장음표시 사용
101쪽
ex sola redundantia humorum, qui eas coprimunt. istae
vero sunt partes extremae musculorum, ad quas nope
uenit calida distrasia; aliae ex sola intemperie absq. copia immodica; & hae sunt, quae minimam potuerunt capere humorum copiam. aliae vero viroq. genere. idest. aliae partim ex intemperie, partim ex copia . qua
sunt partes illae, ad quas proprie fiet fluxio calidai. Nec
dicendum est, illas tanto magis laborare, quia praeter solutionem continui, aliam habeant caussam immediata doloris, ut isti somniant. Verum quia solutio continui fouetur , & fit tum a multitudine, tum ab intemperie in ijs partibus, & inde duplo dolore aliis, quae ex una tantum soluuntur, dici debent . At non propterea affirmat Galenus, quod hae, quae intemperie laborant, istud patiantur, absq. solutione continui. quod ostendere deberent aduersarij, si intemperiem dolorificam esse, absq. eo quod soluat, probare vellent. Hoc pariter pacto, ad omnes alias auctoritates Galeni, ubi dolores fieri maiores duplici ratione asserit, tum propter distenti em, tu, propter intemperiem; responsum sit, hoc enim non dicit ut innuat diuersam caussam a solutione continui . sed unindicet continuum tui in aliquibus doloribus, pluribus de caussis ; quod quotiescuitqr euenerit, dolorem intensiorem fieri necesse est . quod&oc exemplo clarim sinae patebit. Si enim diceremus corpus Socratis calidureddi, quando se ipsum mouet Socrates,calidius vero dqplici de caussa; & cum se ipsum mouet, & cum sub solem
ambulat; vellemus ne propter hoc, Socratem calidiore estici, tum ob calorem a motu introductum in corpore. eius, tum propter aliquam aliam caussam diuersam a calore ς minime profecto. sed maioris equidem calidita' iis, luplicem caussam connotaremus ; motum, scilicet& solem. Ita & in proposito nostro, duas ob caussas, inntemperiem, nempe, & compressaonem, vel aliquam alia. rem, dolorem augeri, & maiorem effici,non est negapdu.
102쪽
sed intemperiem istud praesta e , alio modo absq. solutione continui, minime fatendum es . Reliquum ut ad omnes illas auctoritates , in quibus ad verbum dicit Galenus duas esse doloris caussas ; continui, scilicet, solutionem, & intemperiem j quae sparsim, & pluribus in locis inueniuntur, respondeamus . quibus omnibus unicam satis facturam responsionem omnino credimus. quae etiam satis esse poterat iis auctoritatibus, e quorum, non verbis, sed sententia hoc isti colligunt ; , quas supra attulimus, & satis superq. examinavimus. Mos est Galeni, ut in ijs i quae apparent, etiam si ita se non habeant, communem opinionem , & hominum existimationem quandoq. insequatur . idq. optime,& sapientissime facit . cum medicus sit artifex sensibus innitens. Qtiam ob caussam cu definiturus esset febrem, primo in vj.de mor. Vulg.& alibi: & si adsit insimul cum caliditate siccitas,' ''' pφ' tamen relicta ea, febrem calorem tantum esse praeter naturam, affirmauit. & quia prosecto euidentior est caliditas in febre, quae omnibus sere ad sensum patet; quam siccitas, quam ex mordacitate caloris periti dijudicant: ideo euidentiam insecutus . de caliditate tantum mentionem fecit . Pari modo & in omnibus iis locis, in quibus duplicem doloris caussam constituit, est dicendum. Siquidem magis notum est hominibus,dolorem fieri,cum intemperies aliqua aliquam corporis partem invadit; non enim omnes sciunt quo pacto calidum ,& frigidum, ceterae qualitates istud agant; quam ex quadam solutione continui intrinseca, ideo euidentiam insecutus,& non rei veritatem, istud de intemperie affirmauit . Se in1ndum vero naturam,& secundum hominum etiam existimationem, solutionem continui, idem praestare posse,
pronuntiauit. Hoc igitur in loco, si quid dixit Galenus, quod rei veritati, & suismet alijs in locis diuersum videatur auctoritatibus,illud prolatum iuxta apparentiam fimmiter teneant , qui Galenum intelligere cupiunt. Haec
103쪽
pauca quo ad hanc disceptationem dicta snt. de qua si
Umnia, quae dici possent, scribere Vellemus, alium, &liorem locum requirerent, quam sit expositoris angustiis campus. Trincauelius animaduertit in hac exp6astione Galeni loco illius,quod in impressis codicibus di cit, ἴσκτώ, in antiquis legisse, . quae lectiones parum differunt inter se ; neq . sensum diuersum faciunt . vel enim steterit, vel emerserit, si dixeris, eadem erit mens,αsententia Galent. XXII. Thimirum ubi horum quid e corpore defluxerit, plus eo,quod
supernatat, euacuatio dolorem excitat.
