장음표시 사용
371쪽
quam ad palatium. Id contingit prono decubitu qui optimus est, ut supinus pesii,
in us: ut aisuescat emungere per nares, minime excreare: ut narium meatus apertos teneat. Alter modus sit ante tam nu:ec est ut aqua in ore contineatur uapores enim ec quicqiiid concretum est, excernuntur per uigiliam, at T ita ad uentriculum mi anime descendunt: iuuat ec sic emungere nares etiam uiolenter: nam quae fert ad nares, uia eadem est, quae ad palatum. Tertius est ut ipsa uigilia cerebrum optim8 expurgetur. Neque probo quae masticantur, trahunt enim ea uia, quae postmodum per somnum noxia est. iuuat igitur alteram narem reliqua occlusa excutere; frigidam attrahere, atque in uniuersum ubi trahi non possit etiam prios in magna multitudine materiae, illam expurgare. Exercitatione ad si adorem uti, nam pertam num siccatum cerebrum dum uapores retinet profunde, re diu dormiunt . Et destillatio tollitur.
Adem ratio est mnetae sed minus periculum,minus detrimentsi: scedum
l tamen uidetur stillare nares, Et ut Poeta Satyricus dicebat:
Iam graud ei nobisCsicco uenit altera timo.
Pessimum est quod frequens corim ac diuturna odoratum intercipit primo: inde etiam causa est destillationis, sublata purgandi per nares murum facultate . demuni adoris foetorem perducit, qui communis est his, quibus nares nihil admittunt. Solutio morbi sit his praesidi js, quae diximus in destillatione, ut etia ab/lutione capitis cum aqua frigida post lixivium: commune enim hoc omnibus est a'. N 'destillationibus, ut aliis diximus: uelut Scillud omnia fugere repentina, ut calo. rem, ac seims. Proprium uero est nihil tentare: educ ver nares ante concoctionem. Unde in hac etiam aquae thermarum cerebrum rei iurando aedia,ec patientia sitis. 3 iuuant: tum imM MMXetu M. c. p. xi die. Orro in insus hebetudine cum sit triplex, alia ex spiritus uisui crassitie,sri Ditis Ela viditate,& quod luce innata careat, tum imbecillitate:alia ex uiariam obstructione atque his succurrant rutha, chelidonia, foeniculus, mphragia, Auxilia. lignum sanctum cortex: eius,cum uino, Sc melle, ci panis cum latam nomme conditus,descriptio bona experta in ludaeo. ligni sancti rasi electi lib. i. corti- - --.cis eiusdem uno iiij. aquae lib. x x. uini lib. κ. mellis optimi lib. d. russam cinamomi
ari. unc.i. euphraniae,chelidoni mari. imc. . .S. santalorum citrinorum unc.i s. foliorum senae orientalis unc. i.infundant simul per horas xx iti t. inde bullant ad con
sumptionem mediae partis pro syrupo: inde cum eisdem rebus fiat infusio in latumdem aquae & uini, AC eodem modo,& bullant ad consumptionem tertiae partis pro potu,& eibus sit panis biscoctus cum chelidonia, rutha, cinamomo, amarac et phragibsceniculo,ais roremarino. Tertia est crassities comemta hanc talent ocularii medici seta equina exterere, ecprodest non parum: cornea enim e regione pupills libera esti circum autem tegitura membrana alba,ibio Mnembrana alba,ibim exteri non potest. Sunt praeter haec morbi ut sussulio praecipue: ea est inter comeam, ec arantem, his in ea tunica quaedam superfusa humore aqueo: uerum medicamentis tenuissimis exterituri ut tamen non sint mordacia,qualia in lallibus, de maxime uipetae, re anima
in rapatium, oc destillatione mellis, imo mellicrati,dc post per circuitum longum m innoxia, oc attenuatur, de balsamum per se est optimum,oc sampsuchi oleum, ido, e semine eius est succidaneum. Et purgationes, ae uictus tenuis, ec siccus, red noscitur a gutta serena id est, obstructione nerui optici, quia uidetur, oc fit sentim, oc oculo uno compressiualterius pupilla dilatatur: quia ubi nerui conueni uim tu piritus qui ad oculum laesum diffundebatur, compressus reddit ad sanum. Et in
372쪽
suffusione semper aliquid uidetur,lume dc splendoi umbra quaedam retium
si autem non uidetur quicquam, adest aliud praeter suffusionem. Et cum remanet uestigium uisus,nec curatur medicamelis, acu deprimitur ab angulo externo, pe forata tunica cras oc sit matura(non nigra,nec uiridis, nec crocea, nec rubra,nec itata, nec liuida ualde, nec turbida quae facili ex comeresilone oculi diuiditur mam dura admodum, ae in qua non sunt reliquiae uidendi non curatur per acum,oc a tisicem peritum sanariir. Descriptio bonae m. lapidis murichinis, qui est similis lapi di magneti aluminis albi,chamaemili calamenti,succi condysi.s. canapis, alii interpretantur s. granati sylvestris an. partem unam: fellis viperae, fellis aquillae, an.
