장음표시 사용
231쪽
sequitur veritas, D. Non igitur Possunt esse simul falsae, C.&D. Q iod autem possint esse verae probatur , quia ex C, ad A, non est bona consequentia , ut constat, ergo Poterit datis antecedens verum 3c consequens fallimi. Tu Uc ἶgit Ur, C, e N stente vera erit falsa A: ac proinde erit vera D, eius contradictoria ergo de primo ad ultimum C.& D. possunt esse turbulverae. Neque etiam hic te moueat quod C. S D. communicant in secunda propositione;quia hoc non adiuuat aci falsitatem disiunctivae: quoniam aliunde sufficienter resistitur falsitati nam C.&D. utraque habet tres tribus oppositas subcontrarie euidenter, ac proinde non poterunt esse simul fabar C,& D, cum utraque sit disiunctiva, ad cuius veritatem sufficit unam partem esse veram. Ex distis habes unum corollarium mirabile, quod quan- Dis ad contradictionem duarum e X poni bilium sit necessa riuili, qubci utriusque singulae e X ponente S snt contradi toriae suo ordine singulae singulis alterius; tamen ut e Ypombi les contrarientur non est inconueniens quod uti iusque secuda eκ ponens sit eadem , sicut etiam non est in conueniens uod in C. D. exponi bilibus sit conuenientia in secunda eκponcnte. Sed mirari desines, si memineris sola contradictioncm esse perfectam oppositionem: alias vero oppositiones esse deficientes ab illa ac proinde possunt conuenire in aliquo quod Contrarijs non Proibit ad veritatis conuenientia, neque sub contrarijs obsit quomIDus couenire possint in veritate Sc repugnentur falsitate . Hactenus de Oppositione Re duplicatiuarum dicta sufficiant: nam reliqua e X prς
iactis funda,entis S praefixis figuris ipse tuo dii cursu ame qui
232쪽
Tra. III p. V. de os do discer. 2 7 3, astut quintum De modo discernendi inter' bonam ct malam a rgum nationem cum
VPLICITER possumus considerare argumentationes quae fiunt cum huiusmodi signis, In quantu,& Quatenus, Si similibus. Vinci modo ut constituuntesponibiles reduplicativas comparabiles ad inuicem vel ad suas ex Ponentes. Et sic est prima regula. Bona consequentia est ab exponabili ad suas exponentes simul sumptas& vice Versa. Item secunda regula. Bona est consequentia ab eXponi bili primae formae ad exponi bilem quartae formae ct abe Aponibili tertiar formae ad exponibilem secundae formae. Nam in istis procedit argumentatio a subalternante ad sub alternatam. Tertia regula sit. A qualibet eX ponente ex-mni bilis copulative ad suam subalternatam exponi bilens disiunctive est bona consequentia : dummodo non sit antecedens illa eX ponens secunda , tu qua conueniunt prima dc tertia forma quae sunt contrariae. Nam instaretur facile consequentia in his terminis, & in prima forma , verbi gratia omnis homo in quantum rationalis est equus. Tunc enim secunda exponens est. Omnis homo est rationalis& vera est,& tamen tota disiunctiva quae est in C. erit falsa, ut patet quia omnis pars illius drsiunctivae falsa est, verbi gratia. Aliquis homo est equus. Aliquis horno non est rationalis. Aliquod rationale est equus. Non quia aliquid
est rationale ideo non est equus. Om Des sunt saltae. Daretur ergo antecedens Vertam & consequens talum. Et ra
tio est quia exponentibus singulis partibus ex poni iis
copulative praeter secundaem eXponentem respondet in disiunctiva una subalternata exponens. At secundae non respondet nisi sua contradictoria ut patet in posteriori figura. Quarta regula pro secunda , . quarta forma. A qualibet eκponente e Sponi bilis disiunctave ad ipsam eΝ
233쪽
ni bilem est bona consequentia, quia procedit quasi a parta disiunct uae ad totam. Altero modo illae dictiones considerari possunt , siue sumantur specificatiue siue re duplicaritiue , quando veriant terminum vel distinctam rationi ei significati eiusdem termini in quem e Xersierat 1inum ossi clu.Qsamobrem alia documenta tradere Decesse est, ut dis cernatur inter bonam Sc malam argumentationem quae fit variando terminum reduplicatum vel specificatum a sun cathegor emate: In quantum, vel similibus. Primum documentum. Quotiescunque variatur terminus cui adiungitur
dictio,in quantum dc siimiles siue specificatiue siue re duplicatiue accipiantu semper fit mala consequentia & poterit inflati in se vel in simili forma.
