장음표시 사용
21쪽
tem Practica, eum religatione ejus ad inferius disiciplinarum auditorium,quod Prudentiarum qua Leendae ponscien
PHiosophia Theoretica, si in , mente arti. ficis eam consideres secundum Peripateticos , quorum filum & sunem sere duci
sub scientia casitant, sin in manu & Iibris cum Lucianicis, tunc vero est systema sive fyntagma trium disciplinarum theoreticarum, Metaphysicae , inquam, Physicae , &Mathematicae,dirigens intellectum Contem. plativum in cognitione rerum scibilium,ut, quantum in hac vita fieri potest, homo naturae consiliatrici & a iliatricis viribus he- ne speculetur. Dirigit quidem eum intelle chum quoque etiam Logica, sed ministeria. liter, non magistraliter,neque ut pars Philosophiae presse acceptae,sed ut instrumentum adminiculans, perficiens intellectum homν pis in intellectione sita, quo habeat eXpedil tam viam cognoscendi per regulas huic rei Commensuratas. quae inserviunt omni cognitioni.Verum de PhiloQphia Theoretica.Yhilo sophus Theoreticus viderit scilicet ad Cujus curam & curiam illa pertinet. Pht-losophia Practica, si in mente artificis eam consideres secundum eosdem , est 'ep τω habitus .eorum quae sub A actio
22쪽
actionem casitant , sin in manu& libris cum Lucianicis, systema sive syntagma trium disciplinarum Practicarum, Ethicae. inquam, oeconomicae, & Politicae, diti gens intellectum activum in regimine rerum agibilium, ut, quantum in nac vita fieri potest, homo naturae consiliatricis & au- . Niliatricis viribus bene vivat,beateque agat. Ordine naturae S aeoctrinae perfecta docenaea discendavepost Theoreticam,tum quia ut sic primitate naturae praecedit Theoretica, cum res necessariae natura priotes sint contingentibus , intellectus item speculativus activo, cstgpitioque simpliciter dicta cognitione modificata,& universe cognitio appetitione , homo per se, homine cum addita mento, persuaGe,qua vel probus est vit,vel industrius paterfamilias, bonusve civis,quorum illum format Ethica, istum oecono mica, hunc Politica, tanquam subjectum - suum,praecognoscendum praeli minariter insuperiore disciplina, tum quia ut sic eadem Philosophia Theotetica directorio suo dirigit Practicam, non eNoterice tantum , &quoad cognitionem confusam , sed acroamatice,& quoad cognitionem dillinctam .ut cui principia sua desuper impertitur, tum denique, quia secilius, non quidem docetur, sed discitur, quam Practica . quae Prae ter intelligentiam praeceptorum Theoreticam,requiriveXercitium Practicum & Prag- , A 6 ma
23쪽
maticum. Quamvis interim non impro- hem eorum consilium Philosophicum. qui, quo ordine a facilioribus ad dissicilio. ra, a notioribus ad minus nota, quasi per gradus scalae Philosophicae ascendatur, suadent primo Comugium Logicum & Mathematicum, post Physicum & Εrhicum, demum Metaphysicum & Politicum suc
PhilUvhia Practisa genus genuinum de quinario e riuotelico habituum in-
teilectualium , eum Ineris σ epicris Philosophicά. Ioaesti Philosophia Practica . sic dicta,
a vel kτ πρακτι. ν, ab objecto, cum versetur & vertatur in agibilibus , vel iam misa sine, sive actione , quae finis &summa huius doctrinae, confideretur priori modo, id eit, ut habitus, in mente Philosophi Practici, partim doctrina, partim usu introduetus. Me confideranaei modo Pria. taentia lane fuerit . quae, nisi forte sumatur presse pro suboecto vel obffecto partiali Moralis Philosophiae, unus idemque cum ea habitus. Philosophiae Praeticae non ια-ςρο- epos tantum,sed ανῖςροφος,ut quae & ipsa non sistat αν τω γνώω κω, hoc est , in objecti sui o- Perabilis contemplatione , Ierum c. τί
24쪽
ecutione, assimilis illi, qui ignem a vicino petit, neque tamen illic haeret . sed ablato eo domi secum suum inde accendit , vel accendi curat, atque hoc hoc ejus genus essentiale : Sin poseriori modo consideretur, id est, ut methodus , a mente Ph.osophi Practici producibilis, aut producta verius. hoc cons deranae modo, S Scientia,'Ars sane erit, quoniam habet & ipsa sua universalia, sive regulas, tum singularia, si veparticulares actiones, regulis illis universa libus in plerisque & plerumque respondentes, atque hoc hoc ejus genus accidentale.
