장음표시 사용
451쪽
Compendii Lissi. HIL '- fuerit,declarat pluviam minuere, quippe quum nondum Asoluti uapores videmur. corolla uero quam aream, hoc esὶ αλων, graeco comta notaue possumta nuncupare )ex astri aliculas radiat foe in ea nube generatur , quae uapore bumido atque etia tenui constet. Multos aute colores non babere ui detur, quia uaria est materis,ad quam radij objciuntur. Est aute idcirco forma orbiculata , quia frinum agi, quae rotunda est, repraesentat. Fieri tamen solet, ut non sit orbiculatu i aut astra nouiu ortum sit, aut nubes euanuerit, aut minitae circuquas sit aquae per uia. Raro autem corona ab ijs alb isgignitur, quae aut Malentioris luminis, aut imbecillioris put. quare maior=ol in ea nube repraesentatur, quae ex densior est, ct oriente excipit. Rud siquide uastidius infringun- tur, quam in Area,aut corona. corona aure apparente, si accresceN nubis materia uideatur,pluuiae signi et cantur. Siscindaturalia pars, alia maneat, uentatum elicimus. Si plurib. partib. impetu perturbetur, nautis periculiι luditur. si uero sensim pariliters e nescit, serenitate ostedit. Magnitudine uero corone illius ea euoluerat, quae diametrum ita habeat constitutam, ut diametro iridis subdupla sit coronae diametrus. Quemadmodum itaq; exhalatio sicca uehementer.
calida,*premam regionem penetrando, incensi si deris Νrmam sphaericamq; figuram ex longinquitate repraesentati ita Νnis Cr ualidus u por hi summum medij aeris euolans, solis speciem exhibe sirci tum mit apparere. Longas quos quasdam virgulas, ut in aqua qui Virgula. atri D a scense,
452쪽
solis tres. Lo Naturalis scientiae scentrista Cr in aere cernimus. Has parui quidem uinti distendunt, inam uero in obliquu distrahunt. In borieontis item circumstretia lineamenta quaeda uidentur oblonga, quanqui sunt aequἡ tita ais longa:ui enim sistitur,quin extrema plu3 moueant libis latera. Quare extrema simper acutiora stemimur, praeterquam si supra nos constituta fuerint. Aliter quo supparere huiuscemodi uirgae solent, quu vergente ad occasura sole, nubes obiecta radios usquequas non habet meabiles. Ee uero lineae quas Graeci παρα-λυ uocant, supra solem oli non queunt: conflumat enim extemplo fol. Nes prope terram rursus, aut e regio ne ueri ad latus maxime:nes propinquae nimium, neq; distantes Jectantur. mos ut tres quandossoles appareant. Fiant autem a sola poti imsi non ut irides, quae etiam causis alijs producutur. Idcirco autem ea lineamenta, quae solis reddunt claritatem,sole occia dente facilius quam oriente nascuntur, quia mane uapores ex nocte relicti,claritatem impediunt aliquanto quam vespera amplius, quo tempore absi pti esse debent. Meridie ue oculos radijs olfi cantibus,si ri nequit ut uideantur. De concoetione d digestione. α'.Explicauimus reru i persectam, quae vapore generantur, naturam atq; substantia. nunc de persi
agendii est corporibus: primum, de inanimis,postremo de unimantibus disserendus. Vertiis antequam ea de re aliquid pertractemus, quonia ea corpora quae mixta sunt atq; perfecta, cococtioe fiat,quid i coco'
cito, siue digestio, quotj eius steries sint, aperiemus.
453쪽
Compendii Lib. IIII. - 11'Estitas coctis,calidi cum sicco humido uepe mixtis. Sed coctionum tria fumgenera. Primum est, quum calor internin er haemor proprius eum sicco rem habent: quemadmodu est in si inarys reru om-m locis,atq- ijs postremo omnibus,quae humecta natura fiunt,atq; caletia. Secundu ueris genus est, quum uatio. calor alienus siccitate coluncta perurit: a enim hoc pacto coquuntur,ubi humectum Cr pigue quodcunque est, illaesum ad partes fugatur internus. Haec autequamuis i in stomacho dissu difficiliora sin si malo . tu uetriaris tamen alimonis sum, quam elixa, quae tum intus culo concolum extra passa sunt mmtationem. Tertium genus est elixorum,boc quidem calore peregrino, verum in bu Elisaio. mido,aqueo,ais aereo perficitur. Sicciora aute haec
sunt post coctionem, quo ante, quoniam humect omne rarefictis coloris partibus propemodu abierit. most, ut ius aliquanso laudatioris nutrimenti sit, quam ea caro, ex qra ius est exprsu. Haec firme sunt genera omnia cococtionis. Nam stixa manducata, ad ea quae dicta sunt, pro sua cuiusque rei natura rest-runtur. Verum prima quidem species concoctionis in stomacho fit, altera uerὀ in corde, ultima in *gi' - Mir--
calor uerb quu humidu sicco permisce id quod reliquum cernitur,cra ius est atq; terrestrius: ex ea quidem permixtione partes exhalat, quae si ni tenuiores.
