장음표시 사용
351쪽
protra ad hos morbos aetate perueniunt. Quod ipse immemor suorum praecept .riim adeo refugere debuerat, cum in eodem libro haec scribat. O Quomodo autem ne turpe sit ac detest dum articulari morbo prestium sui si pilius manibus uti non lan.c. i .m ualentem, alienis egere, quibus ori cibos admoueatur, oceo qui in deiectionibus sies.sedem abluati satius enim iit si cui ullum omnino peeius est, sexcenties mori malle, quam tali uita ut uere.J Quod si quis tam impudens, delicatus: est, ut turpitudinem suam negligat, ac dolores quos noctes, dies , ex uiti js suis iustinet, non aliter
quam qui a carnificibus torquentur certe contemnendi non sunt, eo tamen illosui os miseros consultores protrudit per inscitiam. Neque enim dubium est senem ecta uictus ratione utentem,pauciora excremeta habiturum, quam iuuene: quod ratione perinde, ac mathematica demonstrare licet. Nam si tanto facilius concoquitur cibus senis,quanto tritior,& paucior, tantundem resecabitur excrementorum ab illo,quantum a iuuene, atque eo minus quo cibus paucior est: minora igi- tur sunt excrementa senis re sie uiuenti quam iuuenis. Sed Galenum duo deceperuia quae non animaduertit,unum quodplerique senes populari ratione uiuentes, plus bibunt quam iuuenes, tantunam i comedunt, male mandunt: alterum in uo magis deceptus est,quoniam suum iuuenem exercet,adeo ut per halitus, uores eum tantum effuderit, multo minus per reliquas partes reddit, senem soluin deambulantem pluribus excrementis abundaturum uult, sed non est par compa- lxatio. Non ergo in e abundant plurima excrementa, quam in iuuene, senex solum quod satis est edat Sed difficultas est ubi senex fuerit imbecillis aliqua in parte, Difficultu
caetera sanus,uelut si capite, re cerebro imbecillis, reliquo tot o corpore citius quid urca tua acturus est, nam si tantum edat, ut corpus reliquum sanum dega abundabit capiti, si M'.
re cerebrum fluxionibus,si tantu solii ut etiam caput quavis imbecille, nihil praeter
naturam gignat excrementi,multo minus assumet, quam par sit pro toto corpore, atque ita contabes et. Neque enim uerum est quod in sexto de iueda sinitate athoip i s. stilicet, eum qui recto regimine utatur non aegrotaturum membro imbecilli, hoc argumento quo male concludit, quamuis author multis libris operis, ut iactat se de Demonstratione.Qui lapsum habet membrum, interdum per multos menses non aegrotat, quoniam illo tempore excrementa non gignuntur ob rectam uictus rationem,igitur si perpetuo sic uiueret, perpetuo sanus degeret:at ego ex ungue - .positum ostendo,non fallaci demonstratione ut ille, sed certa: si quidem qui recta uictus ratione uiuunt, ec sani sunt,& qui etiam sic uiuunt, sed partes habent sanas,
selum tantum excrementi gignunt, quantum naturaliter debet, pro assia mptorum,oc euacuandorum ratione,sed qui membro aegrotant, illo plus excrementi g n anhquam in at is sanis membris, uel quam sani: ergo qui recta & exquisita ui eius ratione utitur,oc membrum habet imbecille, is eo membro aegrotabit. Ecce quod ille errat: tatam uero rem crassa Minerua ut solet maxime utilia pertractat citam nugas intentus, Sc admodum prolixus.Fallacia ergo consistit in medio quod assumit, qui rectaui sitis ratione utitur,membro debili longo tempore bene ualet u riim experimentum frequens, quamuis non semper ostendat id hoc uero co- Mm i iii, Mungi quoniam non plus gignitur excrementi, ouam par sit, falsum est: sed quonia tali is eris. non tantum aggregat excrement ut statim morbum esticiat, sed tempus exigitur, est corini ut paulatim collectum esticiat morbum, post aliquot exempli gratia menses, at id si recretum uetissimum: ideo etiam quod recta ratione utatur, uictus certo sub circuitu aegro. io .
tabit,quismunus post duos menses, alius post quatuor,quidam post annuunum, alii etiam post plures. Igitur re generaliter intellecta, primum modos morborum ex lapsu membri in. Antis utelligere oportet,quoniam aliquis habebit membrum imbecille, & non aegrotabit, lines circa utpote siquis parum uideat, uel ob malam compositionem oculi a natiuitate, uel membranin ob malam intemperiem innatam,uel quia spiritus sint crassiores, quam qui uisiti in militarem, si uire postini, ac debeant, nihilominus si naturalem facultatem integram habu
rit,ae male uideat semper, nunqua tamen oculis aegrotabit cotraria ratione, alius
optime uidebit, sed sepe ac saepe oculi, aegrotabit: Alteru est quod lapsus m ebriin
352쪽
naturalibus sacultatibus,ues modicus, Nisest cum sustinet minimos morbo uel si non aberret inuictu, non nisi post longum tempus aegrotabit. Qui uero ex minima quavis causa aegrotat, uel etiamsi rem uiuax per breue cumi
