장음표시 사용
341쪽
proprii inlinici Hali Reguli, a quo biennio detentus est, multa in eo passus incommoda, Marsilicisinter adsidualiterarum studia ad x cv. peruenit annum, Matrem ut audiui ad c xv ii. perduxit acri cura. Haec ratio uiuedi tradita est ab illo partim, partum ab ipsb Eoar. Et consistit in debita quantitate, qualitate, re eiectione praeparationis, S horarum, S somni, sed praecipue panem, carens unius diei in hyeme, inaeitate autem non nisi sex horarum spatio antonaeiatas, non tameti panem calidum. Et bibebat aquam cum sacchaio, , fundamentum est in duo bus, in carne columborum turritorum, uel etiam agrestium, non palumbo ilim, neque glandi phagorum. quae expurgat uentriculum, ec confirmat cor, Sc d bent sumi antequam perficiant plumam. Et hi resistunt etiam sebribus pestilentibbus. Alterum ei impineis quiae consitam uni humidiam praeter naturam, A repuris . pant innatum, ideo optimae sunt, nam etiam purgant iecur, Sc lienem ab insar.eiis,N renes Sc uesicam a rebus praeter naturam. Et quoniam praeceptum est ad se. ' i' nes, qui non ualent dentibus, ocetiam sunt durae coctionis, S malae uentrictilo: ideo ob haec omnia eligantur primum ut infundantur in aqua rosa cca, uel alia iucunda uentriculo maxime deistillata, de contundantur bene, ec cum saccharo
Quarta uia suit per quintam essentiam, quae fit ex circulatione aquae uitae, do nec acquirat odorem uiolarum, & exuat saporem omnem acrem. Et hac Eederi. tia i x cus Imperator Maximiliani pater, cic Leonardus Lauredanus Venetiarii in Dum
quamuis uitam ducerent parum conuenientem, peruenerunt ad x et v i. annum
ambo,&cum haec&prima per se id agere possint. Item secunda Sc tertia per se proserunt, prima, quarta commisceri secundae uel terti e , 5c ita conduplicabitures eius, quod erat a nobis propositum. Pari ratione Galenus attigit uiam unam, sed impellectam, cum usu melis de Antiocho medico, qui superiuat L x x x. annum, Telepho Grammatico, qui x c eodein modo,&de rustico qui ex iis lactisseruenit prope ad centesimum, Sc adducit pericula ex lacae: est enim periculo, intam sitis caseo, quia ob aqueam partem, oc ob dulcedinem magis pefietrat: illud tamen auxilium si non laedat, non est negligendum. Altera tamen de melle alludit ad illud Pollionis qui cum uixisset centum annis, interrogati Augusto, fertur, respondis ,
Nos ita demum uita est praecisis incommodis, ae est magna ex parte sumpta a propria umeri Principe. ruies x xl. horarum singillo die: si possum hinnus saltem septem ho- eliraris. ratum. Et quietis pars sita prandio etiam. Ignis in hac aetate: Sc maxime si sim ma/didus,aut sit eam, cubiculum occlusum dum adsum: molle stratum ex sericea stuppa cu mintiplici culcitra, ut tepor sit aequalis: usus plurimi olei, modici aceti, e salis, ob lapidis timorem, quem laucusjd litaui, tametsi iam L v i. annis arena nunquam in urina, ec ualde copiosa, Se aiba desuerit. Motus diuturnus in aprico, sed letiis, dc mollis, omnia enim magna dissiluunt uires. Oleum anethinium qua- . tuor commoda praestat, concoctionis auxilium: sedat dolores, hinnum conciliat M'. ' litum, Sc ebibitum uomitum lenem prouocat. Sed debet esse factum modo, quo Sethi docent. Pulegium item, de origanum,& mel ec saccharum, nunquam deessse debent. Pineas etiam sed cum pinguibus non neglexi, neque columbos. Zi-hibo frequenter utor. Manifestum est quod haec, & praecedens etiam sociari poscsiant cum prima, & quarta: oc commiscentur cum secundi, de tertia, imo retinent partem illarum: non tamen possitiat reliquae quatitor inuicem sociari. Vior uero
ego caepis coctis scepe in initio coenae, ne uidear despicere Asclepiadem: oc eliugo acres,oc coquo sub pruni dc satis feliciter. Madesacio etiam ob dicta,re ut robustior sim, lumbos singulo die aqua frigida, dc inungo uiolaceo, . ta rosaceo.
342쪽
Aepe quaestus sum de hominum prauorum improbitate: ne enim improbum appello&si sit, maxime qui aliena possidere uult, tantundem
deterius occupans, quatum ab illo eripit, sed eum deteriorem longe maxime improbum duco, qui ut paucis gaudeat, alium omnibus operibus euertit, quemadmodum si quis domum incendat ut cinerem potiatur, aut aliquid ex tanta laetura furto subripiat:deterrimus est inquam, qui nihil sibi lucri faciens, lium omnibus spoliat. Eiusmodi sunt qui disciplinas scire se simulantes, at T in eas accessionem scriptis facere se prositente imidium, Sc gloria ab his, qui utile aliquid in illas conserre possunt, auferre conatur, impeditan in bonarum artium incrememta. Ergo per similis est in hac quaestione, & querela. Proponitur scientia longarii euitae, integrae ualetudinis, corporis bene compositi, at quid siit unum quod ph rum,nondum definitum es adeo ut etiam succurrat,no agnoueris. Persimilis quae stio de seruo fugitiuo, quam Dominus non agnoscit: oc ne plura limul capita in sceam, quandoquidem in uno plurimum si di incultatis,atque ambiguitatis: tuae Long mia nam uita primo longa dicenda si incertum est. Dices septuaginta, aut o stuaginta
annorum,certe adolescenti ac puero ita uidebitur: mihi autem no ita qui L x x iit.
