장음표시 사용
131쪽
HL OCCAs Iosertim quando rogabantur a Douimo; Mmquid vos et ultis abire ' liud neutiquam apprehendendam existimarunt: Petronomine Omulum responciente; quem ibimus ' verba vita aeternae habes.
Eiusmodi, & quidem splendidas,ac velut bene comos stealeris audendi occasiones, habuerunt omnes illi martyres de virgines, quibus honores, diuitiae, regales nuptiae, regna integra quandoque oblata sunt; si modo in illicitum actum in fleacti se si uissent, sed mortem contemtis omnibus sibi persuasere praeserendam. Itaque non sunt ullo modo vanae, fictitiae, umbraticae, Λ praetextae occasiones ad viiij velamen apprehendendae: sed potius dicendum cum Seneca; Etiam si scirem Deos ignoscituros,& homines ignoraturos; adhuc, propter peccati vilitatem, peccare dedignarer. Sicque sentiendum faciendumq; constanter in omni genere peccati, cuius aliqua nobis offerri videtur occasio. Eoque studio modo adimplendum est. Eret f. 31. quod de perfecte laudato homine dicit Sapiens: transgressi, r non eR transgressus: or facere mala, se non secit. Dum scilicet non tum secreto, tuto, impune, Verumetiam cum laude& praemio peccandi occasiones visae sunt dari, &tamen eas non arripuit; quin omnibus est modis detestatus, solo conscientiae dictamine praemunitus; adeo ut nec Gygis annulus in Christiani veri digitis locum ullum inueniat. Errant eapropter grauissime , qui quiduis sibi licitum cxistimanti vel post facinus quodiamque commissum, se immunes a labe arbitrantur, eo quod percommoda patrandi facinoris occasio se sponte sua videbatur offerre. Putant nempe tibique persuadent eiusmodi homines, cum Holofera ne, squod supra notatum est) tu rpe esse,& contra virilis animi existimationem, si nacti usquam OpPortune mulierem, illa ex ipsorum manibus immunis absceciat. Tales sunt, qui iuxta S. Scripturae iudicium, ex omni offerente se fonte vesaqua per viam bibunt : qui ad quamcumque proximi sui uxorem hinniunt; dc tam prostitutae Cassitatis mulieres, quae sub omni fronde ves arbore sedeant, omni trans
132쪽
ARREPTA. NEGLECTA. III eunti occasionem praebent; quales sunt venatrices illae animarum, quae quemlibet sibi occiirrentem adolescentem aut virum, quasi ex voto, & optata mentis sentcntia oblatam sibi a Deo existiment victimam. Dicuntque cum Terentio, In tempore Veni, quod rerum omnium est primum. Et cum Plauto, Ipsa opportunitas non poterat mihi opportunius ad Pt
Hinc fit, ut omnes quiser Occasionem peccant, per occasionem quoque sese excusent, sed frustra. Nam, ut neque fru- excusathchium vetitorum pulchritudo nec serpentis astutia Euam, neque Euae blandities Adamum, neque Dauidem visae Bethsabeae lauantis adspectus, neque alabastri profusi fragrantia proditorem, excusarunt: ita ncque vel maxime obuia dc qua- si e caelo demissa ad malum occasio, praetexi potest malitiae in m missi delicti excusationem. Nam, ut neque Luciferi ceterorumque Angelorum apostatarum bapsius, ex nobilitate conditionis,& pulchritudinis excellentia, iustam sumsisse potuit occasionem; ita neque praetextu tam adulterinae occasionis, quisquam a noxae foeditate Vel a poenae magnitudine praesumere Zebet excusationem. Porro, quia hoc schemate de commodis Occasionis, ut φamplis hospitalitatis praemijs ac muneribus egimus, S be- arrepri di-neficij tanti occasione de sinistra quoque occasione eiusque eR- p in uicommodis quaedam adiecimus 1 ii inrto quis munerum tam odibilis occasionis, hospitio apud se imprudenter exceptae, frumim inuisum uno aὰhuc exemplo velit degustare, ut magis ab illius consuetudine diucietatur: tabulam illam de Mida a Poetis confictam tantum opus est intueri. Vt siqui dem auarus is erat . percommodam fouendae explendaeque De Misi 'illi ingluitiei occasionem sic nactum arbitrabatur, cum Li '' viarum hospitio excepisset. Pro hospitalitatis itaque ossicio, Avariti quodcumque postulasset impetrauit; ut nimirum in aurum verteretur quidquid attingeret. Quis uberiorem tali occatasione exspe&ret hospitij remunerationem ' sed quid accidit