nius aut duorum mensium recuhit ad morbos, is laborat magno lapsu mediocri limediocriter se habet ad utrumque.Tertio id scire expedit quod morbi quandoque fiunt in parte que labora:,quandoque in ea, in quam materia influit, nonnunquam cum grauiores sunt in utraque.Et quibusdam pars quae recipit etiam est imbecillintiuibusdam solum defluxus fit ob situs naturam cum rectus fuerit aut circumla Dius S ad superiorem partem pro materibus levibus, atque uaporibus: ad inferi rem autem pro grauibus humoribus. Est etiam morbus aliquando in intemperitam brevin uuandoque in ipsa compositione, quando p in stibstantia ipsa qui est deterior omm, adsed ut in huiusmodi nulla uictus rassio sufficiat ii debile est.& ob situm laeditur etiam, si quod tra mittit incolu
me fit. Oportet autem uiam esse tum naturali faciliorem. Natura praeterea ut si ora dixi eam membris uim indidit, ut citra uictus debiti quantitatem, oc membri robur, ae substantia stare possit,& si non augeatur. Id exemplo declarare eram quod reconditum est a paucis, secus intellectum iri, sit gratia exempli uictus ratio optima de ultima,quam omnino ob quantitatem exuperantem ustinere pol sit, ut nunquam aegrotet homo,5 augeatur corpus, Spinguescat, oc uires ad ultimum robur deducantur alimenti supcrati librae duae: sit Lut m optima simpliciter, oc media non in limite,sed cum qua uires, oc corpus augeantur ad id,us p inio peruenire possint alimenti, S libra una, Nunciae decem: sit rursus quantitas alimenti, cunua uiuere possit sanus perfecte absque tabitudine ulla, uel decremento uiri uri alii nenti libra una A unciae sex. in libra una ergo Nuncias decem erit excrement ouantum secundum naturam esse debet, in duabus libris aliquanto plus, sed cura offensam in libra una, ec semis tanto minus, sed citra extenuationem comoris, aut uirium: si ergo alicui caput sit imbecille facultate naturali, nam de hac, ut duci, tantii est sermo no magis ut cum libra E dimidia alimenti, uel etiam quod melius multo, Sc tutius est cli libra una ec unc is octo no plus aggreget recremeri, qtam semis cubbra una 5 unciis decem,uiuet ille capite incolumi, nec laedetur in corpore, leaoptime deget. luet etiam stari iaceota mi ac ore et Quatum sanus ex duabus libris alimenti,uiuere etiam sNota olim decet. it et etiam sanus eouscp ii aggreget, quatum sanus ex duabus libris alimenti uiuere etiam poterit sanus, ii cum libra oc dii nidia alimenti non plus a pregabit uuam ille onus alius cum duabus alimenti libris. In caeteris autem si pedi gram unam cum dimidia contabescat,aut plus generet excrementi,quam senus caduabus libris, quantum ad hanc rationem attinet, neces se en senem illum, imo Otiam auemuis alium aegrotare, itiare ad capita curationum intemperierum releg dus erit uides facile Galenum fuisse his rationibus imparem, nihilominus tanto Plures habiturus est defensores titulo uetustatis,ae antiquitatis, ac nominis, quam etiam plures cupiunt doctrinam facilem, quam difficilem. Si quis ergo ex emto depraehendat sub ea mensura non tabescere uires, cum qira se tuetur a morbo
membri imbecillis nactus est,quod ei est utilissimum, aliter ad propriam uactatio
nem refugere oportet. Devissu Antiquimini. cap. v I LUalis fuerit uita antiquorum,scire dissicile uidetur non talum ob inconmi stantem diuersorum hominum historiam, sed etiam quod irariis emi cur Diisq)--bus uatia fuerint uiuendi instituta. propter Nauerisimilibus, almrum id hie u dedicini, uuilioribus, re quatenus ad praesentem tractationem pertini' si accipere conuenit.Refert C.Caesar Germanos uino caruisse, nec importari. citus usos pomis, A sera recenti, concretola lacte segetem corruptam, qui momin etiam nunc pro uino habitam, inebriaris solitos: hoc uolui dixisse quod apua Barbaras gentes id in usu esse existimem, quod antiquo tempore apud cultiores
353쪽
Habuerunt aliqui oc ientaculum,& aristum deinde prandium,quod dipnon uo
cabant, occ(nam leu uelaeitinas epulas, aliter aristum, domi sitim,dipntum, epido pida aritio utebantur sub aurora,ienta tum tertia diei hora, quo tantilichiones utuntur, dipnum meridie cinnam uesperi. Piscium usus tardior fuit obretia, habi- lationes in si iuncis montium, Ac maxime in promontoriis, re iuxta lacus ob pi tum,ec ut se riualent, inde planitiei dulcedine allei ii tuguria ex terra, , casas con sicere didicerunt nutibus a sitim fabulosum est,& Diodoro Ficulo dis num, nam que Adam loqui nouit, re omnes posteri, oc non magis muta gens quam mare non alsum, huiusmodi ergo ratio unctus robustissimis ad uitae longitudinem, et incoluismitatem, Scuirata tu, utilis imbecillibus ad breuem uitam: ita enim rusticolum ui eius,si non immodicis laboribus exhaurirentur, atT haec proportione regionum, tardior enim usus ciborum; qui arte parantur in extremis mundi partibus sinanti, cis antiquior,nam ut Aristoteles in primo Methororum declarat, altiores esse Voreales partes,hanc aetatem curas solutam auream uocauere, existimat Plutarchus. ..
Theseum primum suisse, qui eqngregauerit Athenienses Heliodi ut Poetae lacta, tionem septem annorum, S uitalia centum quinquaginta, ut Graeci fabulosam esse haud dubium est.
De visu eorum qui de Miba careret. cap. vlli.
