장음표시 사용
121쪽
DE MAUS, EFFICIENTE NOTUS LOCALIS TIT90. JamVero, triple datur terminus, ad quem reS moveri poteS I ergo et tripleX Si Specie motu -a motu ad quantitatem Seu motus augmenti vel decrementi: b motus ad qualitatem seu motus alterationi Secundum intensionem et remiSSionem I c motu ad locum, quo scilicet Corpu ab uno loco in alium successive tendit. Motus localis ceteris motus speciebus praecedit V non enim augmentatur aliquid niSi praeeXiStente alteratione,
Per qUam, quod Priu erat diSSimile, Convertatur et fiat simile ut in nutritione . Neque alteratio poteSt SSenis praeeXistente loci mutatione muta ad hoc quod fiat alteratio, portet quod alteran magi Sit propinquam alterat nunc quam priuS ' S. h. Contra Gent. lib. 3, C. 2).91 quid sit causa emetens motus oeulis.- uaestio
agitata non est de auSa remota et tranSeunte, unde motu originem Sumit, Sed de cauSa proxima et stermanente, ecqua immediate equitur motUS, quaeque Perdurat, CeSSante omni motori actione, ut quum lapis
projicitur Haec cauSa prOXima motu eS juXta Cholasticos nisus seu impetus productus in mobili ab agente externo uodsi animum Subeat cogitatio, quid sit ille impetus, certum est, eum formaliter non idem esse
atque ipSum motum localem motu enim localis passivum quid est et pura modificatio rei motae, unde virtute productiva caret Certum Sob impetum non Semper eSSe eXternum quiddam, nam lapi man ProjectuS, etiam poSt Uam projectu eSt, motu Sui causam habet Omniaque Sua Secum portat Unde impetum vel impulsum dicendum est esse excitationem qualitatis cujusdam ad motum prodticendum ordinaliae subjecto inhoerentis, vel potentiam quamdam activam ipsius corporis moti actuatam extrinsecti certo gradu Itaque in corpore
aliquo projecto, quod ni impediretur, in indefinitum
122쪽
pergeret, tria ConSideranda Occurrunt ipsum corpus quod Statum Sive natura insitum sive inditum ab alio conservat potentia, qua illum OnServat, actuata
c ipsum moveri quod illorum est effectus Peseli,
Phil. Nat. V. 2, p. 85, i. an de Aa, COSm. P. 49, rubet ru, COSm. P. O72 . Pro gradu huju potentiae eXcitato, eo velocior est motu et emcacior est actio corpori moti . 92 Physici duplicem motum localem recenSent, Cit., molarem, quo totum OrpUS alio tendit et molecularem, quo corpori moleculae quodam tremore agitantur.
93. ΤΗΕSI XII. - 1etivitates corporum nou sunt re oeandae ad totum localem speetatim ea andum est sensibilia propria eonsistere in motu Ioeali.
Stat quaest.-EXperientia quotidiana no edocet corpora poSiti quibuSdam ConditionibuS, certa phaenomena Xhibere, quae ipSi corporibu tamquam veris
litatem Xercere poteS qui dubitare, qui in errorem occasionalismi impingat. Quum autem quaeritur, qualis sit activitas, quae Corporibu adScribenda St, Oportet sedulo distinguere inter theoria moderna et doctrinam a Scholasticis traditam. hySic enim moderni omnem activitatem corpoream ad motum localem reducunt et omnia phaenomena SenSibilia non aliud esse existimant quam Specie Vel modo motu localis.
Imodern physica ScienC aim at a mechanica interpretation fati the Phenomena of the Uni erSe. It Seeli to explain thesephenomen hy reducin them to the element of AS an motion, an exhibitin thei diversitie and change a meret differences anctuariations in the distributio an aggregation Oi ultimate and invariatile hodie or particle in pace. Naturali the Supremacyo mechanios hecam ConSpicuou firS in the clomains of those sciences hic cleat wit the QSibi motions o palpabie masses in aStronomy an mola PhySic I ut it recognition is no adiut
123쪽
DU CORPORUM ACTIVITATE. 1391. Ratio hujus doctrinae in eo SS Videtur, quod phaenomena luciS, caloriS, electricitatiS, et: Semper Sunt cum aliquo motu locali conjuncta, et eorum intensitas ad amussim proportionatur intensitati motus. Necnon quia juxta legem, quae converSio trium Vocatur, motus in calorem et Calor in motum commutari POSSunt.