Huic felici misero & esca& potus, dum sumendo conti sebat, in aurum versa, necem pro Vitae incolumitate, ac pro P beatiis
133쪽
II 4 OCCASIO beatitudine miserandum exitium crant allatura εἰ nisi Pactoli profluuio ablutus discrimini se eripuisset. Sic flven ..dia peccati,mors, inquit Apostolus. Ita speciosa illa confictae
ad malum occasionis amoenitas, postea in maiorem tormenti acerbitatem, iusto Dei iudicio , commutatur. Impleturque illud Pootae: Notti emta dolore voluptas. Illudque S.Scripturari tabantum glorificauit se, G in delicijs fuit: tantum d te isti tormentum se Lictum. Ita Diues epulo in illis maxime fuit cruciatus, qhuc utcumque ei Optatam dederant peccandi occasionem, quales erant diuitiae, vestes splendidae, epulae, amici, fauor hominum, S otium cum Cornucopiae. Rcitat sub finem, ut in frementis frendentisque diaboli Iimpotentiam oculos coni jciamus, prout in schemate depinsitur. Vt, quam illum grauato ferre cognoscimus Angeli boni studium, almae Oci is hospitio exceptae munificentiam, &rite donis utentium incrementum uetam nos avide ad haec omnia mentem aduertamus, & fruamur concessis
Neque tamen ob id quidpiam. de vigili salutis nostrae curae remittendum: quia lut inquit D. Gregoriusὶ diabolus quo valentius vinciriir, eo adhuead insidias ardentilis instigatur Idemque cxpulsi is, acriores conatur infligere stimulos. Qv- circa, gaudendum quidem pro parta victoria, sed serio de nouo conflictu cogitanduim.
134쪽
Vt caelestibus donis sincere utamur, ijsque
DEW, a q- bona cuncta procedunt, qui in cunctis tibi placere volentibus infinitas de te bene merenduoccasiones elargiris, beremque tamsalutaris Hi progiagnis effectum ria nobis, quae semus, in hoc opus gratiam singubre ut tantae beneficentiae grati aestimatores,onmibus tuis datis ω donis ad maiorem tui nominis gloriam, σώ-lutis nostrae profectum ampliorem, uti valeamus. Terct ristum Dominum nostrum. Amen.
136쪽
tes remorantur. Schemat. T. Cap. I.
A modo fieri possit, mi tempore praetertilent occasioni tamen mora inficiatur.
Oc iam schemate Lectori spectatorique ob Tempu oculos ponitur, TEM pus, tametsi diligens eius ratio habeatur, semper tamen praeterlabi,itaq; auolare, ut nequeat stabile retineri, neque ela- ipsum reuocari. Occasionem vero, tametsi fugam suo quoque modo minexur praeterit si quidem non remorata) sisti tamen illius fluxum , si per sedulam apprehensionem illi remoram&quasi manus iniiciamus. Sic enim fit, ut per frontem capillatam capiatur, dum illam arripimus quando se primum osten: quemadmodum praecipuam OCCAsioN i s sic depingendς rationem in Praefatione doctumus,& prima fronte res ipsa testatur. Itaque hoc schemate, de temporis fluxu & occasionis α- Οerasioni mora, primarie nobis est disserenaum. Attamen tacitae prilis obieetioni respondendum est 1 Q re iam primum schema ijeuve. istud auolantis temporis, retentaese per frontem occasionis inducamus, cum potius primo ipserum ingressu videatur id debuisse exhiberi 3 Ingenue fateor, potuisse ita fieri: at, ut alia qua subsit ratio faciendi sicut iam dicitur, tamen aliae pri
stantiores suppetere vii ausi quae suaderent ita potius fa-
137쪽
Ii 8 . OCCASIO ciendum, sicut iconum & schematum ordo prae se fert. Quia in officiosa illa tam gratorum hospitum exceptione, schemate quinto adornata, satis aperto illa demonstrantur quae in primo occasionis aggressu dicuntur obseruanda: visunt, attentio, studium, sedulitas, obsequium, apprehensio,
dc in usum deductio: quae omnia iuuenes illi pr*bi prudentesque, in schemate quinto S s exto, ex animo dc re ipsa profitentur.