At dices quid iam postulat usus: Dies nostri septuaginta anni, inquit David in psalmo ut supra Sc cum maxime L x x x. ultra autem ni i labore dolor. lam ergo defita. niuimus illud, circa quod Graeci tot oc tanta fabulantur.& quidam etiam nos irs mtatis seiptores,dicentes olim fuisse uitam hominiam multo longiorem quam aetate nostra,cum constet Mosem praccessis IeTroianum bellum et e cxx t i. anni si qui dem bellum Troianum ante Christum natum fuit annis M e cxxxv i i. Moses aua tem dux creatus fuit annis ante Christum M. D. x x. Quid ergo est quod de Nesi re fabuletur Homerus quod tertium iam ingressius seculum pugnaret in castiis, stapienter costuleret inter Principes, milites longa oratione adhortaretur ad pugnam, aut Hesiodus iaciet antiquos tam diu uixisse: omnia enim haec consitat es leuanit iis Poetarum,&Giaecae leuitatis sagmenta: at uero de LXX. uel Lxxx. annis cor stat multos e se uiridi sene sta cis nos inter reliquos sanguinem misimus, Sormano nobili ut bis nostrae cum Andrea charissimo socio x et i i i. agenti annum,dum tertiana nota laborar Leuasit j. Arconum ducem militis uidimus anno M. O.xxi i r. faciem geminam Gallorum, nam fuerathinter illos qui eos e regno Neapolitano, depulerant L xxx. annis, maiorem nulla in parte, nec consilin, nec animi, nec cor
poris deteriorem se ipso. Uerum si quis centum annis ui sturus sit, nunquid simpliaciter dicemus eum suturum longaeuit ae, at qui xxx. illi ultimi anni magnam partem uitae praecipuam obtinebunt: siquidem inquit Seneca in epistolis, aetatem esse melli persimilem, cuius extrema pars sit sciatiissima. At qui constant ueris relationi bus nostra aetate in orientali India, ec maxime in Goa cillitate Lusitanis notissima, re temperie celebri, quosdam saltasse annos natos supra et xxx. alios cc. attigisse. Definiamus ergo primum eam nunc esse uitam longam appellandam, quae in Ita- .lia non aliis gentibus adeo firma sit: at si neque error, neque castas obstaret, prope centesimum deducere hominem posset circa Lxxx. adhuc intraris sensibus, uiri bus autem eiusnodi, quae homini graui exercendo essent necessariae, ueluti deambulationi, itineri, ad forum breui orationi, atque similibus . illud quoque indefiniatum N a prioribus praetermissum est, quae nam dicatur uita longa, an in qua homon, iure v. p xienturus si ad senium,an in qua possit ad senium peruenire. Plurimum entinta diiserunt inter se, nam j qui dicit ut iurum longo tempore, omnes casus includit, qui posse,nullos. Cium enim mors quadrifariam adueniat, aut proclus naturalis ex senio,quae paucis contingit, aut manifeste uiolenta, uelut ferrum, casu uenenum, aut uiolenta,sed non adeo manifeste,ut qui se a Venere cibis, potibus, desidia, uigi-lijs, importunisi, ac repentinis laboribus conficiunt: aut occulta, uiol is tamen,
343쪽
seddatur lipessimili, uelut qui cum recte uiuant, tamen morbo concepto interius paulatim post odum certo tempore deducunt ad mortem . Ergo primum scire M
potiet,qus nam mortis genera excludere debeamus,scilicet secundum,& tertium, imper longaevos lintelligamus eos, qui non nisi sera oeta thaut senio, aut lento morabo interituri sint: hoc igitur ad aetiam pertinet harum causarum ratione: ad potet a-tem autem habita comparatione ad fortuitos casus, at I ers'res, ut nihil si in nobis longior uita, atque signa illius. quam carere signis breuioris,ita fert humana conditio: liquidem etiam. Epicurus dicebat felicitatem nostram, nihil aliud ei Ie,quam in- . adolentiam, cis medici ipsi signa salutis in aegrotantibus nulla habent, nisi ut careant lethalibus, adeo in angusto humana bona sint. Dicemus ergo signa longaeus ui , ea esse,quae non significant impedimentum secundum naturam, & id in titulo non frustra adiectum constat,signa boni temperamenti, ut intelligeremus nulla e se certa signa, neque longae uitae, neque firmae ualetudinis, nisi carere mala corporis compositione, nam de caeteris quae extra sunt,uelut genesi, Physiognomia, ad alias spectat disciplinas, quanquam illud non negauerim depraehensum este longo vexperimento,nec sine ratione eos qui oriuntur oriente Sole, uel etiam paulo ante, ueluti ad horam medium iis iti longa de firma ualetudines iii. Sed oc est aliud co- sideratione dignum,quoniam signorum tria sunt genera, unum quidem quod si inissimum est, quod ad eas pertinet, ueliit dentium multitudo, dc bona compago, nam prster id quod signum sit roboris uirium, plurimu confert ad bene manded si, id uero ad uitae longitudinem,oc incolumitatem. Alterum est ciuod ab eadem causa proficiscitur,causa nullo modo es uelut tres lineae in manu oblongae,aequales,et firmae, aequalem significant,re sim compositam manum,quscum sit duorum,me-brorum praecipuorum unum,atque homini propriorum (nomo enim ab omnibus Homo in qu
beluis differt lingua,& manu nam* etsi alia animalia uelut simiae manum habere is
uideantur,alia linguam sermoni aptam,ut psittaci, dicit tamen Galenus cis redie. Etes Ri- manum in simias, linguam in psittaco selo nomine tales esse, re autem minime, maiiD . quandoquidem neque manus lamiae ad artes exercendas comparata sit, neque lingua psittaci ad exprimendam mentis sententiam. Uitae longaeuae N incolumitatis certam significationem pr behad effectum tamen iuuandum nihil prorsus eos et t. 'Tertium genus ualde leue es quod ex puris qualitatibus habetur, uel quaedam signa in fronte, Nin manu, de quibus haud pertinet ad praesentem disputationem, ut quae non solum extra artem sint,sed etiam leuem habent significationem, ocincertam:ut de quibus nullam possis reddere rationem, turpe autem est, tum uero tura pius in rebus magnis, uelut turpissimum in agendis, ea dicere quae rationibus e-
