장음표시 사용
261쪽
exceptis quatuor primis. Quae quidem si nificatium sino Nimirum. Μ.S P.C. & inius. Μ de ii pernita in
petatnassatum illius Orodi esse necessariam, ut modus illa reducatur ad perfectu ira modum Psianae figurae. Literavero. S.indicat praemissam significatam per vocalem immedia te antecedentem conuertendam esse simpliciter in reductione illius mogi ad perfectum. P. autem dicit conuertendam esse per accidens propositio aem significatam per vocalem immediate praecedentem. Denique. C. docet modum illum reducendum esse ad Perfectum, non per conuersionem, sed per impossibile, videlicet, e X contradictoria consequentis cuin altera praei riissarum ad contradicto- raam alterius argumentando. Vt paulo post spici exercitio reducendi imperfecto os modos ad perrectos patcbit. Iam vero incipiamus exempla ponere constituendorum lilio .gysmorum in quavis figura S in quovis modo. Prima itaque figura, in qua mediu lubijcitur in maiori S pra dicatur in minori,habet quatuor primos modos Perfctor Uria syllogii morum & directe concludentium: ad quos tota macnina aliorum modorum tanquam ad se adamentum reuocadaesh. Habet etiam alios quinque imper rectos: qui Indirecte conclud ut&per couersione reduculiar ad periectos. Ut igitur totum hoc syllogiκandi amsic u experiatia eκercitationis coprehendas, accipe primu exempla inprima figura. Primus modus significatus peta Barbara inqua dictione triplici A. tres propositiones uniuersales affirmat tuas ex tribus tetminisc bl itues hoc pacto. Omnis homo est equus, omnis lapis est homo ergo omnis lapis est equus . DeqndustriaeXoptu adhibui in fallis propositioia bus cic impos ibilibus, ut
aduertas bonitate syllogismi no pedere a veritate propos tionu, Hoc enim pertinet ad syllogi u demostratinu Nile aute de bonitate syllogisticae cosequetiar,ag mus, eN debitae dispositisne triu terminoru S duaru premissaria. Quaesia Imitatur non potest non admitti conclusio. Sit secadu eκemptu in lecti do modo eius de prime figuret qui notatur per secudam dictionem , Celaret. Huius prDDa Propositio est uniuersalis negat tua: Secuda uniuersalis affirmatru Sc tertia quae eii conclusiψὶ est viuuersatis negaritia ν
262쪽
Gip. IIII e Diu est fgurarum. a I
v. g.hic syllogismus est in Celarent ullus horno est lapis
ogne ritio ite est homo ergo nullum rili bile est lapis. Hinciam tu pone eXempla in aliis duobus perfectis modis, Dar1j ct Ferio, sed accipe e Xemplum in primo modo imperfecto primae figurae qui est, Baraliptori. Omnis homo est animal, omne risibile est homo ergo animal est risibile. Ecce conclusionem, quae in directe cocluditur. Reliqua e Xempla primae figurae facile tibi erit proferre. Secunda figura quatuor dumtaXat modos habet directe concludentes,&sempernegative. Ecce eXemplum de Cesare nullus homo est lapis , omnis equus est lapis ergo nullus equus est homo. Ecce alterum exemptu de Camestres. Omnis homo est risibilis nultus equus est ris bilis, ergo nullus
equus est homo. De Festino, & de Baroco, lupono exopta. Tertia figura seX modos continet directe concludentes, semper tamen conclusionem particularent, quando affirmativam aliquando negatiuam. Ecce eXemptu de Darapti; omnis hortio est rifibilis, omnis homo est rationalis ergo rationale est risibile. Ecce exemplum de Felapion; Nullas homo est lapis orianas homo est substantia ergo aliqua substatia non est lapis. Sit exemptu. De dis amis. Homo est substatia, omnis homo est animal ergo animal elh lubstantia. Reliqua exempla de alijs tribus discipulas csistituaticut S alia quae de industria silentio prςterivinius, ut instante praeceptore discipuli ingenium e Nerceant. Maior tamen Princeptoris diligentia adhibenda est circa e Xercitationem reducendi , & reuocandi quindecim modos imperfectos ad quatuor illos primos Perfectissimos, qui immediate regulantur per duo illa notusima.