Quod affirmauit Hippocrates de humore secreto intra
corpus, nunc idem de eodem extra corpus effluxo. affirmare intendit. Vel sic connectas Quia dixetat Hipp. superiori oratione, secret1onem humorum ad internas ParteS, corpus aegrum maxime reddere posse; poterat quis dubitare, num quando exc1 et1o asta fiet extra cor pus, eundem habeat producere effectum , an, sciliceri propter hoc corpus reddatur morbosum nec ne . Non so lum respondit Hipp.quod sic; sed fael a comparatione ad multitudinem,quae & ipsa,cum modum excesserit praeter naturam afficit corpus; affirmauit,ylus posse in nocumento immodicam excretionbm alicuius humoris extra corpus qtiam sit noxa prouemens lex nimia quantitate humoris stiperabundantis: Vel si v bum i MeMxtοντος, secundum aliam expositionemGaleni acceperis, dicere poteris,quod comparans Hipp.excretionem non exactae
humorum temperationi ut ita dic m) maius ponit nocumentum in secretione humoris ad extra corpus, quam sit illud, quod prouenit ex corrupt0 temperamento Quoruomnium facile erit rationes reddere ui& primo, quod
104쪽
ma ior sit noxa ex immodica euacitatione alicuius h mo ris, quam ea, quae ex multitudine prouenit; ex. eo colligere poterimus cui se ipsum exponat Hipp. hoc in luco uolumus) quod repletiones, nisi extremae fuerint,nodicuntur periculosae . quemadmodum colligere possumus j aphor. Immodica vero humoris excretio, non so- apho lum est mala, cum extrema fuerit, siquidem enim tunc mors sequitur, ut infra videbimus; sed etiam si ad dimi dium extremitatis non deuenerit. Quot enim fuerunt, qui ex fluxu sanguinis, vel ex naribus, vel ex hemorrhoi-.dibus in cachexiam, & hydropem , & in alios insanabiles morbos inciderunt λ innumerabiles pene dixerim. Quot vero sunt, in quibus maxima humorum ades plenitudo, qui nihilominus tamen, operationes omnes recte perfi- iciunt ζ Quod eadem sit ratio de distrasia, hinc facile patebit . multos enim eognoscimiis,qui culpatissimo vivunt temperamento,&tamen non adeo ingentes noxas patiuntur, ac faciunt hi, qui vel fluxibus hepaticis, vel sanguineis, alit diareis, dysenterijs ue affliguntur . in quibus ad extra corpus fluunt diuersi humores; qui diuersis cruciatibus quotidie anguntur. Nemini igitur non est manifestum,longe maiorem corporibus noxam inferri ex effluxione humorum ad extra corpus , quam eorundem vel copia, vel intemperie.
XXIII. ursusq. si intro evacuetur, sedemq. mutet, O ab aliis βω- matur , erit necessarium ut duplicem cui iam dictum estu dolor inferat. O unde egressa est, s ubi redundat.
Pars haec, cum superius exposita suerit, nuncq. repetatur, ntilla alia indiget annotatione. An vero quoniam omnino superflua , R iam ennarrata repetat, tamquam
suspecta haberi iurei possit, dubixim relinquitur.