itidentibus ostendere non possis.Tot igitur & tanta fuere impedimenta,tum etiam alia plura (sed haec maxima de quibus dicere supersedeo ut aliud agendo,aliud noagendo in utroque peccem. Qirae igitur uitae longaeuae signa sun Neadem inco luinitatis oc boni temperamenti, si eadem sin facinus erit inuenire, atque docere, sin diuersa disiicilius uidentur, namque quidam cum nunquam aegrotauerint iniuuentute,sponte mori. Alij cum saepe aegrotent,ad senectutem perueniunt: hori. igitur causam prius discere expedinnam ea non intellecta, neque licebit omnino pro- possitum assequi. res igitur causae sunt,quibus alterna illa uicissitudo accidit. Prima est considentia in his qui sani degunt, tum perlicita omnia, re illicita ruunt: sibi j mortem apprimetiant contra ae ri dum cauti uiuant, diutius uiuunt, uelut de Alossio Cornario saepe dieium est. Alia causa est cum morbus eiusmodi est, ut ui i qm pro ea natura se exonerante, tum etiam quae passa est ob errores in ignobi
lia numbra, talia praesertim sunt morbi podagrici praecipue, inde ulcera praua,ta haemordioides, um scabies,&lorae,sea hae potius, ut Hippocrates dicebat laetata e quam morbi appellantur. Tertia demum causia est cum aetas succedens tem perici immodi cs peltimilis fuerinuelut siquis frigida, es sicca in temperie ualde sue iri usque ad senectam quidem sanus deget: quoniam frigidum ae siccum maxime residiunt putredini,& aetatum piscedentium calorem,ec humidiim temperans, aci mente senio, quod aquaqragesimo anno incipit, paruo post tempore moriun-
344쪽
tun huiusmodi stirpem uidi. & familiam vicecomitum in regione sera agro Medita.
lanerii ouae nunquam quadragesimum quintum annum excedat. Revulus vasti Alphonsus Davoltis, idem de sua familia mihi narrabat, constat sane neminem. multo excessisse,quinquagesimum annum, neque id necesse est uitium esse in toto M. Dab is corpore, sed in uno ex quinque membris, dicebat Galenus corde, iecore, cerebro uentriculo, pulmone, atque id de pulmone maxime contendit Aristoteles, atque Gistas i. praecipue illud quoque considerandum, duplicem quidem in nobis este rationem dote, compositionis, unam quidem ex similaribus,qii an letique magnifaciunt, uocant, temperamentum .atque ego eam minimam esse duco. Alteram membro- rum ipsorum, quam compotitionem proprie uocant, atque ea est maximi momenti, atque praecipua, tum ad longitudinem uitae, tum ad firmitatem ualetudinis, ocrobur sensuum ais operationum,sed Sc id animaduertedum, licet cor occercbrum digniora uideantur: attamen ad uitam conseruandam, dc ualetudinem praecipuas sibi partes imo serme totam authoritatem sibi uendicat iecur, atque aballo sumenda si int omnia signa reliqua parum aut nihil conferunt, nisi quod robur cerebri ad' sensuum integritatem plurimum iacit, imo dominat illis: cor uero tam diu obseruandum est,quantii in adiecoris conseruationem facit. Propterea sic rem uelut ex
integro aggredientes definiemus Manifestum est autem quod quae dicenda erunt in postertim iuxta ea quae dicta sunt, singula erunt,& distinguenda, re dis finienda, ut persecta doctrina habeatur. Dicamus ergo quod iecoris bene dispositi signaris pomi sunt, raro incurrere in febres, cito: alleuari,bene appetere ed non ultra quam coim morti, coquere potest, color bonus in facie, scilicet roseus occlarus, si non cutis obstiterit, urina cum bono sedimento, plurima potius quam pauca,ac ualde splendida, citius inditio quod hoc potissimum si quod homines quato ma is seneician L eo minus uiuidi splendoris emittunt, faeces praeterea potius durae,quam molles, saltem figi ratae, oc bene colorat parum olentes,& omnino nil peregrinum, neque tamen ib-liti odoris expertes: tum itero ex plurimo cibo, oc potu non laedi, sed in lamnum grauem incidere di praesertim a cam: bus, sed solum non appetere, nec moueri al-ripia boni uum, ec plurimum mitigere. Cerebri autem, dormire somno profundo, ecconti- cerreri. nuo, nec occupari muliis destillationibus, aut si occupetur, parum laedi etiam auenti ae magnitudinem esse moderatam,concinnam i formam, cum uero operationes principales ualidas elle memoriam cogitationem,ima inadi vim, tum p uretesiculi ter caetera iudicium, alenus addit uidendi acui lien, oc procul. Ventriculi autem
bovi via. maximum est polle conficere duriora, ex plura, oc non permutari pulsum ad magnitudinem,uelocitatem re frequentiam. Sunt etiam anomala signa longitudinis iiitae praeter duo dicta scilicet dentium, de linearum in manu septem, quae ratione, oc experimento constant, sera eurythmia in omnibus: praecipue autem ine, di cibis. pulsu,quoniam id pertinet ad cor, siquidem si iuuenis adhuc, mollitie pulsus ado