Secundum documentum Etiamsi terminus specificatus vel reduplicatus non varietur: s tamen in re significata inueniat intellectus duplicem rationem inclusam , ct ira una propositione specificetur vel reduplicetur terminus, e cunis dum unam rationem , dc in alia propositione secundum ab teram ratione semper erit mala consequentia: & instabi-our in se vel in simili forma quia est variatio appellationis. Tertium documentum. Ubi videris dictionem, In quantum poni in antecedenti & in consequenti. semper tibi sicco sequetia de instantia suspecta donec eXamines an lit legitimus syllogismus. Potest enim fieri legitimus,qualis ethhic, Petrus in quantum homo est risibilis & Petrus est animal, ergo aliquod animal in quantum homo est risibile. In quo syllogisino accipitur, In quantum reduplica liue & medium est Petrus & additum medio in maiori est illud com-PleXum, In quantum homo, quod quidem debet apponi minori extremitati in conclusione iuxta syllogisticam legem, ut libro sequenti plenius cognosces. Hoc ipsum dicimus si dictio. In quantum , accipiatur specificatiue ut in hoc syllogismo. Christus in quatitum homo est creatura ScChristus est Deus, ergo Deus in quantum homo est creatura. In quo syllogismo neque variatur icrminus specificatus vel reduplica us, neque variatur ratio significata per
terminum , sicut in primo & secundo documento aduer
234쪽
Sed ut apertius cognoscas quam a s
n humanis v. g. Petrus in quatia homo est rua DIlIS, Oc I'etrus
neque seruat legem aIicuius loci dialediici. Nam si accipia tur Pro medici totum illud Petrus in quantum B Omo, debet esse conclusio sensibile est ri sibile, neque debet intrare conclusionem medium aut pars me dij. Deinde s eodem modo accipiatur in maiori Sc in minori, In quantum homo, altera erit faIsa. Nam si in inaiori re duplicet cisterentiam hominis vla imam , vera est maior, sed in hoc sensu minor erit alia. Erit ararem vera fi ID quantum redue licet ii Oniem genericam hominis, scilicet, rationem animalis. Quod necesse est distinguere, ne rei pondens capiatur. Et profecto absolute loquendo dictio, In quantum , semper reduplicat ratione mi ad quota termini comunis in quem sertur, ni si asseres aliud velit presupponere . quo admisso, statim aperieti
fallacia argumentationis. Erit enim milia aequi uocatio vin Variatio appellationis. Ecce aliud exemplum. Hoc corpus in quantum album est disgregat suum visus, S omne album in quantum album est intrinsece coloratum, ergo hoc cor-Pus all, mn in quantum coloratum est disgregaturum ursitas. Vides antecedens verrim & co nsequens filium. V1 de neganda est consequent a neque probabitur tabere formam syllogisticaminam variatur appellatio ex parte dictionis. In quantum, sed soluin poterit concludi. ergo aliquod coloratum est disgregarnu ni visus. Ecce aliud e Memplum. Petrus in quantum carcus non videt & Petrus in quantu Petrus est aprias videre, quae Praemilix verae sunt speciscative accipiendo, In qu tum: & tamen consequens est faIsum. Scdicer ergo Petrus in qu λndum optus videre fori videt, sed sol insequitur, ergo aptu S vIdere non videt . Sit vIti mum e Memplum methaphysicum. Ens in quantum ens est
obiectum intellectus Ac eris ita quantUm zia sib Guyn erZoomne eris. in quantum: bonum es h obiedium finiel lactust.