tartem mediam fiat Stes. Et similiter semen Alchannae, alij dicunt uineae est mirabie. Et semen rapae seu elixum, seu assum, ae caro uiperae comesta sunt ualde laudata
dilatalis p M L inii A L imia cilii ab Uiltas ctiam propter pupillae inlatationem: quae ii non
ilia. sanetur deducit ad nebulam,ut dicebat Nicolaus Floretinus, oc res minores in hociab , .r a. morbo a arct, quam sint. Et si peruenerit dilatatio ad finem corneae, nihil tum uia ...p., s. debit. Et fit resoluta uue 5 contingit repente: & contracta, Ss fit sensim, cic est i
sanabilis. Et accidit decrepitis:lora enim oc a siccitate, ae ab humore contrahuntur. Et contractio utreae est causa dilatationis pupillae. Et fit ex causis externis, ut ii anixu,ut in patientibus, A. a fletu ut in pueris,ci a causis internis. Curam ergo eius cura. quae potest sanari (debet enim senex diligenter respicere oculorum suorum pupillas si dilatantur,aiit obsciscenturi sunt enim amnes inter se hi duo morbi: N ex op ratione,si uisio debilitetur: si obuersentur ante oculos splendores, aut imagines muscharum , aut quarumcunque rerum ante oculos appareanti in primo Promptu iij exacte tradidimus. Quare hic tantum sussiciet egregiam hic describere conse uam, siue electuarium ad uisus imbecillitatem,tum pupillae dilatationem. Rr. comseruae prunorum lib.s.florum betonicae,roremarini, salutae an .drach.h croci, garyophiliorumciloaloes an .sene. i.macificinamomi,anis,sceniculi .s.raparuman. dra iis, iat eleAuarium cum syruporolaceoq. s. Capi: utebatur potet aquae. iat unc.s. Pro uice, expertum, sed
Lias diximus in libro bute titulo dicato, hin libris de experimetis, aede
sale Theriaco,aqua separationis,oleo sulphuris,coratio albo, nuc de cor seruatione agimus,fc facilioribus auxit inta sunt sal,5 acetum. Dicebat me inuti Plutarchus in libro de Tuenda sanitate: Habitantibus, iuxta mare nonc brium. sunt comemoranda dentium auxilia: quasi dicat supremum auxilium e aquam marinam. Et sal quidem insum uidetur esse optimum: praeseruat enim a putredine, gingiuas astringit A erodit,ut utraque ui cogat aqua exire, Sc exprimat eam qUod experimento constat,unde dolores etiam sedat. Et dolorem leuat 5 siccat. Et in i niuersum eo praestantilis est auxilium, quo qualitas auxili j certius deprahenditur Sunt autem modi in salis acutie, Sc quantitate, ac mora: hora cum surrexerit a solamno, laueriisse, deinceps deambulaturus. Aqua uero cum sale tam indigentibus arixilio, quam non indigentibus communis est. Myrrha quod est optima dentibus, ec o i confirmat ualde etiam motos,cum otio,& uino adhiberi debeti restaurat gin. giua re odorem oris commendat, remouet putredines si quid aliud. Dcpertui nisi s. s. re est aliud ab Aurelio Stagno Mutinensi medico insilia uiro doctissimo, aloe nurimed. p. quam satis laudato amico nostro. Tragorigant,est autem solio serpylli stupui freundisi in gii frequens in Foroliuiensi agro drac.q. hysopi drac.iiij. perdicias, oc est patietariae coria ra. species, melle, re sale tenui suba me, oc in olla donec in prunas redigatur quadran-
mani tem, id est uncias tres. Ego intelligam antequam exuratur, sic enim redibit parum ivomenta. dinetens a reliquis medicamentis piperis unc. iiij. tundito,& cribrato: tollit omnia
uitia,ec splendidos incit dentes, os odoratu . Et gingiuas absque uitio ullos: -
373쪽
dit, quosdam addete salsamenta exusta in olla, aut cylium,Sc est salsamentitin pelvi, mi dum apud Plinium iuniorum scilicet thynnomin(quidam thunorum scribuno si quis eorum cinere dentibus adhibito utatur eorum dolorem non passurum, uel solo. Caeterum coiistat experimento certo in Hieronymo Guertino amico nostro, uti es M
ex usu opportuno aquae separationis ad dentes corruptos,ec comotos anno aetatis xx x. a iuualde prope duos dentes molares inseriores contiguos in mandibula an- mi isti . feriori natos, atque ad perfectam magnitudinem crevisse candidos, ac firmos: sed
modum non me docilii. Scis etiam quae de salis lapideis in aquam conuersis alias
commemoraui. Depreseruitione armice, sua be . Mi. XX i.
I de curationibus horum alibi dictum est: verum maior uis esian uincu- Hemiscar lis. Et quae fiunt sub umbilico cum fascia lata sursum comprimentia o-tio. mentum, non solum prohibent omenti, ae intestinorum descensum sed causam quasi abscindunt, re a descensu partes illas auemini, ae coetioni conserunt,&ssatum discutiunt, recalefaciunt uentrem, uentriculum in ipsum. Proximum huic est uinculum quod ab humero pendet, ex quo tamen dilabuntur intestina magis, & inaequalem sensum corpori affert. Tertium est quod si te regione pubis,cum circulo serreo ligno comprimente intus, quod est interos pubis, & se, vinc tu mur,hoc sane omnibus est leuius, re expeditius, nihilominus cum in enterocelepra mpatiatur inque didymum intestina descendere,causam augeri sinit. d. iii magna retinet quod iam consertim descendit, & in casibus obnoxium reddit patientem rupturae omenti, quod sane pessimum est. Sicut in epiplocele ad morbum aliquid . consert, sed illius descensum, atque incrementum nequaquam prohibet, quae mala deteriora sunt longe morbo ipta, dc ex quibus breui pereunt aegrotantes. Primum autem uentriculum,hoc habet incommodi quod renes calefacit, de mole stiam est,nec prohibet prorsus herniam. Sed huic malo succurremus letiissimo uin culo ferreo:quod uero ad molestia pertinet usus cuneta (imo huius rei iacilisi emollit. Renibus autem uinculum tenue N ex lino applicabimus, ut cum in ilia extedi tur latius, retenuius fiat: retus autem ipsos aqua fontis saepius madefaciemus. Et nae ualetudini,adde quod ex his duobus uinculis facile quis in spem salutis dedi ci, uel minimo alio praesidio poterit. . Propter tamen duritiem seri in senibus praecipue,&quod incalescit ualde, intuo praesertim tempore, cum illud uinculum ab humero etiam impeditum esset, excogitaui,ego genus aliud expeditius e corio quod firmum esset, ut ferreum, releue, ac commodum,ut simplex & comune, poterat et referri ad lisrum de nodis : sed ob magnam utilitatem huc transtuli. Fascia coriacea sit longa a b , ut lumbos circumcingere possit ex a lingula propendea' qua foraminibus iuxta alteriim extremum uinciri queat b puluinar, quod ramicem comprimat d fibula linea,per quam transit uinculum e f coria isceum quod copriniit puluinar super os pubis, ne intestinum effluat, ei dilabatur: in communisus uinculis f sursum dedu
cebatur uersus b,hoc autem elevabat partem c humiliore puluinaris, ut laberentur intestina, aut omentum: propterea ego
retraho f deorium, re retro uincio ligula g, hoc est expeditum,oc ualde cori, Altera obse V Uincire arcte oportet: atque dium deiicitur rursus considerandu, praecipue si uel cita uatinaret.