Entes anteriores magis faciunt ad decorem, Nad sermonem sed magni dehi rabie ec mandibulares ad salutem, re uitam unde elephantes quia illos habent Hores et meta
robustos,licet careant anterioribus omnium consenta aucentos uiuitiatdibulares. anno sunt qui referunt trecentos: molere enim cibum exquisite ad uitae
longitudinem plurimum reseru sed neque eadem est ratio, si inconditi si fit, aut una Molire ei Sin ex parte tantum deficiant inconditos habere paulo minus est, quam nullos habe requis: opoere: quod ii uno tantum latere supra, de infra habeat,ex illa parte mandat, uerum tibi iei usus illorum ualde laesus est iret quia desint plures, uel quia molares ultimi qui ma- . xime molunt,aut quia incdditi sinat,aut quia dolori aut mobiles, aut stupidi,aut imbecilles, aut inaequales iit aliqui erosis inhalijsint iusto longiores, perinde ferme est imo forsan deterius obsiduciam ac si quis omnino careat qnes e autem uitc ne. 'cessarios compertum est multorum experimentis, qui prope centesimum annum
uixertinticu in iuuenta carere dentibus coepitient, uelut Iacob Hebraeus Papiae, Scpatet meu alni multi,de quibus in primo de Dentibus diximus. Uerum ut den tes non necessarii uitae sunt, ita si quis dentibus carens uiuere uelit, ut qui detes boanos habes multum e uita adimet,ec in morbos graues decidet, maxime cruditates, uentriculi imbecillitatem obstructionem Sc renum lapidem. Cibus enim non heia cibi 'on brevne mansus,haec praecipue incommoda assert, utra ergo est ratio uitae eorum, ut liqui mMs his aut sorbitionibus utantur. Hic isitur maxime conuenit panis coctus est enim optimi alimenti, sin minus in iure diu mades actus. lus autem dc piscium,Sc oleum Eori an uium etiam, sed minus. Sub piscium genere compraehenduntur chamae,ex conchae,ocin- ratio A. testinoium,Sc pedum quadrupedum. Et aqua cocta cum butyro,oc etiam cum oleo ius facit. Secundum pr. aesidium est austellis ovorum atat lacte, quibus lacno- . . iam non assert. Tertium est, ut panis quam laeuissimus. &mollis sed bene coetus, ta fermentatus crusta siicciore purgatus diu mandatur, sed re mollia sereula ex oleoribus sed non adeo bona ut pis sana. quae tamen inferior est longe alica, Sc haec chondro,& orieta. Videntur enim haec duo, ec panis ex iure optima. Ptisana enim te nuiter nutrit ae similiter amygdala pro ferculo sumeta. Melior est cum saccharomista de cocta pro torta ut sit suavis cibus. Ultimum e melioribus est uua passa Cretica recens. Carnes non nisi dissolutas, aequae salis carent, edere expedit: ideo. landosae conserunt, ae iecora omnia parientium oua, modo non adeo exigua sintred ex auibus,ac piscibus,tum uentriculis etiam auium, nam omnia talia iacillime concoquuntur. Quanto et eo praestat tarditionibus uti, tanto magis utile erit a po
ni abstinere.Itaque potus sit exiguus,dique non simul sumptus, ut autem in plures grum 'T t a partes
354쪽
partesdiuistis, ec cum cibum liquidum esse necesse sit, tanto magis abstinere a piratri,atque agitatione, tum etiam labore conuenit. Porro de dentium cura sex libros
iis sine locupletes,oc propter haec de his dicendum no est. lus autem imaue viae piscibu aut omni pingui, occum oleo, sale addito, oc petroselino communi,
tum porris aut carpis, sed quoniam haec nocent dentibus,& malum oris odorem pariun cum alioquin senum spiritus raro bene oleat,contrario quippe pueroru,ror marinum cum petrosilio,oleo, passis utris,salis modico,oc aceti gutula, comendari debere censeo,siquide rosmarinus incidi mollit, detergit, sudorem , prouocat, scata radix illius,quae iuxta germen uomitum est, uentremo soluit inferior pars.
De clamitare, et numero cibationis senu
Orro quantum aberrauerit Galenus in quantitate,& numero cibationis senum, quibusdam paucis adduc ius exemplis cuiusdam Antiochim dici, elephid Grammatici,nd est ut reseram. Et ouanquam eum hac in
parte laudem,quod maluerit uera reserre, quam falsis exemplis sententia suam confirmare, uituperatione tamen eum non leui dignum iudico, quod in tam graui causa postquam illorum consuetudinem ei rarrauerat, non adiecerit qua iri Parte peccarenimeque enim prorsus necesse est,si res feliciter successerit, illos recte egisti,neque etiam ii recte agant bene cederem ut neque in re militari quod si peruicalia materiae natura non unquam aberrat, quid de arte dicendum est, saepius tameaberrant arti sues,quam ars. Etenim haec dicta sint ad eos, qui rem ut uulgus ex e Uentu comprobant, nam ars est eorum,quae ut plurimum contingunt, ut etiam sciaentia naturalis . Qtiamobrem necesse in omnes artium remas, quibusdam detrii, mento esse,ita ut ars non singulis, sed humano generi utilis sitiqusdam contra artis praecepta melius, quam iuxta illa succedunt, amuis rarissime hoc contingat,&in, iis sis, paucis imis. Igitiir senes saepius cibandi sunt, scilicet, qui L x. excedant ann si exera. Taia tu celi coganturi aliter aute ut reliqui bis tantum inuiginti qtiatuor horis: cum enim calor senilis paruus sit,diuidere conuenit cibum ut diuisum concoqui possit,quoaintegrum non poterat. Sed si labor omnis adsit ad c x x x. praesertim annum, busim ciet semina in die cibatio, labor enim cum resoluat uires,cogit ut maiore quantita tectoi utamur,quae cum non Possit a sene concoqui,diuidere illam necesse est Hoc autem ratione declarari potest, sit exempli oratia aliquis, qui libra cibi ad c κ .usque annum contentus feliciter uixerit, palam est autem illum posse uti deambulatione prolixa, haec autem ut infra dicemus post L v. annum minuatur ad dimidium, eo iis gitur minus resolueriir: minor igitur quatitas tanto necessaria est, quanto resolutio. - ob dimissum exercitium minor fuerit. Quid igitur prohibet cibo diminuto, ne ille in duabus uicibus lati bifariam diuisus concoquatur. Itac, hunc errorem aded grauem admittit Galenus, quoniam non animaduertit exercitium proportione ea aetatem inuendum esse. Ubi autem peragatur, uel sola deambulati 'quoniam in se in iis, en nili corpore animalis