sescentis participentum uero plenitudine, ecceleritate, oc frequentia(non me latet Galenum negare posse percipi plenitudinem, oc errare, sed quid toties confodere indubium est signum longaeuae uitae, neque quicquam ex his medius plenitudine cognoscitunsi etenim cor adhuc adolescit, necesse est de iecur purpureum, ut ille dicebat,sanguinem subministrare, S cerebrum bene se habere, incommode perpura gari spiritum i pulmone, re uentriculum recte praeparare: tandem in sera canitie dentium ortu maxillarum, atque eiusmodi cum aetates sibi certa proportione serauata succedere consueuerint,curuitas etiam qusdam in humeris, magnum signum est longaeuae uitae, fit enim non ex flexione spinae, sed crassitie ortorum ossium adorsi spina,Sc cerebro quin etiam iuuat ad meliorem perspirationem. Sed oc spiria . tus ieiuni Sc non crudis,bene olens, magnum signum est longaeuae tuis, quoniam iuxta Aristotelem, primum quod senescit, est pulmo, quod autem senescit tardi dum quod olet etiam citra omnem cruditatem,propterea dixi sine cruditate. auartum est splendor oculi exim ius,nam spiritus animalis adhuc puri, ec non obtuli uiagoris Inditium est. Quintum est magnitudo membrorum seminalium, nasi labi tum, re aurium, decens robur enim indicat facultatis genitricis, ab ea utem uiru
345쪽
proficiscitur. Sic turn non parulfaciendum est uolarim manus, color pulcher, at paequalis, tamen unguium selendor, roseuso color, hoc quidem multis modis de monstraripotes tum primum quoniam Medici ai ut esse manibus cum iecore maximam asemitatem, uideamus in his, qui Indica lue assiciuntur, quibus* iecur periiritur, scabram neri partem illam uolae:sed ec in his qui uenenum assumpseriint, nullum certius est signum, quam unguium liuor,imo neque enicacius, neque subtilius in depraehendendis temporaneis, quam ungues, Sc linqua, sed ungues primum insiciantur,lingua etiam naturam ueneni ostendit. Dictam est autem de his in secundo de venenis Quin etiam addunt eos qui umbilicum habent in serius, laetioris esse uitsqui in superiori parte breuioris quod obseruatione dignum est: cauta est quoniam amplius spatium uentriculo relinquitur: at si supremus sit umbilicus, ina na intestina ei te necessse est comprimi: praecordia. Diximus oc alibi signa alia sub sex comprtheno generibus, ut quemadmodum consuluimus, discant studiosi ex natura ipsa, quae nil sincerum nobis ostendit, ut neque in coelestibus conuersionibus, quali ex mutua attritione elidere ueritatem, arcana* eius cognosce,
re. Ut ergo ad rem redeam,de digitis longis quod breuitatem uitae significant, ab Aristotele ita accipienda sunt, ut Dreuior minus sit. Ueruntamen ipsius breuisui tae aliqua sunt signa, ae certiora,quam togae, quonia ipsa signa sunt res ipsa priuatio in cmium longa uita res est, signa autem in priuatione consistunt: sensu enim signa depraehe-duntur,ratione quod significatur. Privatio ergo cissentia notior est, ueluti uulnera. hqrum tum es Ie oculum, depraehenditur sensu, quia res est, inde certa ratione collegimus non uidere,utrumque enim manifestum iussi enim oculus uulneratus est grauiter, aut effretus uidere non potes sin autens integer sensus id non depraehendi Dan lorano aliqua sit, uel non minus ratio id conclusere potest, quoniam oc si laesa non sit substantia potest tamen multis modis non uidete: longe certiora ergo sint indicia breuis, quam longae uitae. Ex his igitur quaedam certissim quaedam coniecturali Aquaedam media: Si ergo in infantia, uel pueritia ex dissicilitate spirandi quibus stat iuuentutem non attinget. Dicebat enim Hippocrates, qui sibbi ex asili malefiun ante pubertatem moriuntur. Et si spatiii in cauod est ab umbilico usque ad superiorem furculam, seu iugulum breuis sit, seu ia accidat propter paruitatem distantiae surculae inserioris ab umbilico, seu a superiore surcula,breuis uitae erit. Aliud simili ret, si totus candidus sinec pili ualde nigri, spissi, Sc crassi, praesertim si ante tempus oriantur,breuis uitae erit,&si carnosus, ni hoc destillationibus subiicietur. Si exilis melancholicus,raro autem tales bene uident, aut non procul,aut subtiliter. M
dium uer8 si peeius angustii & humeri allati,&collum longum, de subtile,& similiter lacies macilenta,& totus habitus, regenarum rotunda pars, oc summa rub seat eiusmodi etiam in dissicultatem spirandi facile incidunt. in eodem genere est, Nota. si quis habeat membra seminis, quae circa caput sunt breuia, & tenuia, Veliit labia, aures,& prccipue nasum,quasi decurtata, tum etiam dente atque eos infirmos,breuis uitae erit, atque eo magis si sit iracundus: erit enim ii J, Sc si suboscuri coloris, melancholicus. Et qui ncpa pueritia nihil perserre possunt, sed ab omnibus contristantur, illico si prohibeantur,tales cum aifficultate adolescentiae tempus excedunt aegrius iuuentutis, ta hoc immoderatus esse sius sitasecus incontinenti aut mollitiei aut stultitiae, signum est. Secundum naturam etiam incrementa corporis magna,&uelocia,uelut etiam in arboribus persico, ec salice, breuem uitam osten, dunt, sera ut in cupresso longam, non solum quoniam aetates sibi remondere debeant sed quia nutritio magna est, nutritio autem multa mortis causa, sua' celeritatis Contra naturam autem ac quasi corrupti habitus, spiritus male olens a pueritia, ac iuuentute si nem propter oris, neque nasi uitium fuerit neque ob cruditates his
mors continget, plerumque ante Quinquagesimum annum, pulmonis enim, aut
pectoris uitium est, oc praecipue id signum efficacius est aquam bibenti: hoc enim unicum praesidium est,si affectas non cesset. Et si homo liber saepe in grauissimos morbos incidat,breuisuit ecfignum, occausa est: certius uero fimo actate uiuauhreuioris si intemperarum rursus si exigui sit somni, oc multi cibi, aut multi potus,
346쪽