O umbilicum dolor affuerit: imo uentriculi deorsum auracto, aut si omnino deq-
utimite, ut uinculum ferreum supra hos pubis quod est intentum. . seruasio diligens esse debet cum cie acienda est aluus,tunc enim locum
374쪽
cere aluum nequeas. Idem dum ambulandum est,aut equitadum quod pessimum repostii pedibus iter ageredebeas, hoc minin malum ieiunis, pessimum repletis maxime potu multo, mediocriter a pauco cibo , nullom potu, optimum ec securi simum carpeto uehi. Sed nihiI melius quam naui uehi : saec enim sola loci mutatio sit corpore nostro prorsus immoto, sed oc circa sines cum quiescendum est, praese tim dum motus fuerit uehementior . Sed&acantu, dumo quis inflat tithas haec eadem Sc ab initio,&in medio consideranda sunt,tum in fine. At in cibo quoque
sumendo eadem obseruare oportet in tribus temporibus, uel etiam cum capere oportet somnum: similis enim est ramex mbulo tyrannorum: ubi enim imposuerint semel nunquam retro se retrahunt sed semper ulterius ferunturiquapropter silidendum est diligentius in his maxime occassionibu ais temporibus ut nihil agas, aut inchoe nisi obsignato dilige ter inguine. Deterius etiam est si iam descenderit, neci reuocaueris: pessimum si uinculo interclusum,ne redire possit. - .
osse iis obseruanaum est huiusmodi patientibus, ut duram non habeant aluum, deum ' Aia. niunt enim in coli dolores,aut ilei. Obseruatum j est quod ubi suppressa est aluus in talibus per quinque dies, etiamsi post dethciant, pereunt ubi doluerint. Et venus
quo maxime in repletis auget morbum ualde, quia etiam di ira, Stristitia, ut in Promptuario exaeie demons rauimus.
De praeseruatione adolarilis iuncturarum. cap. XXILO.Baptista Campegius Episcopus olim Balearicae Insulae maioris,annssagens L x. maioribus ortus qui podagra laborarent, adeo grauiter illa consti status es ut nece te sto surgere posset,nedum ambulare, re grauis, simis torqueretur doloribus. Itam ui morbi cogete talem instituit uictus rationem. Et mane quidem assumptis duobus ouisae ferculo, aut loco ouorsica
ne,oc aliquo alio cibo,demum bibit aquae ligni Indi valde dilutat(id est; quae unam
tantum unciam recipit in iiii .s.libris aquae uncias quin*aut ad si immuni sex: u iberi autem minus longe edit, nil autem bibit hyeme in coena: tempestiue autem se adlectum consert, mane ualde diluculo surgit: atque eiusmodi uitam ducens iam 'duobus annis non torquetur a podagra, Sc ambulat, sed cu scipione. In uniuersum, cib. est modicus,simplex, coetus. Sumit aut in cinna alternatim aceta tu sine fercumlo, uel ferculii sine acetario, oc uuas passas, pyrtim costi aut cotoneu ex sacch ro conditum. Verum post biennium in oculi sinistri caecitatem incidit, ex inerui plici uitio existimant quod uasto sit corpore spiritum defecisse, oc obstructionem in causa esse. Modus noster est ut capias mellis optimi libras duas, aquae uncias quatuor, co-uantur simul in balneo mariae perpetuo despumando,donec aqua costumetur, ime colatum misceatur clim libra una rosarum purpurearum collectarum cum rore,
re bulliant per sex horas in balneo Mariae,& post obturato uase exponatur Soli petae ii. dies, stagitetur quotidie, inde coletur, A abiecta corpulenta parte addantur rosarum similium prioribus,ta similiter foliorum collectorum unc. iiij. & sint soli: sola,&conclusis uase ponatur in Sole per x c. dies perpetuo mouendo, ut sit unxnon contrahat. Indeserueturloco sicco,oc cum initium podagraesentitur, uel ex si tietate dignoscitur,capiat unc.ij. aut tres huius mellis mane, tantundemi sero ho, ra prandia &ccenae, re nil aliud pro cibo,uel potu donec senserit se securum ab oni ni periculo,ae tunc omisso melle transeat ad cibos coctos,ae moderatos, ut panem,
aut orietam,aut chondrum.Et si deiecerit aluum, tutus erit ab ea: si autem non,tunc
cum eodem regimine transeat ad praesidium scriptum in primo de dentibus. Et hoc est optimum, ecfacillimum. imerum Vim Ebe' ad custodiam podagrae deuitare oportet cruditatem, oc ob id uigiliam m Meauram si xime venerem uina potentia. Quid si duo ex his iungantur, res erit in promptu. Mali Usus praeterea fructuum, praesertim peponum plurimum facit ad podagram pro/curandam: non solum quia humor ille serosus decurrat latae ad articulos, sed quod