principia; Dici de omni, Sc dici
263쪽
a . Liber quintus Caput quintum De reductione impersecrorum modorum
te praecedenti quemlibet modum imperfectum ad illum perfectum reducendum , qui ab eadem litera incipit. t ad Barbara Omnes incipientes in B. Qui sunt tres , Barali-pton, Baroco,B ocardo. Ad Celarent,omnes incipientes in. C. Qui etiam sunt tres,Celantes, Cesare, Ca-mestres. Ad Darij reducuntur omnes incipientes in D . qui sunt quatuor. Dabitis qui eκ prima figura irra per se crus est non alia ratione nisi quia concludit indirecte. Et alij tres eκ tertia figura Darapti, Disamis, Datili. Ad Ferio reducuntur omnes incipientes in .F. qui sitiat quinque. Duo videlicet eκrima figura,Fapesimo & Frisesoniorum: dc utius Festino de ecunda figura:& a1ii duo eX tertia figura. Qui sunt Felapto,dc, Ferison. Hoc igitur ordine si placet poteris compenda o-sius singulos imperfectos modos ad perfectos reducere 1ΤΗ-nisterio conuersionis simplicis per accidens, ct interdum Permutatione praemissarum. Soli duo modi imperfectire
ducuntur ad Barbara absque mini terio conmersionis 1pectali ratione argumentandi deducendo negantem consequen
tiam cie Baroco & sse Bocardo, ad Barbara. Id quod 1 datim ostensuri sumus, Sed prius discipulum admonitum esse volo, Vt ante oculos habeat potissime illiud primum prino piunaturali lumine perspicuurn. In bona consequentia si antecedens e It verum consequens debet esse verum. Et in mala Consequentia possb dari antecedens verum & conseques falsiim. Item recolere oportet, alias duas regulas quae e X Pr Uicto principio euidenter colliguntur. Altera est an Dona Consequentia Quidquid sequitur ad consequens,sequitUr .ad Ciuffantecedens. Aliera est, in bona consequent laeta contraci forio consequentis sequitur cotradictoriusn antecedent15. Has
regulas abunde satis explicatas dedimus Lupra libro terrio.
264쪽
His ita constitutis;facila poterIs & confidenter accedere, videmonstres quemlibet modum eX imperiectiS per emae tesconsequentias reuocari ad alliquem eκ Perrecti stata v n omni reductione his rationibus duabus vel altera eκ illis uti possis. Si consequentia. V.g. de Darapi I, non est bona ergo consequentia de Darii non est bona. et sic ς comequetia de Barbara eli bona ergo consequetia de Barai ton bona eis Vel aliter si consequentia d e Baroco & Bocard o non e u Dona, er o consequentia de Barisara non erit Dona Seci ia e&Derire praedicta documenta & redueo aci Barbara omnes mo
Nat in conclusione particulari & indirecte cocludenti. Tue sic ar umentor. Praemissae utriusquemodi sunt aequa polletes exeijsdem terminis : imo sint eaedem sedeX concinno ne de Barbara infertur conclusio de Baralipton per conuersionem per accidens, scilicet, ab uniuersali ad particulare permutatis extremis particularis ergo etiam sequitur illa conclusio particularis ex praemissis de Baralipton quae lunt eaedem per illam regulam;quidquid sequitur ad consequens bonae consequentiae sequitur ad eius an e cedens. Ecce Igitur
quomodo si consequentia de Barbara bonae est etiam conteisquentia de Baralipton,& si consequentia de Baralipton est mala & non potest inferre conclusionem illam particulare multo peior erit syllogismus de Barbara quieκ eijsdem praemissis infert conclutionem uniuersalem. Ia veror. l dicamus, Baroco,ciui est modus seclidae figurae ad Barbara per impolfibile. Ecce syllogismum in Baroco. Omnis homo est aturnallanis non est animal ergo Iapis non est homo. Ostendo tibi euidenter hunc syllogismum esse legitimum & necellariu . Nam detKr oppositum,Baroco esse malam comequent am, sequitur quod Barbara est mala consequentia. Probo sequelam, nam si Baroco est mala cosequentia ergo possibile erit dari antecedens verum S consequens falsum, sit igitur veruillud antecedetis,omnis homo est animal, lapis non eman I mal,& consequens falsum,lapis non est hornoetunc te. ercto contradictoriaco sequentis, omnis lapis est homo erat fero.
