장음표시 사용
441쪽
ideoque locus est renuntiationi. l.si procuratorem. 8. g. mandati. 6. U. mandat. Tertio objicitur, quod licet in deposito & precario convenerit, ne liceat ante certum tempus depositum vel precarium repetere, tamen non obstante ista conventione . nibilominus ubi commodum fuerit deponenti, vel precario danti, revocabitur depositum vel precarium. l. r. f. penuis.1. depcl. l. cum precario. 1 2.f. precar. Resp. Hoc fit ideo, quia inc conventio est contra naturam depositi vel precarii. Ideoque ei non est standum, cum pacta Contra naturam contractus apposita de jure non subsistant. l. cum manu sata. 8 o. f. uti.Υ. de eontr.e t. l. ubi ιta. 17. f. de donat. causmori. Atqui natura depositi & precarii est, ut ad arbitrium deponentis , vel precario dantis revocentur. Quarto objicitur, quod in contractibus innominatis liceat ei qui implevit a sua parte contractum, poenitere, &discedere a contractu. l. 3. S. I . ,. de eond. eaus dat. caus non secut. Resp. In iis contractibus id tacite agi videtur, ut quamdiu res ob quam quid datum est, ab altera parte non sequatur, repetitio dati lit. l. i. infin .ff. derer. per nut. Is vero qui accepit ex contractu in nominato. pcinitentia sua non potest a contractu recedere. t. si pecuniam. s. in princ.' de cond.caus dat. ca . nonsecut. dc ibigi . quam approbat licet.m d. l.sicut. Ratio autem diversitatis, quare citius dissol vantur contractus in nominati per poenitentiam , quam nominati. hare est, quia sicut ad initium seu productionem sunt debiliores contractibus nominatis, ita quoque ad existentiam seu firmitatemsiint imbecilliores. Cynus ad ι .fleui. C. de obligaι. γ action. num. ult.
st. magistralis ct elegans in a. t. si peeuniam. in verbined eiam liceat poenitere. ff. de condici. U. t. cte. ubi dicit, quod sicut contractus innominati iunt dabiles in contrahenda obligatione, ita Scin
In actionibus mixtis aut poenalibus, si plures deliquerint, quod unus praestitit poena nomine, nouliberat alios. CErtissima haec est juris regula, quae probatur in L penula. & I.
uis.ff. ne quis eum qui injus voc. vi exim. l. item Mela. I i. g. si plures. 4. H. a. t. Aquit. l. 7. f. ult. cum I.seq.st. de iuri . Idque rationem manifestam habet, ne scilicet ullius delictum ullo modo
Objicitur i, istud. 3 a. J. ad i. Aquil. ubi dicitur, si familia alicujus domini furtum fecit, vel damnum dedit, non plus familiae nominς praestatur, quam si unus deliquisset. Sed hoc ideo rece-
442쪽
ptum est, quia hoc unum tactum, id est, unius hominis intelligi.tur. Quod non similiter procedit in actione injuriarium, &albi corrupti, in quibus delictis a familia commissis, dominus tenetur pluribus actionibus. Ly. f. dejuri . ι.septares. 34. f. de injur. Ratici diversitatis est . via actiones furti & legis Aquiliae pro damno
pecuniario intenduntur, quod si semel dominus dependat. obligationi satisfecit. In actione vero injuriarum, dc albi corrupti, vindicatur contumelia, quae in gravior est, quo a pluribus infertur: ideoque plura facta intelliguntur, non unum. Cfac. lib. 8.
Secundo objicitur l. i. g. si plures. . F. de eo periquem facῖ. erit quo minus quis in Dd. D. Sed ea actio id quod actoris interest.
persequitur, non meram poenam. l. 4. F. eod. Mera poena sepius a diversis exigitur ; id quod interest . non nisi semel. Tertio adversatur ι. item sicum. I 4. 6.An. f. quod met. eat .gest. erit. ubi uno ex pluribus metum inferentibus solvente poenam, vel rem metu ablatam restituente, Caeteri liberantur. Resip. Haec est natura actionis quod metus causa, ut non competat in quadruplum , nisi in eum qui restituere jubetur rem metu ablatam, fenon paret. Unus igitur si rem praestiterit ante sententiam, caeteri liberantur. Idem est si quadruplum praestiterit ex sententia: nam in quadruplo inest res metu ablata. qua praestita, nihil ejus interest, qui metum passus est. igitur consequens est caeteros liberari.
