장음표시 사용
41쪽
Aristot. de Naturaui quod illa in ipse sibi causi ualetudinis esse potest,
cum fit indicus:non lamn quatenus curat , medicina praeditum est,sed ita accidit,ut ide er mediciA esset,er curaretur. itaq; 1ion qua haec eparantur. Eadem'rutro uitiuscuiusis alioru, quae fiunt. Nullum enim eorum principia in se habet e lectionis, sed partim in alijs er extrinsecus, ueluti domus er Ouquodque aliorum quae manu fiunt: partim in se quidem habent,sed non per se,ut ea omnia quae aliena ui sibi ιρ- sa causa se posunt. Ac natura quide est id quod diaxmwς. Natura aute habet ea omnia, in quibus hoc ta-δle principiu mest atq; haec omnia sentiae uocabulo cotinetur.subiectum enim quiddam,et in subiecto e lnatura semper. Natura autem er haec causam habentio quae bis per se in uni er coueniunt, ut igni in sublimes rei Hoc enim erit nec natura est, nec natura ba
bet, tamen natura conuenit, τ' ad natura accomoda
tum est. QAid ergo natura sit, er quid natura esciernaturae accommodatum se diximM. Naturam autemo e conari docere, ridicula est. Nam er perlicut est multas res eiusmodi e seret ea quae perspicuasunt, rebvi dubqς cr obscuris docere,eius est, qui quid per se clarum oe' notum est, Cr quid non per ρ est, diludicare non potest. Hoc autem ei pose comingere, hiscperspici licet. Aliquis enim quit primo ortu caecus esset,decoloribus ratiocinaretur. Ita nece e in hos tales bovilues de nominibus disputare, nec quicquam anima Cr ratione consequi. mdetur autem nonnullis natura er olentia eorum que natura conistant, prima se res,quae cuis informis per esubest: ut lecticae
42쪽
natura signum statuae aes.lis hine intelligi Antiph; cofirmabat, quod si quis lectica defoderit, ems umcuries nerit ut germinet, n lecticam,sed lignuin oriturum, quasi ullana ui cr aduentitia informatio et ars isset, natura aute er sentia rei east,que etiani permaneat, cu bis tales in mationes declinationes continenser aceipiat. Quodsi Miuquodque etia horreodem modo ad aliquid aliud affictum est, ueluti aes et aura ad aquam,osse er signa ad terrum, item, quid uis aliud prosecto ad eorum natura er essentia sit ne cesse est. vasalij terram,alij igne nonnuti aera, quidam aquam, alij hora aliqua, nonnulli haec omnia ita tura rerum esse tradsint. Quod enim aliquis eoru ea uim habere censiuit,siue uni ,siue plura sinit, id aistat uniuersam reru naturam esse dicunt,cetera autem omnia borum habitus cr affectiones:σ borum quid-nis sempiternum esse. nes enim eorum asia in alia verti, Cr ex alijs oriri, caetera uero mille modis σeroriri Acurio quide modo natura definisur sic,prima quae cuique subiecta est materia eoru quae insemotus eπ mutationis principiu βntems continent. Alio autem modo βrma cr lectes, quaeratiora accommodatur. Ut enim ars dicitur id quod arte effictum est, et quod ab arte proficiscitura. ic natura, et quod natura aptu est,er quod natura constat, naturalas est, uocatur. Nec vero quicqua ab arte perfictum se dixerimus, quod lectica tutum esse posit, lecticae autem fommam nondum habeutruee arte esse, nec in js quae natura constat. Quod enim caro uel os elli potnt, i incenaturam sui habet, te quam forma accipiat ea, quae
43쪽
natura altingit, quam cu definimus, quid caro sit ueros dicimvi, nec natura costat. ocirca alio modo nήtura sitnec e est eorum quae in sie habet molim principum, Prina Criecies: quae separari, nisi cogutatione ex ratione no potest. Quod autem ex his constat, non nullud quidem natura: tura autem constat, ut homo. Atque haec, naturae potius nomine, quam ma
teria appellanda est:procrtim cum unaq*cs res t aenis dicatur se, cum re ipsa est potius,quam cu e se potest. Praeterea homo ex homirae oritur, non lecti ex lectica. uacee censent non figura naturam se, sti lignum:quod si germinaret, no lectica,sed lignum erumperet. Mod si ita est, Crarier frina in natu