Ex his aliisque hujusmodi factis Physici concludunt ad
identitatem phaenomenorum naturalium cum motu
locali. Unde etiam in hac sententia objectum formale sensuum sunt illi motu localeS, prout SenSu assiciunt. Scholastici ultro admittunt activitatem corporum eSSecum motu locali conjunctam, quia nimirum ad actionem requiritur praeSentia, quae non habetur niSi per motum.' Nullum corpus ait S. h. Contra Gent. lib. 2 C. Oὶ agit niSi moveatur, eo quod oportet agen et patiens esse simul. Simul autem sunt, quae in eodem loco Sunt,
universa in ali the physica Sciences including, no oni mole utar physic an chemistry, ut also Such depariment of scientificinquir a are conversant bout the Phenomen o Organi lite. . . . Nine ear Deiore the appearance of Newton' Principia, Thomas obbes declare that Change i. e. physica ChangeJis o neceSSit nothin eis than motion of the paris of the Odychange V-at the Same time adcling that there an e no cauSeo motion in a Body ut in another Lod Contiguous an movecl. Leitinit . . . insiste that ali motion is caused by impact. . . . An in the moS Comprehensive reatis o PhySic everpublished that oi usschenbroeli it is put fori as an axiom that in change is induce in hodies hos cauSe is no motion. The most definite Statement however of the proposition that thetrue at an objectis ali physica science is a reductio of the Phenomen o nature to a coherent mechanica system, is found in the scientific ritings publisbe cluring the secondiali of the present
124쪽
locum autem non acquirit Corpus niSi per motum. Aliud autem est motum comitari activitatem CorporiS, aliud activitatem in motu consistere. Sensibilia autem propria non SSe qualitate Veri nominis, sed motus locales, SuStineri non poteSt, qui Objectivita cognitionis sensibilis in summo ponatur discrimine. Unde Scholastici contendunt phaenomena Corporea apte et Suffcienter Xplicari non OSSe, iSi praeter motum localem, aliae activitate dentur, quibia corpora mutuo in seipsis varias mutatione Producunt. 95. Prob. I hesis. PARS 1' activitate corporum non Stin motus locales). rg. Ι.-Plura occurrunt facta naturae hySicae, quae Convenienter Xplicari nequeunt nisi admittantur activitates corporeae a motu localidistinctae I ergo. Prob. antec.-T'. Nequit eXplicari cohoesim non potest enim Concipi quomodo motus locali molecularum tantam Vim eXercere poSSit, ut hae tam firmiter ad invicem adhaereant, et mutuae Separationi tam pertinaciter Ob-SiStant, .g. in SolidiS. Ad quam unioni Constantiam explicandam quidam V. g. Palmieri, COSm. P. 33 et 142 vim Constrictivam a motu distinctam admittere
29. Nequit Xplicari, cur in afuitate chimica unum elementum propter talem motum eligat, inter varia alia
Clementa, Unum prae ceteriS, QUO CUI COInPOSitum Chimicum OnStituat necnon cur elementum cum aliis
combinatum ab illis Se retrahat, accedente Corpore, quod cum illo majorem habet assinitatem, et unionem cum hoc alter appetat. δ
125쪽
3'. Nequit explicari gravitatio seu attractio generaliS,
quae inter Omnia Corpora obtinet. Nam motu CorporiSattracti Si versus corpus attrahens, motus a motu locali
productu in directionem oppositam pergit impulSUS
enim natura sua tendit ad gignendum motum ejusdem directibnis ac corpus impellenS. Ad hanc attractionem per motum localem Xplicandam Physici recursum habent ad fluidum subtilissimum
sive aetherem SiVe materiam quandam χframundanam,
ubique per Spatium et per Corpora dissuSam, cujuS Vibrationibus ac impulsionibus corpora ad inricem impellantur. Alii vero Physici theoria Sic Confictas ut omnino gratuita rejiciunt sci. Stallo, C. , per totum).'
126쪽
R. Nequit explicari resilentia corporum Collidentium. Etenim non est putandum ' duo corpora Sphaerica et elaStica ejusdem massae ejusdemque velocitatis idcirco post collisionem a se invicem resilire, quia Vere a proprie impetuS, quibu reSpectiVe urgebantur ad motum, inter Se commutaverint. Hoc enim esset fingere factameSSe transmigrationem accidentis ab uno subjecto ad aliud quod apparet SSe impOSSibile. Quamobrem ne-CeSSe est prius in hisce corporibus totaliter extingui
impetum, V unum VerSUS alterum ferebatur, quam
possibile sit ipsa a se invicem resilire. In omni ergo talitim coriorum collisione intervenit indisisibile ali sodinstans quietis, in quo iam nullo amplius impetu sunt stridita. Per quid ergo poSt tale instan pergunt haec corpora in Se invicem agere, imprimuntque Sibi impetus quibus jam retro in oppoSita Via tendunt, nisi per vim quamdam elaSticitatiS quae a quOVi impetu eXtrinsecus adveniente realiter differt De an S. J. COSm. n.
