장음표시 사용
121쪽
derando quaestus amore mox tertium moderamen, quasi eve
MENTO. Nam sin secus fit, ab eius acceptatione & tutamine arcentur, Vel honoris sui, vel opum suarum iusti custodes. Quod, quantacum ipsius arbitrii remora coniunctum sit, vel parum herum humanarum intelligens aestimator. nullo negotis videt. xβ. IV. Deinde arbitrium legale bellicum, si ipsum arbitrum eiusque civitatem spectes, nec molestia, nec periculo, si alios, quibus vi arbitrii intercedentis, vel provinciae pωrtione, vel insigni aliquo iure, aut commodo carendum est, nec acerbitatis, nec citaritiae specie vacat, imo insuper aliquando, ili pacatis belloque non implicitis, arbitrum suspectum reddit: uti cuilibet rem apud animum serio expendenti facile constat. Nam arbiter, qui arma capessit, utramque non raro dissidentium partem coesi a civitatem suam excitat, vel certe a si non utriusque, minimum Unius partis amicitiam, quondam civium suorum commodis utilem offendit animumque a se alienat 3 ΙΕrarium per bellum, arbitrii nomine ferendum exhauritur, ut pro tolerandis maximis belli sumtius ad tributa extraordinaria, non sine maximo civium incommodo. atque inligni molestia, redeundum sit Praecipue, 11 arbitrium ex voto succedit, dissidentesque ad laudum acceptandum pra senti vi adiguntur , reliqui civitatum pacatarum rectores attoniti, novaque rerum mutatione quasi perculsi1 adstant, invident , R icantur, indignantur , tandem aliuuando plane irascuntur. Vnde quartum temperamentum
exsurgit: ARBITRIO LEGALI, NON NISI OMNIBUS. MITIORIBUS REMEDiix ANTEA FRUSTRA UENTATIS, VIS ET ARMA SUPER ADDAM
δvg. Sic enim I) amici non habent iusti odii causam, nec a
122쪽
... N et I . . . . quorundam animis sorte alienatis, de alio ni favore despe- . randum , nec 3 inultis expensis, adeoque nec subditorum querelae de tributis, aliter, quam ex necessitate, nemini culpabili, locus est, nee 4) cives superfluo Onete gravantur, sed ex debito, ad propellenda sutura pericula, censum conserunt.
3) Si principes in pacato solo dominantes, quod geritur, ex
necessitate: & ideo, quia pertinaciter concertantes, leniori modo ad Laniora consilia revocari noluerunt, geri vident, pr babile est, quod iusto suspicionis, atque iracundiae arsumento deficiente, nihil amplius mali, cum tanta moderatione adis , ministrato arbitrio, ominaturi, nec ad quemlibet I actum apparentem, animum vana rerum futurarUm anxietate commΟ- .
turi sint. Interim & hoc temperamentum, non tantum ad prudentiae monita, sed ad iustitiae plane praecepta reserimus, quae exigit, ut bellum non suseipiatur, ubi citra propriorum alienorumque civium internecionem atque expilationem , quae utique omni modo declinandae 3 exortae inter gentes simultates, de rixae componi possunt. f. V. Opus insuper est, ne suturus arbiter malum malo curet, veterem belli semitem restinguat, sed simul in eius locum novam materiam, quae facile ignem concipit, reponat. Quod potissimum hac ratione accidit, si I) arbiter praesentium potentiorum nimias facultates non moderate circumcidit, sed plane quasi caedit de suffocat, ut vicinas harpyias, facile cupido subeat, reliquas etiam lacinias, dein noVa Occasione affulgente,
suscepto bello, depraedandi, capiendique a Si spolia validio-4ibus detracta, non prudenter dispensat, sed uni vel alteri symmachorum, partem iusto largiorem in praedam concedit, adeoque in sua aequilibrii bilance, id quidem, quod antea libram ex una parte inclinabat, auserat, non tamen eo trans
ferat . quo aequilibrii rationes suadebant, verum in lancem iam proprio pondere satis graVem, & eam, quae .equalitatem, per arbitrium legale reducendam, facile deinde, ita, ut denuo noviter aucta potentia praeponderet, turbatura est. Quod profecto arbitrium, curatio salutis publicae, securitatisque gentium vςra medicina, dici nequit, sed ad magorum praestigia- torum-
123쪽
torumque artes pertinet, quibus, ut vulgo ferunt, amuletis, susurris, atque gesticulationibus suis, sebres ab uno homine in alium transplantare solemne est. Posses etiam sima plicius rem esserre: quod scilicet hoc non sit genuinum aequilibrium constituere, recteque arbitrari, sed cum publicae quietis incommodo, ineptam versuram facere. Igitur ut eiusmodi nat-vus ab arbitro evitetur, Observandum ipsi est quintum tem
peramentUm: IN ARBITRII LEGALlS EXERClTIO, OPERAM DATO, NE IN ADIMENDO, VEL ADDENDO, QUOAD EIUS FIERI POTEST, POLITICl AEQVI LIBRIl STATERA TRANSI LlATUR.