ris habetur, quandoquide homo exhon ς nocitur. P terra natura, quae ut ortus dicitur, uia est qua ad naturam peruenitur. Non enim, ut opera quae in medendo ponitur,uia que ad ualetudine, non d arte inndicinae stri, dicituri. necesse est enim laborem qui in mededo consumitur, a medicina proficisci, non a medicinam peruenire sic natura ad naturam distri est: sed id quod oritur, ex aliquo ad aliud progreditur, qvi ex parte fit. Q gonam ergo nascendo proficisciatur non ad id unde profictu est,sed ad id quo progreditur. Forma igitur natura est. sed Jrma cr natura dicuntur duobus modis, priuatio enim 'rma est quodammodo. Utrum autem priuatio craliquid contrarium in eo ortu qui omnino er plane ortus est, ue fetur, deinceps uidendum est. C .s. Q onum autem explicatum est, quot modis natura dicaturierinceps confiderandu est, quid inter in thcmaricum
44쪽
Liber I I. thematicum ex phγsicum buersit. Nam er extremita ks er soliditates, er longitudines, er puncta natur Ea corpora habens, quae matbcmatico proposita seu LIqoe etiam uidendum est, u ne diuersa a naturae rarisne, an pars eius astrologia. Si enim phdisici est,quido sol, quid lana, cognoscere: profecto absurdum est, nihil eorum quae per se in ista conueniunt, ad eum pertinere:praesertim cum qui de natura disserunt,desolis lanaes figura dis utens, et sit nec ne sit terra rotuda ermundum. Ac in ijs quidem uersatur etiam diruthemati-cM,sed non qua ex parte naturalis corporis umquodque reris di ex tremitas nec ea quae conueniunt,cono siderat, qua ex parte in ea cadunt, er talem uim habent. Itaque separat. mense enim et eos alione a motu
seiungi poliunt, nec quicquam interea interest, nee uero fallium er mendaciam eorum quae sieparantur,exia stit. mod er v quificiunt, ignorant, er 3 qui Id πinducunt. Nam naturalia corpora fecernucit amateria, cum minus quam mathematica separari posent Quod ita planum fet, si quis utrorus π corpora
ct accidentium conetur deisitiones exponere. Nampo et impar, rectum et inflexum, praeterea numerus, tinea et figura sine motu definiuntur. caro autem, os, er homo, non item sed haec iam ut narissima, non ve .liquid quod est inflexu,dictitur Hoc etiam declara ne artes eae mathematicorum,quae propius ad natura de cedunt qualis ea est, quae in pediciendo cernitur, ermusica et astrologia. Almae enim fiunt ad Geometria quodam modo contrario. Geometris enim linea naturali proposita est,sed non qua ex parte naturalis esti
45쪽
quae iuuidcnὸo totum opus μι- confrit, in mathematica linea illa quidem versatur: itan tamen quia mathematica sit ,sed quia naturalis. χεοrui aut natura duobuε modis dicitur, Cr forma et materis,st. A boe nostro instituto nos gerere debemus, ut si ui aeremus quid ei et, ut ita dicam , initas. Ita fit, ut nec a materia ferum la,nec ex materia haec taliactari exquiri hue debea M. Etenim hoc ipsum duplice dubitationem Uert.quoniani duae fumi naturae, in utra tandem,an in eo quod ex utras iuncti est, pisscin uersuri oporteat. Quod si in eo quod ex atras constat, er in utraque uersuri eis oportet :btra is ru Liraque eadem ars, an alia cernatur. Et eniti i qui ueteres euolae materia pissico proposita uidebitur,quaaoquidem Empedocles er Democritus Draiae eaeis 8vam quandam partem attigerint. Quod si ari hau ram imitatur,eiusdem que artis est cir materiam crforma cogno*cre,ut medici ualetudine, cholisam Cripituitam, in qκibus valetudo cernitur: items architecti domus et formam e matericm,ut lateres,et ligna,
er in caeteris eodem modo: certe eius etiam artis, qu sis naturae ratione cernatur, utriusis naturae cognitiis
propria sit necesse est. praeterea id cuius causa aliqua sit, e finis eidem arti proposita sunt natura diu sinis est, em euius eausa aliquid efficitur. cum enim ali igitibus in continuando Gr perpetuando motu sinis aliquis motus propositus est is ultimum est,mqm ab ulis omnia restratur. Itas ridicule poeta eo prouectis. est ut diceret:Habet extremu qus referebatur.
