장음표시 사용
41쪽
eap. I. Cicero pro Cacis. Haec est illa aequitas, quam persectam rationem appellant, quae leges strictumque jus interpretatur Scemendat, nulla scriptura comprehensa. sed solum in vera ratione consistens. Cum eni in omnes articuli sigillatim legibus non possint 'comprehendi, hinc judex in casibuslege non expressis di similibus. aequitatis ratione adimilia procodere, & jurisdictione sua legis defectum supplere dcbet. t. neque. t. non possunt. cum qq. F. u. IV. Talia vero multa sunt, quae certis Zc praecisis regulis comprehendi non possimi, sed necessario religioni ὀc prudentiae judicia committuntur. l. 3. U. de tesib. l. tibi uque. f. da itin. ach. Pulchre Gothor. ad i. placuit. C. de judie. O l. i. C. de legib. Anton. b. in juri rud. Papinian. tit. de just. O jur. cap. de aquitateor bona fide ligat. D. Covea. lib. I. comment. Luc. e. 7. Fachiu. lib. I. controv. jur. c. 3. Duaren. lib. 2. disput. anniuersariarum . cap. I S, M. Antonius Deirio in suis miscelian. in annotationitus ad d. l. prospexit. is d. l. placuit. ubi plures concordantes adducit. Conua. lib. I. comm t. juris civilis. cap. II.
si uilibet Populus, O quaelibet civitas jus sibi eo
dere propria auctoritate non potest. QVaeritur, An quaelibet civitas possit propria auctoritate jus
statuere, sine permissu superioris. Et videtur simpliciter Mindistincte dicendum, quod possit, quia in ι. omnes populi. F. just. ct jur. hoc jus per repetitam geminationem conceditur, quod quilibet populus di quaelibet civitas propriis legibus uti & vivere
possit. Deinde frustra homines 8c civitates colo naturalis ratio in stituisset, nisi quemadmodum inter se viverent. disponendi fecisset potestatem. Verum contraria sententia probabilius videtur defendi posse. quod scilicet quaelibet civitas propria auctoritate jura condere non possit: idque ex hac ratione, quia jus publicum privatorum paelis mutari non potest. l.jus publicum. U. depact. Atqui civitates Pop. Romano subjectae privatorum loco habentur. l. boiana. I s. de j. V. S. Ergo non possunt contra juris publici formam aris bitrio suo leges ferre. Hinc ergo concludendum Videtur, quod ci- .vitates possunt quidem ieetes ferre, quas municipales dicimus; sed non tales, quae juri publico, aut Principis constitutioni derogent: & valent earum statuta magis in vim cujusdam pacti, quam lagis, Luit. F. ε eost. Θ erepι. ult. C. de leg. Itaque si juri cominmuni. aut Principis edictis statuta civitatum repugnent, non va. lebunt . nisi confirmatio Principis accedat. l. 3. S. Disui. J. GH. visI. Ita notat Baro ad l. 3. U. quod cf. univ. nom.
Objicitur l. Antiochensium . . de privit crad. ubi dicitur, quod
42쪽
Antiochia civitas jure proprio, seu lege patria contra iuris com munis dispositionem privilegium habeat, ut tacita&privilegiata hypotheca in bonis debitorum utatur. Ergo propria dc peculiari potestate possunt civitates leges 8c privilegia concedere sine auinctoritate Principis. Resp. sub distinctione. Aut civitates sunt liberae, nullius jurisdictioni subjectar, ut sunt civitates imperiales.& itie si regalia habent. condere sibi quaslibet leges proprio jure possunt d. ι Antioehensium. Aut recognoscunt superiorem. ut Oppida Principum,ita haec possunt. facere statuta, dummodo juri publico, ut Principis edictis, non repugnent. Uide Zaetium ad i. de qui 1. num. I s. ct 16.1J . deleg . ubi hanc distinctionem comprobat.