VI. In omni negotio duo inprimis spectari debent, agendi necessitas, & agendi opportunitas. De priori satis circa arbitrium nostrum dictum. Est tamen tu posterioris, si non
maior certe non minor Cura habenda. Magna vero Oppo
tunitatis pars, in maturatione prudenti sita eH. Nam I) si a partibus non tantum semel ad arma ventum, sed per notabilem temporis tractum iniuriae utrinque illatae crebrius dissidentium animos exacerbarunt difficillime ulciscendi cupiditati obviam ire, parteSque ad reconciliationem, quae si statim initio& ante cumulatas iniuriarum causas, non acleo magno labore forte obtineri potuisset, persuadere licet. Deinde a) inter Ο- .mnes constat, quod etiam avarissimi mortalium minori. animi aegritudine in futurum suaerendis renuncient, quam iam quaesitis possessisque se abdicent, multum quidpe inter rem &spem merito interesse rati. Vnde consequens est, quod si arbiter
in ea specie, ubi futurum principuni improtium fatum, inter diversos gentium rectores disceptationis materiam praebere potest, in tempore de commoda inter partes distributione cogitet, nee usque eo, donec aliquis Competitorum vacuam possessionem apprehenderit , expectet: utiliorem operam navaturus sit, ad transadtionem 'inter partes obtinendam, quam, si nimis sero, iuribus aliorum quaesitis intercedere vellet. EXrinde commendandum sextum arbitrii legalis temperamentum:
124쪽
h. VII Vltemas accidit aliquando, ut arbitrium, non tan- tum inter duos belligerantes interponendum sit, nec in eo solum consistat, ut; vel pars una, alteri ditionis partem, autius aliquod simpliciter oedere, vel utraque vicissim aliquo dato , vel retento transigere iubeantur. Sed, ut longe plures bello inter se de pluribus iuribus & ditionibus, digladientur,
aut inter plures sua opinione futuros coheredes, de orbi & ad senium inclinantis principis Patrimonio, mutuae hereditatis petitiones exsurgunt. In qua lpecie conset ata, Vel recuperata pace, omnium desideriis satisfacere, non adeo in proclivi est, nec simplici ademtione, aut additione regionum, hamiliisque partium, Vel quoque ordinario, & secundum communes reῆulas adornato, compositoque hereditatis legali arbitrio, dissidia tollere licui. Variae tunc excogitanda rerum litigiosarum permutationes, alteri satisdandum per idem, quod petit. alteri per tantundem, quod morali aestimatione idem est. Autet dissicultates in tam intricato perplexoque ferum statu, necessarium aequilibrii tutamen, cuius pro futuris belli calamitatibus amoliendis, insimul omnino ratio habenda 'Imo res non raro eo redit, ut non solum, praecipuis inter dissidentes illorumque asseclis, qui alterutrius castra sectui, de in modum accessorii bello impliciti sunt, aliquid demendum addendumque, sed plane iis, qui pacati nemini adhaeseritot, in complementum dissicillimae, non minus , quam necessariae pacificationis , duro legalis arbitrii tetri ita cogente, non . exigua
portio Stiferenda. Quo sane fatali casu eveniente, non raro
contingere solet, ut quibusdam, praesertim invalidioribus aegre fiat, novisque, ut loquimur, hi aetensionibus occasio detur novaque in futurum litium semina serantur. Quae licet, praesenti imbecilliorum re angusta ita decernente, astuto silentio occultentur, 3c quasi sub favilla tegantur, facie tamen deinde rerumpublicarum. ut continua humanorum vicissitudine fieri