Ergo plurima dacta ordinis physici explicari nequeunt nisi activitates a motu locali distinctae admit
tantur, et proinde falsum est activitates corporum in motu locali OnSiStere. 96. II. Ratio fundamentalis, cur Cultore scientiarum
127쪽
naturalium Omnem activitatem corpoream ad motum localem revocentia eSt, quod phaenomena Sensibilia cum motu locali semper connectuntur ac eju intensitati proportionantur atqui quotie ponitur actu senSationiS, manifestantur in centro cerebrali motus Vibratorii, qui crescunt vel decreScunt intensitate, prout crescit vel decrescit intensitas SenSationi nec praeter hos motuSpotest Xperimenti quidquam aliud in actu sensationis detegi. Ergo Si propter Praedictam conneXionem et proportionem jus datur ad identitatem inter activitatem Corpoream et motum localem Stabiliendam, pari jure licebit cum Materialistis assirmare actum SenSationis in
motu locali consiStere. ΙΙΙ.-Sententia phaenomen Omnia ad purum motum localem reVocanS, multa vel gratuita vel etiam falsa supponit. V Nam Si Calor luX, electricita et magnetiS-
SaporeS, Ceteraeque hujuSmodi manifeStationes non sint nisi varietate quaedam locali motu ergo quoniam Phaenomena ju generi plura Simul in eodem corpore dari queunt, inesse dicendi Sunt simul in eodem Subjecto plures ac diversi motu localeS. Deinde, plure et implicatissimi motu fingendi Sunt, ac porro finguntur intra Corpoream compagem, alii Vibratorii, alii rotationis, alii rar StationiS, alii VorticoSi, etc. Atqui haec Omnia et Sunt contra Xperientiam, et grati obtruduntur Urraburu, COSm. P. II 73).97 PARS ' sensibilia propria non consistunt in motu locali). Arg. Verita cognitioni conSistit in con-1Ormitate inter actum menti cognoScenti et formale objectum, ad quod actu terminatur cf. Criticam, .
Facta cerebralia a recentissimis PhysiologiSti ObServata magis magiSque ad eam ConcluSionem Collineant nullam existere SenSationem, nisi Producti in Centro aliquo nervoso Cerebri vibrationibus calorificis, quarum intenSita creSCat vel cleCreScat, prout iPSiu Sensationis intensita creScat vel decreSCat V- De an ib.ὶ
128쪽
141 atqui S color, Sapor aliaque SenSibilia propria non sunt a parte rei niSi motu locale puri puti, nulla e X- isti conformitas, sed manifesta difformitas inter mentis cognitionem et objectum cognitum. Minime enim apprehendimus enSibilia propria Ut Specie motu localiS, Sed omnino ut Species qualitati corporibus inhaerentis et a motu locali plane distinctas. Qui igitur sensibiliae propria reponit in motu locali, peSSumdat veram notionem cognitioni Sensibilis. Nec potest hujusmodi logice defendere objectivitatem SenSibilium communium I Sen-Su enim non magi Ordinantur ad cognoScenda SenSibilia communia quam sensibilia propria immo his mediantibu cognOSCUnt priora, ct Crit. n. 92 Si ergo SenSibilia propria, quae tanta eVidentia elucent, ObjectiVenon Sunt id, quod apparent, haud dissimili ratione dici potest sensibilia Communia non eSSe id, quod apparent, et sic in barathrum Idealismi labimur.
93. Dices 19. Ea est natura SenSuum OStrorum, Ut motu vario Sub forma SenSibilium qualitatum repraesentent. Resp. Si enSu natura Sua objecta aliter ac in SeSUnt, repraeSentant, Atur Sua O fallunt, nec, Ut
ConSequenS, fidendum S intellectui, quippe qui objectum Suum X SenSatione accipit. Dices R. Motu seu vibratione moleculare adeo minutae Sunt, ut SenSibu nOStri percipi non OSSint.
