장음표시 사용
51쪽
sapienim eum ortus er isteritus rerum cavsas opt=nere quicqui de fortuna explicauerit.sed ne illi quidem quicqua ortuito euenire existis uersint. quam hoc etiam mirum est. Multa enim o sunt, ersunt frie, temere, CT cou. quorum cum minime imiο- rarent,vηι quods ad causam aliquam eorum quae si vim referri posse, quemadmodum uetvi verbum quod fortunam tollit, explicat:tamen eorum partim fortu to euenire, partim non fortuito, omnes aferiunt. Ita sfortunae quadam ex parte eis acienda fuit mentio. Nec Mero illorum quicquam, concordiam dico,aut disco diam, aut ignem,ues mentem ,vel aliquid eiusdem generis ortunum este putaueriunt. Quare ab urdum est, os flue nullum esse existimauerint, siue e putarunt, null/m eius fecisse metionem,praestrita cum ea in te dum uterenturi veluti Empedocles non semper ait hi coelo aera disipari,sed ut res tulerit. Ait enim meo libro qui insicriptus est co inopoeia,
Saepe alias aliter, scd tam sic forte cucurrit. Plurimasq; animantium partes fortuito Cr casu tradit fieri. Sunt autem quidam, qui etiam huius coeli,eorus iomnium quae is mundo fiant,causam ex fortunae Cr temeritati tribuant. casu enim conuersionem motum feri, quae hunc uniuersitatis ordinem distinxerint . . constituerint. Et certe hoc admiratione dignum est, quod animansia π ea quae terra ex se edat, nec fortuiato,nec casu feri aut est e censent: sed uel naturam, uel mentem, aut aliquid aliud eiusdem generis eorum causam eseponui. quoniam non quod casus tulerit, nec
quiduis ex semine gignitur,sed ex hoc tali, olea, er em .
52쪽
Liber II. hoc homo:eorum uero causam, quae ex illustribus diuiniora sint fortunae ex casui ascribunt: eorus cassam um esse talam, qualis fit animalim, er eorum quae terra oriuntur. Atqui 3 ita est, hoc ipsum confideratione dignum est,ia eos non alienum erit aliquid di cere. Nam praeterquam quod alioqui ab urda est bee eorum sementia, hoc etiam absurdivi est, eorum hanesse orationem,quinihil in coelo casu fieri cernant: iu's uero quae non fortuito fiunt, multa formito euenire. Atqui contra fieri decebat. Sunt etiam, quom fmtuna in quidem causa esse uidetur, sed obscura humanae menti,quὸd mea diuinitas fit quaedam. Quapro-c pter Cr quid sit utrumque, ex sintne idem, an aliud casus er βrtuna, quemadmodum ad era causas quae α- positae sun referantur, uidendum est. Ac primam quidem, quoniam alia semper eodem cap. s. modo fieri cernimus,alia pleri s , peripicuu est neutrius horum causam ad fortunam roerri:nes id quod fortuito euenit, causam esse aut eius quod necessario ac simpcr,aut eius quod pleruris fati quonia alia etiapraeter haec fiunt, quae omnes βrte,temere Cr casu feri concedunt:prosim aliquid fit fortuna cir casus ne cege est. Nain Cr quaesint eius generis, ea ortuito evenire:Cr quae*rtiat) furit, ea in hoc genere esse scimus. Eorum autem quae βκnt, partim alio rcferun:ur. partim non referuntur. Alia uero animi iudicio cr noluntate,alia non animi iudicio er consilio fiunt: quorum utruns in ijs est, quae ad finem aliquem pertinet. Ita perspicum est,in ijs etiam quae sine necesitate CT i
53쪽
runtur ad finem. Alio autem r Irruntiir es omnia Cequae ratione signi, er quae natura qua eadem cum
hena adue uitia que m fiunt, fortuito er His Cre uenire dicimus. V t enim res alia perbe ut hueflua constit, alia aduentitia aliena hue ut, sic causa etiam esse. potest. Veluti domus perse causa est architectus: non
per esed per aliud,aliquis qui albus est er muscus: Ac ea quidem causa quae perse, ut suae icit, certi
Hirque autem aliena ui, incerta. Insilita enim in unum cadere potant. Quemadmodii ergo dictum est, eum hoc in i s quae ad aliquem finem pertinent, con . iugit, tum 'rte, temere Cr casu euenire dicitur. Eorum aut quae sit distinctio, p)st explicanda erit. Nunc
