Opus majus

211쪽

CAUSAE ERRONIS.

13antiquis, quia magni animi fuit rerum latebras primitus dimovere, et plurimum ad inveniendum contulit, qui speravit POSSe reperire, et quamViS Propter humanam fragilitatem in multis defecerunt. tamen eXcusandi sunt.' Nam in libro

memorato ait Seneca, cum eXcu Satione Veteres audiendi

CAPITULUM UI. Sed quoniam propter peccatum originale, et propria cujus- The Wisest libet peccata partes imaginationis laesae sunt, nam ratio

caeCUtienS OSt, memoria fragilis, ac Voluntas depravata; et Qx Q Uerum et bonum Uno modo Sunt, falsum autem cuilibet vero

Oppositum et malum cuilibet bono contrarium infinitis modis Variantur; quia ut philosophus Secundo Ethicorum exemplificat, facile est diverti a signo dato propter multiformem declinationis possibilitatem; sed Veritas et Virtus sunt in puncto; infinitae etiam Sunt UeritateS, UirtuteS UO. atque innumerabiles gradus in qualibet Veritate et Virtute, in manifestum est quod mens humana non sufficit clare quod neces- Sarium est in omnibus, nec potest in singulis Vitare falsum nec malum. Et ideo ad auctorum dicta Verorum potest conVenienter addi et corrigi in quam pluribus. Et hoc egregie docet Seneca in libro quaestionum naturalium ; quoniam libro

tertio δ dicit, opiniones Veteres parum CXactaS OSSe et rudescii CR Uerum adhuc errabant; noVa Ornnt omnia primo tentantibus, postea eadem illa limata sunt; nulla reS ConSummata

est, dum incipit. ' Et in quarto* libro dicit, Veniet tempus,

quo ista quae latent nunc, in lucem dies eXtrahet, et longioris aevi diligentia. Ad inquisitiones tantoriam Una aetaS non susscit. Multa Venientis aevi populus ignota nobis sciet, et Veniet tempuS, QUO POSteri noStri tam aperta nos nescisse mirentur.' Et ideo dicit in prologo majoris Voluminis. quod nihil est perfectum in humanis inventionibus et infert, quanto juniores tanto perspicacioreS, quia junioreS POSteriorOS SUCCOS-sione temporum ingrediuntur labores priorum. Et cum jam per Causam et auctoritatem Verificatum est quod Volo, nunc tertio

212쪽

OPERIS MAJORIS PARS PRIMA.

Per effectum probabo. Nam semper posteriores addiderunt ad

Opera priorum, Ot multa corre XerVnt, et Plura mutRUerunt.

sicut maXime per Aristotelem patet, qui omnes sententias praecedentium discussit. Et etiam Avicenna et Averroes plura de dictis ejus correXerunt. Ad haec reprehenditur de mundi aeternitate, quam nimis ineXpressam reliquit; nec mirum, cum ipsemet dicit Se non omnia SciUisse. Nam quadraturam Circuli se ignorasse confitetur, quod his diebus scitur Veraciter. Et cum ignoraUit hoc, multo magis majora. Ac

AVicenna, duX et princeps philosophiae pOSt eum, ut dicit Commentator super Causam de Iride in libro Metaphysicae Aristotelis, et opera in totam philosophiam ab eo digesta. Sicut ab Aristotele, hoc manifestant, dixit se materiam Iridis

ignoraSSO, Sicut Praecedens commentator fatetur. Et in tertio Physicorum se ignoraSSe unum eX decem praedicamenti S, Ui Z.

Praedicamentum habitus, dicere non veretur. Et proculdubio in libro de philosophia vulgata errores et falsa Continentur, Ut in undecimo Metaphysicae ponitur error de mundi productione, in quo dicitur quod Deus propter infinitam unitatem quam habet, et ne recipiat Varietatem dispositionum, non poteStCreare ni Si Unum, Scilicet, angelum primum, qui creRUit SeCUndum cum coelo Primo, Ot Secundus tertium Cum coelo Secundo,

et ultra. Et cum in undecimo ponit omne peccatum habere fines suae purgationi S in alia vita, et animas peccatrices redire ad gloriam, manifeste errat, et sic in multis. Et AUerroes, maXimu Spost eos; in multis redarguit Avicennam : et sic sapientes nostri eum in pluribus corrigunt et non immerito, quia proculdubio erravit in multis locis, quamvis in aliis optime dixit. Et si isti majores erraUerunt, multo fortius juniores. Quoniam autem in errores inciderunt, multo magis de Cerunt in necessarii S, superflua et inutilia cumulantes, dubia et obscura et PerPlCXa Spargentes ; et haec omnia in libris eorum manifesta Stant, et Per esseCtum in nobis probantur. Nam tanta difficultate videndi Veritatem premimur et Vacillamus, quod fere

quilibet philosophorum contradicit alii, ita quod ViX in una

vanissima quaestione vel in Uno Vilissimo sophismate Vel una operatione Sapientiae, sicut in medicina, et chirurgia, et aliis

operationibu S Seculari Um, UnuS cum alio concordat.