105쪽
XXIV. i Diaei fune quaecunq. esse hominem dixero, demonstraturum eadem semper esse i secundum legem, secundum naturam.
Capita, quae promiserat ad ostendendum principia ab se posita,vere esse corporis nostri elementa, nunc re asesiimit; ut exinde illud probare possit. haec vero sunt,hominum opinio, seu lex ; quam sibi ipsi secerunt: & rei ipsius natura, verita , Mirum est quo modo haec verba, quae in omnibus codicibus graecis Hipp.reperiuntur, in expositionem Galeni irrepserint; quod nisi librariorum inscitiae adscribatur; qui nesciuerint distingi aere Hipp. verba,a Galeni expositione, quid probabile dici possit,
non habeo. XXV. Frmo autem sanguinem esse O pituitam bilem, tum atram, tumflauam . horumq. nomina primum ex lege fuisse di- sin tu asseuero; nulliq. ipsoru ide iuditum esse nome. Mox uero Oseecundum naturam 'ecies esse diuersas ; usq. adeo ut pituita minime sit sanguinis ilis, neq. sanguis bili neq. bilis pituitae. Igum quo modo haec poterunt inter se mutuo se illa,quorumneq. ex inste Iis coloribus similia esse uidentur; nec etiam se ma- nibus tractentur, ut pote quae nec militer calidasint, nec*militer frigida, nec similiter humida, nec sicca.
Duo praestare debebat Hipp.quae sepra se ostensurum esse, pollicitus fuerat, quod plura principia in corpore h5 mihis inueniuntur N quod illa perpetuo in omni ae-
tute, &in omni annytempore reperiunttis. quorum pri
mii primo loco expedit, tamquam illud, sine quo aliud
106쪽
minime sequi potest . quo modo enim plitres humores Perpetuo in corpore esse, poterimus ostendere, si illud acceptum prius non fuerit,hominem pluribus praeditum esse succis Θ Ιn corpore igitur hominis quattuor esse hummores mutuo differentes, primo probat ex hominum loquendi consuetudine nemo enim unquani mortalium sanguinem alio nomine appellauit, alicuius alterius hummotas proprio. idem & de aliis dicendum. Secundo ideconfirmat rationibus ex rei ipsius veritate, & natura;
quod quidem probationis genus τώ Φ , ipse nominat,) desumptis. Quas si ad quemdam certum numerum referre volumus, eas duas tantummodo constituemuS. quarum una ex diuersitate formae ipsorum hum rum arguit . altera ab euentu vario in purgationibus con
tingenti, demonstrat. de qua paullo infra. Quattuor sunt igitur humores natura inter se distincti ; quia nomina primum lege,ides , hominum loquendi usu, unicuiq. distin dia posita fuere. Mox uero nunc transit ad secundam probationem, quae sic formari poterit. Ea maxime in terse differunt, quorum formae manifesto diuersae sunt. Sed huiusmodisunt quattuor humores, ergo mutuo inter se discrepant. Eorum sormas, seu species esse diuersas, probat, quia nulla inter ipsas cadit similitudo; adeo ut
pituita minime sit sanguini similis, ne q. sanguis bili ι α
sic de ceteris. Quod autem inter eos nulla inuemiatur similitudo , tum ex diuersitate colorum, tum ex varietate
qualitatum tangibilium, quibus alij alijs praediti sunt, manifestissime ostendit. cista quidem in re, per qualitates tangibiles, si Hipp. inspexeris, primas tantum intel ligere fateberis. Si vero Galeno attenderis,id de primis,& de ijs, quae secundae dicuntur, interpretaberis. Nam Galenus visus est exponere verba ill Hipp. quando eos dissimiles deprehendi ostendi s manibus tractentur, quod dicta fuerint, proptera quia consistentia eorum, quae ad secundas pertinet qualitanes, maxime sensu tactiis per-
107쪽
cipi pos t. Cetera vero verba , silua e aiunt, nec si iliter calida, necsimiliter stigida. lyc. l Separat, ac destinguit a superioribus. In summa igitur vult Galenus Hipp. ostendere hunnorum formas inter se dissimiles esse , tum quia coloribus diuersis, tum quia non eadem consistentia,tum
quia qualitatibus primis, calido , scilicet, & frigido, &ceteris inter se discrepant. Quis posset hoc in loco quaerere, cum multa alia sint, in quibus differunt humores ad anuicem; nam differunt definitione; alia enim est ratio sanguinis, alia aliorum succorum; item sapore, ut supra diximus: alij enim dulces, alii amari, nonnulli aliis saporibus praediti sunt: discrepant etiam analogia ista, qua
