장음표시 사용
131쪽
da methodo. dum enim humores modo augentur pro ratione tempestatum, modo minuuntur a temperamento illarum ; eos pati facile dicere possiimus. Istud etiam ostendit facultatem, quam habent agendi, nam cum maiori sunt sub quantitate, magis corpus humanum suis quaritatibus afficiunt; cum sub minori, minus . vi igitur ostenderet facultatem istam agendi, vel patiendi abali ψquo, tempestatum meminit,ut refert GalentiS,consideras quo modo inuenta elementa se haberent erga ipsas. Inchoat igitur Hipp.sermonem suu ab hyeme, & a pituita; ostenditq. rationem cur hyberno tempore pituitam augeri contingat in homine. & hanc esse similitudinemi quae est inter temperamentum ipsorum, asserit. Vtru . enim frigidum ex sua natura, & hum idum existit. quod tam
de hyeme naturali intelligendum est; quia etiam sicca, &aliis qualitatibus praedita hyems dari potest; quam de naturali pituita. quamuis non negarem etiam & de qua- plurimis alijs pituitae generibus .idem usu euenire posse. ratione ergo similitudinis temperamenti pituita hyeme augetur, increscitq. Deinde a signo, & ab iis,quae sensupercipiuntur demonstrat Hipp. pituitam esse Digidam ;& eam augeri per id tempus. Quod pituita sit frigidis sima, iudex esse poterit sensus tactus. si enim sanguinem& bilem flauam tanges, longe calidiora illa pituita inuenies. immo eam penitus frigidissimam esse, reperies. cutamen, quae crassa, & viscida sunt, difficulter extrahantur e corpore. quae vero maxima vi trahuntur, & corporis partes aliquas difficulter pertranseunt, tum ratione motus,tum quia in transitu acquiruntpartium qualitate calidam, ideo calida exeunt. quod sola ratione motus usu euenire in terebra videmus. omnes enim sciunt, qua calida extrahatur terebra ex ligno illo, in quo non nisi maximo motu, ac conatu ingressa fuerit. ratione Vero transitus per partes calidas multa sunt, quae calida, immmo calidissima erupunt. ut in quamplurimis aquis therm
132쪽
malibus videre licet. quamobrem cum humorum omnium pituita viscosior, & post atram bilem difficillimae
tractionis, & expulsionis sit, nec tamen incalescat, hinc manifestissime ingentem frigiditatem suam ostendit. Quod autem hyems pituitain hominis corpore augeat, indicat Hipp.ex tribus. primo ex sputa Dibus, quae ex capite in os defluunt. secundo ex destillat1onibus naristi tertio ex colore tumorum per id tempus euenientium, &ex ali)s morbis. quae omnia manifestissime auctioni pratuitosi humoris attestantur. Verum quis hoc in loco dubitare hunc in modum poterit , Si sputamina,& narium mucus arguunt hyme pituitam augeri , quo paeto id faciant λ antantiun colore, vel substantia, vel qualitatibusὸ vel si aliqua horum trium conditionum; cur Hipparo ex plicauit eam, sicuti fecit de tumoribus ; qui per id tempus eueniunt. quando ex albo colore, eos pituitam significare affirmauit λ Insuper, si Hipp. sibi proposuit velle ostendere, ex destillationibus pituitam augeri hyberno