375쪽
prouehat humores secum per spatia arcta,ut podagrae causam asserant. Cibi quod is
plurimi aliment uelut uinum cras Ium,aut plurimum, ova ec carnes progignut podagram:ut in uniuersiim sint sex. cvibus ti addatur motus intempestiuus a pleni- tuffine cibi, calefaciens articulosae omnimoda inertia, habebis absolutam enimerationem causarum.Cibus quom ualde uarius nocet multis de causis. . Iuuat autem ad tutellam(Paulo te e si per totum uitae tempus homo inungat loca obnoxia inflammationi sale bene trito cum oleo,bis in die ante prandium, ae ante oenam. Et vix sumptui aequatur utilitas, in tam longa assidua cura artus inungendi. Falluntur etiam qui putant oleum miris modis sali miscendum, nam Pau- us huius rei minime meminit,nec hoc probat. Sed dices, quid ii materia ex hac uimetione inhibeatur,non ne retrocedet, periculum lapilli, aut attoniti morbi,aut id vae febris asseret. ltas non idem est hoc, ac si siccato iecore, aut aliter mutato prohibeamus eam materiam generari:sed sale siccatis artubus, Noleo calefactis materiae transitus inhibetur,ae conuersa ad cutim erysipelata gigni haut scabie, aut morbos cutis graues, Sc foedos, si deterrima fuerit anthraces: nam fertur iam eduscue alcai ibi solum prohibetur,quo circa prae impetu sanguinis retrocedere non ualet. Et ideo purgesin pratutum ex his hominibus laborare scabiemae purgare corpus maxime a serosis humi me necessaria.dis,sub Vere semper, sub Autumno plerum silia etiam uti aqua pro uino, oc maxime amica uentriculo plurimum confert,& si calida sit,ae urinam prouocet. Et ideo
decoctum ex menta , ae par ophyllis,N cum saccharo, uel cinamomo ad gratiam, de si necessse est cum foliis apij aut petrosit :& haec sunt ultima, ut etiam coralius I uigatus ualde ruber in potu sumptus. Sed est genus podagra aliud quod non dolet, nisi cum moti aliud cum exterso, potagrane,& hoc est deletius. Et locus inflatur,oc incalescit, ec musculorum uentres non viis ..uexantur,sed sola capita, impedit motum,& est materia crassior, ae morbus dissi cilior ob id, dis praeseruantur cum eadem unctione, nam educit materiam foras, octi salsam reddi Et omitto quod exsicet cum sit res parua. ODe Emendariotis cuius libit imbecillitatis in uniure seu tener eri
I On potest imbecillitas edati, nisi causa cognoscatur Ea solet esse mul- causa imis, Si tiplex. Intemperies primum,laxitas substantia ,excrementi retentio, infici cillitatum es xio alterius materiae ob situm, corruptio quaedam putredini similis, mala liplam
a compositio. Emendantur autem praecipue his,quae intemperiem tollunt Qisibino contrarias: his quae astringunt,nam ut laxitas corrigitur,& excrementa propria,nec uitur. simul cogi possimi, nec clitatius retineri, nec aliunde influi:odoratis cum motumam inchoata putredo sic aufertur: &si uicium sit incompositione corrigere, si corrigi positi. auae uero coaceruantur in membro excrementa celeriter,&per loca natu talis Auxionis educere debemus, si iid licet saltem per tant', aut purgatione, aut deductione ad haemorrhoidas . Similiter quae aliunde influit contraria ratione, ac simili exemplo auertere quo non nocere positiat, aut ualde parum. Cum autem uolueris membri curare imbecillitatem,totum corpus euacua, inde ipsum membrum exquisitissime utrum*:uias quoq omnes ab eo patentes redde,quasi aulam in aduentu Regis prsparaueris,post accingere ad opus. ec per cibos, per medicamen ta,ec topic ec eo dum perseuera,donec neque uestigium relinquatur: talia insitu menta sunt mutatio aeris ad loca aperta,& cotrariae qualitati decocta I o tempore data ex his quae uim habet ingue, re aut euacuat, aut morbo aduersantur,qus odoratis miscerepleruns possumus, thermam aque in potu,& superfusiae membro lutum,cerata, se medicamenta gemmea,ec metallica, oc destillationes ex demsis rebus,aut odoratis,aut naturae ualde amicis,ut melle,&rore coacto,qui uocatur mann oc aethere. Tu De Emis
376쪽
De Em emendatione. tap. XXIIII.