hoc tantam inrelligatur, utrunq; in ijs cse, quae ad r-nem alique pertineunt ueluti cu quis ia argensi aci i-piendi causa ueniset, mercedem accepturus, si ei exploratim fuisset ed non ea de causa uenu,sed accidit, ut ueruret ex hoc faceret, ut argentis acciperet. Id irrisinon quod saepe eo profici ceretur, mec quod cefario Esi autem Dis acceptio, non in ijs causisque
in eo sitae utines in q; quae sub consilium cadunt, ratione fusicipiuntur er geruntur. tuans fortuitu is ue1uge dicitur. QMd si boe sibi ad agendum proposuisset,eo, consilium propositi s retulictet, vel semper
aut picrunque ueniens solitus esset accipere, profecto hoc ei forte accidit e minime diceretur. Perspicua est igitur ortunam in ijs causis Ue quae aliena aduentitias uiliciant:eam que in kς rebus dominari S uersari, quae ab animi iudicio er uoluntate proficia scantur,.co 'querestranturatas ratio ex fortunari
54쪽
Liber II. hyem uersantur rebus. neque enim propositim aut confisium me ratioue esse ullo modo potest. Cavse ergo vi certae rus necessee i, a quibus id quod fortuito
euerit,proliciscitur. hinc frima incertae rei esse, erobscurabotam,ta latens uidetur. Estq; quatenus ni hil forte temere cr casu cumire uideatur. Hsc enim omnia recte dicatur propterea quod coentanea fiunt. Est enim quatenus aliquid fortuito eueniat, quoniam aliena ui euenit. Estq; fortaria in ijs causis,quae aliena ui efficiant per se autem sua s ut, rei nutrius est causa. ut domus architectas quide auctor est,aliena aut ui et casu etia tibicen. Infinitaeque uini ex innumerabiles cat .sae atque rationes,qurb. adductus quoia aliquo geniat, accipiatque pecuniam, etiamsi non ea de cause uenerit. Nam eo consilio ut quendam uideret, ut persiequeretur M ludos spectaret, ut ACc stud etiam recte di citur,frtuna esse quidda, quod a ratione auersam a limumque sit: quippe cum ratio vel in ijs quae si persunt, G euenirint,vel in jς quae pleruq , cernatur ortu aut in ks quae praeterea euenissit. Quocirca quo
xvi incertae sunt causae eiusmodi, orturia quos ince D er infinita est. In quibusda tume quaeri potest, ni frtunae quaevis causae esse possint, ut uaktuams, aut Diritus, aut aestus, aut capilloru amotio. Sut enim causae quae aliena ui esticiarit,aliae ali s uiciniores. Prolera aut fortuna dicitur, cum aliquid boni euenit aduers,cura aliquid mali, τυ ia et Huuero ire, cum in his ipsis praestatia quaedi et magnirudo: incidit. ltas cti pars abest, quin insigne aliqui calamitate, aut pro peritate accipiat,tsi myrtunatu aut mistra esse dicimus c propterea
55쪽
propterea quod ita cesti ratio Cr animus, ut res ad esset. Quod enim parum abest, de eo ita sentimus, nisino abesset. Praeterea secuta fortuna infirma est et hi contians. nec iniuria. In fortuna enim ignoontanitia domnatur:quippe cum necfemper esse, nec pleruch euerure po it quicqua eorum quae orturia fiant. Est igiatur utrums, ut dixi, is ijs causis quae krtuitae nimc pantur,et forti a et casus:ais is ijs quae nec omnino, nec plerumque evenire posunt, in in etiam quae ad liquem finem pertinent. Hoc autem dii erudit, quod casus latius patet. mod enim friuna, id etiam casu euenit.hoc autem non omne fortun Na fortuna et quod fortuito fit, cadunt in ea omnia in quaeprosperitas, atque actio. Itas is ijs quae agenda sunt ortuna vers tur necesse est. Idq; hinc sciri potest, qu)d aut Me s curida fortuna quod felicitas uidetur esse,aut ei initiam . Atqui felicitas quaedam est actio, cum praeclama et beata actio sit. Quocirca ea omnia in quae actio cadere non potest, ne ea quidem facere possunt, quae fortuna euentuml:ob eam, causam nulla res laanimata, lla bestia, nullusq; puer quicquam Iacit eorum quae fortuna eueniunt, quod iudicio careant nec adu Gaaut prospera fortuna in ea cadunt, nisi quadam similitudine. quemadmota Protarchm ait,frtunatos bcatos esse lapides quibus arae extrueretur, propterea quod eis bonos tribueretur, cim alij eiusdem generis conclucarentur. Pati autem fortuito ea etiam quae modo e posita sunt,dicvtur quodammodo, cum is qui aliquid operis ιη eis ponit,fortuitu Iacit: aliter non possunt. At casus er in caetera unon tu, Cr in multa eorum