Humanitatis itaque plenum officium, promtumque ematempus & occasionem oblinutum illic exhibitum,abunde satis illud re expresserunt, quod communiter dicitur, OccasD-nem prima fronte apprehendendam: re inquam praestiterunt quod typo consulitur. Cum vero non ita commodc, fugae quoque periculum, eodem illo schemate potuerit exprimi,
quid obest, hic iam illud licet quasi postliminioὶ figurare
Sit igitur hoc schemate pr ipuum nobis studium,suis adumbrare color bus,& temporis fugacitatem, & occasionis retentionem, iuxta typi proicenium. Alter tamen adhuc nodus primum seluendus est, Quomodo tempus auolare fingatur & Occasio retineri, cum nphil fiat sine tempore: atque ita, cum ad moram praesentemqueCccasionis usuram tempore sit opus . videaturque necessario, apprehensa iam occasione ne clabatur, etiam tempus sisti e . dein opera, ad illam in actum deducendam, quod sine tempore fieri nequeat, quomodo fingimus Occasionem sisti,&s fugere tepus. Addo, quod ipsi occasio nihil aliud sit quam tem poris opportunitas, S tempestiuitas ipse, vel rei alicuius certa temporis parte 'pportunus euentus ad aliquid agendum : ut
nec occasio sine tempore,nec remora occasionis citra tem p .ris moram, neque usus illius absque temporis usura, quae in productione consistit) esse posse videamr. iDissicilior ex ipso proponendi modo prima fronte videtur obiectio, quam reuera sit, quando vel minimum introspicitur: quemadmodum non dubito,quin iam ipse per te, Lector, ast equeris. In primis,certum est, bene recteque fingi, pingi dicique tempus auolare,neque ullo posse modo retineri uxta
138쪽
ARREPTA. NEGL FCTA. I9 illud senecae: Fluunt omnia, & in assidua diminutione sunt l.M corp ara nostra,rapiuntur fluminum more. QAidquid vides, wst 67 curri cum tempore homo : fluida est materia, & caduca, Monan biis obnoxia casibus. Cicero vero vicinius nostro propolito, sic ait: Horae cedunt, dies, menses,anni: nec praeterutum te iniuS Vmquam reuertitur, nec quod sequatur sciri potest. Utque canit Ouidius:
Tempora tibvnIur, rariti senescimω annu; Et fugium fraeno non remoranIe dies.
Irem: - Eunt anni, more entis aqua. Item: Nec quapraeterdit cursu reuocabitur unda,
Nec qua praeteriνι hora redire potes. Item: Et fugit interea, fugis irreparatim tempuS.
Avolat itaque irrevocabile tempus ;& tamen ad occasionis moram, obseruationem, & usum, opus est tempore; videturque propterea, ut supra memini inuS, Occasiisne rete Ira, tempus quoque retineri. Distinctione temporum hic solum est opus, praeteriti,praesentis,& suturi. Sicut cnim occasio, si negligatur, cum illa temporis opportunitate praeterlabitur: ita si eam arripueris :retines, in usum adducis, tecumque saltem in friti dii atq; muneris utilitate cogis commorari: tempus vero licet pro parte illa, quae occasionem induccbat, praetineat, neque enim praesens umquam teneri neque priteritum reuocari potest, aliqua tamen semper sui parte adest, quantum ad tam opportunae occasionis tam apte apprehenis usum opus est. Tempus enim semper utenta suppetit: nam etiamsi semper Templis Praeterlabitur, tamen continuo partium successu perseuerat. p Atque uti quod modo p emerat, nunc praetentit m est, Ita& iuriuinterim quod futurum erat factum est praesens,sicque illae tres temporis partes incessanter sibi mutuo succedentes efficiunt, ut & tempus semper transeat,& semper tamen sit praesens,diuersariim scilicet paritum respectu. Itaque non est quod quis
metu deficientis temporis occasionem oblatam omittat arti pere , quare occasione capta, tempus Vtendi numquam eum
destitueti ipse non desit suo muneri.