uirtus sui uocanti debilior primo, ae maxime ante alias eua- iuri Musis dit: ideo cibum aliquem capere utile est. Debilitatur autem animalis uirtus primη Laerta rei, re magis,ut est in languetibus tum ob uigilias, tum uero haec debilitas manifestio ni iti res noxias parit: si enim cor uel paululu debilitetur,uel iecii r damna affert, sed quae cum exigua sint non sentiuntur,oc si sentiuntur,non sunt tamen euidentia. At si uietus ae animalis, cerebri j facultas obumbretur, tum maxime in quibus multa ira uentriculo redundat pituita, uelut in senibus, uapore ad cerebrii in delato, in uertiginem dilabuntur, ac concidant tacite,quo casu aut periclitatur, aut quasi infamantur: certe ut par elmultum perterrenturi quibus ergo deambulatio longa, dc pro cui maxime necessaria non est, & praecipue si non redundet pituita, aut crudus humor circa uentriculum,&eo magis si os illius firmum fuerit,si bene dormierint, ille primus cibus no est ulla ratione necessarius,multo uero minus utilis: nam sequerim' 'tius necessarius,quam utilis esse potest in his casibus, sed iam ipsius Galeni sente
tiam pro exemplo reseramus, quam supra etiam attulimus ec post exeminabimus
355쪽
inquit enim ille Antiochus medicus annos plusquam L v v v. natus quotidie in m Antiochiaram mane a quo tribus aberat studiis uentitabat pedibus, infirmosin si quos pro- Ne uis. pe habebat eo modo etiam invisebat, si longius eundum erat, cella, aut uehi loutebatur hora tertia aut quarta diei ad summum, in ipso foro panem cum melle sumebat, plerumj nael ipsum coetum erat, nunquam crudum. Post sextam horam in publico balneo ii icabatur,ci exercebatur exerciti js aetati couenientibus. Mox Io- itus prandebat mediocriter, primum sumptis his quae aluum deincitat, inde piscibus saxatilibus, in coena autem sumebat aut chondru cum mulso, aut me ex iure sim plici, cibos scilicet qui bene nutriret,ac no facile putresceret: mane surgens deiecta primo aluo fricabatur: erat autem ei domuncula quae hyeme calebat ob igne, aesta te,citra ignem erat temperata. elephus autem Grammaticiis ad centum ferme ui- res h craxit annos: aestate quater lauans se, hyeme his in mense, reliquis autem temporibus vij.M. ter. Quibus uero diebus non lauabatur, sticari talitus erat, oc ungi hora diei tertia, inde mel sumebat,alicae demeiae mixtum, sed mel crudum erat, septima hora, aut a liquando paulo citius sumptis prius oleribus, quae aluum de icerent,edebat pisces, aut aues, demum uesperi panem ex limphato uino assumebat. Hic cum adeo ver bosus sit in rebus exigui momenti cum per se claris,in parte adegutili, Nin quatit, admittebantur errores,quasi ex euetu probaret quae illi egissent omnia, ne uel buin quidem subiicere ad examen dignatus est. Nos autem breinter singula attineamus. Quod hora illa astum et cibum optimum iactu erat, quod mel cum pane caeterum non tam modicum,si non se exercuisset, sed sussciebat rut dixi in ciniam' sed maiori quantitate. Fingamus modo quod exercitium illud ei necessarium fit rit(neque enim haec solum diuitibus, sed magis etiam pauperibus, quales nos nati sumus,scribimus quid attinebat fricari, di multo minus exerceri, cum iam tria stadia superasset. De lotione infrugifer' & operosa, sed sit incit manus lauare ante cibum, pedes tepida,ec caput calida bis, hoc rater, illos in mense,post quatuor au tem horas sumere cibum non coueniebat, nisi ualde ex una panem prius assumpsisset. Apparet autem panem,si modicus sit, primo de Tuenda sanitate, tum etiam cidi i o rasexto breui tempore, de paucis horis confici. Sit autem exigua quantitas ualde, SO . tum si reliquiae quaedam remaneant modo potu non utatur, tam mellis, quam pa-
nis non corrumpuntur. Quo uero supereriet tempus ad coenam usque non dico, nam conitat illum nec caseo,nec carilibu nec ovis usum, sed oleribus, ac piscibus
quae cito concoquuntur ob raritatem substantiae,distribuuntiit ob alimenti pauci ratem. Caeterum Phelephus ille quod saepe obiecimus Galeni normam de prandio h coena no teruauit,cum fuerit uiuacissimus, sed hac in parte laude potius ut dixi.quam uitii peratione Galenus dignus uidetur. De propria viain infrutume, dum sinages tam sexum annum agra
in plurima telassem,demum hoc anno qui est sexagesimus tactus areatis meae,salutis autern nostiae M. o. cxvi. xv i. Calendas Decembris Bo
noniae profitens medicinam supraordinariam hora tertiarum, id est, inter, I re quariam di quintam dici ex inaequalibus, cum a sinistro latere deessent intra quatuor ultimi dete superius duo ultimi, a dextro latere supra talum penultimus,in ira duo secundus ae quartus ab extremo mandibulae numerando qui reliqui erant (fuerunt autem v v iii. robusti, ec firmi ob custodiam,quam adhibui,laboranspraeterea henterocelle in latere dextro, sed qup me parum ob vinculum feta rutimis reum assiceret molestia: insuperuerό S naturali imbecillitate, uentriculi maxime ex dest v pituitae ualde copiosiae a cerebro: quod uero plurimum me amigebati rat uigilia, ut uix sex horis singulis diebus dormire, id tamen per interualla: neque enim perpetua erat haec ut neo podagra, cui tamen serme singulis annis obnoxius eram, quanquam peculiari auxilio me tuear: sed in familiamus negotiis admo-
356쪽