Atqui regula loquitur de iis actionibus, quae poenales sunt ab initio: hae dantur in singulos, nec sufficit, si unus poenam solvit. d. I. 7. S. ult. M. lseq. d. ι. si plures. Cujac. M Baro ad s. Litemsicum. S .fuat. f. quod met. caus gess. erit.
Quoties concurrunt plures actiones unius rei nomine, una taurum quis experiri debet. T Raditur haec regula in I. nemo. 43. S. I. g. de R. P. Quae ut me
lius intelligatur, sciendum est, alias actiones rei persecutorias esse, alias poenales, alias mixtas, id est, tam rei q uam poenae persequendae causa comparatas. 6.sequens. I 6. inst. de act. De rei persecutoriis prodita haec est regula: auoties plures actiones ejusdem rei nomine concurrunt, una tantum quis experiri debet. id est, quoties concurrunt plures actiones rei persecutoriae . ex una eademque causia M obligatione descendentes, toties una electa altera perimitur. Sic enim quando quis cum servo, qui negotiatur in merce peculiari, contrahit, concurrunt actio de peculio & tributoria, quarum una electa ad aliam regressus non datur. ι. quod m,erede. s. s. i.j de trib. act. Sicy mihi tecum societast, ct rei exsori
443쪽
societate eommunes. ct quam impensam in eam fecero, quosque fu- eius ex his rebur perceperis, vel pro socio. vel communi diυidundo actione consequar, ct altera actione alteram tolli Proculus ait in I. pro hocio. 38. f. i.ff. prosoc. Sic in tutela, ex una causa di obligatio . ne duas actiones nasci constat: & ideo si tutelae fuerit acturia, de rationibus distrahendis agi non potest, sive contra. tutelae actio quoad istam speciem perempta est. l. r. S. penulacis de tui. Orat.
De poenalibus actionibus prodita est illa juris regula, quae habet:
Nunquam actiones poenaled de eadem re vel pecunia concurrentes, alia aliam consumit. l. nunquam. io 3 cis de R. I. Quae regula cum hac
distinctione recipienda est: Aut enim poenales sunt. quae ex pluribus factis & delictis descendunt: aut poenales sunt, quae ex uno facto let delicto proveniunt. De poenalibus, quae ex pluribus factis di delictis oriuntur, vera sst regula, quod scilicet alia ab alia non consumitur, veluti si quis eundem hominem surripuerit, suris reptum verberaverit & occiderit. hic actione furti, injuriarum, di legis A quiliae essicaciter conveniri poterit. l. h.j de privat. delict. l. se servus. a 7. LI. ad ι. Aquiι. Item siquis alienam ancillam surriis puer & flagitaverit, id est . stupraverit, & ita corruperit, servi corrupti, Ec furti agi potest. d. i. a. l. quiservum. 3 . in princ. ff.
de obl.ctact. Idque ob hanc rationem, quod nunquam plura delicta concurrentia faciunt, ut ullius impunitas detur: neque enim unum delictum ob aliud minuit poenam. d. l. 2. l. quiservandarum. 4. f. f. de prascr. verb. Tertia regula: In poenalibus actionibus pruribus, qua ex uno factoo delicto proυeniunt, unius actionis olemone altera consumitur . nisi quid in altera pluris sit. Veluti si quis furtim arbores ceciderit, adversus eum de lege Aquilia & arborum furtim caesarum agi potest. l. i .ffarb.furt.cἀs. Sic si quis rem rapuerit. 8e furti de vi bono. rum raptorum tenetur. ι. 1.ffvibon. rvt. Sic si quis alienum servum injuriose verberaverit, ex unci facto incidit M in legem Aquiliam , di in actionem injuriarum. d. l. quiservum. in princ. Quibus casibus una actione, non omnibus contendendum est. l. plura.
s 3 .ff. de obl. ctae . nisi forte post eam inchoatam quae minus conistinet, intendat eam quae plus continet. quod fieri potest tantum in eo quod plus est: Veluti si prius egeris cum raptore furti nec manifesti in duplum. superest actio de bonis raptis in id quod am .plius in ea est: si vero prius egeris actione bonorum raptorum, consumitur actio furti nec manifesti. Quid vero dicendum est, si concurrat actio poenalis cum rei peris secutoria' quo casu rursus distinguendum est. Nampoenalis aut mere poenalis est. aut mixta. Si mere poenalis concurrit cum rei persecutoria, altera alteram non tollit. Sic enim actio furti non
tollit condictionem furtivam. ι.siprofure 7. S. I. I. de cons. fura.