rem omne quod extrema m est nis iacitur et ii et
46쪽
Liber I I. eque quod est omnium praestanti im .praetere artes materia coficiant,esia omnino ac plane, alie ad opia:eat utinirur, quod causa no bra parata sint omnia. Sumus enim nos etia finis quodam modo. Duob. enhumodis finis dicitur, quemadmodu in libro de philo ο-pbia dictum est. Duae aute uni artes, que et materies praesunt,et rasu oognitam haben ,eas utitur materiarer ea quae isti praeest,cuius omne opus in liriendo est, que eade architectura dicitur. Itas ea qxae utitur, architectura est quoda modo. Sed hoc interest, quod ea
cui forma et dithositio propolita est ad Oognoscedam,
architectura dicitur, illa uero materiae elfictrix est. Gubernator enim qualis claui forma sit, ut praescribitq; qualis esse debeat:alter, quo ex lignofert,er ad quos motus accomodari. Ac in Vs quidem quae ab arte proficiscutur ateria operis causa paramus in ijs aut quae natura molitur,eade suppetit. Praeterea materia is ijs est,quae csi aliquo colerutur.alij enim formae alia materia acco datur. QEoostidem ph sicis incognitione formae progrediedin est an quemadmoda medicus nervum nouit,aut aes fiber, sic ph sicus fommam aliqua ex parte cognitam habere debereAlio Gnim linaques res restrivr : eris eis uersatur natura
ratio, quorum formae si parari pos t. In materia aut homo er sol hominem generuiu Qve autem ratio sit semae quaeseparatur, er quid sit, munus est primae philosophiae explicare. His autem constitutis, quae causiae, quot fuant numero, uidende est. Quoniam enim ad βιemium co-
vutionem que reris naturalivim haec laedisciplina,
47쪽
sive ars refertiar: cognostrire aute ligniquasti rem notiante nos existimamrus, prim cuiviue uim cr iraturam comprehem animo teneamus:quod in eo positiu est. ut primum canam penitus cognitam habeamus pro ἡ-cth hoe nobis ficiendum est ρο in ortu, er in interitu, Cr in omni mutatione naturali explicanda, Cr tradenda, ut cognitis earum causis Cr principijs,ad ea id ontrae quod quaeritur, conemur referre. Uno quidem modo causa dicitur,id ex quo cum subiectu est cr suppetit,aliquid co citur:uistitue aes, Cr argentum pater,e,Cr quae sunt eiusdem generis. Alio autem modo, orma atque exemplar, id est ratio er definitio nature cu-
iusis, Cr eiu3genera, ut concentuue qui δια πασωμrro minatur, et dupla proportio,et uno nomine numeriupartess quas desinitio coplectitur. Praeterea id unde primum mutationis aut quietis prinicipiu ducitur.Veluti is qui consilium dedit,aut coepit, causa est,
ter filii os nomine id quod efficit,4yctus: quod
movet,eius quod mouetur. Quartum etiam causae genus est, finis,id est, cuius causa aliquid sit: ut ambreu- ltionis ualetudo. si enim quaeratur,cur ambulet,respondemus,ut ualeat.quod cum diximus, causam nos atti life arbitramur. eari omnia quae clim aliud motum at tulit,inter illud et finem interiectasiun ut ualetudine macies, uel purgatio,vel curationes cr medicine, uel instrumenta. Haec enim ad finem omnia pertinent. Sed
inter sie di ut, u)d alia opera,alia is umetus L
sae ergo tot stre modis dicuntur. Fit autem intemami,ut cum multa causarugenera expostasin muti liae etiam eiusdem non aductitiae causae concumrant:ue
48쪽
Uti statuae Cr statuarius er es,non aliena ulla ui sed quia statua dicituri quanqua non eade ratione,sed hoc ut materies,ide ut id unde motus pro ectvi est. Iam ne se quaedam etia sunt, quae alia alijs causam dant et vj Irrunt, ueluti labors e constitutionis, cr baee Aboris edusa esladem etia causa est contrarioru ιlle lusi. Qui enim cum adest,alicuius rei causa est, in tu etιiant cum abest,interdi contrarij sectus culpam conferimus. Ut gubernatoris absientia fictu esse querimur, ut nauis fracta sitWperierit, cuius praebentia caula erat costruationis. Omnes autem causae que modo a nobis expositae fiunt, in quatuor genera clari una hicidunt. . Nam Cr clementa hilabarum, T materia reruaptarim ad comicilia aliquod opus, er ignis alius eius dem generis, corporum,cr partes totius, et tapotheses conclusionis, causae sunt eo caubarugcnere, ex quo