Ecce quo iticido, etiam lain distiGguantur nisi ratione, ens
235쪽
Sc bonum , tamen propter differentes conceptus, quos fornaamus de ente & de bono. non omnia Quae conueniunt enti sub ratione entis cognito, conueniunt ei sub ratione boncognito. Vnde variatur appellatio in huiusmodi consequetia. Sc etiam dictio,in quantum, non eodem modo accipitur in utraque praemissa. Na in maiori re duplicat vel specincat rationem formalem entis secundum quam formaliter terminat actionem intellectus vi est a potentia intellectiva. At vero in minori re duplicat eandem rationem tamquam radicem bonitatis, quae est velut pasito eratis secudum quam est obiectu voluntatis. Denique ecce aliud eNemplum quo lo-Phi stae solent obtundere respondetes. Relatio ut relatio est Glcit, ad , rursus relatio ut relatio est,est eris, ergo ut sic dicit, ilia 11 Uereale siue rationis. Unde luserunt quod relatio vi se
non dicit magis, Ad, quam, In . Ad quod tamen sophisma si militer respondetur variar1 appellationem dretiosis, vi sic. Na si specificet vel re duplicet id quod comune est relationeum omni ente nisum est asserere quod ut sic dicit, Ad Si autem specificet vel re duplicet rationem per quam relatio di-dersis eatur ab alijs entibus vel accidentibuS,tunc vera est, rellatio ut relatio non dicit formaliter nisi Ad, sed tamen non eκcludit rationem entis vel accidentis, quin potius prae supponit id quo a nihilo distinguitur Quamobrem ipsum mei, Ad, relationis realis, est reale: S iplum, Ad, relationis ratio. nis AEn ens rationis sicut S eius In, est ens rationis, sicut uniuersalitas ct specieitas & relatio dominij ut in Deo: quae tamen non est realiter in Deo. Sed de hac re abundantius diruta imus I. parte quis . 28.
Iam vero in gratiam Theologorum Theologica eYempla proferamus. In primis in materia de incarnationis mysterio , haec consequentia: Chri stus in quantum homo incipit esse, SCI1ristus in quantum homo est Deus ergo in quan
tum Deus incipit esse. Haec argumentatio dupliciter dissol uitur. Primo negando minorem , si dictio, In quantum specificet eandem vationem hominis in minori sicut in maiori. Si autem reduplicet rationem supposti in minori in quo sensu conceditur a D.Thoma, iam erit aequivocatio dictionis in ipso medio ac proinde proiissae sunt inhabiles. Si au
236쪽
a. III. Cas . V de Modo diser. II
rem aliter formes syllogismum. Christus in quantum homo incipit esse. Sc Christus eth Deus,optime & syllogistice conuditur, ergo Deus in quantum homo incipit est e. Praesup-nimus enim dictionem, In quantum, specificatiue Don reduplicatiue in antecedenti δc in coralequenti accipi. Itemel aliud exemplum. Christus in quantum homo meretur, idc Christus in quantum Christus, est Deus, ergo in quantuDeuς meretur, nihil valet consequentia. Variatur enim x
tio specificata,sicut in hac:Christus non satisfecit de condigno in quantum homo neque in quantum Deus, ted Christus es h Deus δc homo, ergo non satisfecit de condigno inquantum Deus homor neganda est con Iequentia. Variatur enim ratio specificata. Nam in antecedenti specificatur tigillatim Sc seorsum duae rationes in cosequenti vero collem mambae simul. Quibus simul sui raptis aliquid potest conueni, re quod non singulis: eo vel maxime quia satisfacere aut mereri de condigno duas rationes implicat, alteram satisfacere aut mereri, alteram aequalitatem secundum iustitiam. Illa quidem prior homini tribuitur in quantum homo est acci-Piatur enim,In quantum, specificative posterior vero prouenit eκ coniunctione diuini suppositi ad humanitatem, ac proinde actio illa neque tantum Deo neque tantum homini attribuenda est, sed Deo homini. Quocirca dicitur a
Theologis actio Theandri caci dest, Dei virilis. Denique in
hac materia incarnationis ingratiam Theologorum Pro Ponam duas propositiones, tuae indigent cistinctione. Christus in quantum homo resurreκit, Christus in quantu Deus resurreXitan quibus di lio, in quantum, specificatiue accipiatur: Sc nihilominus utraque merito distinguenda est pro Pter grauitatem mysterii resurrectionis. Ait enim Apostolus ι Mortuus est ex infirmitate , sed vivit ex virtute Dei Qua ob re prior propositio distinguenda est. Si enim In quatum specificet & determinet subiectum resurrectionis S re
Parationis vitae gloriosae,vera e 1l dc catholica enuntiario. Si autem specificaret vim effectivam resurrectionis talsa eii Propositio. Nam secundum quod homo non habet Virtutem causalitati si in ipsa linmanitate nisi forte initrumenta-Item in anima vi reuntietur corpori Altera Vero enuntia
237쪽
tio,Christus in quantum Deus resurreXit falsa esset: s, In
qua dum, specificet dc det ex minci rationem iubiecti retur.