ninimmo diverso respectu atque aspectu Phuosophia Practica, Intelugent a,.Scientia, is Surentia.'Ars, dici potes, Intelligentia, si per eam intelligas notitiam
certam principiorum practicorum , acquisitam sive sua sive aliorum opera & institutione. Scientia, si quidem scientiam capias
pro notiteta quaestionum universalium,a singularibus abstractarum. ideoque immurmhilium ac necessariarum, ut quae determinatam habeant essentiam , & connecessariam praedicatorum essentialium connenionem, convenienterquὰ conclusiones inducant necessarias per causam, quibusPropter demonstrationis fidem firmiter assentimur. Habet habet siquidem & Philosophia Practica suas demonstrationes, tam a priori, quam. As apost-
25쪽
xo D ssitat . N Exercit: a posteriori, quoniam in ea datur probatio assectionis de subjecto per causam ProXimam, vel essectum, habet sua universalia.
non minus certa, necessaria . sempiterna,
quam Philosophia Theoretica , quemadmodum ea res e virtutum definitionibus. causis, eciebus omnibusque morum praeceptis pater. Ut ira, siquiaem liberalius su matur nomen scientiae , pro quavis cognitione per causam , omnino Philosophia Practica sit scientia. saltem secundum partem fiat, quoniam ut sic habet omnia scientiae requisita, sua puta principia, tam in- Complexa, rationem videlicet, quae de actionum dstarentia & indisserentia judicat.& voluntatem, quae id , quod disserens vel indisserens est, libere committit, omittit. dimittit. quam compleXa, ut bonum esse amplectendum, malum fugiendum , illud amplexandum, hoc fugitandum, suas item partes subjectivas, hoc est,uirtutes, earumque actiones specie diversas, suas denique Proprietates , ut quod virtutes sint lau. dabiles . quod bonum faciant haben. Iem, quamvis interim in ea hae passiones non tam demonstrentur de subjecto,quam conclusiones harum demonstrationum aD samantur a Philosopho Morali, tanquam principia suarum conclusionum , & quian inc inferri possiant conclusiones Practicae. Sapientia si eam capias de notitia principio
26쪽
rum Practicorum, & conclusionum Practi. Carum conjunctim. Denique Ars, si artem capias pro systematio certo praeceptorum, consentientium ad finem aliquem utilem in vita,ipsamque Philosophiam Practicam, prout opus aliquod producit morale, attinens ad moriam,tum Consormationem,tum confirmationem. Sed maximὸ interim pro
prie est Prudentia, tum quia est hasitus
Cum recta ratione activus, irca ea, quae bona sunt, & mala, quorum illa suadet, dum 4nformat rationem, ut agat ea, haec dissuadet, dum insormat rationem, ut ea fugiat, tum quia revera occupatur proXime Circa
res, quae te aliter habere possunt. dequo quibus consultatio datur, sive in universali, abstrahencio ab omnibus particularibus circumstantiis quid sit agendum in universum,quae Prudentia Superior audit in scholis, sive in particulari, 'uid nunc & tunc,hic& illic, talibus circumflantiis positis, sit agendum . quae Prudentia Inferior cluit in iisdem , tum quia , si spectes attente mo dum operandi, in plurimis tantum topico procedit, perque rationeS probabiles,OCcupata circa actiones humanas, quatenus sunt dirigibiles a ratione in finem naturalem,re. spectu habitudinis sui Ohecti ad illum,tum denique, quia alias nulla in artium universitate eXtaret disciplina , cujus genus esset prudentia, id quod contra ingenium & na-A 6 tu -
27쪽
turam habituum intellectualium, qui non sunt nuda nomina sine rebus , sed certas signant disciplinas,& vero etiam Philosophus male vero arceret juvenes ab auditorio Practico eo nomine,quod vulgus juvenum destituatur communiter prudentia. Non Intelogentia, Scienti ave proprii me dicta, Partim quia non versatur circa res simpli. citer necessarias & sempiternas, verum Circa res agibiles, hoc est , singulares. easque ni ingentes, partim quia in cognitione
sui objecti non sistit, cum non acquescat & quietetur in simplici contemplatione: IAo-quὸ nec Sapientiastropriissima dicta . cum haec sit habitus compositus eκ intelligentia & scientia proprie sumtis : Sed nec Ars propriissimὰ aim,sumta in mente, non δε-bro, semel,quia non est habitus activus, sed
factivus, iterum , quia non occupatur Cir - , ca σα πιιται factibilia, sed circa τα πρακτα agibilia, demum, quia ejus operatio non est misticις factio, quae transit in opus exter num,avulsum a moralitate,atque in aliquideκtrai psum operantem . cujusmodi sunt, pingere. Abricari, suere,vertim actio immanens,quae tota manet in operante. eumque perficit,ut amare,irasci, neque τ οντων Proprie,in quibus regnat judicium sapientiale, sed δεόντων, in quibus partim prudentiale, partim artificiale, quorum illud in contem.