Lites o contromersa ex praescripto legum, mon ex arbitrio judicis dijudicari debent. '
HAEc assertio probatur in s. t. inst. de us jud. ubi pro regula
traditur, quod judices secundum leges, constitutiones Principum & consuetudines judicare debent. Ratio est, quia jus certum est, di aequabili fronte omnes aspicit. l. 2. Is de Iur. O fact. ign. Itaque potius ex eo, quam ex humanis arbitriis quae moveri gratia, frangi potentia, prece pretiove corrumpi, odio, spe aut metu concuti possunt, judex justitiam administrabit. Unde & deinbent judices initio sustepti ossicii jurare, quod secundum legum observationem judicare velint. l. rem non novam. C. de Iudicis Cujus jurisjurandi formula praeseribitur in .mυH. 8. Oblicitur Amh. Milia. C. de jurie. ubi dicitur, quod hodie judices jurantia facturos, secundum quod eis visum fuerit justius de melius. Resp. Hoc ita intelligendum est, ut istud justius di m lius secundum leges examinari Zc decidi debeat, ut patet ex AE. Nov. s. dum ait dextus: Neutri parti prarer jus fas ad ictu ero, ct
aequitarem in omnibus eonservabo.
Secundo objicitur ι. μα-ἐι. ω- 'dic. quae jubet aequitatis magis, quam juris rationem haberi. Resip. in casibus lege expreGss, lex sequenda est, etiamsi dura aut iniqua videatur. ι. prospexit. Is qui , a quib. cte. Cum vero omnes articuli legibus comprehendi non possint, judex in casibus lege non expressis, &similibus, aequitatis ratione ad similia procedet, & jurisdictione sua legis defectum supplebit. l. neque. l. non possunt. V. de si, atque ita intelligenda in s. placuit. Si autem casus sit ambiguus. ut judici non liqueat, vel articulus controversus scripto & sententia legis non contineatur, tutic Princeps eonsissendus est, qui selus potest legem dubiam interpretari, & ad alios casus, in quibus ea dem ratio non militat, degem producere. l. I. 'G. de relat. I. D.
43쪽
C. de legib. Ita accipienda est I. I. C. de legib. quae ali , inter Oeaquitatem & jus soli Principi licet interpretationem interponer . Hoc est . cum sententia legis ambigua est, & casus oblatus scripto aut sententia legis non comprehenditur , ipsaque aequitas cum scripto jure confitetere videtur, tunc solus Princeps arbitrium suum interponet. l. σ1 leo. xi. 1. de legib. Ubi dicitur, de iis quae primo constituuntur. aut interpretatione, aut constitutione Principis certius quid statuendum est. Atqui ubi voluntas & sententia legis Certa est. potest judex legem interpretari, di ad similia procedere. ι. non possunt. ix 1. de leg. Ubi dicitur, cum sententia legis manifesta est, tum is qui jurisdictioni praeest, ad similia procedere, ecita jus dicere debet. Uide Conn. lib. r. comm . jur. c. XI, num 74
Consuetudo non introducitur decennio, neque duobus actibus contra communem DD. opinionem. introducendam consuetudinem requiritur amaum frequentia. & tempus, judicis arbitrio desiniendat neque suis ci uot duo actus. & decennium. ut communis habet opinio. Hoc enim Commune DD. placitum, quod longo tempore, squod decennio terminant 3 & duobus actibus introducatur consuetudo, a juris intellectu longissime abest. Primum quippe non duobus actibus. sed multis dc antiquis exemplis opus est ad consuetudinem introducendam. I. I. C. quasit ting. cons. ubi dicitur , probatis iis, quae in oppido frequenter in eodem controversiarum genere servata sunt. praeses provinciae statuet. Frequenter autem fit, quod saepe & cre-hro, non quod bis aut ter fit. Sic frequens Senatus dicitur . non ubi duo aut tres, sed multi sunt congregati. Consuetudo enim est habitus quidam . qui non uno atque altero actu, sed longa obse