habent ad elementa mundi. nam unus igni, alius aeri, tertiuS aquae, quartus vero terrae proportione respondet. Curigitur Hipp. tum fecit mentionem de varietate colorum, ac primarum qualitatum diuersitate: λ Dixerim Hipp. hac in parte diuinissimum extitisse,quippe, qui ut medicus sensibus fidens , disi1militudinem humorum, noli aliunde petierit, quam ab iis , quae manifestissime
conspiciuntur; inter quae primas tenent, quae sensui visus, scientiarum instrumento, subiiciuntur. secundas vero , quae tactu dignoscuntur. Vnde scient homines, cum aliquid se exactissime nouisse, demonstrare voluerint, i lud ocuIis vidisse, mani R. tetigisse, affirmare. Ceteras vero probationes , cum non adeo conspicuae essent, consulto praetermissit Hipp. Non enim sciunt omnes sanguinem similitudine quadam cum aere communicare; nec eum dulcem esse . neminem enim solum sanguinem unquam degustasse credendum est. Vel si quis hoc de fanguine nouit: quis ceterorum humorum adeo exactissimum periculum fecit, ut huic fundamento innixus, di uersitatem inter eos ponere velit λ cum aliorum aliae sint
paturae, & temperaturae hominum, varios , ac diuersos humores aggregalaxes, aς praeter naturam efficientes.
ino ad definitionem attinet, Paucissimi sunt, qui opti-
108쪽
mam calleant scientiam,res inter se distinguendi per de finitiones; vel definitas recte capiendi. Igitur Hipse ne latum quidem unguem , ut vulgo dicitur, a sensati s recedens, diuinissime, quod probare intendebat, ut medicus demonstrauit. Cum duplici modo legatur contextus huius principium, nempe hoc pacto, Φημὶ δε,-δου; Rasarius vir unde quaq; doctissimus,ultimam secutus lectionem, vertit,Idcirco aio . quod pariter factum fuit etiam ab Andrea Brentio . & hanc tamquam meliorem interpretatione laudarunt nonnulli doctissimi viri. quoniam, quae in hoc textu ab Hipp. dicuntur, videntur fere ex ias, quae iam exposuit, cocludi, ac subi)ci. Hic quoq.
pariter vocem nigram verterem, non atram, ijs dem, quas supra citaui, motus rationibus .
Illud in expositione Galeni notandum, quod dum succos crassitudine,& tenuitate; humore, ac siccitate immu . tari ostendit; dicit, hoc succis accidere , ut pote, qui re- uera non sint elenienta, eo modo, quo aqua, & terra, re a aer, & ignis sunt. Quae verba duos sensus habere pote- Hrunt . vel quod dixerit hoc Galenus innuere volens, humores non esse adeo synceros, quemadmodum sunt elementa mundi. quippe cum haec dicantur corpora sim plicia. illi autem crassitudine, & tenuitate, humore, &siccitate plurimam accipiant immutationemr cui expositioni fauent verba illa, quae subsequuntur. Q trilibet, , enim ipsorum consistit ex iis quattuor, alio in ipsorum is alio superante. Vel quod hoc protuleri Galenus ad de- is finitionem elementi respiciens. quae cum sit, quod elementum est illud, ex quo res componitur primum inexistente indivisibili specie in aliam speciem; ut .v.methaph dicitur; minime humoribus conueniat. ex quibus primo non componitur animat: quiq. insuper in alias res diue fas specie diuidi possunt. Monstratum est enim supra, in omni humore adesse&ichorem,& parte crassam . quod etiam testatum reliquit Gai, ij.de elem.lib. quoru utruq. P
109쪽
aliam, atq. aliam sortitus est speciem . his duobuς modis hunc Galeni locum exponi posse, nostra fert opinio. Huia mores autem quo modo dici possint elementa corporis 3 p'' nostri etiam ex mente Philosophorum,ex Averr.ii .coeli, colligere possumus . cum legatur ibi, elementum, inter cetera, quae significat, illud dici, quod secundum quantitatem, qualitatemq. in transmutatione secundum subiastantiam, partibus aliquibus, materia efficitur . quare cum quattuor humseres respectu nostri corporis , huiusmodi maxime esse in hoc libro ostendantur; nemini dubium erit, eos vocari posse, & recte, elementa. XXVI. cum itaq. tantum inter se tum forma, tum uiribus distent, necessarium es unum non esse . nisi ignis,o aqua unum sint.