Plando, quod sapientiae , istud in agendo, quod O. .
28쪽
EHicar: Lib. I.Capy. . 13 quod prudentiae,hoc in faciendo,quc. artis.
Hilosophia Prameae Subjectum , Obj
' medIatum, S tit quo, sive Immedratum,hostvel materIale. velaormale. Sufectum in- siongo ut quod lae meaeatum , est ipse homo, vel anima hominis, sive animus hominis, ille remotum hic propinquum.Subiectum inhaesonis ut quo inve immediatum S proximum, est intellectus hominis,comitatus voluntate,& appetitu sensiti vo . Sub jestum nrsectionis voces licet , quoniam accidens accidenti non inhaeret, seo sub- flamiae, qualis anima, non etiam facultas animae, quae in' secunda specie qualitatis. sive illa sit sive γλλγή. QuamviS enim Philosophia Practica intelleetum Praeticum perficiar dum eum imbuit cognitione agendorum ,eamque ob causam ineste illi cicatur,neque illi tantum, verum etiam iacultati appetenti, dum eam disponit, ne immoderate appetat ramen proprie soli soli animae, tanquam substantiae . inhaeret. Subjectum operationis materiati est idem mei homo, citra quem perficiendum Philosophia Practica est occupata, dum iacul
29쪽
tatem ejus intelligentem & appetentem Praeparat, habitumque suum in eam, R de iure,& de facto,introducit, quo Iensui je.ctum inhaesionis & operationis indisserunt.
In quantum enim hominis animus recipit
habitum Practicum, R illi subsistentiam lat. ggitue , subjectum inhaesionis dicitur , inquantum vero a Philosophia Practica ela' .horatur, illique veluti materia substernitur,suhectum operationis vocatur, inhaesionis. quatenus Philosophia Practica consideratur,ut introducta in intellectum Practicum, operationis, quatenus eadem consideratur, ut introducenda, plane sicut medicus W- ipsum sanans, quatenus habitum medicinae in mente possidet, ut sic est Iubjectum
inhaesionis medicinaequatenus v o semet
ipsum per habitum illum sanat ut sic sub- ijectum operationis: Subjectum operationis formale est idem quidem homo, quoniam operationes sunt compositorum , ted qua tenus beabilis, beandusve. Eo quippis omnia Philosophiae Practicae praecepta diri Intur, ut homo moralitet S civiliter fiateatus, succedente in imum, setρt, quae infert carentiam & absentiam beatitudinis, ιδαρεσι iive possibilitate ejus consequendae, quia alias omnis insormatio bis ociosa effer, si vel beatitudinis non daretur τερη- in .
homine beando vel non λαλ : in beabili. id quod usuveniret, si ad eam recipiendam
30쪽
- Ethicar: Lib. I. cap. R. 1 splane incapaκ atque indispositus , immo indisponibilis,laret homo O iιUufectumina quasionis, tum ratione inhoonis, sum ratione operationis, sit homo iubjectum vero . perfectionis certae idius subjecti totago. ad quati partes, persuade , Iniectectus Fracticus, noluntas, atque Ameritin Sen-stivus. Atei ctum Practi cum esse Phjώ- hophiae Practicae subjectum, arguitur hinc. s. Qylia omnis qualitas perficit illud subiectum, in quo est : Atqui pruden dentia est in intellectu Practico, tanquam in subjecto, &haec ipsa habitus, Philosophiae Practicae non ἀνάσις ω tantum , sed αντιςροφω-: Ergo. I r. Quia species cum natura generis consentire debet : Atqui tres sunt species prudentiae,Ethica, Oenomica, & Politica, & hae omn es intellectum Practicum, alias directione, alias correctiOne, perficiunt, tanquam subrectum suum:
Ergo & Philosophia Practica. Roguntatem quoque Giam , atque inpetitum Sensti- vum, esse 'fectum Phiί ophiae Prameae.
arguitstr inde. r. Quia tam voluntas,quam
appetitus sensitivus, desectibus moralibus laborant: Quare perfectionis Philosophicae
indigent, illa in decernendo, eligendo,eNequendo , hic in refrenando, moderandoque, sicut intellectus Placticus in deliberando,&judicando sive disponendo: Non proprio & proxime Theoreticae: Ergo Pra