444쪽
nec actionem depositi. I. Macculum. 29. F. depos neque locati I.
locat. Sin autem est mixta poenalis, consumitur altera, si modo ea intentetur actio, qu continet quod plus est. Sic enim actio vi bonorum raptorum consumit condictionem furtivam. I. Io. f. l. f. de cond.funt. f. i. inst. de vi hon rapi. Sed si prius egeris condictione furtiva contra raptorem , superest actio vi bonorum raptorum in triplum. t. penuit. F. vi bon. rapi. Similiter actio in factum de calumniatoribus, quae datur in quadruplum, contra eum qui pecuniam accepit, ut mihi per calumniam litem moveret, conia dictionem ob turpem causam impedit. l. in heredem. s. f. l. J. de earumviator. Sic actio legis A quiliae actionem commodati consumit. I. unde quaritur. 7. g. r. l. in rebus. 38. S. I. f. commod. dc denique actio quod metus cauia rei vindicationem eXtinguit. l. mertim. 9.licet. 6. quod met. ca .gest. erit. De concursita actionum vide eleganter disserentem Cujac. lib. obf. 8. e. 1 . & Hotom. in ilium quo c. 17. Vincent. Cae otium. lib. l. diθ.jur. c. uis.
Heres ex contractu defunm ob dolum tenetur in solidum ; ex delicto defuncti tantum in id,
quod ad eum pervenit. EX dolo defuncti in delictis commisso heres non tenetur, nisi lis
cum defuncto fuerit contestata, vel ad heredem aliquid pervenerit. ι. unie. C. ex delict. defunct. in quant. hered. conven. I. I. Τ deprimat. deli t. l. in heredem. r. 1. de calumn. I.sicut. poena. 38. . do R. I. Ex dolo autem a defuncto in contractibus commisso heres obligatur in solidum, etiamsi ad eum nihil pervenerit. t. ad ea. ly7. 6 .F. de R. y. l. ex parte. m. f. ult.1. de C. O. is hominem. 7. S.I .F. depos L ex depositi. 2. F. de obl. Θ adit. Priori parti adversatur l. in conditione. p. f. de eond. furt. ubi dicitur, quod heres furis conventus condictione furtiva, non quatenus ad eum pervenit, sed in selidum tenetur. R esp. Ab hac decisione excipitur heres furis, qui condictione furtiva convenitur: contra eum enim datur haec condictio in selidum. Rationem reddit Bart. in I. 1. de privat.1 elia. ut compescatur furtorum frequen tia . hoc specialiter odio furum esse constitutum . cum in aliis actionibus ex delictis, heredes tantum teneantur in quantum locu
Secundae parti refragatur S. aliquando. inst. de perp. is temp. act. ubi dicitur, fieri aliquando ut ex dolo defuncti contractus heredem non teneat, si nihil ad eum pervenit. Resp. Hoc tantum fit aliquando, stilicet in actione depositi, quod ruinae, tumultus, naufraeli causa depositum est, quae actio in duplum non datur ex
445쪽
dolo defuncti in heredem, sed in simplum tantum, quatenus ad eum pervenit, quia haec actio poenalis est. l. 38.1. duos. f. rei persem uentia. I7. in s. de Acr. Cfac. ad d. l. ex ea parte S. .sf. de V. O. Contis ad d. S. aliquando. inst. depev. ct temp. a 2.