265쪽
in Barbara, omnis homo est animal, omnis Iapis est honio Plane infertur,ergo omnis lapis est animal quZst ea
O Lb' rice iS co dere duas cotradictorias aut recatare α linodia ct fateri bonu esse syllogismu de Baroco . Ia de cardo facilis tibI erit aditus, ut assedas legitimu esse istinis nau, reduce do ad ImposisIbile eu qui negauerit,esse necessam uacgUrneta do,eκ opposito colequeti S cu praemissa a si maliva a Bocardo S insere do cotradictoria maioris dBocardo v g in tertia figura hic syllogismus est in Boc ardor equus no est lapis, Omnis equus est hinnibilis ergo hinnibile no est dapis .Sic argumetori si hic syllogismus non est bonus ue ermo Poterit dari antecedes veru S co sequens falsum in se vel tisimili forma. Da igitur antecedens veru S consequens fallunt. Tunc sic argumetor ; ergo contradictoria coiequentis etit vera. Constitua ergo illam pro maiore simul cum minore de Bocardo,& faciam praemissas de Barbara. Omne hin. ni bile est lapis, omnis equ' est hinnibilis ergo omnis equus est lapis, quae est co tradictoria maiorIs de Bocardo, qua in concesseras esse vera:ac proinde captus es elencho cotradictionis. Hac igitur de causa diculur isti duo modi reduci perimpossibile . Deinceps reliquorum modorum reducibilium ad perfectos faciliora sunt exempla ministerio conuersonis simplicis: quae consequentia euidens est , dc interdum eonversione per accidens, quae ut ostendimus easete. 2 PCreuccientes 1 consequentiam, ab uniuersali ad subalternatam, S a sub alternata per conuersionem simplicemdeducitur in
V fvisum est in reductione de Baralipt 5,CeIsrent: super intendit regulationi aliorum trium ni Grum scilicet Celaeos, de ipsa prima figura ει Cesare S Camestres de sectita. QuCetum regulatio facilis est. Na Celatos eas deni habet praemissas quas habet Celarent differens tantum in CC clusione quae in directe concluditur & conuersa simplici r er cum sitvniuersaIis negativa efficitur conelusio de Celarent. Cuius exemplum dicipulu&eogatur ponere, Cesare Vero in nullo
disserta Celarent;nisi in maiori propterea quod cum iit s
266쪽
op. V. de Reductione imperfector . a I
sione simplici emergit statim syIIogismus in Cesarent.
Carnestres, facta conuertione simplici in minori &ccinctu-sione es permutata minori cum maiori transformatur in C.
Iarent per euidentes con1equentia s.
Datij deinceps inuenitur super intendere quatuor modis sibi suffragantibus, nimirum , Dabitis de prima figura&- Darapti dc Dilamis & Datisi, de tertia figura. Quorum reu satio ad Darii facillima e sta Nam Dabitis in nullo alio diffodit a Da ij, nisi quia conesusio in directe concluditur αpersimplicem Conuersionem fit coclusio de Darij. Sed Da rapti disserta Darij in sola ruinori & in figura. Minor enim de Darapti est uniuersallis afurmatina per euius conuersionem Pe et accidens teretia figura mutatur in primam S minoroe Darapti insere minorem particularem de Darij deinde in Disamis maiore conuersa simpli iter,s militer Sc conclusione, ac permutatis praemissis, videbis figuram tertiam in primam transi, re dc modum Disa is optuma consequentia permutatum in Darij. Deni ue Datisi sola eonuersione simplici minoris totus transit in Darij. Ferio tandem dux & caput est quinque inferiorum ,
eum tanquam propriam mensuram agnoscunt, videlicet,
Fapesino,&Frises morum , de prima figura ,&Festinod secunda figura, &Felapion inerison de tertia figura, Omnes hi quinque suis literis notati sunt quo pacto redueendi fini ad perio tanquam ad reguIam. Primui quidialia Iaauno
Postulat conuersionem maioris per accidens, ct conuersionem minoris simpliciter, & permutationem praem issarum: dc consistim consurgit Ferio. Sed Frises ornoruin simplicem conuersionem exigit maioris S minoris, de permutationem praemissarum ut resultet Ferio. Festino deinceps infecunda figura faciliorem transitum habet ad Ferio, nam sola conuersione sim plici maioris, festinat, conuertiturm Ferio. Felapion deinde , qui est modus tertiae Murae sola conuersione per accidens minoris , Vertitur in Ferio. Denique Ferison facillime commuratur cum Ferio sola conuersione simplici minoris. En tibi omnes formae reuocandi syIlogismos imper