R. Axima est in humana uita huius doctrinae necessitas, quando uix sin 'P sine errore uiuatidignus est non leui commendatione, qui non nisi leu ter errat,& si frequenter.Quod si etiam grauiter ferri potest,modo emeni dari possit, nee saepe aberret. Sed si grauiter Noepe, non est hoministri)mine dignus, deterius etiam qui grauiter errando emendationi locum non relux mi,. quit. Erramus etiam saepe si nostris decepti, uel occasionibus intercenti, aut omnia' lio coacti: quare admodul die genus exercitationis in usum uenit. Cum ergo quis maxime senex plus esitauetit,ac biberit,aut etiam non semel id egerit quam e re, reprcscripto fuerit,aut uitiauerit,aut laborauerit, uel curis grauibIemetipsum excrutia uerit, uel usus scierit venere,uel cibis prauis, uel cometudinem, quae maxime senibus amica est, reliquerit, tum metuendum est ne aegrotet, unde statim omnibus. occurrendum eii auxilijs:i loco illa somnum quietem, laetitiam, cibum perco hunc ' 'usi et bonum re consuetum quantum oportet,nam ieiunos non minus iusto plus refice.' re conuenit,quam etiam satiatis inaediam imperare. Praeter reliqua cum proseosu E rimus consuetudinem,illam j optimarum rerum seni seruandam ei maxime studet. re oportet,at illum in statum conuenientem reducere. Proponamus ergo quod senex ultra solitum laborauerit,uigilauerit, cibis crudioribus usus fuerit, & aliquanaen x prum phis, ita ut non concoxerit no ad purgationes ueniendum est statim:senex enim N, D c e quatum fieri potest cauere debet huiusmodi, quo circa demiror citr uinis flauis uti imperauerit vialenus, uuae loca illa primum nimis excalefaciunt,& ad ea materiam plurimam deducunt,unde uel in lapidem, uel impedimentum urinae, uel uriginemproni sunt,uix ullus euadit his praeclaris Galeni consiliis, qui non in aliquod horum incidat,aut si minus in podagram. Quare cum de hoc iam dictum sit, neque
his auxit is restituere: curauero quae per se mala sunt. igitur longissime conuenit' dormire atque etiam cubare, sed si dormire non possint, euomere, si nec id cons qui, bonum existimes, aut omnino non liceat iuribus modicis cubantem alens, non plus ii isto aluum im tabis,minus cp urinas. Somnum uero conciliabis cum his, , quaedusta sunt,oppones autem crudis iura solum non sorbitionibus, aut uitellis o-uorum uteris,ne distrahatur cruditas, multo minus uino ullo. Pulvinar uentriculi parti admouebis ex anseris iuuenis pluma. Postquam descenderit e uentriculo, rursum praecordia moderatissime tamen fovebis, uelut lana candida elotis sordiabus, eis pelle leporis albi mollioris, sarmatici, si cibus non descendat, sed reluctetue
omnino oleo fouebis uentriculum: ultimum est nisi nimis abhorreat oleum amygdalinum dulcissimum ac recens non tamen ad fastidium usque propinare. Quod si cibus corruptioni obnoxius sit, aut euomere necesse est, aut cassia nigra pingui. orientali, recenti multa deiiciendus est, postmodum firmato uentriculo iditationi Oi- o nibus ex pane sensim auctis recreandus,atque restaurandus. Sed est uis quaedam Liuio in insignis in pullis columborum turritorum,nigram habentibus carnem, deinciendi aluum, purgandio uentriculum non talum prorsus absque molestia, sed illum
tiam confirmant,ac nutriunt, in iure madefacere illorum panem debemus recaris nes eorum,ac iecur,tum uiscera edere : fornia non omnibus aeque aluum possunti
mihi sufficienter prosunt,ac ualde satisfaciunt. Credo etiam palumbium pullos iamelius posse reforsan etiam ipsos palumbos: nam dubium non est,quin id agam partis nitros quae in illis quam multa est benescio.Ergo si pullos huiusmodi imine caulium, tum eruo,atque phasellis crediderim,5 lentibus,at ille lupinis, horuni enim aequorumcumque cremor deiicere aluum potest, tametsi substantia astrui gat. Sed & si talia in aqua nitro, dc cemento madefacta diu antequam exhibeantur columbis steterint. Iuvabit etiam boragine pullos implete, sic enim aluum magis: movebunt.& noxiam a tristi succo contracta emendabunt,neque enim quicquam nitrosum, lubre,aut utile alimentum exhibere potest, sed tame huiusmodi colun
horum caro inter omnia est utilissima, cum non solum aluum deiiciat belle, sedu uiculum
377쪽
niculum detergat,ut famem excitet, corroboreo, ac nutriat, sectu & iecur, quod huiusmodi alimento gaudet: purgat: obstructiones illius duras quidem in seni bus,oc a trabiliarias substantia ii misellii alimentum praeben et ob id uuae passe ualde pingues,& recentes in hoc genere sunt, sed multo inferiores. Atque haec quod ad morbum, morium causam attine ad impressionem autem, iam ex his faeiam in mi risus
uentriculo, mesareo 2,8c iecore, cum hoc ipsum idem conducansii quid aliud: propter eos tamen quibus hoc auxilium non proprium est,nec adeo salutare, ita agere conuenit: principio eiecta quouis modo cruditate,si relinquantur uigiliae, aut siccitas tam cerebri,quam uentriculi, iecoris Utendum est somno, si non possumus halneo aquae tepidae, si nec hoc pedum, de crurum, ac capitis, tum quiete, dormire quacunque hora,humectare corpus potu uini dulcis,uitellis ovorum, iuribus carnis castrati cum rapis,& boragin butyrum recens cum melle edat pisces petrosos, uuam pastini Creticam magna pinguem, aut nigram sines mine paruam: bibere aquam leuem cum plurimo tulebo uiolaceo:omnia modice,& ad coetionem facilis lima. Sed si flatu aut tensio Sc tinnitus aurium,tunc omnino tenuiter nutriendus, ecnon ante perseetam Glutionem symptomatum, oc si symptomata solleat humor crudus dete vatur mel uiolaceo purgante, post edat cuminum odoratum paucum cum iure pulti. aut orientale origantini, uel hysopum, sed si tumeat praecordium cum pondere, aut tristitia, oc timor, aut obstructio ex urina, uel faecibus appareat, aut ructas acidus, tunc hoc deterius est: sumat ergo iura pullorum cum thymo, aut origano oriental Nutatur ruta cum aceto,dc sal in deambulationibus, ac stamno,