redii nis. Si tamen designet virtutem resurgendi e 1lei Christo In quantum Deus est, verissiliu est asse itio S
tholica. a in Christus propria virium resurr id, qua quidem virtus 1ibi competit in quantum Deus est, dc nota naspropositiones ablolute esse concedendas: Filius Dei mortuus es tintius Dei rei urre Xit. Nam actiones Ec passiones simpliciter atti ibuuntur supposito liceL coi cniant ei ratione dicteientium naturarum. Sed est Ob ectio contra Praedicta. Nam Christus in quantum Deus communem habet virtutem cum Patre dc SPiritu sancto, ergo qua ratione est.
vera; Christus in quan sum Psus res reXIt i erit etiam vera Pater in quantum Deus resurretali RespoIὶ detur Rego cor i sequentiam. Sicut ista non valet Filius Dei propria virtute aissumpsit humanitatem dc est eadem virtUS Patri S ergo. Pater assum 'lit humanitatem. Et ratio est quia assumere non Iolum dicit actionem sed etiam terae inare naturam assumptam. Sic etiam propria virtute resurgere ad vitam glorio-osam humanitatis non solum, dicit actionem, sed etiam immanentiam estectus in eo qui retiargit secundum naturam alia optalmac propterea nulla est consequenta a. Est exeni plum in naturalibus: nam arbor propria vi, tute foret &sol etiam propria virtute concurris ad floritionem illam efficiendam, Sc tamen sol non floret sed sola arbor foret. Et ratio est quia florere non solum importat vi i tutem adii uam emittendi flores, sed etiarn con notat immanentiani e fectus in arbore. Sic etiam propria virtute resurgere , non
soluin dicit ac tuam virtutem, sed etiam ipsius effectus immanentiam in aliqua natura ipsius agentis. Et sic filius Dei
Propria vultate resurreX it. Εκ quo sequit Cr utramque enuntiationem praedicham verum & catholicum sensum posse habere. Adverte tamen verbum,ResUrgere DGD sem' per importare ad hiuam virtutem resurgentis: omnes enimno S resurgemUS', HS Pzopria virtute etiam anima gloriosis: quia unio animae ad corpus , oostquam facta est separatio. supra totam naturam est: & solus Deus est causa
principalis. 1tavicuam Christus in quantum Eomo non
238쪽
pr cipalis causa efficiens, sed instrumentalis si ut docet
S. ThomaS 3. parte quaest a. Tandem accipe tria exempla diuinis , ut scias distinguere modificationem syncatherematis se in quantum. Primum memplum fit in locutio-mous diuinitatis , cum enim Deus si actus simplicissimus, tamen eius perfectio multis conce Ptibus a nobis cognoscitur de plura de Deo attributa pra dicamus. Est enim sapiens tuitus S misericors, Seius misericordia est eius iustitia. Nihilominus non est idem dicere: Deus in quantum mi Iericors delet peccata, dc in quantum iustus. Simi liter non est idem dicere, Deus in quantum iustus punit existentes in Inferno , dc dicere Deus in quantum misericors punii ex inentes in Inferno. Nam haec falsa est exutitiatao , Stila prior vera est. Ratio est. Quia quamuis diuina tultitia uitrui sece dc essentialiter sit diuina misericordia , tamen quia nos distinctis conceptibus cognoscimus misericordiarii Sc iusticiam per ordinem ad differentes effectus ; idcirco haec enuntiatio falsa est: Deus in quantum mi 1ericors punit eXistentes in Inferno , quia fit sensus,
quod quatenus concipimus misericordiam comparamus illam perfectionem ad punitionem, quod est falsu 3,co Oscimus enim misericordiasti comparantes illam perfectionem adleuamea miseriae, ct non ad vindictam. Et per hane doctrinam poteris discernere Veritatem vel falsitatem in diurnis locutionibus. Seeundum exemplum sit in mysterio Trinitatis , in quo proculdubio a nobis inteis itur
personae generans constituta antequam intelligaimis actio nem generandi et relatio vero paternitatis . Non pra intelligitur, ut relatio es an te generationem, eX uuo videbatur sequi quod Pater non constituitur ut pei scina patris xelatione uuae est PateriaizaS. Sed ne atur consequentia dc merito a Theologis. Siquis autem sic arguat in oppositum ; Per Aa generans in quantum generans Prin. H-ligitur perfecte constituta ante generatione , hoc est ante-l qua in telligatur a nobis generatio sed ut sic inquantu comistituta in esse personali no intelligitur tuc costitui resciti ci- lne, ergo no conis vitur relatione. Huie argumeto rc pondeo