amanuense hoc igitur in statu cum res meae essent,constititi, demum hanc uiuem, di rationem ut stabilem,ac Quam sperarem mihi magis profuturam: ec si aliquidiminuta ,ex illa subscribam. Mane antequam profiterer, sex nucleos persicorum debam,quod plurimum coserebat Sc uentriculo,& flatui, ta ad recitandam letaonen aliquado sumebam sacchari quartam unciae partem loco nucleorum, ne adeor, obis, ita siccarem uentriculum. Mane edebam panis uncias quatuor in iure carnis, aut pia scium,Sc sine potu: interdum siccum, cum passis uvis, modo paruis,mod8 Cr ticis.& cum modico uini diluti. Vesperi dierum Lunae fc Mercurii carnis pariani, aut piscis,& panis uncias quinque aut sex erat autem tostias ae crusta excuse. Res quis diebus sumebam uesperi carnes assatas,aut oua uel pisces satis copiose, panem tamen moderate,uinunim dilutum satis liberaliter. tebar saepius pane cocto in lim re mane quidem absque potu,ec denso,ti peti dilucior 5c cum potu: caro autem columborum tenellorum, iecora gallinarum,S uentriculi lactes, re pulmones, tum pedes scilicet cum parum nutriri cupiebam. Ergo panis decoquendi causa lebetem cupreum paruum mihi ipsi emi,nam non remittit ut aerea, neque frangitur ut figimlina,& lapidea dc tamen diligenter detergi potest. Cum autem cogor ambulare a cibo, minus as humo cibi de potu autem quam minimum. Utebar autem ob uim iare curas interdum, imo saepius bii glossi specie aliqua, ruta, at* melista. Vigilabat rimaxime uel cum ante coenam pedibus per urbem irem, praecipue autem cum no-eiu:de causa alias dicam, sed primu collutione oris ex frigida, post potu aquae cum saccharo, somnum restituere solitus eram, sed noxium quid sensibus esse existima, ui: demum non iuuabar, prosuit ergo deambulare paululum quasi, nuper lecto me applicarem. Et si noctu deambulassem,linteo calido caput perfricuisse ante coenam leuiter,& ubi statim domum redi jisem, promit. Praeterea quae ego ab hac die sciliccet x ii. Calendas Aprilis M. D. x x v ii. obseruare coepi,nunc adiiciam ad aliorum in utilitatem,scilicet ut ante cibu si omnino cibum sumere uellem, grana sex aut octo uuae Creticae pinguis,aut lilyricaea v ii. ad xxi. deuorarem abique arillis, Scortia Depra Zm- ce ad uentriculi imbeci: lis tutelam. Deinde ut in actioni b. a Plotino monitus contia i .cap. s. fiderem non in iis are Deum parui faciens uitam ubi necesse sit. Demum ut cogita. Mundiam fa- rem mundum hunc fabula esse de praesentia mala, quia adeo breui dilabuntur, non bidani es'. posse nos reddere inscelices, & Deum uenerare amar cm, colerem, in illo confi-Ammos no- derem,scietis ceris animos nostros es Ie immortales: sed redeo ad institutum, anno Di immor- L x v ii. cum essem pene in eodem statu, rem uictus ad trutina deduxi, ne quid dei ista esse, ceret, ne quid a dij ceretur. Primum ergo panem ad pondus unciarum nouem cum
dimidia,cuius trientem,tiel prope sumebam in mane, bessem uesperi de recentem, ac bene praeparatum, scilicet sermentatum, coctum, ac levem, ac huius caiisa x i x. pro duobus diebiis, re erat preti j sex quadrantum alternis diebus emebam: ita conasulebam quantitati,ne in ea peccarem,oc ut esset quam reces: Ius ut paratum hab rem ex aquae libris duabus, olei uncijs totidem, aulpatulo plus: addebam aliquando tuli ini rosmarintim, re salis modicum, si melius esticere cliperem, uuas passas, ecpetroselinum,si adhuc paratius piperis grana v. usqtie ad vij. aut ascalongias, diste cant enim, S appetiunt, quod si uellem melius incoquebam testudinem, aut lim cias in frusta diuisas, aut piscem aliquem lucium,tincam, ci priniim, sturione paruae
aut pinguem alium piscem. Optimus enim est piscis pinguis, adeps illius, sed si caro ex usu esset uis illius simplex sui iaciebat,atq; id mane si passae in iure essent, nil
prster panem ibi madefactum sumebam: si ia necesset ius carnis,edebam modica incocti piscis, aut limacis,aut Tibibi, aut uias passcatit pistaciorum, aut piscisi salit rum: uesperi autem cum ferculo piscem,aut carnem glandosam, uel iecora gallina, rum aut apri lumbos assatos, edebam tum acetarium. Dormire statui quacunm hora die tempore occasio stam iii obreperet: reddita enim coctione imbecilliore oo caloris inopiam, existimaui iure merito tamnum uberio em adhibendum, requiso militia inanius bene non poterat deglutiri, auxilio emollientium uirium merito in itas a D - Potus autem in mane nullus, sed quando* oris collutio e uino ualde diluto, nonnunquam abis illo etiam.
357쪽
. Inter reliqua autem quae mihi circa liaec contigerut,duo enarrabo singularia: pri. DUmum quod cum irata esset mihi ancillinec auderem committere salutem meam ii. si,guli duio e ut coqueret papem re madefactum aqua non existimabam utilem nimis
e T cludus erat, & instasset: ob id ergo consilium coepi,ut panem infunderem in
auuam more solito, inde cum hora adueniret(ne ob legendi munus, ta curarum negotium coquendi panem coram me tempus suppetebati ex prelium more com- mimi infundebam iuri carnium feruenti quod paratum erat pro omnibus, ut nulli periculo me exponerem, uersans illum paululum tria compedia laciebam, iuris eruorem temperabam, panem ipsum pene coquebam, Nitantem reddebam,
bam 5 sacchai um: hoc ipso inuento belle proseo. Aliud fuit quod a I 'rincipe Cor. regii Fabi itio Austriaco iuro illustrissimo,ut q ex agnatione cresaris , N Regis PhiIippi Maximi esset didici : scilicet coquere carnes in olla in tu da maxime noua, ia- , perposito uase aut lance aqua pleno ut torreatur,mirum dictu i aquam a ta in uera exorimat in succum suauissimum,licebi' addere roremarinum,ac salutam, alis mcdicum, tum A aromat almis cibus fac ius est mihi famitaris, at ilic cibus optimus est ad ualetudinem,sub fine anni cxx. cum iam v ii. dentes amisi ilium partim nondum inuento arcano dilapsos,partim ita corruptos restitui non potuerint, maxime autem gingivae molarium inferiorum ab utram parte nudae erant: cogitatu ut mane pane receti molli uterer, aut aqua madefacto. Uesperi aute in iure carnis: aut si non licebat olerum. Verum cum non arridere ancilla enim inepta erat, excogitaui in diebus in quibus carnium esui interdicitur, ut testudinum Dalustrium iure uterer aliquado autem cyprinorum, aut aliorum piscium: sed testudinum maxime uisum est mihi salutare. Est enim animal sanguine praeditum,& a uenenorum consortio remotum, it enim a putredine in quibus differt a ranis, altacis, in limacibus, discibuset: vivax etiam Sc optimi iecoris,ci cui natura in nullo praeterquam in viis tutela consuluit. Oua praeterea illius optima sunt: quamobrem nihil hoc animali aut c6modius,aut salubrius: seruabam autem illas in nitida, & pura aqua, ut ei lient mundiores. Caetera tamen crassa summo studio euitabam,ablunebams ab omiu- ij.