vatione acquiritur. Iuxta commune axioma logicum, quod una aut altera actione non acquiritur habitus. Ut ergo consuetudo legiis time introducatur. requiruntur actus tam frequentes, ex quibus
verisimile sit jus hoc in populi notitiam pervenisse. d. ι C de adis privat. Unde duo vel tres actus non statim faciunt consuctudinem . sed hoc potius judicis arbitrio relinquendum est, ut is statuat. quot actibus populi notitia Se consensus comparetur. Ita tradunt Ano in sum. C. qua sit Iou. cens Mesemb. in parat. de legib. ponitur l. 3. C. de vise. aud. ubi dicitur. quod qui bis deliquit , consuetus sit delinquere: unde colligitur . ex duobus actibus introduci consuetudinem. Resp. In consuetudine vel assuefactio
44쪽
ne unius hominis, quae non facit jus , suis ciunt duo actus, ad probandum, utrum sit ille ita assii eius vel non. l. vel universorum. f. de pign. ac . In consuetudine autem quae jus facit, certus numerus actuum non est determinatus, ideoque hoc judicis arbitrio est relinquendum. arg. l. 1 . f. . f. de jur. de lib. Curi. ad. c. ult de consuet. set. 4. num. 37. ct 39. Neque suis cit decennii spacium ad inducendam consuetudinem: nem requiritur, ut inveterata sit consuetudo. l. de quibus 1ifilet e. Quod de spacio decennii intelligi non potest, cuin vetus factum dicatur. quod a nostra memoria rem tum est. l. 2. S. I. F. de aqua pluv. arc. Sic etiam longaeva consuetudo appellatur in l. 2. C. qua sit long. cons. Longaevum autem spacium de centum annis dicitur l. an usu fructus. s6. 1. deus r. I. ult. C. deSS. eccles. Cum ergo de tempore inducendae consuetudinis varie leges statuant, de modo longaevum, modo diutur. num, modo inveteratum tempus requirant. rationi magis consentaneum est, non esse hoc tempus certo a jure definitum, quia incertum est, quanto tempore notitia seu consensus populi acquiratur; itaque judicis arbitrio hoc tempus desiniendum est. C ac. inparat. C. qua sit long . eonfor . lib. 2 o. obf. c. I. Neque in contrarium facit, quod consuetudo dicatur longa de diuturna quae verba de decennio interpretes accipiunt, coque solo argumento nituntur,in quia & his verbis, longi & diuturni tem,poris quadraginta anni aliquando significantur. I. a. in verb. noconductor diu res alienas tenendo , proprietatis gus u vet. C. de pras. 3 o. ann. l. qui in provincia. s7. U. de rat. mipi. Cujac. lib. obs
8. c. 28. Conn. lib. I. eomm. c. Io. num. 6. Menoch. in arbitrar.
Dd. lib. 2. quast. 83. ubi tradit judicis arbitrio relinquendum. quanto tempore introducatur consuetudo, quia in jure non reperitur lex , qua hoc tempus certo sit declaratum, vel definitum.
Consuetudo abrogat ct emendat legem scriptam.
ΡRobatur haec thesis in I. de quibus. 32. U. deIeg. Ubi Iulianua
ait, leges tacito consensu omnium per desuetudinem abrogari. concordat. F. pen. ins. de jur. nat, gent. Θ civ. Abrogat itaque consuetudo legem scriptam, & si generalis est consuetudo, quae ubique servatur, vincit legem scriptam generaliter: si vero specialis est, tollit legem in eo loco, ubi viget, d. l. de quibus . ubi gl. magna.I. venditor. 33. S. se eonstat. g. comm . prad. l. item. 6. in . princ. 1. quod e . univers. nom. Objicitur Constantini rescriptum in I. a. C. qua sit ting. eons cujus haec sunt verba : Consuetudinis ususque longavi non est vialii auctoritat, θι non adto sui valitura momento, ut rationem viv-
45쪽