bibati uinu dulce: nisi adsit obstructio: de comedat comam absynthii cum sale, recappares, resinimium,quod ab Italis Maceron uocatur, nec est erit hanum cum sit odoratum. Sed si aluus lubrica relinquatur, non oportet cohibere, sed neque irritare: leuitas enim alui non continua, nec frequens solet este utilis ualetudini senum,
tametsi longitudini uitae non conducat: semper enim cum inutili utilis aliquid emeernitur:fouebimus itaque uentriculum oleo, in quo decocta sit absynthq coma, mictum ex nuce myristica, si non sufficit,lentiscino. Qiiod si corpus contabescat, re fames cesset, nutriendus est facie asinae,uel caprae, balneandus aqua dulci, post in si omis priuiungendus oleo dulci,uel etiam uiolaceo,atque somno indulgere debet. At si uen- reniti, tactriculus appetat, satis uideatur tamen imbecilli nutriatur carne apri,uel nemoralis tutis,iinimum inuem astatorum: nil enim magis uentriculo confert, sed pendeat
hyeme tribus diebus, aestate duodecim horis: haec caro,&glandosiae carnes, seu lactes,& iecora,ventriculi j pullorum S gallinarum fila non habent cum bene sue rint praeparata, uentriculo tamen sit illa utilior est. Quodsii sitis uehemens senam, iam bilis redundat ad uentriculum, si cum hoc sit amarum os, aut uinum amarum uideatur, aut subuersio, Sc nausea,vel capitis dolor, tunc manna purgandus est aeger, Sc astringentia uentriculo amica exhibeantur re betae, maluaei, sed si mala haec non adsin ped sola sitis, pituita salsa in causia est, hanc purgabis mei leuiolaceo aluum lenient uel si uelis etiam manna,sed S iure pulli cum thymo, aut hysopo,aut etiam ulmi cortice. Sed si leuis solum adsit imbecillitas, supinus*uentri,
culus,oliuas,aut chamas, aut ostrea dabimus ante cibum. Cum uero uentriculus
non deincit dabimus multam uuam passam si non,ius etiam caulium pingue: & si neque id si issiciat,betam cum mixtis. Haec si nouisset Galenus,maena cura fuisset Iiberatus.Rursus si dentes doleant,aut muscae,&imagines oculis obuertentur, V por est crassior ae initium aquae,etiamsi non laedatur cerebrum. Qiiamobrem tum purgandus est senex cassia nigra cum pastillis ex turpeto, violis re manna, leuisis mus, paucus scibus, ut pote atticularum caro sol bibat aquam exsaccharo, aut orientali melle, Hispano ite,&floribus roremarini, accinamomo, ocinacere. Su--nostremat a cibo puluerem nostrum ad hoc. ista foliorum melissae uiridium teneri riam, Scin iurno siccatorum drac.q:s. maceris , quod uocant macis, ec est cortex nucis myristicae drac. s. s.spicae Indae, florum rori Matini an.ser. iiii. sacchari optimi
unc ij. s. Terantur oc fiat puluis,ex quo sumat secti. aut iij pro uice. Et scias quod metamedicameritoruinis auxiliori , dc qualitatis, re quantitatis ciborum, atque
378쪽
in seris V ordinis eorum, tum serantrum est mul- mus, re senserit se leuem a
uentriculo, oc quod detinus est malus odor, uerenda sunt: leuis amator minus malus est, tum maxime cum prandij initium ab absinthii coma secerit cum sale, ae oleo pessula, aut tortam ex illo cum luteis ovorum, ta butyro copiose deuorauerit absque alio cibo . Est enim medicina insignis ad hoc, occibus: licebit autem dii bus in prandiis,aut tribus eo auxilio uti. Airti serum cap. x X v. natis in fra
Eculiaris autem affectus in senibus est flatus copia, alip assidua, unded lores, impedimenta coctionum, distentio, imbecillitas uiscerum ec resti
geratio, nausea, singultus, crepitus uentris, de ructus: inde etiam hemiat; dum flatus uiam facit descensui intestinorum, aut humorum. Oportetigitur hac in causa a cruditatibus maxime caueret. ec ubi adlint non ederem pauco miremtuosi cibi uti ec ab aqua cruda abstinere tum flatuosis cibis. Sunt autem quaeculi* crepant qui. in igne,ut castaneae, poma: re quaecunque substantiam habent terream ut legumi
na,sc praecipue phaselli,& fabae: item radices omnes, sed rapae inter illas sunt et riores,& quae frigida sunt ualde, ec humida, ut cucumere, lactucae: Et uiscida pii gula excrementosa,ut caro suilla ec lac, de cibi ex farina. Friabilia autem re teinperarata sunt praestantiora, ac mollis iubstantiae. Coclite ranae,ec astaei statuosi sunt, ecascaloni seu bulbi, ec caepae,re porii. Et mollem ac fluidam aluum habere bonuinest aut enim flatus non gignitur, aut non nocet, aut minus nocet: quies praetera
initis usti ea a cibo, re exercitatio ante cibum, re somnus prosunt. in lenibus enim omnia uisu pum. sunt ad generandum flatum: Dentes mali, caloris imbecillitas, multitudo ex ramentorum, uigiliae, paruum exercitium. Oportet quoque uincula astricta uendi culo adhibere, ac uentri, plurimum enim iuuant ad doctionem, ad expellendum flatum, di si retineatur, minus nocet, ec lauere praecordia oleo lentitano sime, ocimponere lanam pinguem illotam, ea enim melior est purpura, ec pellibus uultum