267쪽
Lethos in quindecim modis constitutos, ad quatuor perfectos , qui non indigent aliquo alio ut sint necessari j, quia immediate exercent quae illa duo principia Dici de omni, dc Dici de nullo , naturali lumine indicant. Et quidem de industria singulorum modorum e X empla non ex Pressi, tum ne prolixus d fastidiosus videre ruetum etiam ut discipuli in eiusmodi exemplis proferendis ingenium ex erceant:&pluris aestiment quae sua opera peperer ut, quae Prosedto tenacius memoriae infigentur, quarn si scripta inuenirent. Vnum tamen documentum hoc in loco uniuersale quide,
sed non inutile, proferam. Obseruandum est enim, nullii esse modiam e X quindecim imperfectis, qui non possit Osit edi necessarius per reductionem ad impossibile perueniedo ad aliquem modum perfectum eX illis quatuor primis primae si-gurae. Quidam quidem inriMediate, quales sunt quatuor modi secundae figurae:& quinque Primae figurae V. g. Baralipto; omnis homo est risibilis, omne rationale est homo ergo risibile est rationale: sic reducitur per impossibile: omne rationale est homo, nullum risibile est rationale, ergo nullum ribile est homo: ac proindet nullus homo est risibilis, ouae est contraria maioris de Baralipton, quod reducitur ad Celarent ex contradictoria consequent' s cnm altera praemissarum. Similiter Cesare. v. g.Nullus lapis est animal omnis homo est animal ergo nullus homo in lapis; sic reducitur ad Ferio; Nullus lapis est anima homo est lapis ergo homo non1La 1TIrebi vides contradictoriam consequentis pro minori . contradictorium minoris Pro conclusio ne ira Ferio. Veruntamen modi tertiae figurae non possunt reduci imme
diate per impossibile ad quatuor ni Odos primae figurae v t. v. g. hic syllogismus de Darapti omnis homo est animal, omnis homo est rationalis ergo rationaleest animal. Si educitur perimpossibile; Nulluin rationale est anima omnis homo est animal ergo nullus homo est rationali siqui syllogismusest in Cesare. Et ita experieris in aliorum tertiae figurae modorum reductione non immediate ad primam figuram reuocari, sed ad secundarii. Et ob hanc rationem, Sc quia non reducuntur ad modum incipientem ab eadem litera, merito
placuit Dialecticis duntaxat Baroco &Bocardo per impos
268쪽
Cap. Iram examinatione omnIAm. I '
sibile reducere ad Barbara, reliquos vero modos conuersioni, ministerio & interdum praemissatum perna Utatione reducere ad quatuor modos perfectos priniat figurae tinmediate singulos ad singulos ab eadem literatneipientes.
Caput sextum, In quo exacte omnia praedicta
ELI QVVΜ est quaedam alia ad ijcere
ut Omnia quae de syllogismis documenta data sunt plenius a discipulis intelligantur.
In primis circa Dum erum modor Um cu-
iussi bet figurat obfetuanduitu est, Aristotele duntaκat limitatum numerum decem S noMem modorum inuenisse in quibus omnes utiles S possibiles coniugationes variae medij cum eX tremitatibus continetur. Reliquas vero conneκiones mutata quantitate vel qualitate propositionum ineptas ad i nter endam syllogistice coclusionem iudicauit. In qua re demonstranda laboris plurimum suscepit in libris Priorur quorurn intelligetiae propter abscuritatem grammaticalis costructionis moderni Di Iectici operam noti dederunt. Neqsie mirum siquidem D. Thomas super libros illos commentarios non edidit. . Mihi vero unum duntaXat argumentum sufficienti meri undeviginti modorum satisfacit , Quia nullus adi rem potealiam figuram, neque alium modum ad shnlogizandum. In Primis de quarta illa fgura, quam dicunt Huice Dam finxisse iam supradiκimus nihil utilitatis afferre quae in prima figu
ra non inueniatur. Circa modorum vero multiplicationem,
siquis tentaverit plures alios adinvenire, facile erit ostendere illos esse vel superfluos, vel prorsus ineptos ad syllogizadum. Superfluos quidem ut siquis Velit inter perfectos modos primae figurae annumerare Barbari Celaro. Et in 'niuersum in reliquis modis in quibus uniuersalis propositio affirmativa vel negativa concluditur velit multiplicare alios modos affines in quibus particularis affirmativa vel Πegati ua substituatur loco coclusionis uniuersalis a nihil magis su-