Cum tanta sit inter humores discrepantia tum orma, idest, sensibili figura; tum uiribus, id est, qualitatibus a gentibus,&patientibus, concludit nullo pacto eos esse unum tantum . nisi ignis, & aqua, inter quae tanta est c6trarietas, unum vocari possint. ac si dixisset . qui adeo fatuus est, ut credat humores hos esse unum, & idem, po- terit etiam admittere, nullo pacto inter aquam, & igne. diuersitate adinveniri. XXVII. Quod uero ea haud unumsint,sed suam quodcunq. eorum ha beat tum facultatem, tum naturam, inde facile perdisicas; quias homini medicamentum, quod pituitam educit, offeras, ille pituitam tibi reiiciet. At si medicamentum dederis, quod bilemtiat, bilem euomet. Pari modo atram purgabis bilem, cum ei messicamentum, quod bilem atram vacuet, exbibueris. Sin auu
110쪽
in aliqua corporis parte uulnus in ligatur inguis iniue issi effluet.
Quae omnia tibi tota die, at q. etiam nocte; hyeme,ac aestate tamdiu faciet, quam diu facultatem attrahendi, ac uicissim reddendi spiritum habuerit. Er quoad aliquo horum, quae cognata sunt, priuetur. At cognata sunt, quae diximus. o enim pacto cognata non sint, cum hoc primum compertum sit, hominem donec uixerit in se ipso omnia continere;deinde ex homine genitum esse, cui insunt haec omnia e Insuper ab bomine Da habuisse alimenta, qui omnia ea habuerit, quae diximus, quaeq. monstrauimus.
Secundam nunc molitur Hipp. rationem ad ostendendum quattuor esse succos inutuo disserentes inter se in humano corpore ; quam assumpsit abeuntia, quod in purgationibus euenit,post varia exhibita pharmaca purgantia . Et quamuis dicat Galenus, quod hanc scripsit Hipp.rationem, ut Probaret, eos adesse secundum naturam in corpore, tamen non negauit eandem, illos esse diuersos ostendere posse. neq. pariter nos negastius, ex illa accipi posse, eos esse secundum naturam . nam si perpetuo adesse demonstrat haec ratio; pariter & monstrata teos esse secundum naturam immo ex hoc, quod adsunt perpetuo, transit Hipp. bellissime ad demonstrandum esse con natos, congenito'. , ut videbimus. Probat igitur Hipp. succos esse inter se diuersos ab euentu, hoc pacto. Si medicamentum dederis, quod pituitam ducere natur a habeat, pituitam, & non alium humorem trahe3 : si bilis eductivum,bilem excerni videbis ; non alium .ergo diue sa est bilis a pituita, & ab alijs. Pariter ex vulnere ill to, sanguis, non bilis, non alius humor fluit. igitur non est dicendnm, unum, & idem esse sanguinem,& alios humores , sed natura mutuo inter se distinctos. Si quis forsan ambigeret, cur, cum probare vellet Hipp. sanguinem diuersum esse ab alijs humoribus, hoc non monstrauit eo pa