Resp. Cur tunc percipiuntur sub aliena forma Vel specie Si enim nihil est praeter motum, et motuSob Suam tenuitatem attingi enS non poteSt, nihil prorSu deberet Sentiri. Atqui tamen motu quidem nussu Saepe Sentitur, et alia diverSiSSima Phaenomena Sentiuntur. . . . Certum Si corporum notitiam haberia nobis in hac vita non posSe nisi Ope qualitatum Sensibilium. Certum pariter est qualitate a nobi Percipi tamquam aliquid a motu diversissimum ergo per-
129쪽
ceptio qualitatum est pure phaenomenica meraque illU'Si SenSuum, Propterea quod illae non Sunt id, quod ZPParet nobiS, Sed purus motus quis fida senSibus Θ HOri jure revincendus erit Idealista vel FormaliSta
KRntianu ASSeren neque motum pSum neque CorPOra Ulla SSe in rerum natura, Sed Solum Phaenomen et SPectra Corporum, aut certe id a nobis sciri vel assirmari non OSSe, et proinde formam cognitionum OS-trarum eSSe SubjectiVam, nec circa corporeum mundum
aliud decerni a nobis posse, nisi quales aut qu0modo nobi appareat, non autem quid vel quomodo Sit
Urraburu, COSm. P. Tia). Dices 39. ericulum Idealismi evitatur eo, quod ratio PerSuadeat omnia phaenomena naturae, quantumViSaliud appareant, in puro motu locali OnSiStere. Resp. Imprimis Xinde sequitur SenSUS OStro in omnibus suis operationibtis, Sola XCepta rePraeSenta tione localis motus, decipi. . . . Praeterea, Si rePraeSen latione Sensibilium qualitatum, quibus nihil est Videntiu in omnibus nostris cognitionibuS, fallace reVera Sunt, neque eXhibent Objectum, prout eS in Se rideant PhySici, quid reSpondere possent ei, qui negaret ObjeC-tiVam realitatem perceptioni motus localiS. Denique, ratio CertiSSime non persuadet phaenomena Omnia naturae in motu reponenda SSe Argumenta omnia, quibus id evincere Physici contendunt, certa nullatent SSunt Sed partim alSiSSima Supponunt principia, Partim Solum probant phaenomena illa motum comitem habere, Vel eum proXime antecedere Vel SubSequi, O quo nui' latenu licet, si lege recte ratiocinandi Servare VelimuS, illico identitatem concludere partim denique X ab Surdo puerilique horrore proficiScuntur, quo multi natUrnlium Scientiarum cultores, Sensismi, MaterialiSmi et
Positivismi turpissimo luto infixi, quidquid enSilem Perceptionem paululum transcendit, quidquid subtili-
130쪽
12o DU CONSTITUTIVIS CORPORUM FRINCIPIIS .
oris abstrusioriSVe naturae aut entitati Sapit, an pejUS
et angue refugiunt Idem, lib.). Dices R. Magna eXistit similitudo inter doctrinam circa universalia alibi XpOSitam Crit. p. 254 et theoriam Physicorum hic rejectam cibi enim dictum fuit Objectum non XiStere Xtra mentem Secundum modum quo
percipitur. JamVero, qualitate sensibile in Sententia
Physicorum Sunt modi, Secundum quo SenSUS SUR Objecta apprehendunt. Resp. Haud existit similitudo inter doctrinam scholasticam circa univerSalia et theoriam phySicam circa qualitates SenSibiles. Nam id quod conceptu universali apprehenditur, non provenit a facultate, sed reVera inest objecti Singularibus, licet modus uniVerSalitatiS, Secundum qMem apprehenditur, Operationi facultatis debetur. Omnino aliter res Se habet in praesenti quaeStione. In Supra enim allata theoria id quod qualitas sensibilis)SenSu apprehenditur, negatur inesse Objectis formaliter et secundum illum objectivum modum, quo apprehenditur.
DE CONSTITUTIVIS CORPORUM PRINCIPIIS. 99. EX Corporum proprietatibus naturali est transitus ad principia, unde hae proprietate emanant, inVeStiganda. Quae inveStigatio philoSopho omni tempore multum occupavit et in diversas parte distraxit. Nam alii, qui tomistin Vocantur, corpora conStare Sola realitate eXtensa eXiStimant. Alii, Scilicet Dynamistoe, tamquam prima corporum principia habent entia quaedam Simplicia, i. e. SubStantiola ineXtenSa activitate praeditnS, URS vires, monade Vel puncta appellant. Alii denique via media incedente agnoscunt in corporibuS duplex principium, alterum materiale formal alterum,