bus ualde lenti uel senilibus, uel duri aut grauibus. Enes naturataei diei sicci . atque imbecilles fiunt, quapropter di regio, A
anni tempus au contrari sed neque multum declinare debenthin si erra. frigidi et Ii recolingat in modo magis quam calido accidit,seu tempore, seri regio. C, ne aut uestitia, aut balneo,uel somno. Ita ut a pedibus incipiam cum it .los conueniat seruare calidos 5 siccos,sii sicci praestat calefacere motu, no igne,inae .pis etiam quam linteis, maxime enim naturalis est calor, qui motu moderaso exta- Moserati ivi taturnium praecipue quod non talum accenditur, sed spiritus cordis, ta languis eo iis utilii .ius. descendit:& nerui exercemur, emolliuntur quae creelata sunt, ae quae laxata confirmantur: Secernitur etiam quod deterius est, ac crassior pars Languinis attet ua/tur. Post exercitium solus es aut balneum: sed siccus fotus ex linteis melior est is
sertim adiecta frictione, modo nil crudum sit in uentri ilo. At si pedes ibi A lint a sesi in se F.
prandio,& humidiusculi lauandi sunt frigida moderate: confert enim ad coctiones risi ubi linteis siccati fuerint,inealescunt. Ini ei ditas enim pe ina duo maxima mala latuisti affert:retro pellit enim quicquid noxium es aut calidum,oc ideo uideas cum pedesiti ent faciem, ae caput uri, nec solum malum est hoc, sed S mali signum , ta maxime in febribus acutis, in hominibus sanguineis,in biliosis uiris iratis: quid cibum ingesserunnoc plurimum,ec calidum. Ei uero humidi sint pedes, A crura abluere
oportet calida,ea enim detergit multo magis,quam frigida. Et ubi mediocriter ii caueris gladio minime acutae acies,ne pedes laedas deterges sorditie, qu. ae lolet pli rima haerere,ae prohibere ne siccentur pedes,ne incalescant. A frigidae etiam lotio, ne detergere bonum est,non tamen facile fuerit bene detergere: siccare licet linteis .
pedes aqua,ccenos madefactos sponte, non nisi aqua sudore uiolento licet, spon- .
358쪽
Vineo neqmquam, sed ut dixi abluere oportet,si pedes si di simul sint & humiduabluendi sunt calida, aut igne calefaciendi, siccandi . ineuitium ne adhibuer Songiosa erum cutis,ac caro implebuntur humore illo non solum frigido & humico, sed pingui,quod pessimum est Et si humescat plurimum, nullo modo a balneo abstinere oportet: si occallo non detur, linteis siccis detergendi sunt,nam ignis plus
intus transmittit,quam urat,plus urit,quam siccet. Frigidi uero ita pedes laxant ratiam magis nermos re uentriculi coctionem debilitant, semper aute irigus pedem, aut uentrem asstringit,aut laxat tauquam mediocritate seruata. ut ergo humidis podibus ac cruribus parum conuenit motus, plurimum ignis, ita frigidis plurimuino Nota. tus minimum ignis. Neque uero hyeme, his quibus humescunt pedes caligae puris pureae conueniunt, cum ex deambulatione humectentur, nec humectatae siccem
tur,sed potius lana uratur, ita ego deceptus sum, decreuid in posterum caligis sim plicibus ex lana uti crasta magnitudine,sed densa,& tenui substaria: Aliud melius crura caliga purpurea, uel ex ino denso loco calceameti fascia subiecta pedi ne r
curra calceamenta linea densa,aut tenui laneis,aut gossypinis superpositis, uel tiam ex stuppa seticea: mutare autem in dies stimulos linea crassiora, alternis di bus,aut quarto, tum etiam facilius siccabuntur, siccatis interioribus: hic mos nobialium Bononiensium, hoc solum habet incomodi, quod inaequalem sensum ei scit in pede ob fasciam multis molestium futurum, forsan consuetudo tollet, sanemo liet. Qitibus uero duia taxat frigidi iuuat duplex caliga lanea praeter linea, quaesul tus haberi solet. Uerum si humidi sint, sirpius linea mutari debet, uel quotidie lana
siccanda: coni pendiosa enim res est. Eadem ratio in toto corpore,ut leues sint, paucaein uestes,ac calidae,ut ex pedibus siccae sunt lupinae,& lyricet, ae leporis . Uulptianae N agninae hum idae, sed ita agendum ut mundae sint, aer arceatur: propterea corio tenui thoracem mimiebam. Omnia tamen ut dixi calidiora,& sicciora quam in iuuenibus. Abluere manus,& faciem frigida iuuat,no solum ad munditiem, sed conserta calefaciendum corpus,dc ut densetur.At caput calidis indiget siccis non minus: estgo Spio oo enim calidum ualde, sia natura exangue, Sc in eo uigent sensus omnes, qui calore clusa habe- conseruantur. Et ideo conseri aures gos lypiocdclusas habere perpetuo, quod os re, seruat Senator Elephantutius,&ego, sed non aestate: Integumenta capitis sicca hoc anno mihi paraui e pelle uiuerrae, aut potitas sylvestris mustellae: at ita ut pelles hae