solet, mutata potentiolique in partes spe praedae allecto, tandemque pertracta, in ardentissimas flammas , & apertum valdenue noxitura belli incendium prorumpant. Vt ad providi sagacisque arbitri munus spectet, hoc malum nov
125쪽
aliter ae medicorum filii, recidivas sebres avertere & praecavere. Quod aliter fieri nequit, nisi in hoc arbitrii genere arbiter eo oculum intendat, ut Omnis regionum, sive comm ratio, sive ademtio, non mulctae de bonorum publicationis, sed prudentis contractus innominati, & legitimi commercii instar habeati Qua de re septimum arbitrio temperamentum
addendum est. vT NON INDISCRIMINAΤIM AR lNFlRMIORI TANTUM RAPIATUR ET CAPIATUR, INQUE MULCTAE NON PROMERITAE SPECIEM , PRO INIUSTA OPERA ALIIS lN INIQUAM MERCEDEM DETUR, SED UT, QUOAD EIUS FIERI POTEST, DAMNUM QUASI FATALE IMBECILLIORI ILLATUM, ALIUNDE AEQUA RATIO NE PENSETVR.
f. VIII. Octavo licet iam supra ostensum sit, legale arbitrium, cum in genere, tum aequilibrii in specie, non ex regulis iuris communibus, status Ordinarii descendere, nec proinde ad praecepta iudiciorum serensium, sive processus rigorose examinandum esse, verum magnae illius gentium reipubl. salute & communi humana tranquillitate niti, eiusque unica ratione status defendi: attamen id operam legalis arbiter dare debet, ne extra favorem necessitatis nimium quantum, a regulis tritis de meo & tuo secernendo a sana ratione praescriptis, sine lassicienti causa recedat; verum quoad possinite est, alutem societatis gentium cum salute singularum civitatum combinare studeat, atque casu non aliter ferente prudenter alteram alteri subordinare allaboret. Nec enim magis & vehementius hominum animi lacessuntur atque Vellicantur, quam,s sub speciosorum & grandium vocabulorum splendido appa
ratu P. e. a SALUTE COMMVNIS GENTIUM SOCIETATIS, A FAVORE
sACIS HUMANI GENERiS; mutuo sumto, sibi imponi, seque alios reculis suis depeculari & spoliari animadvertant. Itaque praecedentibus Octavum temperamentum accedit: A iΥΕR
Imbacilli, eis aliquid potentiorum cupiditaιλ muleenia aufertur, per arbitrum nulla in iuria infertur; sed ipsus per restitutionem aequisto tintis , tutiori modo, G plurium gentium pacificantium auctoritaιν Minde possidendi, securitati consulitur. Cum, si absquν arbitro ret
126쪽
EMOLLIRE TENTATO. Quorsum inprimis spectat, ut ei inter gentes, cui aliquid communi necelsitati parendi causa, arbutrio ablatum est, tantundem; quod morali aestimatione idem est, vicissim reddatur & ita iactura pensetur. g. IX. Tandem nono duratio est, quae prae ceteris bona instituta commendat, exigui enim boni rationem habet, quod momentaneum est, & brevi transiit, idcirco prudens rerum publicarum arbiter praecipue, eo annitetur ζ o LEGALIS AR-
. DivΥvRNiTAS. Quae tanto facilius illi constabit , quanto ma- iori industria arbiter probe expendet, quid necessario deme dum, cui demendum, Cuique & quantum addendum. Quinam . illi sint, qui ex nova rerum permutatione offensem contrahere possint. ' Vnde desumenduin sit, quod per ademtionein lassi in redhostimentum vicissim dandum. CAP.M.