eae am legem. Ex quo consequi videtur legem consuetudine non pom abrogari. Ad nancantinomiam respondendum, quod consuetudo quidem legem tollat di abroget. sed tamen legi I .atoris potestatem dc auctoritatem non adimit, quin pottit consuetudi--nem vitiosiam tollere & emendare. vel alia lege postea lata. vel legem eonsuetudine obliteratam iterum in usum revocare Ideoque non dicitur in d. t. a. quod comuetudo non pollit legem abrogare, sed quod legem non vineat: hoc est, non potest consuet eo legissatoris auctoritatem infringere, quin postit lege nova certiori & aequiori ratione stabilita, vitiosam consuetudinem tollere et emendare. Ita erudite & graviter respondet OIaenu. in prine. class. cui adstipulatur Contius in d. l. h. Opponitur a. ι. 3. g. Di-ς. f. ds sq. viol. ubi rescripto Divi Imper. Adriani statuitur poena Φo. aureorum in eum. qui moriamum in civitate sepelivit, dc additur eam poenam habere locum, Beet consuetudo vel statutum municipii contrarium permittat. Reis spondet Aeeurs recte in d. g. Divus. quod ibi consuetudo vel si vinum novam constitutionem Adriani principis praecellit, quae consuetudo per subsequentem legem abrogatur. Sed consuetudo nova superveniens post legem ante latam, derogat legi praece-
ΑSsERTIO X. Consuetudo tam peractus extrajudiciales, quam
judiciales inrroducitur. PRobatur primo consuetudo per sententias Iudicis definitivas
si nominatim in iis fiat mentio consuetudinis, vel si in sententia
judicis consuetudo confirmetur, text. in ι. cum de consuetudine 34. I. nam Imperator. 38. F. de leg. Secundo per amis extrajudicia-ies consuetudo probatur, sed toties tamen repetitos, ait de tacito
Populi consensu ex iis constare possit, L I. 34. I. sed Θ ea A. nam
Imperator. F. d. tit. Et haec est communis DD. sententia, quod emtiam actus extrajudiciales ad introducendam consuetudinem sumisciant, ut notant Curtius in trua. de eonfiatu . secr. 4 num. 34.
seq. Gail. lib. 2. Obf. c. 3I. ubi secundum eam sepius in tam ra imperii judicatum refert. Sed objicitur d. l. eum de eonsuetudine. 3 . f. κε ter. ubi dici tur, ad probandam consuetudinem illud imprimis explorandum esse, an etiam contradictorio j dicio aliquando sit firmata. Resp. Illud non recte ex h. l. colligitur, non aliter quam actibus judici, riis probari consuetudinem, cum ex tacito populi consensu ea introducatur. I. de quἡ 3.1- P. In iis autem quae solo consensu tuis
ducuntur, judicis auctorita. vel praestatia non est necessam. l. ν
46쪽
apud acta. C. de trans Recte itaque illi hanc I. interpretantur, qui
censent JCtum magis hoc loco consilium dare, quam necessitatem imponere. Ita sentiunt Coras. ω Vacca in d. l. cum de eonsuetudine. Uel dicendum potius cum Bariolo in d. l. de quibus num. 13.1f..de legib. quod textus in v. l. cum de consuetudine dicat, vi dendum in probanda consuetudine, an etiam contradictorio judicio sit firmata : ubi dictio etiam , quae est implicativa particula. arguit aliter quoque quam per actias judiciales probari consuetuis dinem. Adde, quod in d. l. nam Imperator. alternative ponatur, vel consuetudinem, vel res perpetuo judicatas vim legis obtinere. Illud etiam notandum, quod Accurs. in d. l. eum de emsuetudine. addit negationem, di putat ita legendum: explorandum an non contradicto judicio consuetudo aliquando sit firmata. Quo nomia ne tamen reprehenditur ab Ant. Augustino lιθ. a. eme Al. c. g. ubi notat amrmative legendum, ut in vulgatis & Pandectis Florentinis legitur: primum illud explorandum arbitror, an etiam contradicto aliquando j udicio consuetudo sit firmata. Secundo adversatur l. i. C. qua sit lovg. eo . ubi statuitur in consuetudine inducenda probanda esse ea, quae in oppido frequenter in eodem controversiarum genere sunt observata. Rei p. Ille textus non dicit, quod debeat esse judicatum secundum consu tudinem, sed quod debeat probari observantia, &sic ipsa confretudo. Vel dicendum, quod ille textus loquitur de consuetudine, quae est circa cognitionem litium, & decisionem causarum forensium, quam debet judex in similibus causis decidendo sequi de