cum subest aliquid dicitur.Sed eorum partim sunt,ue ii quod subiectum est,ueluti partes: partim eo modo
quo id quod naturam cuia i explicat, ut totu,ut co- positio, ut foram.Semen vero,medicus,cobultor, CT Omnino res licientes ad id causae genus pertimis , unde mitium mutationis,uesstatus,vel dus proficiscitur. Alia ut finis,bonus caeterorum. Quo enim omnia reo
feruntur, id optimu, aliorus finiser perfictio est. Nihil autem Diterest,bonum aliquid dicamus, an ne bo-n- quod esse uideatur.caustrum ergo tot ac tallagenera sunt. modi autem causarum, numero quidem permulti si nised si summatim eos exponamus,pauciores erat. Diciatur enm causae multis modis, earumq; qua
rii de si ericis in tu priorialia posterior est. ut me
49쪽
diuus er arti x valetudine antiquior est, Cr harm. nia,quc ex ιη ἡ πασαι exilit, duplum, Cr immerus: semperque ea quae complexu siuo singulas res continest ad istas eandem rationem habet. Praeterea cau' aliorum dicuntur quaedam aliena ui, G si qua eiusde s neris : veluti statuae, aliter robcletu3 cai a est, aliter statuarius, quod accidit, ut is qui statuam codicit, Pob Ictiu nominaretur. quod etiam fit iis usquae aduentitia mimincnt,veluti si homo vel omnino animal ει- . tuae causa fit. trud etiam istelligedum est,reru aduentitiaram alias alijs er uiciniores esse causas, et rcm tiores, ut si idem albus Cr musicus statuam Ircisse diacatur. Sed praeter eas omnes, quae Cr 9ua vi, Cr aliena
cause Mit, aliae quia posint jacere, aliae quia liciat, hi causis habentur. Visi architectus capsa aedifica dae domus, aut is qui re ipsa aediscuti architectus fit. Idem etiam de ijs causis quae causae mi omnino, quod de ijs quae expositae punt, iudkandis est ueluti de haestatua, aut statua, aut etiam imagine omnino: Cr de hoc aere. aut aere, aut plane materia. Quod etia is robus aduem vijs confingit . Praetcrea coniuncta quae sunt, Cybaec crista dicensur,ut non Pobcletus, mecstatuarisu, sed Pobcletus statuarius. Verumtamen. hae omnes sex quidem fiunt numero, dicuntur autem duobus modis. Aut enim ut res fingulae, aut ut genus, uel ut aduentilia , velut genus rei aducimitiae, vel ut eadem coniuncta, ves ut ea quae omnino dicuntur: quae omnes cause aut re ipsa efficiunt, aut 4me re po*wnt. Hoc auἰem tantum distirunt, qu)d eae quae
rcis clusi Cr rei singulae,earsi, cfcta ea inire se coniun
50쪽
- ρ coniuctione habent, ut uni et silvi la retra natura, eo tollitur:ut hic qui curatione adb:bet, eT hic qui cura' turri items bis qui aedificas, cr hoc quod aedificatur. At uero eae que efficere possunt, non semper. Neque
trema Cr prima cuiusque rei causasemper exquirenda est,quemadmodum alijs in rebus solet. veluti homo edificat, quia architectus est:architectvi aute ex archia tectura dicitur, quae quidem causa prior est: eodemj modo omnibus in rebis iaciendum est. Praeterea Cr genera virerm causae si ni, Cr rara in singularrum res simpuleruistatuarius statue, huius statuae hie stdtua ri A. Et eae cause quae ejicere posuit, eorum quae fieri possi Deae cutem quae re ina efficiunt, eoru quaesivm causae habendae fiunt. Satis quidem a nobis expositi uim causarum genera, Cr earum modi.
Fortuna aut er casia rei in causis esse dictitur,mul Op las ta essem fieri fortuitu er casu. tae ergo in hised is locum fortuna et casas obtineat, et utra ide φέfortuna Cr casus, an ne aliud, Cr omnino quid fortuna sit, qd casus, uidedu est. Nonusti enim sit, necne sit hae sitans.negant enim quicqui ortuito fieri, contendunt' que certam causam esse eoru omnia quae sorte. temere, vis casu feri dicamus. Veluti causam cur aliquis Iorte in forum uenerit, cr inuenerit quem uellet. non timen putauisset , aiunt esse uoluntatem ueniendi ut emere t. Item que in caeteris quae fortuito euenire diacantur,causam semper aiunt quandam, non fortunam