tempore ;cum aliae sint defluxiones multae; ut illa, quae ad aures& illa, quae ad oculos deuenit: cur de eis tantum mentionem fecit, quae ad nares, & ad os demandantur λ Ad quaestionem principali loco motam redeuntes, ijs, qui quaerunt, quo modo sputamina, & destillationes ex naribus, pituitam superabundare ostendant,an colore,an substantia, an qualitatibus: respondebimus omnibus ijs id praestare posse . Nam quae ex natibus emunguntur superfluitates, modo in cerebro non sit alia discrasia, quam ea, quae ex ambientis constitutione prouenit; tempore hyberno erunt albae; qtiandoq. crassae,quadOq. tenues ; frigidae, & humidae. pari pacto & hae, quae peros expuuntur easde m penitus notas in se habebunt. Igitur ijs omnibus tribus, indicio poterunt est hyemem maxime pituitam augere, quod erat Hipp. intentuin hoc in loco: non autem indicia haec expressit, quod unicuiq. gregario medico satis, superq. innotescere possint , tam
133쪽
quam ea, quae non nisi ex frigida cerebri qualitate prouenire possint. colorem autem tumorum,cum eorum metionem faceret, non subticuit . quod hi praeter album, alios omnes possint habere colores, cum ex aliis etiam hutnoribus, praeter pituitam, fieri possint .i Altaru veroldestillationum, quae fiunt tum ad oculos ,tum ad aures adiuersis de caussis mentionem non habuit. De ea quidequae ad aures fit, non loquitur quia biliosum excrementum per ipsas expurgatur ; ut sexcenties cum ab Hipp.tua Galeno dictum fuit; pituitam vero augeri ostendere volebat . eam vero,quae ad oculos desertur,subticuit ; quia obscura est, & in tam pauca quantitate, Ut superabunda tem pituitam quod est Hipp. intentum ) minime osten .aphor, dere possit. Et ceteri morbi. Morbos, qui hic silentio in se uoluuntur explicat Hipp. iij. aphor. ubi scripsit. Ηyeme
fiunt morbi laterales, pulmonis inflammationeS, graue- ,, dines, atq. raucedines, tusses, dolores pectoris,& lateru, atq. lumborum. capitis dolores , vertigines, & apople . xiae. Qui omnes morbi ex pituita, ut plurimum Per id tempus ortum ducunt. quos praetermisit Hipp. conter
tus ijs indicijs, quae omnibus hominibus manifestissima
sunt . qualia sunt spuitiones, narium mucus, & color rumorum. Cum annus diuidi possit duobus modis, & ratione qualitatum in aere praedominantium,& ratione ortus, & occasus sydertim, quo pacto diuisit elim Gal.j. iii p morb. vllig. illud hoc in loco notandum; qiiod tum in hac particula, tum in sequentibus, ubi de incremento& decremento humorum agitur, partes anni quatenus quidem ortu syderum inter se distinguuntur accipiendae sunt. sed tamen una quaeq. earum propriis qualitatibus praedita intelligi debet. adeo ut hymes frigiditate , S: humiditate; ver caliditate,&humiditate; aut aeris temperie : aestas caliditate & siccitate; autumnus siccitate, calore vero, & frigore inaequalibus praepolleat. sin mi nus Hipp. rationes maxime peruerti,& in controuersiam
134쪽
X XIII. 'uere pituita quidem in corpore adhuc pollet, o sanguis accreficit. stigora δε quidem remittuntur, O aquae accedunt. σproinde sanguis augetur, nempe ob imbres, O calidiores dies. Ipsi enim ex anni temporibus haec maxime sunt fecundum naturum: nam ct humidum,'calidum. est. Id quod his cognostes indissis . Vere ac aestate maxime Osienteriis homines arri iuntur; sanguisq. e naribus defluit, es sunt praeterea calidissimi, O rubicundissimi.