CVm Princeps sit supra leges. di omnem condendae, interpretandae, derogandae & abrogandae legis potestatem habeat. l. r.' Sy ult. C, de leae. hinc sequitur. quod legum observatione non teneatur. l. princeps. f. deIU. r. 3. C. detes. t. ex imperfecto. 23. deleg. 3. Licet autem leges &constitutiones non ligent ipsum Principem. tanquam legi natorem, auctoritate I honestate tamen Zc naturali ratione eum constringunt. l. digna vox. C. de legib. d. l. 3. Praedicta autem assertio de civilibus legibus 8c solennibus juris accipienda est, quibus Princeps non tenetur, ut sent solennia judiciorum , contrainium & testamentorum. Hinc in testando non tenetur Princeps ad testamentariam observationem, quia ejus praesentia supplet omnem selennitatum defectum. l. omnium. C. daresam. Coras. lib. 2. --. e. ult. Sic M Princeps, quae non jure minusque solenniter lacta sunt, confirmare potest, ut adoptionem
47쪽
non rite factam. I. adoptio. 38.F. 2e adopt. Sicuti & matrimonium
non rite contractum, statumque liberorum non jure quaesitorum corroborare Principem, probat l. qui in provincia. D. F. de ritu nupt. ubi Princeps confirmat matrimonium contractum intexavunculum te neptem ejus. Uerum legibus naturae di gentium Princeps non est exemtus. l. a. f. I .F. δε reb. eor. qui sub Iut. Unde pacta di contractus cum subditis initos servare tenetur, ex iisque obligatur emcaciter, text. in c. I. ubi CC.eχιr. de probat. l. Dr. F. de publiean. c. I. de natur. fud. lib. I .stud. t. 7. d. l. 2. f. i. st . de reb. eor. qui sub tutel. Mesemb. in parat. de conss. priue. Bara . ad d. l.
Contrarium autem tradunt ut plurimum interpretes. Princiapem scilicet ex contractibus cum subditis initis, tantum jure naturali seu gentium ex consensu obligari per ι i. cum amplius. g. is natura. 1. de R. I. l. Stichum. g. naturalis. f. desolat. non vero civi liter: cum civilibus praeceptis Princeps censeatur esse solutus. ALFel. Dee. ind. e. I. Sed verius Molimus in audit. ad Decium ind. c. I . ct Bald. in d. l. Princeps. existimant Principem non solum naturaliter . sed etiam civiliter x emcaciter ex contractibus inim subditis initis obligari, ne Princeps alioqui omni commercio exuatur. Constant enim contractus arithmetica proportione. quae in commutatione commerciorum aequalitatem plane exigit. nec considerat, an aliquis Rex vel subditus sit, dives vel pauper. sed vult omnes contrahentes ultro citroque aequaliter obligari. dc ideo contractus non debent claudicare. l. eum emtor. F. de rese. vend. I. Lateo I 9.j. de HS. Vide latius de hac quaestione ditarentes Bodin. lib. I. de Repub. e. 8.is Io. Fachis. lib. I. controv.jur. c. a. Cullac. lib. s. observ. c. 3o. O lib.' obf. 26. c. I s. ubi d. l. princeps.
de legibus caducariis & poeuariis accipiendam esse defendit, quod scilicet illis legibus Princeps sit solutus. Quam l. Corras. lib. 2.
cipiunt. Quod scilicet Princeps solutus sit, & non obnoxius solennitatibus contractuum testamentorum, & judiciorum.
Communis error minime facit jui.