contra,quum fisu disiungit ab humido, id quod rolinqvitur, tenuius esse necesse est. Augere aute metus concoctionem striuri balnea quos temperata, praeterquam si repletus quilium in item breme Iumastureplus coquimus, roborato ex antiperistasi a
454쪽
Naturalis scientiae frigoris ciuersantia calore naturali. Est itas concoctio eius que dicta est potestatis. Qita in re scire debemus , non ecte mulationem, veri in muta toni constiunctam, A ex qualitate diltposituram.
His enarratis, de metallorum,hoc est, inanimarum rerum natura, breuiter est permonstrandin. Sunt ergo metalla ut diximus non imperfecta. Extemplo enim in elementum aliquod abire possent:qualis est eo' rin rerum natura, quae is sublimi procreantur. M l tan itas ex humidiaquei cum terrestri siccitate con' eoctione produc turisii frigore ubiuis uerint con
i. gelata. Metallorum multa sint genera: rura, argemtum,plt bt , stanni oem ,H:de quibus partiaculatim alio loco est dilutandom. De lapidibus. 2'. Lapides ueia,quos nasci pa im cernimus,uis etiaaugescere humecto aqueo a terre risiccitate dist,utis D, aut calore etiam exteriore perfugato, ut latores: aut expressione compressiones dissipato fiunt. De thure S pulueratilibus. 3o. Tbus uero, er reliqua huiuscemodi, ulphur, alioni j, quae uno uocabulo pulverutilia pos vi nun quam via cupare, ex b idi ε quam aquei evaporatione, Cr uadetur abiis sita aeris cum terrae siccitate c5coctione generantur. dare. Metalla uero idcirco hi iditate aqueu abundare diaximus, non aerea: quum non inflammensuri ut aerea solant ei liquefiunt. Purueratilia uero aerea atq; te
, estria sunt, quum er inflammari posis er in puluerem teri. Lapides uero, quia terrae sunt duntaxa fecitate
455쪽
Compendii Lib. IIII. Ait eitate affluentes, in pulucre sici e rediguntur. Sed
pumex rem licit controuersam, quum non ut reliqui Pura . lapides in aqua proiecti, descendat. Verum aer inbibitum prohibet . itus enim proculdubio uidetur descendere. Haec aute tria genera ina moru, quanquaa calore frigores,quae principes qualitates fiunt, estiriantur, non tamen illarim imperio Abiacens, uerum iit haemido aut sicco duntaxat constituta generamur.
Patibili limae; quidem qualitatu bunt humor er sicci
t T. Veri in quia diximus,calorem stigia causes FU Meflarer huiusicemodi efficientes credendum est ta-mcn, cocli uim in eiusmodi genituris se potifima. Id autem est idcirco subiungendum, ne qualitatcs rebus adiacentes , substantiarum cause uideatur. Nwnquam enim tam praepostcrus est ordo naturae, nisi casiu eueniat, praeter, naturae institutione. Fit enim calore folis in speculo cocuuo ex radioru reflexu geminuto, ut ignis ex lana bomisces producatur. Verum hoc eue nit, calore minime id uolate. Nam quum is finiae alia quid mere ibi nititur, ex in crato igne excu it. Nasci utur asitem subterranea ea omnia,cum quia cop
ct ima quum fui ,solidis locis egem:tim quia ultro ri potestas conglobatior uegetiors descendit, amplo patenti h loco in angustum dimittatur.