aut exercitationis aut immodicae Veneris, semper erit non longae sene flat. Exsi ei cant enim omnia haec, aut cruditatibus obruunt hominem. Et si egestiones ualde foetidae perpetuo perseuerant, oc praecipue in moderato homine quodcunque sue rit malum:aliud signum breuis uitae erit, ec si quis animo linouatur saepe, ac ueli mentesimorietur non longo post tempore dc repente, atque hoc dixit Hippocni te licet breuitate n6 exprellerit.Et quibus circa mutationem aetatis quae per septenarios sit mali habitu scilicet morbi regii, aut leucophlegmatiae accidunt,cum antea florerent, hi non diuturnae uitae sunt,nisi per aetatem inccedentem, aut medic menta restituantur, te storium est, sicut duo illa quae sequuntur: si cui uenter, ecpraecordia aut ualde dura, aut pulsantia ualde perseuerent, breuem uitam nuntiant: noc enim consumptionis,aut obstructionis inditium es illud atrae bilis, atque breuioris uitae, aut melancholiae inditium est. Quicunque flatuost ualde sunt, &non ob enterocelem breuis uitae fiunt, & diuturno morbo pereunt, de malum colorem habent in facie.Quicunque epiplocele detinentur,& cum reddit omentum, adhuc uentriculo alliciunturi oc moleste habent, aut grauitatem sentiunt uentris in imo, hi breuis uitae sunt oc terme insanabilis morbi. Omentum enim creuit, oc uentricu-culum trahit,rara est res,sed certa.Interficit autem multo celerius quam lapis in uesica . Quibuscunque tormina,&circa umbilicum dolores Sc lumborum color qui
nec medicamento, nec aliter curatur his breuis uita adest,ec moriuntur ex hydi ope
Noti. sicca,dicebat Hippocrates.J Quibus pulsus intermittunt, ec cor cessare uidetur,. i-hil tamen pati uidentur his, nihil dii sole, si nil aliud eueniat: os enim uentriculi solum laborat. Quibus sitis perpetua ades de marcescit homo, oc color sauci sit pra-utis,nec medicina ulla iuuat,his breui maximus morbus imminet, ex quo morier
tur,aut prior dispositio soluetur, &si non soluatur, & etiadant, breuis uitae erunt. - . Audiui a parre meo, quod cum studeret Papiae, quidam praedicebat de singulis mo uq rituris eo anno, praedixit: ferme de quadraginta, nec in ullo aberrauit, cogitaui
quomodo id fieri posset idi ratione inueni, perspicacis uisus erat, & si cui signa,oclines,uel in manibus,uel in ironte delitescant,unum autem signum appareat enor me,euidens,ac rubrum, ille morietur intra duorum, aut trium mencum spatium:
nam si in V gris illos dicimus ea die morituros,in quibus signa imbecillitatis uirium,
rem agnitudinis morbi ad extremum simul perueniunt, ita in sanis dicemus illum breui interiturum,in viro signa naturalis facilitatis evanuerint, hostilis autem euidentissima. At ergo cum de itescant signa illa,quae a naturali facultate sunt, eam pone extinc iam intelligere oportet: cum uerocmul enorme signum aduenerit, id a natura propria accidere non potest, tum qilia enorme est Sc contra morem, tum quia si natura id posset,caetera non delitui uent. Quare neces le est ut a praeter nati rati causa illud oriatur. Cum ergo inimica corpori causa praeualuerit, natura ipsa Ouersia sit,breui omnino interiturum significant, id est, intra duos aut tres menses ille aut pronunciabat non de anno,sed de breui tempore: uerum cum de multis per successionem unius post alterum, id agere uisum est his qui audiebant, quotanni spatium praescribere sed lonee minus erat talia enim signa obseruatum aliquando noanteo sto,aut quindecim dies apparere. Sunt oc quaedam signa, quae cum suta dunt breuem sutiarum uitam nunciant, uelut si cui bene habito mandibulae e dirocto dentium contrahantur,adeo ut foueae hinc inde appareant,rnaximendex dentium desediti,dc pellis arida,& tenuis super malas, id est, poma genarum rubra, ecsplendida seu nitida, ita ut musculus intra illam partem derecisti prorsus uideatur, re tempora caua talis paruo tempore suppeterit. Mutatio quocii uocis absque in nisesta causa ad asperitatem, raucitatem, S inaequalitatem sensuum facta, breuis uitae inditium est. Porro in senibus magnum est signum uitae diuturnae adhuct stantis ereetio uirgae firma, de Veneris innoxius uuis, a quo tamen cauendum est
ut superius diximus. Aliud est pulsus tqualis,ac mollis: si enim hic duo adsint eiusmodi senes,uita nil habet inferius iuuene, nisi numerum annorum, 'quot in aduersi aut erroribus perpetiendis nullo modo iuueni est comparandus. Tertium
est a cerebro, estq; caluities, inquit enim Oribasius illam fieri deficiente cerebro. Ex
347쪽
Hippocratis etia sententia. t contra si bene capillatus,& capilli boni coloris mul is melius, praeterea spiratio magna,velo re frequenter ualde, etiam naturalis, est D b. causa re signum no breuis admodum uitae: sed tamen ut non possit est e longa, sed si sit cum palore corporis, erit breuis uitae. In uniuersum raro pos ne asse stibus animi imperare,magnum est signum,oc auxilium ad uitae longitaidinem, siquidem pleraque mala signa ex his a re sta ui sitis rationes iperant. Sed si uincatur ab affectibus, non solum breuis uitae secundum naturam signum es sed etiam uiolentae: oc coimtra. At 3 de his, ec in his accepisse sufficiati
Diuors sit proid r. cap v. in uero, ut dieitim est triplex sit causa mortis in senibus, consumptio
humidi innati,cum qua extinguitur calor naturalis, quae sera es non ta- Noti. men in nosti a potestate. Alia est imbecillitaq membri alicuius uitaria cessarij,ex qua homo multo ante naturalem finem peruenit ad mortem, in qua plurimum potes ec custodi error. Alia quae celerius etiam solet interficere,& peculiaris lenibus retentio excrementorum,habent enim senes multo plura,oc crassiora, dc uires imbecilles, et uenas angi istas, ideo et ex his facillime perrat, sed haec non sine mala ratione uictus eis adueniunt, sed in membris uitae necella-rijs, iusdam licet non per se adnumerentur omentum excrescens, uentri culum cui adhaeret infra trahendo interscit. Enteroceles,taces retinendo, dolores coli efficit, Lapit m x