rum, a quibus uruntur, membra naturalia non confirmantur. Saeut etiam male a
.. gunt consulentes in praesenti, dc nocentes in futuro dentes, piper, diacalamum ecquod deterius est Tedoariam. Quod autem flatum prohibet generari est nucleus persicorum,oc chamaemelon inter temperata: Et ruta, re carum interius ualde pro ' sunt,exterius autem oleum sambucinum, & oleum de sipica, quo pigmentarii utuntur. Et caro lupi re uulpis, ae ericii, ac cerui longo usu, prohibent penerationem flatus,maxime allatae in uertinae patella: dc o mel cum ruta tollunt tiatum, licet masit flatuosum. Et habere oportet pedes calidos S siccos, semper qui obnoxius est huic asse. tui. Et non oportet cibum sumere, nisi bene expresso flatur ad hoc iuuat, mandere quaedam,ut anisum, uelut tartarum, ad educendum copiam pituitae e ueratriculo,uele cerebro, ec comprimendo illa : usus enim uelut in aliis rebus docet, reesscit quod quaerimus, seu infra, oc est melius seu supra,& est facilius. Et cum rotinetur aliquando est fixus ouandoque mouetur, oc est cum facit dolorem, deterior,& cum inflaucis est deterius exiguo dolore, dc maxime cum fuerit intero mentum ecpetitoneum, re non est tamen hydrops sicca,quia illius materia est cras non& est uapor, non a Sc est pessimum, sicut non continetur in intestinis in mi nus malum, medio modo se habet aer in cauitate dicta. Et cum retinetur in cauit te multum laedit coctionem,ec si sit ualde s igidus. aut multus, efficit dolores. Et si xus minus efficit dolores, quia minus refrigerat, si modo non retineatur praeclus exitia. Et hernia umbilici deterior est, citiam scroti, quia non est idem periculum de incremento quod est in enterocele, uel epiplocele, uel ab humoribus obsitum. Et quibus flatus ascendunt,commouetur saepesternutatio. Et mutatio cibi plurimum tacit ut non generetur. Et expresso flatu optime debet etiam homo aliquantispex
quiescere super lecto, antequam comedat,ta fouere locum scires pestibus, aut simiatibus
379쪽
libus. Et aqua frigida quandoque curat flatum. Rursus repetendo, colligendo, Min ordinem redigendo e quae dicta sunt flatus fit ob crudum humorem,uel genitum, uel ob destinationem aduenientem e capite aut quia redeat ex intestinis, ut in ramice. Et os sensa eius est quod refrigerat, re disiendit, de debilitat, atque impedit
eo stionem: ob id ergo optimum existimo deglutire malae mellis cocti adrac.i. ad duas, quandoque etiam plus, nam flatus a tala intemperie non generatur. Dete si Vcalefacit atteiauat, ae nutrit etiam,& non semper: iud cum urget, paratum igitur
habebit senex, sed si non sentiat quicquam, negat Auenetoar inoranti prae imbecillitate uentriculi,concedendum mel
Entriculus est membrum adeo necessarium, ut inter principalia uitae ad. ventriolis numeretur. Itaque ec illius cura maxima habenda es re quod commu- membrum ranicet cerebro per neruos sexti parti recordi,& Pulmoni mommb. mem pri ius ile. bris naturalibus: quamobrem Nob id, ec quoniam cuique membra alimentum subministrat:&cura non solum exquisita indiget, sed in ipsa curatione, O,. ea quae illum confirmant, admiscebis. Et quoniam appetitu cibi illi opus est,iucun- vini sculpde tractari debet: sunt autem morbi illius, alij quidem simplices de cum materia. m. bis .
Materia autem excrementitia aut cruda in concavo eius contenta, aut inflareia. Et similiter bilios pituitos melancholica, o omnes hae quinque ut sint decem: exustae etiam ut uiginti: sed omnes eiust nodi, ut uel per circi rictis recurrant, aut clim lum, sed ut leuiter sanari possint, nam quae obiter ex mastiis causis inciderunt ad Aean is , pertinent,non ad custodiam, sanitatem , tuendam. Qtiadraginta igitur sunt moai.himplicium intemperies quidem una, aut plures, ut sint octo.Ecquoniaut frequenter contingit, at aspermisceri soleat, accident copositae xxvii i. ta cuin i , simplicibus xxxvi. Nursus adest quid medium satus ec aquae ut omnes iam con- merentur x i. r i. & x x x v i. possent m permisceri numero infinito. Aliae quoque iunt comparationes maxime ad cerebrum, quod demittat,quod ue patitur, int sinasii militer iecur, pulmones lienem ut sint decem, & consentum simplicem xx. ut omnes xc v x M. Praeter hos morbi proprij lienteria seu leuitas intestinori imbecillitas quaedam propria, non poste concoquere, appetere ue fames caninti vaccina sed haec prpinis morbus,ec morbus magnus, di malus ut sint iam et it i. Edolor loco eius adiiciatur. Sunt praeterea morbi in magnitudin plus, aut minus: item j raritas ec tenuitas. Et si omentum desit,aut sit maciletum. Erat arteriae a corde mittantur paria aut eiecore uenae, uel san is alia ex causa ex utroque paucus, aut malus, de confirmatio, si meatus ex tecore, uia sellis uesica, uel in fundum pene- . tret,uel nimis elatus pro duodeno uetricultim petat x i i i. inde fiunt modi: ut sint omnes uentriculi morbi cxv Cpraeter compositos qui sunt innumeri,sub his tameeontinentur,o prauos ualde egenere iam dictorum,aut non iam dictorii,uelut ulcus, inflammatio, scirrhus ex ascite,uel tympani te,intemperies. Quae ad curandi aristem pertinent non ad tuendam sanitatem. Vt uero artificiosae atq; utilissimae est ad curandum, oc causas dignoscedas paucas illas admodum multis a Galeno praete missis alijs non animaduersis in tam magnum numerum deducere, ita oc quasi co traria methodo tam multas, eccerta ratione utile fuerit ad breuitatem, ad claritat Lad sanationis faciliorem occasionem,in longe paliciore capita contrahere. Ergo id Noti. 'set si ad simplicia primum, uelut per circuitum, re obiter, exi ista, non exuisa, in
