphacis regis Numidariam Iegati a Senatu petebant, ut: Ver mina P Ex amicus. et socius appellaretur. Responsiuin tulerunt: REGII nominis honorem pro magnis crea Ie regum meritis dare populum Romanum consiueviri, pacem prius Vermina Perendam a Romanis, quam ut REx appellitur. . 6. Reges barbaris dandos esse credebatur, quibus dominia et reevm -- peii a pro legibus essent vid. LIV. Vnde svLLA cum cir iniust multitudo, . regem ingenti consensu appellarent, flentio per praeconem sectoe
- dicebat: sibi maximum nomιn imperatoris esse quo se milites Fui appellassem e REGium alibi magnum Roma intolerandum esse L. XXVII. e.
145쪽
enata. Dicebatur enim: URBS REGUM 'T. REGINA . ET DOMINA ORBIS, 8. QUAE TERRARUM DEA GENTIUMQUE CONSISTIT, CUI
ad scopum nostrum pertinent, quod P. R. appelletur: GENTIUM ARBITER, '9. QUOD POPULI ROMANI SIT PROHIBERE' INIURIAM, NEQUE PATI CUIUSQUAM REGNUM PER SCELUS IO. CRESCERE.QVOD ROMANI SlNT ILLA GENS, QUAE SvA IMPENSA, SUO LABDRΚ '
diset, Vrbem regum respondebat. . 'Reliqua elogia tere apud ciCERONEM habentur, adde MERvLAR Cosmograph. P. II. L. 2. R LIPs. c. l. d. tr. Laudavit Romanos ipse Alexander magnus L. VII. de expedit. Alexandri p. 47 . apud ARRIAΜ. 9. FLORus L. III. e. XVIII. quid hac clade trυbus: quum REGvM ET GEMTIVM ARBITER Populus Romanus j um s reZere non posset. Io. Excerpta haec laus est ex oratione Micipsae p. ι4. apud stiLusT. Mil. Catilin.
ii Insignig hic loeus est, ex LlV. L. XXXII. e. s. Scitieet Romani dissi- pata, qualicunque Philippi Macedonis nova Monarchia, Graecisque libertati pristinae restitutis, non tantum praesenti laetitia. sed per multos dies intEt Graeeos cogitationibus & sermonibus hola encomio celabrabatitur. Ebse aliquam in terris lentem, quae sua impensa. μο laboro et periculo bella gerat, pro libertate aliorum . nec hoe finitimis aut Pro-
Iinquae vicinitatis hominibus, aut terris continenti iunctis praestet: maria traiiciat: ne quod toto orbo terrarem iniussum imperium sit, et u-hiquo Ius, FAS, LEx potentissimasit. Una voce praestonis liberatas omner Graeciae, atque Uae urbet, hoc θι cmcipere auda is animi suis: adessectum adducero, virtutis fortuna ingentis. Haec sane particula. antiquitatis, mihi semper tanto lanctior, atque religiosior habebitur, quo inagis concinnum re perspicuuin ΜΑGNl REGII NOSTRI GEORGlI , popu. lique inelyti BRITTONum, rerum gestaruiu, compendium, si callidum. 'di malevolum ROinanorum animum, quo Graecis hanc, de qua Lirius
. loquitur libertatem dedit, excipioin pia devotaque animi reverentia, iuisa mihi deprehendere 'ibus sum. -
146쪽
proinde de legali aequilibriique arbitrio, a Romanis quondam