Ue putrelabione. 3 i. moniam uero de generatione inanimorum disiamus, uidetur etiam explicandu de illorum corruptione, quae putresectio comodius uis significatius inanimis est uocada. Putrescit igitur quodlibet, iculare. t os iditate absum ete ais euocate, aut cotra D humecto
456쪽
Naturalis scientiae humecto e lor genuinu suffocante. Frigore quos, calorem si inseruenta res intereunt. Quod si non gemerit,e diuerso praestruantur. Quocircaseptentrionem uersus rei familiaris studiosi carnaria dis edulia huiuscemodi collocant. Sicca ita uehementin humectata, humore etiam puperstuete cobumpto, sest a corruptione tutantur. calor enim non facile compactum iccatamq; naturam potest dil*luere,nes rursius tam . morem expiacre naturalem. Ea re pauo 3 O. annos integer incorruptus, seruatur. Et metata difficiliusquam anima vita perputrescunt. Est enim se ijs bimeeli cum siceo mixtio uehemensis e copulata. Sal useia, exercitiumque omne,atin motus, idcirco res aputrefactione defindit, quia humectu omne superfluens
μωt. Q sicut quum ignis solus possit humiditare
non uinci insta lanam , praeter natur m rerum res εμή m putrefiere nequeat. VI B ER a V I N T V S.
IIIIanimorum naturis substitijss in uniuerso explicatis, de animantibus est dicendum. Est itas anima prima in perstelio, quae corpus naturale mema disi diis bris er consimilibus . dilliu clum atq; compositum, uitam continet potestate. Animasiquidem corpus essὸ non potest, quando corpus omne ex me non uiui nisi ab animo moueatμr. Gid q*od corpus, quum μ stantia sit,in subiecta materia minime contineturi nimus uero hi sublesto cernitur corporis. Idcirco a tem dicitur anima , corporisperfictio naturalis,quod
nobilis lanae sit atque praesentius omne id quod est
457쪽
Compendii Lib. V. aes ratura, quam quod estarte sectum Artesimon enim
ius franae suum esse subluntiae nequeunt, Mi sola materia nanciscitur, ut substantia uideatur. Ineste autem animus nequit Vs corporibus, quae non sint uis muni tu instrumentis, ut palim est persingula discurrenti. Necesse item animatum corpus uitam potest te contineat. Tunc enim corpus agit, quum animus iubet, idcirco quia agere potest etiam quum non iubet. Quando item est in agendo corpus , uitam continet potestate. Si enim iam agit, nonne necola est, ut Vendi etiam habeat potestatem s Prima quoque perfinio I i.
corporis,anima ea ratione nuncupatur, quod quem- .
admodum prima est ea actio, qua quis rerum plurimrum scientia est assequutus secuta vero,qua iam cotitemplatione utitur,atq; in ossicio ipso est si eculanduita prima est anima,cuius ui agere possumus ec diverb ea est operatio, qua iam agimus atq; sim M. Qudd prius de obieetis rebus agendit,quam
de uiribus anima ,&aetionibus. a.
Antequam anima inesse nobis cognoscamus, prius ea quae objcisitur,oportet intelligamin: quibus ficile inst)ectis, opera dis actiones elicimus, unde breuigia me animae uires colligere possumus, postremo in ipsi us animae intellectu obrepere. Quare quu omnis ista cognitio ex ijs quae objciuntur, pendere uideatur, quotquot genera erunt obiectoru,tot diuersas annotabimus animi potestates. Quae quum ita sincer x ani- s quintamimarum q*os genera ex potestatibus dii lingumus. μmodest,
De tribus animantium generibus. 3. animatorum dotita omne quod animam habet, aut ueget stas D s latione
458쪽
Diione sol uiuit, uti limes: aut fens ad git xt
bruta:uut rationem adhibet, ut bonis tria gentra animantium esse reperimm instituta. Quonia uero alia quos uirtutes animae domi particulariores , quippe quae corrupto corporis instrumento, Cr ipse cor pantur . tres solum habedae tractidaeque prius uni principales maxime atque uniuers les, quae corraptis etiam partibuε minime cormant, aut labesectetur. Ex fiunt,
vegetatio, sensio ,hucllectio. In plantis quidem Diae
urget tior in js uerὸ quaesensu movemur, CT uegeta- . tio erbensio cernitur:at homini Cr uegetatio erben-fo cr intellectio est attributa. Quoniam uerb ε ret cesse non est uerisimile triagenera animarum ei quio ratione insignitia: putandum est, unam, atq; eam quiἐem rationalem,in homine reliquarum tenere potestates. Quare qu cunque de uegetatilibus dicuntur, de sientientibia cx ratione utentibus inter tu . Primum ergo de communiori acncre est iam dum,in hunc firme modum.