nebo coiequentia. Procedit enim a se cui dum quid adula d
239쪽
Ipliciter. Nam, quod non prae intelligatur a nobis constituit relatione , non est simpliciter non constitui relatione, sed
valde secundum quid. Unde bene sequeretur, ergo non prae lintelligitur persona generantis constituta per relationi iii
l re Iatio est Sed contra. Persona illa prae intelligitur perfe- e constituta,sed non constituitur perfecte nisi relatione, ergo bona erat illa consequentia. Resp5detur distinguo mal isrem, nam si, perfecte, sit Oeterminatio illius verbi , pratant telligitur.falsa est. Si autem determinet participium illud, consi ituta, adhuc distinguo, de perfecte constituta, nam sit perfecte constituta intelligatur, quantum satis est ad intel- ligentiam actionis generandi sic vera est. Si autem fit sensus, quod nos cognoscimus persectionem illius constitultionis personae Patris falsa esst maior. Scio modum respon idendi Caietani de relatione concepta vel relatione exer icita. Sed tamen simul scio. paucos hanc distinctionem comprehendere , & plurimos verbo tenus argumenta dissoluere. Ego vero sic Caietanum eXplico, ut per relationem conceptum intelligat relationem implicitam & occulta- am in persona concepta a nobis. At per relationem eXercitam initelligit, relationem expresse cogitatam & com- Iaratam a nobis ad filiationem, quae est correlatiuum Passernitatis S haec comparatio non est neces aria, ut nos intelligamus personam generantem. Tertium e Xem p Ium in eodem musterio Trinitatis accipe circa processionem Spseritus sancti: de quo fides catholica docet a Patre S alio
procedere per actionem voluntatis Ut amorem productumi S non ut filium. Quam veritatem catholica explicant theo Iogi as serentes Spiritum sanctum eX vi Smodo propriol suae processionis non procedere Ut similem principio a quo Procedit, Propterea quod non procedit per actionem intellectus, cui proprium est ut quod per illam procedit, proce
dat ut si mile & vi imago. Secl ecce argumentum importu Num contra hanc veritatem. Spiritus sanctus procedit ut
Deus accipimus particulam,vid pecificatiue rursus Spiritus sanctus ut Deus , est similis Patri & Filio, ergo proce
dit ut similis.Respondetur nego Consequentiam , quia Ua riatur appe Ilatio , naru variarur terminus specificatus adictio
240쪽
ietione, ut, sed dumtaXat sequitur : ergo procedit similis. ed contra. Quidquid procedit aut procedit ut simile autocedit ut non Imrale, sed per te non procedit ut similis, er- procedit ut non similis, ac proinde so erit si in illi. Respo- detur es Ie mecum sophi Da,quia maior est falsa sub apparentia primi principi j. Quod libet est vel non est. Q auis enirn absolute sit necessariuiti de quolibet affirmare vel negare,tamen non necesse est sub quadam ratione praesupposita, de quolibet affirmare vel negare. v.g. si dicas, Petrus in quantualbus aut est doctus vel non est: doctus, aut est non do dctus. Falla est enuntiatio: quia neque albedo est ratis doctrinae neque non doctrinae sed solum sequitur quod Petrus non in quantum albus est doctus , neque in quantum albus est
iunctenus de Reduplicatiuis. Caput sextum De expositione verborum Differt , Incipit Desinit. Q
V A R T V Al signum quod a Dialecticis vulgo e Xponibile dicitur, est verbum, Disieri. Hums dua tantum formae enuntiationum consti-muntur. Altera est affirmativa, ut omnis homo differt ab equo. Altera negativa, Vt, Non omnis homo differt ab equo. Prior forma copulativo exponitur
Per tres cathegoricas, duas quidem affirmativas denotantes coeXistentiam extremorum, dc tertiam negativa in qua alterum extremum de altero negatur. v. g. substantia di eri
ab Accidente, sic eκ ponitur, substantia cit S accidens est,es substantia non est accidens. Secunda vero forma disiunctive dc contradictorio modo eX ponitur. Circa hoc Verbum Uuobre alter quae ad dialecticam considerationem attinent, notada sunt. Alterum est negationem inclutam in Verbo Differt, distribuere terminum differentiae post se positum. Haec aduerte alia prodest ne capiarissat cla argumentationis ab inferiori ad iuperius cum distributione superiori . v.g. equus