Diversitas responsionis non vitiat stipulationem, si est mquantitate: sed diversitas in qualitate ct forma stipulationis vitiat stipulationem . nisi
accedat complacentia. QVoties diversitas est in stipulatione, & responsione, siquidem
est in quantitate, vel in summa, non in totum inutilis est stipulatio, sed valet in concurrente quantitate. Si vero deversitas est in qualitate vel causa obligationis, ut si alternatio, conditio. vel dies adjiciatur, seu detrahatur stipulationi, in totum inutilis est stipulatio, nisi diversitas responsionis ilico stipulanti placuerit ι tunc enim convalescit novo consensu. l. i. g. 3. t. inter. 83. S.IUipulante. 2. LFita. Io94Ide verb. obl. Nam regula quae in d. l. r. q.
si quis simpliciter. 3. vers cum adjicit. ponitur, quoties aliquid adjicitur vel detrahitur stipulationi, vitiari obligationem, nisi ilico diversitas responsionis placeat stipulatori, ad praecedentes casus legis pertinet, in quibus informa seu qualitate stipulationis variatum est. Subjungit enim Vlpianus quod alia stipulatio per novum consensum contracta intelligatur. Quod in diversitate summarum dici
non potest, cum minor summa semper contineatur sub majori, Mdiversitas non sis in concordante seu minori summa. In summis itaque valet stipulatio pro minori quantitate, absque novo consenis
R. d. t. si ita. ubi dicitur, quod in 1ummis semper sponderi videtve quod minus est, ut stipulanti decem, viginti promittantur, stipulatio erit contracta in decem. & d. ι. inter. s. diversa. 3. ubi ad ditur elegans ratio, quod semper in summis i. quod minui est . Donderi videtur. Non opus est ergo, ut complacentia inter stipulantes accedat, ubi diversitas summarum in stipulatione versatur. Opponitur , praterea. sta inst. de inut. stip. ubi aequiparat Impἰ hasce stipulationes, & ait simpliciter inutiles esse . sive diversitas fuerit in quantitate . sive in qualitate . seu causa stipulationis. Resp. quod Imp. in institutionibus, quae sunt prima juris elementa, subtiliores distinctiones saepe omisit, ad faciliorem tyronum captum. Institutu in enim fuit Imp. in institutionibus capita rerum tantum attingere, exceptionibus in latiores digestorum libros rejectis. Itaque quod dicitur in d. g. praterea. si stipulanti x. promutor rospondeat v, inutilem esse stipulationem, hoc
446쪽
supplendum est ex I. i si stipulanti. 4. F. da V. O. quod inutilis sit
stipulatio quoad decem, quia non responsum est ad decem , sed tantum valet quoad quinque, Nam haec stipulatio, Promittis de eom ρ resolvitur & recidit in duas, scilicet in quinque. tk quinque. di ad alteram tantum responsum censetur, ad alteram non. illa utilis est, haec inutilis. S. 'quis alii. 4. vers. quod si quis sibi inst. de inut. sip. neque utilis stipulatio per inutilem Vitiatur. c. ut1le. de R. I. in o. d. l. i. f. sed si mihi. r. ff. derio. Du renua ad d. l. i. Contius aud. g. praterea. inst. de inut. stip. Objicitur secundo l. si decem. ς x. U. toeati conducti. ubi dicitur. quod si in locatione sit diversitas in quantitate mercedis . nihil
actum videri. ut si locator existimaverit se domum locare viginti aureis, conduetor se decem Conduxisse putet. Resp. In contractu lucrativo, utputa in stipulatione, diversitas quantitatis non vitiat contradium in totum, quia quicquid stipulator habet . in lucro est: sed in contractu onerose propter diversitatem pretii vitiatur totus contractus, ne alteruter contrahentium in damnum incidat. Ca. strens ad d. l. i. g. sistipulanti. infin. De hac quae itione . an diversiistas responsionis in quantitate viti et stipulationem eleganter & peris spicue disserit Francisc. Sarmientius. lib. 6.selectinterp. e. 3. Conis sulendus di eruditissimus Corasius a . ἡ l. i. g. ipulanti. ff. de V. o. num. h. ct 3. qui praedictam solutionem supra a me allatam tuetur & approbat, nec non contur a Vacuna lib. s. deriar. Iur. civit. cap. II. ubi omnium elegantissime scribit.
Stipulatio impersonaliter concepta, dabis p dabuntur: promittis' promittuntur, utilis est.
Q Uaesitum est a DD. an ista stipulatio valeat. dabis p dalitur. 8e
Rart. communisque interpretum schola eam valere negat.