DE ARBITRII FATIS, UBI PRIMO DE FATIS
1. I. De arbitrii origine primisque monarehiis N illarum numero. . I l. Da arbitrio A Friorum BaisI niorum , AEgypisorum σα eius- UM MARIA.
η gella ipsT Iiquod actionum forensium instar gerunt GROTI II. c. r. 6. a. Liret haec comparatio non ad omnia actionum forensium capita extenodenda. atque hoc simile etiam dissimile sit, praeripue in quὼstione de defenfionis Gentium, hominumque singulorum licentia. Quae respectu origynis S progressus arctioribus limitibus, inter singulos in republiea . quam inter liberas gentes circumseripta est. Facile autem contrahetur ostensa in futurum noxia ipfique arbitrio alti quando fatalis ' funesta, si evidenter iniquum si arbitrii laudum. Nam licet homines ipsi inique agere gessiant, non tamen aequo animo sa-- runt aliorum Iniquitatem apertam.
127쪽
Arbitrii legalis aequilibriiq)ae initium in puncto quidem de
finiri, aut quo praecise an io atrae mundi conditi coeperit, exae e demonstrari nequit: interim natura rei suadet, quod aucto post diluvium 'I. humano genere), aucta etiam sint bella, exortique inter gentes arbitri. Quotnam fuerint in universum Vel/speciatim ante Romanorum , Macedonumque praepotentia imperia, alia adhuc in Oriente plurct, quae minus Potentum res, legalis, aequilibriique arbitri vices subeundo moderata sint, disputent, rixenturque, qui ex incertis gloriam certam sibi pollicentur. Antiquum commentum 'a. duo regna ;; extra Europam, Romanis & Macedonibus antiquiora ponit, Assyriorum & Persarum, non plura, quo numerus monarchiarum quaternarius conservetur. Alii quinque ' 3.
. com 'I Plerorumqne magni momenti institutorinia origo exacte destribi nequit. Neque vero tantum ideo, quod veterum annalibus destituamiir . sed quod multa eius naturae sint , ut minime instar decietorum in iudiciorum consessu, post vota corrogata, die horaque annotatis, publicatorum, uno ct certo temporis puneto,' momentoque exorta sint, sed
sensim hinc inde progerminaverint, atque succreverint. Quorsum de arbitrium nostrum legale referimus, quod ex sensim aucto humano . genere, auctisque insimul, praecipue post orbis divitionem, dissidiis. a validioribus exerceri coepit Quid ante diluvii m aeciderit. iam non disquirimus, iudicium tamen aliqualiter de illis ferri potest e GENEs.
a. De hoc CONRINGivs P. ιυ. δε imper. German. Roman. Totum illudeom-menrum, de non nisi quatuor magnis suturis Monarchiis, seu Imperiis mundi, plus habet fama, quam veri, quum iam anto Alexandrum tot numero floruerint amplissima imperia. non autem duo ramum, quod
Aglai In svRA de annis populi Romani, apud vεLLEI: L. Io post pr. victrii Principes omnium gentium rorum potirismi, deinde Medi, post-
128쪽
compotatis omnIbus, imperia maiora constituunt' mura miMitio Assyrii principes omnium gentium rerum potiti, deinde Medi, pollea Persae, porro Macedones secuti essent, tandem
post Chartaginem sebactam sem ma Imperii ad populum Ro
manum pervenisset. Alii tria ' 4. Persarum in Asia, . Graecorum M Romanorum in Europs regna recensent. Quidam duas' stantum Assyriorum & Romanorum magnas monarchiaS Commemorant, reliqVarum gentium regna ad horum appendices
unice pertinere rati. Vicissiin alii existimant, nee quatuor, nec quinque,' 6. sed plura v. c. praeter adducta Babyloniorum, Lydorumque ' 7. magna regna extitisIe, quibus alicubi S 'niorum, & AEgyptiorum ' 8. regna adduntur. Neque vero