139쪽
IIo OCCAs Io Quemadmodum namque aqua in flumine, quae praete lapsa est, nequit reuocari, sed interim dum illa, quae modo praesens crat, praeterfluit, ita interim quae instabat, accedit, &fit praesens;Vt numquam in profluenti desit aqua volenti haurire, vel alia ratione illa uti. Vnde & vulgatum dichim est de rebus eiusmodi communibus: Non prolubendum, aquam haurire profluentem : neque ignem ab igne accipere; aeremore attrahere, publica via incedere &c. Quod Ennius apud Ciceronem allegauit. Nam in similibus aceidit illud, quod iam nunc de continuo temporis fluxu protulimus. Ut enim temporis parti succedit pars altera, dc altera huic siuxta Aristotelem, Instans est principium futuri A finis pcieteriti; ira in aqua fluminis,stamma ignis aut candelae, & in aere faucibus follibusve hausto.
vel ta ratione impulse x praeteruolante.
Schemat. 7. Cap. L. te in semper tibitur, semperque es praestens,
idcirco captanda opport-Itas. . TEmporis ut aquae assiduum fluxum, assiduamque quodam sensii praesentiam, eleganter appositeque aescribit Ouidius, hisce versibus. Cuncta fluunt, omniEX vagans formatur imago. Ipsa quoque Uiduo labuntur tempora motu, Non fecin ac flumen. Neque enim confisere flumen, Nec leuis hora polen: sed ut unda impessitur unda.
Vrgeturai eadem veniens, urgetquepriorem;
Tempora sic fugiunt pariter, pariteri sequuntur: Et noua sunt semper. Nam quod fuit antis,relinum est,
Fitque quod haud fuerat εἰ momentat cuncta nouantur.
Clarissime hie singula di taluuntur quaaeumque dubium aliquod initio parere poterant, quomodo & tempus semper es. fugiat, & tamen cum occasione retenta retinexi ipsum quoque
140쪽
m ARREPTA. NEGLECTA.que intelligatur: diuerserum stilicet partium consideratione. Verum,quandoquidem potissimum hic de temporis volubilitate disseritur, quatenus secum opportunitatem adducit, quam occasionem vocamus; tam necessarie de temporis illius spatio, tantiq; momenti portione bene obseruanda ne elabatur, nobis cst agedum,quam de ipsa Occasionis statim apprehendendae cura, ne supinos indignata praetereat. Nam, tam etsi dixerimus itaque res habeat,tempus ut labatur,semper nihilominus aliqua sui parte smore nuentis aquae) suppetere, quid tamen illud nobis est profuturum , si illam temporis particulam, qua se occasio offerebat, incursi neglexerimus i Quemadmogum enim tunc occasio neglecta pertransit, neque arripi auersa potest, ut quae in occipite calua sit; ita praeterit simul opportunum illud teporis spatium, non reuocabile: neque Quod sequitur, elapsa illa tempestiuitate nos potest iuuare, ag rem illam agendam, quae tali tempore talique occasione erat facienda. Insuper, sicut omnia certo modo & ordine, a certis homunibus, certisque ut plurimum instrumentis tibent conscii alioqui, ut est in prouerbio, invita Minerua,vel inuito Marte , ritustra attentatur, ita & aptum rei illi peragendae tempus atque est necessarium. Qim mirum igitur, aeque aduigilam dum, ne tempus opportum negligatur, quam sedulo curandum ne quiά rerum necessariarum delit operi faciundo Idque constat, quod & alias attigi, in aedificatione, agricultura, nauigatione, emtion regimine, liO,pac salutis cura, ω omnibus denique rite procurandis. Ridiculus sit, qui littus aret, vel in aquis seminet sit SC im diculus, qui in bono ac fertili solo, sed intempestiue id faciat. Rideas aera verberantem ridebis & stringentem gladium, quando nec tempus nec permittit Occasio; utpote inter amicos, nulla subsistinae causa serti eximendi. Exsibilandus, qui arena loco pulueris sulphurei tormentu imseat 'explodatur ω is, qui nulla suppetente materia bombardam explosmici Cerebro imminuto censebitur, qui cribro aquam hauserit non magis sapere existimes,qui temporis opportunitate neg-