Quibus cum Raphaele Cumano, Alciato , aliisque melioribus rationibus nitentibus . consentire non possum. Verius itaque , probabilius est, quod stipulatio im personaliter concepta. hoc modo. abis y dabuntur. promittis ' promittMntur. valida & emcax de ju. recenseatur. quod inter alia Plauti loco allato comprobat Aleiatus lib. 1. parer. c. i8. in quo ita legitur concepta stipulatio : dabin ρ da. buntur. quae perinde valet, ac si dixisset, dabo Uerba Plauti in Pstudolo ita habent: Nullum periculum est quod sciam stipularier. Me coneερ isti verba. Viginti minus dabis ' Dabuntur. hoc igitur qui-djm a Ium 'es haud male. Comprobatur haec assertio ista latione, quod in stipulatione praecedat interrogatio, secundum quam responsio interpretanda & accipienda est arg. 3. praterε a. r. iust. de iuui. pip. ita ut persona in interrogatione expressa. in responsione
447쪽
repetita videatur. I. si sine. 9. g. qui interrogatur. s. f. de interrog. in
Nec obstat, quod dicitur in auth. si quan o. C. de conss. petun. non obligari eum qui ita constituit alieno nomine, Satisfacis ρ falisis fiet, verbo impersonaliter prolato, quia eadem impersonalitas vitiat stipulationem. Temporis enim diversitas facit veluti si stipupulanti, promittis 3 respondeat, promittentur 3 ut persona in interrogatione expressa, in responsione repetita non videatur. Idque Propter responsionem incongruam, cum alter de praesenti quaerat. alter de futuro respondeat. Sic in constituto si quaeratur , siti actitti respondeatur, fatifera, constitutum non valet. d. Auths quando. secus si respondeatur. fatissit, modo animus'constituendi adsit, Scite Cujac. JCtorum nostri temporis princeps& coryphaeus ad Ls. in fin.1 de ver h. obl. Postremo non obstat, quod J C. Paulus respondet in I.Fita. 26. f. Isogonus. 2. F. deverb. obl. in stipulationibus personam nunquam intelligi, nisi exprimatur, quia hoc locum habet, cum duae sunt distinctae stipulationes, una sortis, altera usurarum: tunc per sona in una stipulatione nominata , non comprehenditur in alia. Itaque recte Paulus in d. l.si ita. respondet, quod inaccetaria sequenti stipulatione non potest diei repetita persona, quae in stipulatione rei principalis expressa est. Ratio est, quia sunt duae stipulationes , una sortis, altera usurarum. l. centum. 8. 1. de eo quod cert. Ioe. dar. oport. Vide Godeum de contrah. sipui. cap. 4. con
Ex stipulatione alteri factis. non acquiritur actio, nisi stipulantis intersit.
ALteri inutiliter stipulamur, nisi intersit nostra. I. 3. 8e I. ult. C. de inut. sip. g. alteri. 18. inst. da inut .stipulat. ι. stipulatio ista. 38. f. alteri. I7. f. deverb. obl. ubi additur a JC. Ulpiano elegans hujus axiomatis ratio, quod inventa sunt hujusmodi obligationes ashoe. ut unusiquisque sibi acquirat, quod sua interest. Caeterum ut alii quid detur, nihil interest mea. Uerum singulare est in mutuo, ut per liberam personam alteri acquiri possit condictio, siquis pecuniam alieno nomine credidit, ob frequentem de crebrum hujus contractus usum: tunc enim illi cujus nomine pecunia mutuo data est. etiam ignoranti &absenti quaeritur actio ex mutuo, scilicet condictio certi. I.Fita stipulatus. ix6. Chr sogonus x. F. Mureb. Oblig. i.si absentis. .C.si cert. pet. Alteri, inquam, cujus nomine da ta est mutua pecunia. dabitur directa condictio ex numeratione
448쪽
st acquiritur etiam nobis per alterum hypothecaria actio, si pignur pro mutuo datum sit. l. 2. C. per qua perfnob. aeq. oblig. Sed hoc tantum in mutuo obtinet, alioqui non acquiritur nobis actio per liberam personam nostro nomine Contrahentem. lsolutum. xi. f. per liberam. 6. 1. de pign. Act. Sunt tamen singulares aliquot casus notandi. quibus alteri per alterum ex stipulatione acquiritur. Primus est. si aliquis mihi super re mea stipuletur. l. penula. C. ad exhib. l. quod procurator. 68. 1f. de procur. ι. si cum venderat. F. de pign. aci. Secundus est, quando quis super re sua, quae sua manet. alteri stipulatur. l. Publia Mavia. 