Sicliti sit peritis probauit pituitam ratione similitudinis, quam habet cum hyberna constitutione, eo tempore augeri; idem nunc praestat de sanguine,qui tempore veris, nullam ob aliam causam augeri contigit; quam propter anologiam, qua interse habent sanguis, & ver. Idq. ad sensata deueniens Hipp. probat duobus testimoni)s; ex rebus , scilicet, praeternaturalibus, & naturalibus . Praeternaturales sunt dysenteriae cxuentae, quae per id tempus eueniunt; & sanguinis e naribus fluor. Natura les vero,caliditas,& rubeus color, eo tempore in homini bus maxime vigentes. Verum illud in fluxu sangstinis considerari debet e quod cum duplici modo huiusmodi fluor fieri contingat; aliquando enim omnino praeternatilram, ut cum in immodica excernitur quantitate quo pacto homines quandoq. ad malos exitus perduxisse di citur zaliquando vero aut in paucissima quantitate, aut in aliquo morbo ratione crisis, etiam quod fluat in maxima copia , eueniat : quibus duobus modis, tantum abes: eu m esse exacte praeter natura, ut potius si quid vel adest, vel aduenturum sit in corpore praeternaturam, id facillime vel tollere, vel impedire possit. De quo nam fluore fanguinis, dicet quis, hoc in loco verba fiunt λ Hipp. sermonem maxime pronuntiatum de eo, qui esst synapthonia in genere immodice excretorum,crediderim ; motus
135쪽
. hor. tantummodo eiusdem Hipp.auctoritate . cum iii .aphor. lib. ubi veris morbos connumerat, fluxus sanguinis inter ceteros nominauit, Et haec quo ad expositionem verborum ; cum reliqua ex se cIarissima sint. Modo relinquuntur tres examinandae dubitationes, quae ex hoc textu, alicui insurgere possent. Prima erit haec. Cum omnium nationum consensu illud sit acceptum, annum inciperea vere . cur Hipp. volens demonstrare tempora anni causisam esse incrementi,& decrementi humorum, non est auspicatus ab eo, quod est principium anni Nec istud ratione humorum factum fuisse dici potest . cum pituita
nec sit humor naturalis magis quam sangi is; nec in maiori quantitate, quam languis ; nec aliquo asio priua- Iegio donata, qua alios antecellere deberet humores.secundo quaeri posset, an veris temperamentum sit calidum, & humidum; an potius temperatum, Ut ait Galenus, . tertio illud dubitari contigit; an languis calidus, ct humidus sit, an potius temperatus. Ad primam breuiter respondeamus, ut ad alias pertransire possimus. Ab hyeme, εὶ a pituita incipit Hipp.increinentum humorum ostendere, tamquam ab eo, quod magis euidens erat. Nam magis omnibus hominibus conspicuum est, pituita augeri tempore hyemis, quam ceteroS humores, ceteris
anni temporibus. quod ex indici)s traditis ab Hipp .omnes videre possunt. Nam quis est, qui in hyeme aliquid
non expuat λ aut aliquid ex naribus non emungat λ Non omnes tamen patiuntur &dysenterias, & fluxus sangui, nis ex naribus: neq. pariter omnes sunt calidi, & rubi
cundi, magis eo tempore, quam alio. Idem & de alijs dicendum. Igitur optime fecit Hipp. auspicans sermonem ab eo tempore, & abeo humore, in quibus indicia apertiora apparebant. Sunt etiam doctissimi homines, qui respondent id forsan factum fuisse ab Hipp. ut eum ordine
seruaret, quem naturam in humorum generatione serua re animaduertimus. primo enim generatur pituita; de'
136쪽
inde si sanguis, postremo ceteri omnes humores: quarea pituita exordiem; idcirco hyeniis ante omnia alia tempora prius meminit, deinde veris S subinde omnivi liorum. Ad dubitationem, qua Faeritur, an versit calidum, & humidum', ut dicit hic in Lan temperatum, vἡ Α *-p asserit Gal.j. de tempera. Galenus respondere videturi quod ver si in se consideretur, manifeste temperatum esse deprehenditur . si vero collatione ad alia anni tempora,& maxime ad autumnom, a quo eo modo dissimile esse
debet, quo dissimilis est aetas ab hyeme; poterit calid si,& humidum nuncupari. quo pacto illud hoc in loco appellauit Hipp. & hoc modo tolluntur difficultates, quae possent inducere cotrouersiam inter Hipp.&Gal. Tenedum tamen firmiter est, secundum Galenum, ver esse temperatum, ut inconuenientia, quae exinde euenirent,srcalidum, & humidum statueremus, effugere possimus. quod quidem intelligere debemtis de vere, sua naturali constitutione praedito; semotis omnibus accidentibus, quae eius varietatis,caussa esse possunt. An vero sanguis sit calidus, & humidus, vel ne quod tertio loco quaere-.tatuo nianc inquirendum venit. Calenus hac in re varius ursiis est. Nam in hoc eodem opere paullo infra sanguino temperatum visus est statuisse. lib. vero de diffmorb. &infinitis alijs in locis, eum calidum,humidum esse, a- ὸ ς DPerte tradit . non secus censuit, & Arist. ipse iij. de hist. ianimal. Praeter qtias auctoritates, rationes etiam non
paucas undiq. afferre possemus ; sed minus extra propositam materiam vagaremur : & alijs incudibus , ut aiunt, elaboratum Opus pertractare videremur. Quid hac in re dicendum j Assererem sanguinem, qui quartus humor dicitur, reuera esse temperatum secundum suam ipsiuS naturam, in corpore optime disposito. cum nulla quali latum manifeste in eo excedere debeat , cumq. a calore temperato fieri dicatur. Quatenus vero ad alios humo
x comparari potest, si quis eum ponat calidium, & hu-
137쪽
midum, ccerte iaciet άea r tione , qua idem asserimus de xui e tanto vernis isti ad basimve poterimus est Galem dinum initi, de siri l. naedic facul. ybi viae, inpetrata e)sse iciuatur, non absq. m0derat calidit tei hUmiditateq talia cum illiu posite, testatu ireliquit. Haec igitur pauca, quo ad has disceptationes brquiter dicta sint .squisaS CXam Idi exquisitius tractatas videre citHpit, is accedere poterit ad commentarium Piccoloniinei in lib.de hutnor. In quo illud aduertant suidiosi ,nullum. cere oegociuim duaci illas Gale si auctoritates,quas adducit ad probanduiti sanguinem esct calidissinvisimqucim,1 .ei da iod navi ipse Q ndit quarum una ponitur j de tep.