vitanda fuit crudae sint,non calce praeparatae, ostendit odor,nam quae maceratae sunt, olento Eriae noctu cem,oc marcidum. Schumidum habent corium, detondere capillos praestat ad cum extrema a se tim, aut siccare sui furer quibus consueta suit lotio capitis his bonum est lauare, uiani3M. tare expedit diei, di noctis quatuor extrema, originem utrius ,&sines etiam aest ter qua in re dissert ratio uictus eorum, differt a caeteris aetatibus, cum in at is aetat
hus tempore aestatis crepuscula aut bona sint si purus sit aes, aut ferri possint si non impura: namd senibus capita sunt frigidiora ec sicciora natura: ob excrementa at tem humidiora,ec imbecilli et plena:indicio sunt canities,caluities,obliuio,degrauedines frequentes. Unde crepuscula utram, ta prima ,ec ultima pars diei plurim si laedunt: Cerebrum quod imbecille est: nam in calidis temperant, in robustis calore innatum cogunt, ob id alia aetatibus aestatis tempore salutaria: Mimmo est quod Pio quarto Pontifici Max suaserint medici ut aestate sub diluculo equitaret, cu iam esset annorum L ae v i i.,ultra, ut non obierit, sed occisus dici possin cum sectis ratiam corpus haberet infirmum pro ratione extremi senis: more talium qui multa,ec grauia perserunt, parua &leuia agunt,tanti est habere prsstantem medicum,&obsequi illi ac do strinam este traditam,quae ad uitam faciat. At Galenus circa leuiare rara uersatur, grauiora, Sc quae in usu quotidiano sunt,& in quibus uita periclitatui
noti, omittit. Ventrem praeterea magis contegere decet, quam pectus, pectus autem ab adre magis tueri magis necessarium inmam calor pectoris minus occupatus es ecmaior longe,Sc locus neruosior, re ossibus plenum: at uenter cotra,venter concoctioni uacat, Sc moderato calore praeditus: li tame feriatur a vento', cum omnia sint vinei, latis unguinosa non laeditur. Balneum autem senibus ex usu est consuetis, maxime
a uilla. ubi uentriculus sit robustiosita homo uigilijs obnoxius: ut vero tepida aqua auo
359쪽
Cit,detergit, hume at corpus, ac calefacit, ita calida exsoluit, Neommouet hu-inores,sed aer calidus longe deteri ores h balnea autem aquarum calidarum omnia minus conueniunt senibus, ec quanto seniores: morae metu in omnibus serme culit uolupta tum maxime in huiusmodi:uerum aestate totius& Uere, minus sync rum autumno atque etiam hyeme, sed de balneum frigid. aeutile est in primo lenio.
Et in brachijs frigida utilior es re minus periculosa, suam alibi post iii cruribus. Il. 8
lis quoque aer maritimus est magis necessari is, Sc cubicula ad orientem ae sitiust, aut uernalem exporreeia. Et aer humidus ac calidus illis magis necessarius, ct minus periculosus, quam aliis aetatibus: ut contra pueris 3c infantibus: nam humido minus siccantur,ae minus ipsos putredini obnoxios este constat.Membra naturalia fouere licet pellibus ursorum atque fibrorum enim siccan oc plurimum calefaciunt. Post brachia sunt scinora ae coxae,qus parum a frigore tentantur: sed omnibus minus collum, quod nudum semper maneat ob longam consuetudinem, di ex partibus comoris posteriora capitis os dorsi magis cotegi debent, quam anteriora. Sed renum locus minus quod ille calori obnoxius sit spina dorsi, utris malo pronior, siquidem medulla a frigidis laedit unarieria Scum quae ei subiacent a calidis: propterea a motu distinctionem sumere debemus: ubi enim laborandum sit, periculosior est calor praes tim circa lumbos plurimum enim satigantur: ubi quiescendum frigus maxime circa sumen. Oculis similiter calida, auribus frigida: naribus extra Nou. frigida, neruosae enim sunt, ac membranos cartilaginosori tenui cute,calida intus ob cerebrum at phaec potestat illa actu sunt magis inimica. Purpura senibus uti, lis:nos ira enim malefice siccat sumini melion Cygnorum Sc uult ursi pelles siccitate plus obsunt,quam caliditate prosint:lintea sine calce: linu cannabe loge siccius: la. sothhin; na gossypio melion sericum inutilet lino igitur interiora uel ada. Somnus autem uia his viri. t. est senum, recreat enim ille uires, las laserigit, dolores sedat, coetiones adiuuat, quietem reddit,hilaritatem, oc gaudium praeitat, corpus impinguat, colorem exacuit malorum obliuionem induciticontra si desit accelerat mortem,attonitu morabum gignit,& retalutionem membror tinnitus,uertigines, surditatesj procreat.