ea Perse, deinde Macedones exinda duobus regibus Philippo G a elocho, qui a Μacedonibus oriundi erant, haud multo pos Carrhaginem subactam , devictis, summa , imperii ad populum Romanorum
4. Huc refero SALVST. prisc. bess. Catilin. vita hom num inquit, ne e pidvate agitabatur, sua cuique fatis plaeebant , postea vero, quom t in Asia cYRus, ast in GRAECiA Lacedaemonii EI Athenienses ea ιre urbεν atque nationes subigere, lubidinem dominandi ea iam belli habere :m μ' x. mam gloriam in max mo imperio putare se. de ROMA sdeinde agita s. AvGusTiNvs Lib. XV ιι Ic. a. de civit. Dei. Inter plurima, ait, regna terrarum, in qua terrena utilitatis, vel cupiditatis est divisa secietam squam civitatem mundi huius uuiversali vocabulo nuncupamus) DVO regna ceteris longe provenisse clariora, victriorum primum . deinde ει- manorum , ut temporibus , ita locis inter os ordinata. Nam quomodo illud prius hoc posterius, eo modo illud in Oriento, hoc in oecidenis surrcxis Regna cetora cetorosque rexes , velut appendieas istorum dixerim 6. Ipso Romanorum imperio tam florente noscitur: regnum Bactrianum, quod mille urbes continuit. Parthorum imperium. quod quasi divisi- one cum Romanis facta, orientis imperium ad se traxit ivsTiN. L XLL c. L 7. Sie Hv3ERus post Assyrios, Babylonici, Lydorumque regnorum histo riain recenset P. LI. histor. civit. ΜAscAΜpsus in institui. histor. p. 6 ο tan 8. AvGusTIN. L. XV. c. 7. d. l. Per illud tempus eminentia erans regnaeentium tria Sicyoniorum, si ratiorum ABZiorum. Laterculum tamen regum Sicyouiorum suspectum habet, quali primi nimia vetusti te peccent, medii auctoritate destituantur ΜARsCHAM Huer aurat. Αἀin canon Chron. p.- N p. m. edit. infin AEgyptiorum autem aud-
129쪽
minor de numero quam de origine regni praecipui Anyriorum 9. quod primo loco notauavimus, contentio est. Prout
9. Initia vasti Λssyr. imperii ideo in dubium vocantur, quod HERODOTus' L. a c. ros Assyrios usque' ad Medorum desectionem, annis DxX. imperasse, CTMIAs autem apud DiODOR. 3ICUL. L. II. c. r. ad eandem peri.
odum respiciens Assyriacum regnum, plusquam per I3ω. auuos stetisse. dicat, quae durationis differentia, immane etiam circa originem discri- men ponit. Qui inter veteres Herodotum, re quinam Ctesiam stetitii sint, vid. apud ΜARSCHAΜ P. Iai. seqv. d. I. ipse reiecto Ormia Assyriis post aegyptios suos locum ordinis assignat.., Inter recentiores Ctesiam' defendit HusEa. d. ι De Huberi Ctesi uri defendentis industria idein. censeas, quod Oliin vεLL. PATERCvLus de computo Catonis antiquitatis Capuae: Ego paea diligentia CATONIs dixerim, vix erediderim tam mature tantam urbem vel assyriorum imperium cravisse , floruisse. Resutant, autem Praeter ΜARsCHAmum Ctesiam pERigoruius in dissert de ' orii Bas I. CELLARivs de ho=or. regn. init. ΜAscAM . p. 8. d. I aliique. Ceterum idem NAscAΜp. ad dumina scripturae sacrae distinguit inter Assyriorum originem, huiusque gentis conditorem nominat fletum sive Assurem, de quo mox post diluvium iam mentio fit Gen. X. & notabl- lis potentiae incrementum, quod potissimu in sub Pluile, Teglat Phi- lassure cte. seculo ante Chr. VI ll. vid. M. Reg XV. v. s. sorte contigit adde MARsHAM p. sic Sane si Herodotum addimus & inde historiam saeram supplemus vasti imperii fundamenta