269쪽
perfluum inuenietur in arte syIlogizandi. Ratio est namvsque adeo per se manifesta est consequentia a su b alternante uniuersali propositione ad subal tex natam particularem - vesuperuacaneum & stultum sit proPterea alium modum logigandi distinguere. Nulla enim ars nec effaria est ad cauedum id in quo nemo errare potest. Caeterum ineptos ad syΙ-IojZandum modos eos esse, in quibus nec debita quantitas nec debita qualitas,obseruatur. satis admonitUm est per eas regulas iupra positas capite Quarto in diffinitione modi; nimirum ex puris particularibus,vel eX puris negativis, nihil
sequi. Quarum ratio fere una eam am cum vis syllo Eandi consistat ac fundetur in eonoeAione medij cum eAtremitatibus, vel cum altera saliem eX tremitate , ut inde emergat conclusio eκ eisdem extremitatibus con ans vel affirmatiua si medium cum utraque extremitate fuerit affirmatione
coniunctum,vel negativa, si cum altera tantum eXtremitate
affirmatione fuerit unitum & ab altera separatum , Hinc est quod neque eκ puris particularibus, in quibus medium non distribuitur, ac proinde nec sufficienter connectitur cum eruemitatibus, possit colligi identitas eAtremitatum interse,
v. g. si dicas, aliquod sensibile est homo & equus est sensib lis ergo equus est homo. Etenim medio non distributo, veri Fcabuntur praemisse pro diuersis suppositis & erit falsa conclusio qua requirit unitatem rei significatae per praedicatum eum re signifieata per subiectum. Et hoc est in proposito da
quibus nulli, videlicet, coueniat praedicatum labiecto. Proportionabiliter neque ex puris negatiuis poterit e clusio ex eisdem eX tremitatibus colligi syllogistice. Cuius ratio est, nam eX eo quod duae extremitates nore
sint eaedem uni tertio, non sequitur,a se inuicem separatas egse, neque easdem inter sis Unum esse. v. g. ex istis praemissis nullus homo est lapis, nullus eqxius est homo, non sequitur, ergo nullus equus est lapis, neque sequitur,aliquis equus noea dapis multo minus,ergo equus es t lapis. Dabitur enim instantiacontra afferentem illum eme syllogismum, assignates terminos,in quibus omni, hoe est,in quibus cum verit
te utriusqtie praemis ster in Veritate vel contradictorium vel contrarium consequenti . Vt v.g. nulla arbor est sensibi
270쪽
Iis,nuIlus equus est arbor: ergo nullus equus est sensibilis. Ec
ce antecedens verum S conlequens falsum. Cuius contrariu
Vniuersale verum es omnis equus est sensibilis, S ita dedimus terminos,in quibus omni. bi obseruari debet, Aristotelem libro primo Priorum cap. 28. Et deinceps, non mediocriter sollicitum fuisse de retione facile inueniendi medium ad syllogizandum S concludendum quod proponitur. Ait enim. noi1 solum quomodo syllogismi si ant meditandum nobis est,ted magis adeo quomodo facie loru facultas proptissime nobis constet. E quide horsu in Premittit diuisione quadam,eorum quaesunt S per terminos significantur. Nam inquit, Alia quidem sic se habent ut de nullo alio praedicetur, qualia sunt fingularia ut Callias,de ipsis autem singularibus alia praedicantur ut homo S animal. AIta vero sic se habent ut ipsa' uidem de alijs praedicentur de ipsis autem nihil praedicetur,qualia sunt uniuersalissima genera. Alia denique 1unt ut&ipsa de alijs,&de ipsis alia praedicentur , ut homo de Callia,& de homine animal praedicatur. Adiecit autem, singuIare posse de aliquo praedicari secundum accidens, ut si icamus, hoc album est Callias. Deinceps vero quaedam docist meta subobscure tradicata inueniendum medium volenti c5cludere aliquam propositionem: siue uniuersalem affirmatis uam,sive negat tuam siue particularem affirmatillam; sue negatiuam. Quae documcnta multo clarius a i idernix proponuntur. QSamobrem Operae Pretium erat doctrinam Petri Hispana traolaribere; a cie- inde meum quat unque indicium, PrUscrve.