ta datum prohibendo ne exeat coctionem uitiat, lapis in uesica frequentem essest sica, mictum, se dolorem dc ex utrom somnum prohibet: unde coetione uitiat, tremor quiuis in pedibus,dum putrescit humor,iecur uitiat, aut a dextra primum, aut per lienem a sinistri ut tandem perducat in hydropem . Morbi ergo qui in senibus magis frequentes, lethales sunt hi,retentio urinae, abundant enim e Sc crassa est,ae , languis crassius, ec irenae angustae, ceterim meatus, ascites: oc lapis in uesica, ecas lima,& post tympanites,ia attonitus morbus, oc coli dolor,& cholera, inde se
bres acutae ut sint praesertim haec nouem ex quibus moriuntur,contingunt profluuia urinae ec illius dissicultas, redolores articulorum, ocresolutiones, sed haec minus lethalia. Morbi autem in capite, S pectore ex inflammationibus, 3 di ficultates intestinorum accidunt his, & occidunt, sed non his qui multum processerunt: sed inter v c v. ae L v i. aut prope. Uerum diuturna proflituo si ro occidunt: plurimi autem ex diarrhaeis cum leui febre moriuntur breui, aut obserauaui. Sed hic morbus compositus dici potest ex neutro enim sigillatim obeunt,nisi tarde repleruncii ob errorem. Quod autem in illis tuedis est, dissicillimu omitto quod nes custocliendo, nem curando ualida serunt auxilia est, quoniam neque in pessimis, neque in optimis sunt tuti. Et de pessimis quidem notum est omnibus, quis enim seni ualde assidue uelit dare anguillas, singo porcinam carnem, cucumere panem sine fermeto,aquam soleam eandem crudam Sc malam At in quo decipiuntur etiam non prodest uinum potens, mel, solas auicula re uitellos ovorum,panem leuem,S ut ita incam siligineum uiam cum hic si deterius se habeat, aut Wgrotet, in quo spem restituendi illum ponere licebit et Qxiapropter id in eis maxime obseruandum ut in quantitate nunqi iam delinquat, in ea mutatio nulla fiat. in qualitate aliquando permutet:hoc est quod dixit Hippocrates. Oportet igitur ad insueta permutari, re ex cibis non subtilissimi alimenti sed boni eligere oporten ratum uero mediocris ec crassi, sed cum dissecontibus, aut bene coetas, aut quod o. qua titatemnibus melius est etiam modice: ita ergo in qualitate mutare S ad subtilia decli mnare in quantitate mediocritate seritare, sed non mutare consuetudine, similiter de millud dissicile est ut seriremus homine, uel in optimo rmimine perseuerando, est re i ephor . optimii sed si decidat, ni illa relinquitur spes uel ut alternet,id uero periculosum, ec ' natura no ferret: satiare habita ratione aetatis alternare melius est aliquando,sed ita Qnx relinc ut caueamus ne non posset restitui. Tria tamen semper retinere oportet, somnum,
348쪽
deambulationem animi ictitiam,in his mini me conuenit alternare. Modo emo uianum optimum bibat, sed cum laborat frigore, modo aqua quamdiu non nocerum ut habeat multa quae prodeste sperare possit, olerim p uinum leue,dilutum, quam diu fersiquae autem non talum obtundunt, sed corrumpunt ea prorsus relinqueremes et n. oportet,ut uinum quod acescit in uentriculo, legumina cruda, pisces tardidos, fuim . gos, cumere non coctos cibos ex serina, etiamsi iuuare uideantur nimis euidenti ratione, quod obesse debeant. Et a cibo exercitatio, re huiusmodi. Iam ergo cum duplex sit ratio custodiae aut ut sema ualeat optime, aut in no semper, sed aliquado melius, aliquado minus bene,sed parsi, id uero emedes: sipecie mestor est prima co-ditio sed primu laetii dissicilion in omnib.enim mortalib. rebus aeviralitas imabimria est, nec seruari potest. Et etia quae percellunt suis teporibus, modo moderate robustiora sunt,teste Hippocrate:&quae nunquam aestiam,aut frigus patiuntur,mul to sunt imbecilliora,ec quasi in umbra educata. Sc etiam coguntur sic perpetuo effigere liberiorem aerem, quippe in illo semper est aliquid aut caloris, aut uigoris aut uenti,atit pluui hic tamen salubertimus est: oc si contingat ut dixi, cogi, periclita tur homo oc illud idem videmus in rebus publicis. Qui rates enim quae I es animquas ad unguem seruare uoluerula breui omnes periere: Sc quae magnas mutauo ne subierunt, sed non adeo omne uel ut Roma ex regibus in Rem publicam , Athenae ex Regibus in multitudinis dominationem,Sparta adiectis Ephoris sexised
quae moderate multa innovaverunt,quaedam mutarunt, plura emendarunt in in
litis,fuere diuturniores,ueluti venetiae. Itidem in comoribus humanis sunt Ocalia exempla,sed ad diuinitatem pertinent. Cum uero ut dixi in quantitate,& qualitate mutatio haec fieri possit. In qualitate utilis etiam est: in quantitate aut egenere quiadem utilis est, specie uero commodior si seruetur, quoniam mutatio eiiilinodi non est adeo neces laria, ne ue enim corpus si inclinet ad calidum, aut frigidum,quicq commodi assert ouantitatis mutatio sed si fianutilis etiam erit,dc commodi aliquid minor Iehi praebebit, sed postquam per se quotidie fit propterea in eodem statu quantitas per his inlisua. manete debet. atuor uero sun praecipue in quibus dum maximam spem sime, habeant,periclitant,at v ideo illa maxime effregere debent. lnaedia propterea quod tota scriptum si senes facillime ferunt ieiunium: intelligitur non de ultimis sinibu sed primis, ta ad breue tempus cum enim imbecilles habeant uires, si cum hoc, pauco cibo utantur, inusi qui nutria in aliquam incidui debilitatem, praestatim uisus