inuuinis loquitur his in locis Galenus , sed de eo, quesni transitu a corde acquirit. tum quia de aggregato quattuor humorum omnium verba habet, de quo etiam ceterii in loci3 sapra citatis telligit; cum eum .humidui, qa lidum statuit. nos autem loquimur de po sanguine, qui, est quartus humor sdpq, propuq sthra qugi it te, ac tem' ip turg i Pt buti nDneb verum disςre omnes', qui Ja-
tu calido, ω sicco quamuis tu nisi temporis habeant mare , i rimam calidi taxem,&siccitatem, ita pariter &desed - 'guine participant e colorem a corde , non est dicendum .' i sua ivitura esse calidissimum . ex his igitur manifesti R i
aphstr. quibus mos bos tempore veris euenienteS,ennume , δ' i , inspicere volumus; videbimus hoc tem pore, atr*e :.,bilis etiam este in corpore maximam copiam . quod tame impl1nainime esse deberec, cum onge distent inteme atrae ilao .aphor balis &.Veri qlialitates ac temperaturae. Nam ipse t
138쪽
es articulorum morbi. Modo atrae biles, leprae,ut de alijs sileamus ; ex humoremelancholico superabundante fiunt eum in scorpqrc item redundantem ostendere dicuntur . Facilis est res prilisso: Non enim ex eo quod per id tempus melanchblia stipe tabundet,euehiunt hi morbi. sed ea ratione, qua humor hic , aliis anni te poribus a ceruatus, & aggregatus, a calore ambiente Iad corpora nostra nuperrime Ddito, attrahitur ab intimis corporis partibus, adcxternaS . quo extracto si incaput raptum
git: quae ad autumnum t sique protenditur. Autumno exiguus oecitur sanguis , quod naturae eius autumnus aduersetur. BIlis uero corpres 'ate O autumno occupat. quod his indicijs co ,
gnosses . mmyuum hoc imirempora , homineae bileia Jonte eue minae , bilio ora medicamentis pulgati dei ciuiit. Id ipsum' O febres indicant, O homilium collyres. Est uero pituita aestate imbreillior . esst enim seu pus. hoe muturae illius aduersarium pquipperi me id P m. . ' I .i
C OuMi M. E N: TiA R I V Suaal iBilem naturaliter incro e tum accipere a caliditate,& siccitate aestatis, cum in his duabus qualitatibus inter
se conue iii ant, hac particula d ocet. Id q. ex euacuatio nibus, morbis, S coloribus ostendit. Cumq. euacuatio
nes sint inddplicidisserentia liae eni pontaneae sunt; aliae ab arte paratae de ambabus mentionem farere voluit. Siquidem dixit, homines bilem sponte euomat,& biliosiora medicamentis purgati deijchant. Aliud in-
139쪽
dicium dicebamus ex motbis sumptu fuisse. per id enim
tempus febres omneS, quae euenitini bil*missiperabundantem manifesto ostendunt . Verum Hipp. breuitati studens protulit tantum febres. iij. vero aptior. citius nam generis sint, his verbis,scriptum reliquit. quibus etia alios, ii ibit,e sebres, connumerat aestiuos morbos. Aestate 'p'φy' nonnulli horum, scilicet, qui: eueniunt rempore '' ψeris) & febres continuae, & ardentes , &tertianae se bres, & quartanae, & vomitus, & alui profluuia, & lippi '' tudines oculorum, & aurium dolores, & oris ulcerationes, genitalium putredines, d sudamina. Tertium pro . bationis genus desumebatur a colQribus . colores enim