usui pato plane dubitandum non sit: Imo plura exercuerunt quam merum arbitrium. Nec quaecUnque etiam ipsis tribuantur laudes, circa solam aequitat in , sbiumque aequilibrium substiterunt, sed circa universale imperium atque dominatio nem univerialem fere occupati fuerunt, Ut mOX videbimus. . . VII. Scilicet uti imperii vastitatem , rerum gestarum amplitudinem, bellorum Victorias, arduarumque expeditionum felici Timos eVentus; populo Romano facile concedimus: ita vicissim plura quoque sunt, . quae multUm de gloria, bonaque gentis .huius celebratissisnae , fama detrahunt, vitiaquo& in hac urbe donec homines ibi fuerunt, fuisse abunde persuadent. De Vanitate Romanorum circa religionem, abusuque divini cultus iam dictum. De vitiis voluptatis quidpe, quae non adeo aperram atque evidentem vicinis causam querendi dederunt, asere supersedemus. Tantum quaedam de illis affo-
lique & aequilibrii arbitrii pugna intercedit, commemorabimus. Initio Romani iustas belli causas, non exspectabant, sedae unde
- 1. Possunt omnia huius j iisdem sere testibus probari, quos antea pro Romanorum laude offerenda , produximus. Antiquitus populum fuisse pulchrum, pium sanctum, sed omnia post bellum Numantinum mutata dicit Pi osvs L r. c. XXI. de C. D. Romani deleta inquit Carthagine. depulso terrore, tantiς malis corrupti sint, perdita vita integritat . libido dominandi meracior facta, Nec aliter vELLEI L. II. pr. Remoto Carthaginis metu sublataque imperii aemula, non gradu, sed praecipiti cursu a virtute descitum, ad vitia transcursum. idem tenet sAL. . LusFivs p. 40. seqv. de Mil. Catil. Vbi ait, labore, atque iustitia resepublica crevit. regesque magni bello domiti, nationes fere Abactae. Carthago ab sirpe aemula interiit; cundia maria, terraeque patebant, ' fortuna saevire ac miscere omesa coepit, igitur priviis pecunia, dein imperii cupido crevit, ea quas materies omnium malorum fuerunt. Avaritia fidem, probuatem, ceterasque binas artes siubvertit, pro his superbiam, erudelitatem, deo3 nglig/re. omnia venalia habere edocuit:
ambitio multos mortati s salsos heri subegit.
147쪽
bertatis, vel consilii, quasi hoc, vel illud, cuidam genti cxpediret, aliis '3. imponebant, sibique subiicere eosdem tentabant. 3) Societates, ut socium, Vel per socium, vel certe alios societatum suarum praetextu perderent, inire solebant M. )Non iniurias a regibus aliis illatas, sed vires ac maiestatem . regum persequebantur. 5. Aliis bella inferre, non quia necessarium sed quia ipsorum ' 6. intererat consueverant. 6 Libertatem aliorum serre non poterant ' 7. in omnes dominari
festientes. Paucis T) pacis bellique vocabulis, Ut nummis uteantur, non ad id, quod iustum, 8. sed quod expediebat,
. Unde a. E pluribus in testi inonium prodeat IVsΤIN. L. XXXIV. c. I. quaerentibus,
dicit, igitur Romanis causas belli contra Achaeos, qui ipsos minime offenderant tempestive fortuna querelas Spartanorum obιulit, quorumaeror Achai propter mutuum odium populabantur. Spartanis responsum datur: leeator se ad inspicienda si diis placet) rei Iociorum s ad iniuriam demendam in Graeciam missuros, sed legiatis arcana mandataeallide Eabantur vid. ibid. seqv. Sic ibid. apud IusTIN. refertur, quod singulis rebus publicis Achaeorum
.suas leges re suam libertatem restituere voluerint. Ast quare 7 ExpEDORE
omnibus dicunt Romani. Quid ad haec Justinus 3 ideo factuna potiuqeontendit, quo facilius deindι Anguli ad obsequia cogerentur.