aut motus, aut neruorum: mod si mollis sit, en eruatur uentriculus, si crassus, non concoquitur, si tenuis, non sustinet corpus, oc similiter qui plurimo, aut multi alia. menti cum enim sint debiles existimant oportere illos multum,& e refici: cel rius autem multo extinguuntur a copia excrementorum, Mam deliciant ob in piam alimenti,& similiter a multa,aut ualida exercitation soluuntur enim uac re
membra cum distendi nequeat, a distentione resipirationis, de pulsus,oc unde sumis ramexcerps--piaesidium sperabanncausam mortis ante tempus inueniunt: sicj cum gai Mili it dentes moriuntur, alii in sontibus spem haben; qui bimum debilitant corpus, cogunt plus concocpiere,ae attrahere, minuscp perfecte alimentum attrahere, deinde cum meatus ille a natura non sit, nec apertus,sed mistum bonum malo per occasiones intercipitur, atque sic repente moriuntur, maximn quod effluere antea sol hat, humor sitaqueus plurimus,&e cerebro . itaque ex omnibus his modis cauta mortis habetur, unde longioris uitae causa sperabatur. De victus .m: incommora sis ad legiruntur. cap. v LEnes scinifrigidioresta sicciores per exhalationem calidi atque humidi
mactari se innati: ob id o imbecilles uitibus ac facultatibus, praecipue his, ne ualidissimae esse solent in praecedentibus aetatibus: sunt enim quatruortaminior se cultate quas non Spellabo inseruientes: sed magis accommodaton Dialaiei or mi neministia coco cemin expultricem, di maiores sunt in iuuenibus,
pon. nos sit necesse, ut succedemi aetati postmodum suinciam: ec interim protibus qui
349쪽
mi inititur: attractricem quae aequalis est,& tanta, quanta illi utilis esti unde cum Y
liquae duae imminuuntur, ipsa proportione seruata tantundem decrescit, ut semper quantum opus est attrahat: nam errores qxii committunturii bene temperatis, non illius uitio, sed ii qluntatis imperio fiunt. Retentrix autem(ut ita dicans mensuram no habetquoniam idem allectus sequitur ex illa,seti aliquid retineatur seu ex- .pultrix intereat,seu non osperetur ex membrum ipsum retineat. ProptAba haec est ultima sacultatum, quae cum debilitatur, id accidit quoties sine impetu ullo, quod ingeritur,emuit,certum est mortis indicium. lnde sonus ille potum transmittentii
re defluxio liquidorum statim ubi ingesta sunt, summam arguit imbecilllitatem, Senon solum certam,sed etiam proximam: contra si cum impetu profluant. At in se,nibus ergo primae diis debilitantii Sc tertia minus quia minor, Sc pro ratione fit diminutio: ultima extreme uictis tantum. Cum ergo ita sit,ut frigidi ac sicci calido ataque humido alimento . sed magis calido quam humido indigent, ut opposita non solum temperentur, sed esse, quia idem est contrarium, A. uitae principium qiiod in caeteris intemperiebus non adeo frequens est. At de calido maxime ueriini est: humidis aute non adeo consentiunt, quia nutritio sit a similibus,& a dissimilibus Ion more tempore indiget, Sc maiorem habet difficultatem: ideo sicca quidam magis collatidartini. Galenus autem hac in parte dubius fuit. Uerum hic non est locus di. videsputationi, sed tantum docere instituimus. Est ergo h umidus cibus,utpote uitellus ira I. . oui melior, sed tanto facilior concoctu,&minore quantitate praeserendus, sic enim v miracia mutationis labor auferetur,&praesertim consuetus, A somni hora, ideo optimum bin pronu- cum tum ad humidum,ideol ad calidum corpus senile retrahat. chraeci inq; enim trimmio m ad humidum retrahunt, eadem si humidum sit pingue, seu coctii,cRfaciunt simul: lior est. ut olea,carnes,lac,Scsimilia. Qitapropter nibit nocentius humido non pingui, sedaqueo,cuiusmodi fluctuum non oleo forum, seu horaerost, herbarum,germinum, qictum n surculoru. atm radicum omnii talia enim omnia senibus inimica salita enim humilis inimic1m. da difficile superatur,oc nisi superent eu morbii creat, que Graeci leticos latesmatia, seu albam pituitam ut a Latinis uerbo pro uerbo reddito, in quem maxime prona est tota senum turba . Sc cum hoc etiam si superetur, neq; uerum humidum augent, nev calorem,quia pinguia no sunt, nisi uis tantilli corporis, qualis est uentriculus, iecur,ec proprium cui delegatur membrum uim solis de syderum N caloris proprid Noti. illius animalis suppleat. Alter modus est ut non sic, cum quidem sumat alimentum: ehod uita sed inter humida siccius,ueluti si ex carne agni, ad suis carnem transeat mea in car- pote vivi di nem licednex illa rursus in carnes avium montanarii, mae ranis uescuntur, ut Plia metuo se nanorum,S perdicum, ecpuli ortim, ne enim nece est littemperamentumali. menti ab alimeto tantum distet in sicco,quantum eius quod alit ab eo quod alitur. Quod autem alitur,potentius est alimento,superat enim ipsum:igitur minus descrirnen necesse est esse in alimentis, si iam in corpo tibus quae nutriunt, quod si tantundem esset malum et Iet .Ponamus enim corpus iii uenis esse, ut duodecim lium du, senile ut decem,alimentum iuuenis humidum ut sex, ad quod corpus iuuenile duplam habeat rationem: erit s. nilis corporis alimentum humidum ut qitinet, itidem sub dupla proportione. miscrimen inter corpora igitur erit duorum inter alimenta tantus tantum manifeste iri inus. Qiiod si alimctum exhiberes seni ut quatuor humidum, ut aequaliter distaret ab alimento iuuenis, quantum tempera me. tum senis a iuuenis temperamento, manifeste senex laederetur,tanquam a nimium siccis nec