56쪽
si tinaraim, conuenis . Veluti equum casu op ussea uenise dicimus, quoniam incolumis er saluus
Menerit, cum non eo consilio uenerit, viseruaretur:
tripoda casu cecidisse. Est enim ille quidescdcndi causalictus ed tamen non sedendi causa cecidit. mare
perspicuum est, is ijs qxorum euentus omnino ad in quem finem pertinet, cum non euetus causa sint, creoru aduetitia est causa, tum nos ea αδδ τ- ματ id est, casu ferisolitos dicere. Fortuna autem ea euenire, quae cou siancer in deliberationem cadam, in js
quae iudicio praedita sunt. Quod birae sciri potest, quia aliquid, φήταν, id est,frustra dicitur feriatim id quod alterius causa feri soletino illius sit g tia. ut si ambulatio purgationis gratia iustituta et fuscepta est. nec ambulati u uuenit ustra buscepta dicimus,eam, superuacaneam:quod id demum stultra quod alterius causa fieri solet nec tilud perficit, cuius causa paratum erat. Nam si quis festustra lauisse dicat, quod sol non defecerit,ridiculus sit necesse est: ncque enim ea
de causa illud instituerat. Ita deniq; -τηματορ ex uocabulo dicitur, cum ipse μήτL6 id est,fustra euenit. Decidit enim lapis non incidendi in quempia gratia: ex quo sit, ut rustra lapis ceciderit, quoniam aliquo iaciente, idch feritat causa cadere poli. Maxime autem id quod ortuna cucm ab ijs quae natura eue ni seiugitur. cum enim aliquid coira naturum exicit, tam non fortuna i sed casu potius euenisse dicimus. Praeterea hoc etiam diuersum est. illius enim a Mimitia et externa, huius Wsita est carisa. At quid ca
57쪽
Vtraras autem eorum ad id cause genus, unde motori principium ducitur,pertinet. Aut enim eoru natura, aut eoru quc ratione sunt, cau emisimper. sed eorum incertus infinitusq; est nurnerm. Q noniam autem casus Cr 'rtuna,cause set eoram quae uel i mente ueta natura proficiscantur, ii tum dema, cum aduentitia aliqua horam ipsoru causa existit: nihil au Eaduentitim prim ijs est, quae per se sunt: pro rao ueaduetitia quidem causa prior ea est cr antiquior, quae
perse,ui, μή escit. Ex quo escitur, casium cr fortunam posteriora ejςe mente atq; natura. Ita ut ca re coe. li causa quam maxime ponatur, tamen Cr mens er natura in esciendis cum alijs permultis, tum hac rerum uniuersitare,priores partes habeat nec erit. Illud autem pessi u est,s causas se, Cr tot earum generaefici quot AcmM.Totide enim quaestio qua quaeritur cur quics sit, complectitur. Aut enim ad natura questis cur quicq; fit,ptrtinet, quod ultimuis in q; quae immobilia frunt . ut in mathematicis,in quo. di recti et eius quod apte coponitur, uel ad alicuius asius de initionem , ad extremu reuocatur: aut ad id quod primumouit,ut cur bellu geFerunt quia temptu diripuerat,esolia uertit:aut ad alique finem, ut rem potiantur: aut denis ad materia, in iis quae sunt et eueniunt. Persticuim est igitur, has esse causas, et tot numero. Q goniam aute quatuor uni causaru genera, phUcoril in omnibus scientia ita uersari debet,ut cum omnia causam exquiret,sicile omnia causam possint reddere ea
quae naturae disciplinam attingat, ut materiam, ut β mam, ut esciente, ut fine. Sed pleruns tria gentra iu
58쪽
m cadunt. Nam a forma finis mora sint, en id unde motus principiu ducitur, eodem genere, quo
haec continetur. Homo enim homine gignit, e omnino ea omnea quae v actur movet. Quae autem non movent, non taphyliicae disciplimae sunt. Neq; enim ea quae in se motum habent,aut motus principiu, mouens, sed ab omni motu libera fiunt. Ilustres sunt huiuη instit si partes quaru una in eo quod non movetur, altera taeo quod mouetur quide,sed no interimertia in Vs quo ivtereunt, cernitur. Ita fit, ut quaestio qua cur quicque sit quaeritur, tr ad muriani, er ad formam , ercau Iam efficietem reuocado explicetur. De ortu enim hoc modo maxime cavssi cxquirat, ut quaeram quid quaque resequatur, er quid primu fecerit, aut quid pinu fit,et acceperit. eodes modo semper id quod deinceps muttur. Duo avit genera fiunt principiorum quae naturaliter movet quoru altera naturale no est, quonia motus principiu in se no habet. quo in gen re est,si qd movet, c moueturi. quemadmodu id quod omnino motus