Lues omnes juris Romani certo animi judicio, ex naturalibus notitiis. justis & rectis rationibus, promulgatae sim t. Jus enim est ars aequi ti boni, quae non ex vago errore ic incerto impetu primum coepit; sed ex certis praeceptis honestati & publicae utilitati convenientibus collecta est. Unde minime dubium est, illud axioma DD. quod communis error jus faciat, legibus non esse
48쪽
Probare conantur hoc enunciatum primo peti. Barbarius. g. daps prat ubi dicitur, quod acta a Praetore servo, qui liber crede batur, dum praetura sungeretur. rata de firma sunt. Ex quo colligunt , quod communis error & opinio faciat jus. Verum respondendum ad d. l. Barbarius. quod summo jure acta & decreta Praeis 3oris servi valere se effectum habere non potuerunt: verum ex 'henignitate propter utilitatem publicam placuit ea rata ac firma esse, ne tam multae sententiae bene latae rescinderentur, ac multorum civium jura de posselliones turbarentur. Erudite & accurate Holom. illust. quest. I7. Couar. lib. I. var. lea. c. 6. Dc. lib. obf
Secundo probare intendunt hoe axioma per t. 3. S. M. deso. Iet . ubi Paulus respondit, quod error jus faciat. Respondendum. quod in dispositione patrisfamilias circa rem famrliarem di do.
mesticam error quidem testatoris jus faciat, sed tamen communis error populi non facit jus universale inter omnes homines. Quod ut rectius intelligatur. Se sententia d. f. . dextre explice- tur , sciendum est . quod supellectilis appellatione aurea de aris gentea escaria te potoria vasa non continentur, propter saeculi severitatem, nondum admittentis supellectilem argenteam: si tamen probetur testatorem ea supellectili adnumerasse, appellatione supellectilis comprehenduntur. d. t. 3. f. pen. t. cum quidam. f. eod. Ratio est, quia in his rebus testatoris usus praevalet. 8c praecipue attenditur. Male ergo exd. l. 3. colligitur, quod Communis error jus faciat. sed hoc tantum ibi indicatur, quod error testatoris invocabulo jus faciat, in rebus quae pendent ab ejus voluntate de dispositione; quod non recte interpretes ad quemvis errorem indistincte perduxerunt. Cfac. ad lib. I aul. c. 6.
Communia a publicis differunt non usu, sed proprlitate.
Communia enim ab omnibAs per partes acquiruntur
occupando, etiam quoad proprietatem; publicorum vero proprietas est in bonis populi.
Uod differant inter se communia de publica, ic diverse distin-Nineque sint species, patet ex s. r. p. e rer. div. ubi res diviis 'duntur in quinque genera, in communes, publicas, universtatis, nullius, M singulorum. Disserunt autem communia a publicis non usu, cussis enim communium M publicorum promiscue omnibus patet) sed proprietate. Communia enim ab omnibus occupando acquiruntur tam usu quam proprietate: dc quantum quisque occupat ex communibus rebu. per partes, ipsius esticitur
49쪽
proprium: communium enim proprietas jure gentium nullius est. ideoque occupanti conceditur. 6. littorum, de rer. diυ. l. quod iutiuore . de acq, rer. dom. EXempli gratia, quilibet in mari vel littoro maris potest insulas aedificare, moles pilasve jaeere, Maedificans constituitur dominus aedificii di soli. quandiu ibi aedificium ma
pateret, quoad usum omnibus, hed non quoad proprietatem: cum proprietas publicorum sit in bonis Pop. vel imperii Romani. f. sumina. ct ibi Iheoph. ct C ac. instit. de rer. divis. Unde nec occupanti flumen proprietas conceditur , ut bene Johannes antiquus interpres sensit, cum sit proprietas ejus occupata a populo. l. 7. f. V. de aeq. rer. dom. Hinc dc nemini permittitur in flumine publico molendina vel alia opera exstruere sine Principis aut Senatus permissu . l. a. f. si quis a principe. F. ne quid in loc. pub. l. r. in verb. nisi Imperator vetet. 