iuxta consuetudinem sibi respondentibus: habes igitur rationem calidi frigidi,hu- - .iuidi atque sicci. I Reliquum est,ut dicamus de concoctionis facilitat cum calor ut dixi senilis mi. p ora ranor sit, oportet pauci ora ec faciliora concoctu offurre . Est autem ratio ea dein non concoctus solum in hoc,sia etiam in praecedentibus ueniti initi, iecoris, Sc reliquorum memia cilior sembrorum,quamuis temperamento diuersa sint, dum unaquaeq; pars similia trahat ut- -- uentriculus frigidiora sicciora, tenuiora, iecur calidiora,humidiora, assiora: reli. qua uero ex residuis sibi praeparata iuxta proportionem: cum enim totum toti re
spondei,diuisis utrisue secundum eandem proportioriemidemdstrat Euclides paries
350쪽
as . si .s .il. res ad partes eandem habere rationem. At nes seciliora latum concoetii adhiben,
da sunt,quia nutrimentum aut maius esset sub eadem quantitate, quam pro relatim tione corpori atque ita homo laederetur grauiter, aut v aequaletat, uel tenuioris substantiae,seu rationis,at ita non simile corpori, sed illud ad imbecillitatempe ducere aut excrementosum, ideo laboriosum,& damnosum. Non ergo ut tacilius tantum nutriat oportet eligere, ed neque ut minori mole tantum, nam plus imminiit uiri oc senile corpus robore, quam mole,igiturno sufficienter nutrietur. Reliquum est ergo ut tanto facilius concoquatur, oc tanto minus sit, ut ambobus his iurares eandem quam prius seruet rationem,& in conco monis facilitate, re in alia menti multitudine. Dissicile dices hoc inuenti uenim est, ut uerbo tradamus: sed experientia ipsa docebit,quoniam uentriculus,oc iecur quae membra pro scopo habenda sunLuhi sibi satisfacerint,omnibus reliquis satisfacium putato . Illud solum Dui restat dubium, quod cum leuioribus utamur, et paucioribus, ne uentriculus assii
scat,tanquam puer cui indulgeatur reiicere primum reliqua, inde haec eadem quae praeoptabat,donec ueluti timidus pugnator ad lineam arenae se retrahat, inde non habens,quo ulterius diffugiat,breui ruccumbat. At non est ita: recta enim proportione deleuitatis,oc mollis alimenti adhibita, potius ut experimentum docet, mori solum consistio maiora,& difficiliora habere exoptat, quam ut ad leuiora, repat ciora conuertatur: quod enim infra uires est illorum membrorum, & satis corporinosito, non solum retinet uim quam habet, sed in iuuenibus adauget manifeste, in senibiis primis occulte, in ultimis tuetur,ut semper maiori operi sufficiant.Neer itimide eo se quis retrahat,aut ut retrahat se alium consulat, ubi tutum profugi si emta uires se reparare ualent. Maior tamen metus est in quantitate si multo minor sit. ciso in iis, &qualitate,cum debito non multo minor fuerit. Ideo ne te ad extrema conue . ivi, vila. ta ec ut summum malum est nimia, Nincondita uarietas, ciborum qua se uulgus perimere solet, ut etia Horatius ait, ita ualde mala est nimia raritas, ita ut ad uniun, aut duo genera dico,una inmensa te rediga qua Galenus & multi ai i medici nis - ,. hi stra aetate, seu illius seu proprio consilio se peremerunt. Ut pote in prandio no prae aio M. Pane i nodo, sed etiam Passis,aut torta ex amygdalis, a Lecham,' ita etiam ferculum exorieta,sed paucum sumere: in coena autem multo plura, uti men cum pane non sint plura,quam quin q,uelut panis,serculum, uitellus oui,c ro,N aceta i modicum, sit autem omnino utile ut medicamentum, quod ut cibus . probari non potest. Atque tibi rationem inueneris rectam, caue ne eam subuertas, T 'M ' ut aequalitate quam dissicile forsan aliquando est inuenire, serues:tiam ut con-I- suetudinem quae senibus esit utilissima,retineas. Ideo j si mutationem inire ii eliis nex, non quod plurimi faciunx in una re tantum inibit, existimans minus esse delinquere in una, quam in pluribus,sed in duobus tantum,neque pluribus,quoniam in reliquis retinebit consuetudinem, qua maxime gaudet uentriculus, inae iecur: ecmaxime senum quae in illis sunt imbecillia. O quain benedixit Hippocrates:(Qui t. Aphore consueti solitos labores ferre,oc si fuerint imbecille aut senes, qui no consueti sunt Dorm Hy, iuuenibus ac ualidis tacilius serunt. J In duobus autem illis proportionem seruabit eandem. Velut si fructus pro acetario edere uelit: hi quidem corruptioni sunt m
gis obnoxii pro ovi luteo aviculis utetur,& carnem reliquam emittet, ita tria commutabit, sed tamen duo tantum assumet praeter usum.
sistis hi, l eliquum est ut dicamus de ultimo, scilicet prorsus incomodo senum, qui cuminis concoquant,plurimum excrementi in singulis coctionibus coaceruant tacuinis . , , prima,urinae in secunda,ec inutilis halitus in tertia, qui si concrescat, solet albam, ut dixi, pituitam creare, praeterea particulatim in uentriculo cruditates, in cere roreo uiui. Pituitam in pulmonil, is etiam e renibuspropria excrementa iuxta na mitatis. uniuscuiusque propriam L gQ in hoc rursus Galenus cespitat, multam mormia Qui A. itur aduersus haec incommoda, nolo rus ira,sed noxia,nam dum conatur emere lux .es,ubdi. vina sidua,ta potentia suadet, quibus uentriculus atteritur, iecur exuritui. .excrementa ad urinae membra magis impelluntur, inde aliqui renum lapidem
alii in difficultatem urinae, alij in uriginem, alij in inuoluntarium profluuium, lain