quibus praediti sunt homines bilem flavam,seii pallidam mirifice indicant. cum per id tempus homines pallidioris p ine. reddantur. Colores e Sorescere, quales sunt humo-L. expo. res praedominantes in corpore,testatur Hipp.libde hum. .cap. & Gal.j.aphor.eo'. esse humorum proprietates, non autem partium, docuit Gai .iiij. de sanit. tuend. quinimmo omnium colorum in corpore apparentium, medici humoribus caussas assignant; ut etiam annotatui doctissimus Simon Portius, In commentario,quem in lib.de colorihus edidit . quales igitur sunt humores, efflorescit color ad extra: nisi intro regurgitauerint,& retracti fuerint . quod quidem euenire potest, aut propter frigus, aut propter rigorem, aut aliquam animi perturbationem, ut sunt timor, tristia, pudoris initium, & alia consimilia. ut annotauit Galenus loco citato lib. de tuenda valetudine.
Autumno D is in homine fit paucissimus, na siccus en
autumnus, edi qui iam hominem refrigerare incipiat. Porro at bilis autumno pumma est; atque plurimum uiget .
Ad quartum nunctransi humorem , qui stipererat ad huc nempe ad succum melancholicum. sgo enim libentius latine dico verba illa ιαλουσα χολου, bilis nigra ,seu
140쪽
succus inelancholicus , quam atra bilis . Ostendit igitur humorem hunc autumno augeri: & ex contrario sangui nem per id tempus minui. Siquidem autumnus est frigi- .dus, & siccus ; sanguis vero est calidus, & humidus. Hic .
notandum venit aliquam reperiri controuersiam inter i t Hipp.&Gal. Siquidem Gal.j.de temperamentiS autum- scap. num vult esse siccum, & inaequalem in calore, & frigore.
idest , modo istud illum stiperare;& contra; modo illum hoc excedere, ut per id tempus sensu percipit quilibet. Qiuod etia GaI ex verbis ipsinismet Hipp.colligit, qui iii
aphor. dixit . Vbi eodem die modo calor, modo frigus 4.Rpho. erit , aut imnesesimorbi expectandi sunt . Dicere possu mus Hipp. de autumno non secus censere, ac faciat Gala sed cum hoc in loco vellet ostendere bilem nigram, quae est frigida,& sicca ; proportione autumno respondere ; nometuit statuere eundem siccum , & frigidum. forsan ad longitudinem caloris, & frigoris in autumno dominantiu respicietas. Siquidem longiori temporis spatio perdurat frigus, quam calor, cum hic non nisi in meridie increscat; illud vero & tota nocte I & mane, ac vesperi inualescat quamobre cum magis perduret autumni tempore in aero frigiditas, siccitati iuncta, quam caliditas ; idcirco maxime facere ad nigri humoris incrementum dicitur autumnuS . qua de caussa opus fuit Hipp. earum meminisse qualitatum, quae nigro humori correspoderent, eas'. in autumno statuere. hae aute erant frigiditas, & siccitasa: non antem siccitas, & in calore, ac frigore inaequalitas.
Vod affirma uit Hipp. hoc in loco de nigrabile ; eam,sei licet, augeri tempore autumni, nullis probauit indiciis quemadmodum fecit de alijs. Sed id protulit tantummodo, ac legislatorum more veluti sanciuit . Num sors an quia volueritnos ex similibus istud adiungere Θ an quia istud adeo euidens est, ut nulla indigeat probatione tinis enim aiar maduertens morbos, qui per autumni tempinatem fiuiit, non nouit nigrum humorem tunc tempo Φ