concauitate infarcia ituitosa, biliola,melancholica,excremetitia cruda, aque flais tuosa calida,frigida,sicca,humida. A cerebro,iecore pulmone liene, intestinis,lienteria,dolor,imbecillita non posse concoquere,nd appetcre,fames canina duplex, duae non concoquit, quod nimiu est:qus concoquit,magnus,partius, artis,tenuis, 3,scp pinguedine, arteriae, uenae parmae, sanguis geminus, aut Paucus, aut malus, meatus q penetre aut altior popue latus, ut unt x L i l .Alia ratione a simili ut calor, eccator cultumido est eae pars, sed melius a iecore a pulmone ad uetriculis, uel intestina. Tritia a simplicibus ad composita. Quarta a contrario frigida calidis, calida
380쪽
nitidis. A maiori quae est cura doloris, aut inflammationis, transseruntur ad dolo. rein leue aut calorem mitem. Unde seges multa a Principe Latinis, Graecis*, ac
Rasi,ec recentioribus:oportet autem imminuere mora, quantitate, mutato medicameluo, attenuando, miscendo, praeparando, ita contrahentur, non solum quae
compositae sunt, sed ex his c x v i. ad longe pauciora. vltima in diuersis a quibus
modi medendi cibus, medicamentum, cibus medicinalis, re laui studi consis
ni mii. facultatis,intus,extra,& proprietate. Irrigatio,animal, pellis, emplastrum, T leum,ignis, per aliena uelut clysteria. In omnibus obseruandum ne tranamus membrum laesum,ut confirmemus illa ut corpus prius sit repurgatum. Tertia est exemplum quod plura complectatunconstare debet ex generibus plures compi istentibus causas,re species: ideo multifariam breui iam contra sitam exhaurit nil merum,uelut excrementitia cruditas infarcta ex imbecillitate uetriculi, ob descensum pituitae a cerebro dolorem,&flatum faciens. Iam uides septem hic cotineri exae i. compraehensis in contradiis, adeo ut sex expositiones superficerent. . mergetitia Dicamus ergo primu quod materia insareia det entibus ualidis, maxime cret iussit. da,indiget. Et ob id etiam quod excrementitia,& semiputrida confestim postulat expelli: sunt autem detergentia quae abradunt materias a locis: idcue cotingit tripliaciter in cute 5c talia poros aperiti ubi sordessint occlusi,uelut balneo, strigili, depotestate dicit Galenus oti sana absit morsu, item mel maxime Hymetium, moderate autem farina hordei labarum illius aetatis, nam nostra astringit Jherui, aemulsa a qtiosa, his magis iris,panacis radix, aristolochia, mulsa mediocris: magis etiam his quae ex nitro,spuma scilicet eius aphroni tantum & nitrum ipsum. Et tandem ut dis. t. xi mel Himetium. cunda comparatio est ad ulcer in Mibus mel usque ad morosum non leuem praestat: aerugo autem ultima est,ut dicit Galenus, nam stipati od tergentibus non indiget,sed emollientibus, ochum e stantibus, uelut balneo scoleo. Tertia erpo est intus,quae habet ordines. Primum enim est detergere desine moris,ut ptisana, post cum leui morsu, ut mulsa,sed leuissima saccharum: inde ap meli,deinde Oxymeli post scilliticum o mel quod etiam aperit: deinde si addaturnes.. similia,& maxime, lxiae dixi amara, S uehementer,ut aristolochia.Sunt' autem quae proprietate naturae euacuant,re illa non detergunt ut scamonium, alia quae humectant ut oleum: quae tamen ualde detergunt ut ius caulium, mel, ci iusa amarum, ea uestrem subciucu tum humore semoto,riim morsu,at 3 eousj doctrina Galeni procedit at non ex his tame adhuc intelligimus, quomodo quae d tergunt, ec cur,& qualia sint,nisi quod ut dixi tenuia esse dixi hoc calida, ideo uitio-Tua diuersa sa, uel amara. Accipiamus ergo tria quae diuersa natura sunt, at omnia detergunt
ualde tera ues de, mel quod dulcissimum, nitrum quod salsum simul amarum est, & lupini
gentia. qui sunt amari. Quaerendum est igitur primum an omne amarum detersat, quido sit commune detergentibus: no enim sapor quandoquidem in maxime contram soporibus amarissimo atm dulcissimo, sit uis detergendi, at* extrema in utro peto cur nitrum magis det ei ret Habent autem magnas dissicultates uerba Galent. Primum si amara, oc nitrosa ob id detergunt,quod nitrosa sint,ob id ptisana hordeacea cur detergit, & cur non acria magis quam amara, cum sint etiam tenuiora nam ae p. i s. marum in terreo consistit. Aliud masis mirum, quod dicit quarto de simplicibus medicam et is his uerbis: sid quod ex duplici superassato prouenit, perinde ut calx, cinis*,calidum, siccuminecessario efficitur: proinde abstergere etiam comminuere, secare uiscosos,cratio scp humores,sicut cinis, oc nitrum natum est. Nec enim aerea,nec tenuis,nec aquea eorum substantia, sed ut paulo antea dictum est, terr
na exactea calore elaborata ac uelut superassata iptarum essentia. Nisi esset quod paulo pest subiicit. In medio tenuium, & crassorum sunt quae incisiva sunt ut non prompte penetrent, uelut flamma, neu diu morentur, uel ut astringentia, illud proponendum quod qualitas omnis amara calidis,siccis substan s prouenit.Et praeter haec tenuibus, at terrenis: Inaudiendum est autem totum id coniunctim. haudquaqua separatim,utrum 3 legendum est,nam si cum terreno tenue pugnare vide