26. in princ. f. depos fac. d.I.penuit. C. ad exhib. Tertio in donatione dc dote usurpatum est, ut alterist putatio facta utilis sit. l. quoties. 3. C. de douat. quasvb. mo I. vel eond. isc. I. Cfus. 4s . solui. matr. Quarto ex stipulatione tutoris Iaeritur utilis actio pupillo. l. i. f. quand. ex fact. tutor. vel curat., c. Quinto in personis publicis, ut tabellionibus seu notariis obtinet, ut alii utiliter stipulentur. l. a.f. rempup. vel adolesc.Div.fore. Sexto ex stipulatione procuratoris singulari privilegio militi quaeritur actio. l. si pecuniam. 26. F. de reb. eres. Alias procurator non acquirit actionem ex suo contractu domino, nisi ei a procuratore cedatur. l. possessis. v. g. vlt.1. de acquir. vel amici. pus. Si tamen praesente domino ei stipuletur, acquirit ei, nec celsone opus est. I. si procuratori. 79. f. de V. O. Septimo in omnibus casibus, qui ad liberandum pertinent. domino quaeritur per procuratorem. I. rescriptum. Io. ult. f. depact. Ultimo in judiciis sive judicialibus di praetoriis stipulationibus perpetuum est, ut alteri per alterum quaeratur. l. 17. in fin. 8c l. 28.f. de procur. Objicitur contra hanc assertionem tale argumentum: Alterius conditionem etiam inviti es ignorantis licet meliorem facere. Iinoia τιndo. 39. F. de neg. gest. Ergo & alteri stipulari possumus. Resp. Ideo alii non possumus stipulari, quia non licet nobis paciscendo vel stipulando alterum obligare, vel onerare, si nostra non intersit. Quod hoc casu, quo alteri stipulamur dari aliquid vel steri.
Promittens se curaturum , quod alius dabit vel faciet,
rem effectui dare tenetur, contra communem DD. opinionem.
Igladiantur acriter interpretes, ad quid teneatur. qui promiste curaturum, vel effemirum, ut alius det vel faciat. Communis di recepta est D D. sententia, eum a promissione liberari. si tantum adhibeat rei conficiendae curam, quanta adhiberi potest. Ita tradu; Barι. cons. 236. Maran. dsputat. 1, num. 2O. 23. re ir. Disiti reo by C
449쪽
i . ubi dicit, in practica hanc opinionem servari, licet in punis cto juris obtineat contrarium . Mesemb. ad 6. si quis alium . insit. da
inut .sis'. Alciatus vero, Zasius, & Cfatius post Iasonem in I.stipulatio ista. 38. F. deverb. Obl. existimant promissorem ad esse tum praecise teneri, nec liberari praestando omnem diligentiam , si in vanum laboraverit. Itaque si effemis non sequatur, promissor ad id quod interest, condemnabitur, vel ad poenam . si poena sit stipulationi adjecta. Quae sententia confirmatur per t. vlt. S. ult. n. de reb. ered. ubi dicitur, quod qui promisit se curaturum decem dari. non aliter liberatur, nisi locupletem Sc idoneum reum praestet . qui
pecuniam numerare possit. Curare enim significat . cum e tactu aliquid praestare, & sic rem agere, ut sequatur effectus. Sic Cicero saepe in epistolis, Curare pecuniam, id est, praestare Sc adnumerare. Facit plurimum ad confirmationem hujus sententiae l. Iano:
mus. 26. C. deside jugs. ubi deciditur. quod qui promisit aliquem iudicio sisti sub poena, dc non potest eum repraesentare, tenetur sol vere poenam, si intra semestre eum non sistat. Itaque dissicultas fusti non excusat a poena seu interesse. Objicitur. quod dissicultas excusat promissorem in obligationibus faciendi. I. si vehenda. io. g. i . Ide l. Rhod. de iaci. Ubi qui promiserat se trajecturum ad certa loca maris, & non potuit trajicere, impeditus tempestate maris, excusatur. Resp. Aut iste qui promisit li curaturum, ut aliquid fieret, non potuit impedimentum, quod postea contigit, praevidere, ut puta si natura insolitis di inusitatis quibusdam tempestatibus impeditus, non potuit ad lo- Cum praescriptum pervenire, de tunc excusatur. l. ivlai. 78. f. j. de contr. empl. Aut potuit casum seu impedimentum praevidere.& tunc dissicultas a poena eum non excusat. Hanc distinctionem tradit di comprobat Zasius ad d. l. stipulatio ista. 38. in princ. ff.