4. De his vid. silpr. c. I. g. 6.
s. Est haec non iniusta Mithridatis de Romanis cantilena, quam ex per entia magi stra didicit, cecinitque, conser. GROT. L. II. c. n. 9 M. de I. B. GP. 6. Ciceronis ad sui seculi mores respicientis effatum est: quod per magni interest, necessarium putatur. 7. vivide hoe depinxit Pontius Telesinns Samnitium Dux apud vEILEI. p. Is eruendam delendamquι csse RDΜΑΜ, dicit, alias numquana defv-ruros raptores libertatis, lupos, ni Sylva in quam refugera flent excisa Ceterum hoc testimonium, dubia aliquatenus reddit virtutum
Romanorum tempora, quasi ad Carthaginem uSque exterminatam :n- tegrae perstitissent. Et ita est, plerumque laudamus veteres iv nos ris uti. mur annis. Interim vitia auctis Rcmanorum rebus, aucta pluraque enata esse, non negandum, re ad oculum ostendit PLO Rus L. III. e. XII.
8. Est haec rLvTARCHI de principibus vetus querela, quae Optime ad Romanos, quadrat. Meretur celara conserri oratio Mithridatis apud iv.
148쪽
unde sere nemo erat vicinorum regum, quem revera syi iuris esse patiebantur. VIII. Sed successu temporis Romani & imperii maiestatem & arbitrium gentium variis ex causis iterum amiserunt. Tyrannide, ipsa sui status ratione, quod Roma tota militaris esset militesque teste Aci ro intelligerent, non solum Romae fieri posse imperatorem, fidis imperatoriae tran Statione, copiarum ex occidente pbduchi, plus vice simplici periculi e positi, concussi, quassatique sunt. Accesserunt tot gentium bellicosarum, Gothorum , Vandalorum , Herulorum, Burgundionum, Francorum, SaXonum Hunnorumque motUS&mi-' grationeS, Guae omnes praedae assuetae spoliorum spe excitatae, aut cliam ipsi amplitudine fama: vvnis, iniuriisque a Romanis tot Gentibus illatis evocatae, & lacςssitae, provincias Romanas diripuerunt, vastarunt atque depeculati sunt. Exitium accesse
veravit Theodosii M. fatalis divisio. Sic Franci enim paulo post sub Honorio iterata vice in Galliam irruerunt, ibique A. AIa. sibi sedes postularunt, & ab invitis extorserunt. Sub Aetio quidem, anno 443. victi, sed non debellati, campo cesserunt,
non autem provinciis. Deinde propter auxilia contra Attilam praestita, plane ab ipsis Romanis impetrarunt, ut illorum cor sensu, novo regno condito, res suas in Galliis Anno 432. firmarent. Pugnatum exinde cum Avito, sed ultimo Romanorum duce Sigonio AEgidio mortuo Fallia plane antiquum imperium Anno 482. exculsu. Hispaniam aggressi sunt Suevi, Alani . cessit ultimω Anno Ao8. Vandalorum armis. Anglia a Pictis, sive Scotis exercita, auxilia Romanorum sollicitat, sed ' Romani illa praestare non valentes, Anno 447. iuri suo in Insulam sponte renunciant, Brittonesque sui iuris fieri patiuntur. Italia a variis invasoribus premitur, tentatur, urbem eXp gnat Alaricus Gothorum rex Anno 4IO. Deinde eandem Vandali inundant, sequitur secunda Romae invasio & occupatio, T et eam
runt lupa uberibus altos: sic omnem illam populam luporum animos imsvis iussanguinis , atquι προ erit divitiarumque avido ι ieiunos habere.
149쪽
eam cosidente Genserico Anno 43τ. Tandem denuo devicta gente, urbeque capta ab Odoacro Herulorum rege, Ausu- stulus throno movetur, imperioque toti ultima fata accersuntur. Anno 476. '
c A P. VI. DE FATIS ARBITRII POST ROMANOS.
svM MARIA. f. l. Da fatis arbitrii sub Gothis, Vandalis Herulis. g. II. De iis , quae sub Hunnis N Slavis hue Jellant.
. III. De arbitrio Francorunt. lv. De Saxonum vetere arbitrio. f. V. Da μοι norum Monarchia tcntatoque arbiιrio.