De vegetati Ra aiuina,de eiusdem . partibus. q.
in aecunq; uegerante animum sunt adepta, σge randiis nutriendi Cr augmetudi uim habent. Nutriuntur, ut quod calor naturalis absumsit, supplaaturivis superfluat aliquid, quo generari aliae pol intanimantes. Generantur autem, uti ecies praeterum
tur. Naturalior aute virtus haec est, quam scrino atquerintellectio, quippe quae comunis sit animaiora omniἄEA item nutritione praestantior, quum frinam haec paret, ista costruet: quiuis naturale metis', ut quini
459쪽
Compendii Lib. v. 427 scipsum tueatur, quam ut alium gignat. Augmentan tur item huiuscemodi omnia ad certam praefinitum magnitudinem,quam praegredi non est po1yibile. Quo si,ut animae ut illa sit, non ignis,aut elimeti alterim. Ignis enim,si materia ullioni non desit, in infinita augesceret quantitatem. Est tamen ex ignis praescripta coercitus quantitate,tum quia ordinem naturae sequitur, tum quod coelo ambiente expaciari non potest.
Quoniam uero potestates fui, cognoscuntur obieelis, de alimeto, quod trιbus ijs uiribus est obnoxium, tractandum est. Id ut alit, Cr nutrit, nutritioni ob citur: estq; tunc,quu attrahitur, ei quod nutrit,absim D:quum uero in naturam abit altae rei uis substanti ira, fissile redditur. Primis autem qualitates habet alimensu remissos, Cr minime concitata. quare prori digit est,si quis elemenso nutriatur. Quod tume tu
Hilania accidisse nostris temporibuis, bini qui in foe
mina affirmem. Seder cuius'; naturae accomodandus
est cibus, quo facilius coquatur, uitaeq; sufficiat ad ne
ce states. Sunt enim in corpore uirtutes quatuor, ira nutritione conberuandae. una est, qua trahimus alimen tu adtera, qua retinemus: tcrtia, qua ψ digerimus: posti ema, qua pellimus. Augmetationi quos alimcnsum objcitur,non ut alit, uerum ut crimentari rem sicit. Quamuis autem quaecunq; mutriuantur, augeri etiam
possunt,furit tamen diuersae interfici Cr re ipsa distinctae actibiles. Nutritio siquide s p seruat, augmentatio uero plerus c orrupit. Generatio quos ab utri' pariter esiseparata. QEod ex in. reliquis animae. u id est, m
460쪽
4is Naturalis scientiae risus id est sentiendum. Ex operum siquide diuersiae, potestates uicisim distinguuntur extrinsecus: istris rem uerb exfemetipsis, T sua cuiusq; bubito M. Omnino autem alimentum introductu ,ter ora pellendo corpora ocum sibi licit in stomacho, unde commodi me Lingula uitae munia peragantur. Alia uero res hoc di*Art ab alimento , quod altum quidem corrumpit alimonia,alimonia uero altum enutrit. Id in igne quam simi λι- cemimus. Ignis enim adiuncatum ni aqua,aquae ueia non contra est linis.
Perstrictis animae Megetantis uiribus,nunc e S az-pediamur,quae a sensionem pertinent. De anima sensitiva. T. Habere uirtutes duas ea animalia uidentur, quae sensu uigent prima est, qua rem deprehendi secuisnda, qua deprehes iam re mouetur aut ad Uientam, aut i,sequendum. Deprehendere autem dupliciterposlun aut enim externa praesentias deprehendunaut latera atque ab oculis stobius remota maginantur. Vt autem externa deprehendantur, quinque sensius,aut pauciores pro sua cuique natura sunt attributi.Primum itaque de deprchendendi potestatibus est dicendum:atque de ijs agendum prius, quibus externarum rerum obiectu est opus. Sensus itus quum seipsossentire non possint, que aliud quippiam, nisi objciantur aliqua,quae faciunt ut fientiumus, patibiles maxime nuncupantur. Patitur siquidem sensus,rerum obiect/rium simulacris receptandis: neque cait qua nisi obiecta res ad inti