de V. o. Approbat Zc laudat hanc sententiam Fachin. lib. 3. contra jur. e. 2 o. Unde recte notat rasius ad d. l.stipulatio issa. in princ. f. de C. O. quod promittens se curaturum, ut aliquis, puta soror aut frater, renuntiet hereditati, rem effectui dare tenetur. Quod appliacat ad talem pulchrum casum: Euidam nobilis dum contraheret maatrimonium cum aliqua muliere . promisit fratribus, se essecturum. quandocunque moreretur, quod uxor sua renuntiet hereditati paterna. Post eretos annos unus ex fratribus monuit nobilem, ut curaret δε- rorem renuntiare. Dixit se curaturum, o adhibuit omnem liiij usiam, mrilia pollicendo ut renuntiaret, sied ipsa noluit. Alter dicebat
Tu eueris prasiare hane promissionem. Pro qua parte consuluit Zasiusti obtinuit. Ac. d. l.sancimus. C. desi ej s. Zasius ad d. ι.stipulatio 38, in princ. vum. 2I.
450쪽
AssERTIO XLI. In obligationibus facti promissor ad factum pra
cse cogitur. ΡRobatur haec sententia variis legibus, puta er l.fideis missa.
I i. S.Iin. f. deleg. 3. ubi heres qui jussus est opus facere reipub. praecise ad famam compellitur, neque liberatur pecuniam dando reipub. ut ipsa opus faciat. Ratio est, quia interest creditoris, factum potiusta promiore, quam ab alio impleri, quia magna est inter artifices differentia. l. inter artifices. 3i .ff. desolui. Idem obtinet in obligationibus, quibus ad restituendum quis tenetur. ι. qui restituere. 68. j de rei vind. heres. 3. ff. commis. Probatur etiam haec decisio per l. hereditatem. 28. I. de donat. ubi filia, cui pater hereditatem sibi relictam donavit, tenetur creditoribus hereditariis satisfacere, & ad hoc cogitur actione praescriptis verbis.
Proinde magis cogeretur ipsa filia , si factum promisisset, quia potentior est dispositio seu provisio hominis quam legis. l. ult. C. ιε
Objicitur l. si quis ab alio. Da. f. ult.ff. de rejud. ubi qui stipulanti damni infecti nomine, promisit se prohibiturum , ne quod ex ea re damnum stipulator patiatur aut faciat,si hoc non facit. tenetur tantum in id quod interest idemque in omnibus facti obligationibus servari adjicitur. loripulationes non dividuntur. 72 .ff. de verbis obl. l. quoties. 8 r. in princ. &g. r. l.si qui stipulatus. 3 12. g. I .ffeod. g. . inst. derio. l. 1s deprat.*p. Resp. In illa lege debitor fuit in mora faciendi, quo casu liberum est creditori agere ad id, quod sua interest propter moram. Ideoque debitor qui fuit in mora faciendi, in pecuniam condemnatur. , Si vero mora in faciendo non erat commissa. sed res integra erat. M factum adhuc praestari poterat, tunc debitor districte ad factum compelli poterat. Ratio decidendi est . quia ut debitor praestando interesse ab obligatione facti eximatur, hoc non in favorem debitoris morosi, cujus mora impunita esse non debet. l. a. f. M.ff. de usur. sed in gratiam creditoris receptum est, ut si non intersit sua amplius post moram fieri, aut factum non possit a debitore impleri, hoc non cedat damno creditoris. Itaque adhuc liberum erit creditori vel debitorem ad factum urgere, si in ejus potestate est implementum , vel post moram interetis petere. si hoc creditor maluerit sibi praestari. Quod aperte ostendit I. stipulatio. xi. S. 4.ff. de nov. v. nunc. ubi dicitur. quod si is qui novum opus fecit, condemnatus est ad opus coeptum destruendum, esse in electione actoris, utrum praeci se conveniat reum ad factum , hoc est , ad restitutionem vel demolitionem
operis. aa yero ad interesse praestandum. Idem probat ι. sed O