Ρost inspectum Romani imperii exitum intra Germaniam,
vicinaque regna nos continebimus , -circa speculationem reliquorum arbitrii nostri fatorum. Variae gentes, deinde caput extulerunt GOTHI, VANDALI, HERVLI, SAXONES. Gothorum utrumque tam Italicum, quam Hispanicum imperium Iatissime patuit ' I. Theudericni praecipue.Ostrogothorum regis tempore, qui Italiae regnum suo, Hispanicum Amalarichi nepotis tutorio nomine moderabatur. Verum v tri usque gentis brevis honos, ' a. Vel potius ostentatio fuit, atque eadem Deilitate, qua regna ad se non pertinentia, occuparunt, ii S- . dem' Conser de his scATEN. H. V. p. av. an. 2so. VI. HVBER. P. IS. SIGON. de eccid. imper. p. 211 as. 328 Et de causis interitus politicis i vppEND. in introduct. d. Lillud notabile, quod primum excidium sub Alarico, Av-GusTiNo occasionem dedit praeclarum do civit. Dιi opus scribendi si-GON. p. a r d. i. Gothorum elogia conduxit GROT. in sin proleeom. ad siripi. Vanda Langob. illud eximium est, quod IoRNANDEs de Theoderico refert: non fuit, inquit, in parte occidua gens, qua Theodorico, dum viUeret , aut amicitia, auι subiectione non deserviret. adde HERT. in opincul.
' a. Ita disertes CATEN. P. UL Histor. Nesiphal. Gothorum, Herulorum T c. bravis imperiorum preiotar fuit.
150쪽
dem vicissim excussa sunt, ut proinde gentium arbitrium vid rint quidem, tentaverintque '3. mox tamen iterum amis rint. Theudericus enim sive Theodericus, Odoacro in Italia, ad quem debellandum a Zenone Graecorum Imperatore advo- 'catus erat devicto, Anno CCCCXCIII. novum regnum condi
dit, quod Opientissime deinde ordinavit, atque rexit , sed Anno DLI. Narses notissimus Iustiniani belli dux, Totilam & paulo post Teiam ultimum Gothorum regem insigni praelio prostra
tum, occidit, regnoque Ostrogothorum exitium attulit. Nec melius fatum Vesogothi in Gallia experti, rege .enim eorum Alarico Anno CCCCXCVI. in acie cum Clodoveo commissa occumbente sedes regni Tholosa Francis cessit. Diutius res. Vesogothorum in Hispania perstiterunt, ubi demum Anno DCCXX. Rodericus, a Mauris profligatus regnoqUe eXutus est. Crudelius cum Herulis '4. actum, qui rege suo Sindvaldo iussu Narsetis e trabe suspenso Anno DXXXIV. Italia exulare iussi si int. Longobardicum regni excidium notius est,
De arbitrio a Theodorico non tantum testatur, locus e IORNANDE ad- duebis, sed quoque epistola Theodorici, qua Clodovaeo victoriam ab Alemannis reportatam gratulatur, utque bellum moderate peragat hortatur p. apud CASSIODop. Idem evincitur ex literis ad Alaricum Visigothum P. M d. ι nec non ex epistolae ad Gundibaldum, Burgundiaec regem data. Nam exigit in utriusque, laudatus Ostrogothorum rex Theodoricus, ut cum Francorum Rege res amice componantur, aliasse cum coniuratis dotrectanti, eximias gentas obiecturum esse. Omnium tamen disertissime p. s. ra. d. in epistola ad Herulorum, Guarnormn, ct Thoringorum reges, cum eodem Clodovaeo eonciliandos, perscripta, . de arbitrio legali agitur . ubi conceptis verbis Francorum regi, Gothicus noster minatur: quod omnium sociorum incurskm passurus Ist, FARBITR ivra pacis spernere Pergat. Neque vero minis vires deerant, . indice historia. - 4. Herulorum regem in arbitrii secietatem eontra Franeum essi citer ex-- ercendi, assumsit Theodoricus in epist. praeced. not. indicata. s. In compendium haec redegimus ex scΗΛTENIO, HERTIO, GRO