ad An. ta67. A. C. N. finis autem sub Sardanapalo ad A. ante C. N. 748 s.cundum calculum vSsERII Archiepisc. Armach. p. a . Edit. Brevi. LI s. referri debet. Longe ali- ter rationes sipputat PETAVIus, qui L. I. e. a initium ad tempora Abrahami reducit, circa interitona vero L II. e. IV ad tempora Joasi iudae ct Iehu Israelitarum reges provo eat. CELLA Rivs s.f. d. l. regis Ahasi rogatu demum Tigiat Phil mirem inter Assyriae reges imperium ultra Eu- phratem protulisse contendit. Sane cum contestiirae, tum ipsa aliorum regnorum historia, quod paulo post diluvium vastitas regni huius mox tanta fuisset, quanta deinde facta est, credere dissuadent quidem: interi in deficiente prolixiori veterum narratione huius argumenti, quo modo figillatim acereverit, ct quando singuli aequaestus adiecti fuerinsiexacte definiri vix potest. Pauca enim sunt, quae saetae pandectae cominmemorant, S HERODOTus quoque non niti in transitu, ubi Medorum res exponit, mentionem Deit Assyriorum. Circa regnum Rabylonio. rum res pariter valde controversa. Primo varii illud cum Λ Rriaco miseest, quasi in Babylonia primum exortum, ab ea in Nivlven Assuri.
130쪽
oruditi, vel HERODOTI, vel σνsim tradita, quae iam olim diversas, quasi historicorum sectas 'io. produXerunt, adoptant. Nobis iam nec huius controversiae serram trahere, sed pauca tantum ex tota messe in modum spici legii colligere animus est, reliqua Occupabunt, quos amplior in hoc genere verba faciendi apparatus, circa talia curiositatem exercendi aptiores reddit. Laudem vero tunc demum ha Ud vulgarem merebuntur, si gentilium sacrariis , historiaque profana non tam ad Hebraeorum calculum evertendum, quam ad illustrandain scripturam sacram, Utentur. 'II.
I. II. Nos pro scopi nostri ratione Observamus quod ante Macedones arbitri munere defuncti videantur varii populi
R GΥ-amque translatum fuisset, quos inter & pETΑvius reperitur d. p. 7. Alii vicissim distinguunt satis solicite utrumque, quasi eodem quidem tempore coepissent, sed conditoribus diversis omnino, altero, quippe a Belo, sive Assure, altero a Belo sive Nimrodo flabylonio standato. ita NASCAMP. st V. non aliter iubente, ut existimat sacra historia. Deinde alii Assyriaco vetustatis honorem relinquunt. sed Babylonicum tantum
non ad tempora EsAiae reiiciunt, licet famam ante PHvLEM etiam Assyria eo abiudicent, in hunc sensuin disserit ΜΑ HAΜ, si iungis p soJ vers. Nimrod fuit ct p sv. in M. d. l. Alii contra utrique eandem temporum periodum assignant, ut iam ex ΜAsCAMPlo vid mus Nee minor contentio de urbis Babyloniae primo conditore. Qui secundum ΜAR AANVM, nee Nimrod, nec Semiramis, nee Nabuchodonosor suit 'Ios. 1δε. Sed MA CAMpivs p. IS. circa Nimrodum aliter sentit.' io. cTEsia fidem detrahit Ai istoteles in histor. animat Herodoto cicERO L. l. deI L. c. l. Hisorici inquit, ad veritatempsera ad delectationem pleraque referunt, quanquam apud HERODOTvΜ hisoria patrem N apud THEOPompura sunt innumerabiles fabula. Communes utrimque hostes
dum, quod Herodotus Cleliam suffragiorum numero longe vincat adis de vora. de histor. .rae. L. II c. 2.I. HSAR dc method. iscend. hi ρον. . P. t. Sin. 7. M ii. Haec verba tantum non integra mutuati sumus ab vLRico HvBrllo vid. eund. in histor. eivit. p s. column. a med. hancque viam se secutos esse, fatentur CELLARIus , α ΜΑscΛχPiva die.