6. de min. Usus tamen fluminum est communis. ideoque jus piscandi in flumine omnibus competit. d. f. flumina. Objicitur l. a. f. derer. divis ubi Martianus in divisione rerum .' quatuor tantum genera enumerat, & omittit publica: .:ubi communium appellatione videntur publica comprehendi .ifc sic inter communia & publica nihil erit disserentiae: quae l. pugnat cum .i . institui. de re . div. Resp. Sub rebus universitatis comprehen duntur publicae: bona enim universitatis alia sunt Populi seu im perii Romani. , id haec proprie dicuntur publica : alia sunt bona civitatum publica, de haec non proprie publica dicuntur, sed potius res universitatis: quia civitates loco privatorum habentur. l. bona. x s. cum E. seqq. F. de C. S. l. usucapionem. 9. in verb. publicis Pop. Romani. 1. da ustuc. mesemb. in prine. tit. inst. de rer. div. Idque etiam comprobatur per l. r. feod. ubi Paulus diserte ait publicas res nullius in bonis esse, addita ratione, quia universitatis sunt. Uel ita responderi potest, quod Martianus J C. ind. l. 2. omisit publi- .ca: hoc supplet idem J C. in I. 4. f. eod. titi addit quartum membrum rerum, scilicet res publicas, dum inquit, sed flumina pana omnia is portus publicasunt. Secundo objicitur l. littora. g. ne quid in Ioc. pub. ubi dicitur littora
esse Pop. Romani. Resp. Littora Pop. Romani, M sic publica esse dicuntur, quoad imperium seu jurisdictionem. Licet enim mare littusque omnibus sit commune, etiam quoad proprietatem, tamen, magistratus Pop. Rom. illis legem modumque imponere potest, quatenus iis sit utendum: puta navigando, aedificando, ne quilibet pro suo arbitrio, di cum damno Reipub. usum eorum sibi vindicet. i
50쪽
dex secundum ea qua allegantur Ur probantur in jud2cιο, nonsecundum ea , quae scit ut privatus, judieare debet.
VStus est disputatio, tam inter Martinum de Iohannem, umteres glossatores, quam Jurisperitos recenti res agitata, trum judex secundum conscientiam . an potius secundum acta, di probata judicare debeat. Martinus defendit, judicem conscientiam suam in judicando sequi oportere. Iohannes voluit judicem, juxta allegata & probata pronunciare debere. Verior est in hoc conflictu opinio Iohannis , quod judex potius probationes, quam conscientiam sequi in judicando debeat: Ratio est . quia tutior haec est ratio finiendarum litium, quam si obtentu scientiae Judicis per miseris, ut nulla habeatur ratio probationum. Probatur haec decisio in I. illieitas. f. Veritas. r. de olf pras ubi statuitur, quod praeses provinciae, fidem eorum, quae probabuntur, sequetur. Secundσconfirmatur hoc argumento, quod nemo possit simul testis & judicis partibus fungi. Sed si licebit judici, secundum ea, quae sese judicare . probationibus deficientibus, aut his , quae in judicio productae sunt, plane contemptis, simul testis V judicis partibus
fungetur, quae pariter in una persona convenire non possunt. Et haec est Omnium fere DD. sententia, tam a Canonistis, quam ae
Legistis approbata, teste Costalio in d. f. veritas. Non adjuvat sententia Martini I. 3 irruptione. s. m. NI. ubi dicitur, quod tutissi mus probandi modus sit. in finibus agri diri mendis. si ipse judex loca oculis suis subjiciat: unde colligitur, judicem in judicando, suam conscientiam, di animi arbitrium sequi debere. Quia respondendum, quod in finibus agrorum distinis guendis. judex coram fines intueri debet, fle secundum id. quod veniens in rem praesentem comperit. judieabit. Itaque non ibi judicat secundum ea, quae scit ut privatus, sed secundum ea, quae evidenti demonstratione sibi probata sunt, ut judici. Non obstat quoque ι unic. C. ut qua. des advoc. Ubi dicitur judicem debere ea, quae a litigantibus omissis sunt, supplere; nam hoc ipsa lex ita declarat . quod ea quae juris sunt, possit judex ex ossicio supplere, sed non quae facti sunt: itaque nec probationes, quae in facto consistiant, litigantibus suppeditabit. Tertio opponitur. l. 3. vers. tu magis scire debes. ct s. ejussem .sdalsibus. ubi dicitur judicem posse ex praesumtionibus, conjecturis, εt indiciis fidem non adhibere testium dictis. Ergo poterit
judex testium probationes omittere, dc sequi potius propriam