expers est, Cr quod est primu omnia. Ites Prm,qσβ nis e l. Quocirca quonia natura ad sine alli e reici 2. tur haec eui causa cognosteda est, causas afferedasi . nino ac plane,cur qcs fatruelusi ex hoc illud nec fa- .ris feri, erex hoc ictud uel semp, vel plerusaetanesi,qdilutum,ut ex propositionib. coclusio:ais hoc eget natura et formῆ, et quaobre hoc modo melius fit, nouomnino, sed id q, cuius p naturae sit accomodam. Dicedu est aut prima,cur natura in ijs causis', ad quasi ut fine alid pertineat:deinde quae in reb. naturalibus necesitatis fit rasio. Ad hac enim eausam omnia omnes
59쪽
remedia er re erunt ,propterea quod cin callia crfrigida talia e soleant, σιι tu quods eiusde gen ris,haec cr necestario furit, atque memini, er suapte
natura. Etenis ut alia causam alterant,ut hic disi diam er concordiam,sile mensem, tamen cum attige-m ualere vivit.Sed existit quaestio,quid naturam alicuius gratia ficere prohibeat , nec quod melius sit: sed quemadmodum Iupiter pluit, non ut fruges auge a sid nec ario.Na et quae fur elata est,stigemuri quaestigida reddita est aqua, descendat necesse est. quod cum fictu est,tum denis fruges cresceresolentinodemi modo si in area Hi ius frumentum corruptu est, non ea de causa plui ut corruperetur, sed ita res tisit. Quid ergo impedimeto est, quo minus ea dem uim partes in natura habeat ueluti dentes ita nascansur ut priores acuti sint, erupti ad diuidendi cibum gemini aut lati, ad conficiendu utiles. non enim ea de causa ortos esse sed ira contigisse. Eadem est etiam ratis aliarum partium, in quibus inesse causa uidetur cuius gratia aliquid fiat. Min in quilus omnes concurrunt,ut si alicuius rei causa sterent, ea a casu Merala uri cum mi apte composita. Quae autem ita non sunt,corrupta sunt er corra poturi quemadmodum Empedocles ait Bouigena Cr and prora. Ac ratio quidem,qua aliquis ductus dubitauerit, tu iis est, er si qua alia generis eiusdem. Haec aute ita esse non possint. Ea rem,omnia, quae natura eontat, aut empe aut plerunque ita Germonea aurem quae fortuna er casu,non item. nec fortuito, nec casusve Demepluere ridetur,sed si sol est ub cane : ues
60쪽
Liber I I. aestus cum sol est με cane, sed si id bdieme eveniat. Q 3ῖd si uel casu, uel aliqua de causia haec fui, nec fomluina aut casu fieri possunt:prostela ad aliquim finem
reseratur necesse est.At haec omnia natura sunt: ut tum ij qui haec asserunt uentur. Valet ergo id cum gratia aliquid fit, in Vs omnibus quoris origo osti itus a natura proficiscitur. Praeterea in quibus aliquis finis est, eius causa prima, et quae deinceps stqvun Ar, sunt. Vt ergo quics fit,ita natura feri solet. Cr quem admota natura cuiusq; stri, sic,nisi quid obstet,licia tur. Efficitur aut alicuius gratia, eis ergo causa naturae siue impulsu agitur. Veluti si domus iri ys esset, P
a natura efficeretur, ita feret,ut nuc arte collis uuar. mod ea quae natura iacit, non folum natura , sed itiam arte conficerentur, eodem modo serent, quo eorum natura praescriberet. Ita alteram alterius gratia licitur. Omninos ars alia absolui quae natura per- lscere non potest,alia imitatur. Si ergo ea quae ab arte proficiscuntur,alicuius sunt gratia, er alio restri ru certe ea etiam quae natura efficit. Eandem rem rationem inter se habent, priora er posteriora: tam iri ii s quae arte, quam in q; quae natura conficiantur. Hoc . autem hi besti' maxime animaduerti licet, que nec arte, nec inuestigatione, nec deliberatione adhibita I quae utilitatem allerunt, alicuius rei causa fieri uide
qμicquὸ faciunt. Itas quaerunt nonnulli, utra menite et intelligentia, an aliquo alio araneae Cr formicae, alia eiusde generis operetur. Qisi ita siensim pedetenim progredietur,ei hi ijs etiam quae terra ex se fundit, ea