Unde dicebat Princeps: cumj sacchara sit ex nitroso humido in senibus, eius cura est praua qua nid magis in decrepitis, ut antea dixerat, intellige uerum si succedat est melior nam mi omnias longus o proprie profundus in decrepito cum aduehiat ob frigiditatem tignificat malum,oc periculum apoplexiae: vigilia uer8 est cat
sa omnium maloru: igitur somnus emptus talus interhona senum melior est,quam naturalis,non facile tamen ad insaniam deducit, cum sit eorum natura meida, non D: rii uenum calida. aeramus igitur in hoc qui iam .Primum quid sit somnus:uera sommquid
disi initio es quod es quies spiritus ami malis Et si fieri postri ut spiritus huiusmodi sit,
sirperesset in mortuo, mortuus uere dormiret. Et estet ut dicunt:
Longa quiescendi tempora fata tibiint.. Licet in cataphora,3 comate re attonitis, uidear quiescere, non quiescit, sed in m Ib somno:sed est ut dicitur de febre pestileti a Rasi. H. ec febris est quieta exteriti interius conturbans:Indicio est finis Sc oculi re motus. Alterum erat quid paritura esset uigilia si perseueraret sed hoc dietiam es in seisibus, de quibus sermo est: nam de iuuenibus alias locuti sumus in Promptuario: Tertium de illius causis: aedi quod ut somni est una causa, ita uigiliaplures. Proprie autem quicquid exagitat ni
mis spiritum animalem. Quare ira maxime somnum prohibe non ita tristitia, quia c. fa,rum re enon est cum magno motu, secus ipsa aduersatur somno ueluti ira: ecita corporis ura . iam dolores uehementes. Tertia magna caliditas, aut siccitas cerebri. Ouarta magna sunt. confluxio recum uehementi motu atm citato uaporum, reliquae ad has reducuntur. Quarto dicendu est de his, que ualde nocet, aut exacerbantures uigilia,S sunt
decrepita aeta indiget enim ut uisum est maxime beneficio somni,& desiit uitur illo Secundum est ebrieta adeo ut si edsiet occidat. Tertium est Venus immodica. Qiramim magna mi ditas. Et scias quwd non conuertitur, nam grauedines in seni
360쪽
imminentis grauedinis, tantum potest ordinis inuersio. Quintum febris ardens in
dolore capitis sunt enim ex hoc parati ad delirium:ex illo ad couulsionem, ex hiis mors sequitur. Sextum atra bilis, qua cum uigilia dc senio conuertitur, affinit te magna, cum simul fuerint, una curatur,alia sanata aliter non. Dicendum est ub ., Qtita. uino die auxilijs per gener deinde per species.Genera igitur sunt xx i. A uisu, alidim,olis stlingultu,tacti ui imaginandi, cogitatione, exercitatione, & ex eo quod ex uisu,ta exercitatione colligitur,ex macuatione, . ex ipsis somno atque uigilia ab aere, a cibo,& potu,a capitis lotionibus, a balneis, a pedum re crurium lotione, ab
unetionibusta clysteribus, a suppositoriis, ab eo quod est contra naturam, oc parit
contrarium,a medicamentis,& tota congerie auxiliorum,Sc ab his quae propriet te id agunt,uelut uitulus marinus, pes dextenta pinguedo. Et mures auellanei Scalpini,qui dormiunt tota hyeme, horum usus erit ut explicabo mox: dicamus ergo per species.
Auxilium a A insu,tenebrae somnum conciliant perseeita proprie, umbra etiam, ecpiusta D-
A. mnum inducit,uidere quoque imagines dormientium, de uisio aquarum maris cuum 5 fluminum,solitudo, Sc maxime montium excellarum, se imagines dentactae solitudinis nemorum cum aquis, ae prata, Sc ripas cum violis, re purpureis noribus: purpureus enim color congregat, ei iucundus est ob coeli consuetudinem, nec ullus alius haec ambo praestat: ideo melior est nigro. Solitudo uero cit somniinibquoniam laxat omnes cogitationes, o est priuatio curarum, ut quies laborum: ocetiam quia oculos solatur maxime iuncta umbris. Idem enim reseri uisa quod im ginat:ec illa eadem,quae natura potest.Aquarum praeterea inuiceis clarioribus diauertarum colorum, dum alleuant, animum tam num proliciunt,&si pisciculi laeti Abiuiditu discurrant.somnum conciliare solent. Nec minores tuis conciliando somnum so nis, Sc in prohibendo, quam coloribub& luci: quod indicant strepitus in experge faciendo iam etia dormientes. Et no est hic locus quaestioni,sed somnus magis mi tat membrum,lux plus aetat spiritus . Flebiles ergo cantilenae, toni miserabiles,& uoces dulces,& submissae, re ex alto in prostandum cadentes, di amplaesiit ita di cam & graues non tamen uehementes conciliant somnu de lenes dulces, oc in hoe lyra obtinet principatum,& tantas aquarum cadetium guttatim, ec euripi, ac iuuli ad hoc sunt ualde commodi. Inde in uigilia febricitantiu tracta Tnsuetudo appendendi sillulas guttatim aquam in pelvim demittentes.Unde scite Maro,ac quali pertransennam,tanto j inscitius explanatores.
Non nes ine tantum uenientu sibilia Aufi, Saxo, nurdecimui flumina ualles.
Reliqui sensus, de si per se tantum ad somniim conciliandum minime possimo his a. Propter annexa tamen olla sitis multum uirium obtinet: hic est utina Mercum aut impediendum tamen omnes, oc maxime qui minus potest tactus. Ergo perfundit cerebrum, opij, mandragorae, nympheae florum utrorumque, styracis agni men oci,uiolarum, papaueris, ex his pomum conficietur mandragorae dotibus: non tamen omittemus cham elon, anethum,melilotum, ac populi flores, cadidorum
etiam liliorum recentium flores, re selarea frigidis misia, quae etiam laetos reddit Da tactu. stantes.In tactu praesidium a strato, a culcitris, a munditie, a loco perflato subfrigido ab aura. victis est viii fugere. Quid dicas de gustu cum neglexeris, ec tamen plurim myotest retenta in ore, ut etiam diacocion. in uniuersum ec suintus in o.
doribus, sim ob igneam uim non adeo , velut poma somniseri, ec lecti primum ex si ippa serice ex lino pectito,ium uero gos lapio ob mollitiem, inde pluma, dema
Iana:haec consueta sunt, tamen qui melius in tabulis ob consuetudinem decumban mirum dicta,cum nouitas etiam aduersa somnum reuocet, nihil tamen melius i nouata consuetudine: nam somnus ec ex consuetudine, ec nouitate reddin medio non ita. Insueta ut rusticis palea tomentum ex pilis ratius frondes, sed hae humesciit
quavis causi& madefactae difficile siccantur. Frontes salicis,alga, oc quaecunque molles fuerint, sed nil melius typha,quae in arundinetis aquarum inuenitur. Post