213쪽

CAUSAE ERRORIS.

I5Sed non solum philosophi immo sancti aliquid humanum in hac parte passi sunt. Nam ipsi met retractaverunt dictorum Suorum quam plurima. Unde Augustinus, qui major in inqui Sitione Veritatum occultarum reputatur, fecit librum de

retra Ctatione eorum, quae non bene praediXerat. Et Hierony-mUS Super Isaiam, et alii plures suam non Uerentur retractare

Sententiam. Nam celeritate dictandi in transferendo pluries Se confitetur deceptum fuisse et multis aliis modis; et sic omnes alii doctores secerunt. Sancti etiam ipsi mutuo SuaS correXerunt positiones et sibi invicem fortiter resistebant. Et iam Paulus Petro resistebat, sicut ipsemet confitetur. Et Augustinia SHieronymi sententias reprehendit, et Hieronymus AuguStino

in pluribus contradicit. Haec eXempla eorum mani Sta Sunt, Ut inferius eX ponetur, et posteriores priorum dicta corrCXCrunt. Nam Origenem ma Ximum doctorem Secundum omneS in multi S posteriores reprobant, quia inter Caetera POSVit errorem

AVicennae de animabus peccatricibus, quod nulla finaliter damnabitur. Et cum multi doctores Sancti et famosi OXPOSuerunt Israel, ut dicatur vir videsnS Derim, Venit Hieronymus Super Genesim et probat salsam esse eXpositionem J per rationes irrefrastabiles, sicut inserius exponetur. Unde dicit, ' quam Uisa tactoritatis sint, et eorum umbra nos Opprimat qui Israel Virum videntem Deum interpretati Sunt, tamen magi S COnsentimus Deo vel angelo qui hoc nomen im POSVit, qUam auctoritati alicujus eloquentiae secularis.' Et doctores catholici in studiis solemnibus constituti nunc temporis in publicis multa

CAPITULUM VII.

Quoniam igitur haec ita se habent, non Oportet noS ad- Plato, haerere omnibus quae audimu S et legimuS, Sed CXaminare Au tine debemus districtissime sententias majorum, ut addamus quae Boetiu ,

' . . Preferre l

accepte d.

214쪽

OPERIS MAJORIS PANS PRIMA.

tamen modestia et eXcusatione. Et ad hanc audaciam erigi POSSUIDUS, non Solum Propter necOSSitatem, ne deficiamus vel errem US, Sed per CX empla et auctoritates, ut in nullo Simus reprehensibiles de praesumptione. Nam Plato dicit Amicus eSt Socrate S, magi Ster meus, sed magis est amica Veritas.' Et Aristoteles dicit, se magis velle consentire Ueritati, qURm amicitiae Platonis, doctoris nostri.' Haec e X vita Aristotelis et primo Ethicorum, et libro secretorum, mani Sta SUnt.

Et Seneca dicit libro de quatuor virtutibus Cardinalibus, Non te moveat dicentis auctoritas; non quis, sed quid. ' Et Boetius libro de disciplina scholarum, stultum CSt magiStratus Orationibus Omnino confidere, nam primo credendum CSt,

donec Videatur quid Sentiat ; postea est fingendum eundem in dicendo errasse, si forte reperire queat di Scipulus, quod eXpresse objiciat sedulitati magistrali ' Et Augustinus dicit

ad Hieronymum, quod solos auctores Scripturae sacrae Uult credere in scribendo non errasse, Sed in Scripturis aliorum, quantumcunque Sanctitate et doctrina polleant, non Uult Uerlam Putare, ni Si Per canonem et alios auctores Vel per

rationes sufficientes possint probare quod dicunt.' Et ad Vincentium dicit negare non possum, nec debeo, Sicut in ipsis majoribus, ita multa esse in tam multis opta Sculis mei S,

quae posSunt justo judicio et nulla temeritate culpari U Et in prologo libri tertii de Trinitate dicit, sic meis libris nisi

certum intelleXeris; noli firmum tenere.' Item ad Fortunatianum; neque quorumlibet disputationes quamvis Catholicorum et laudatorum hominum veluti scripturas canonicas habere debemuS, ut nobis non liceat, salva honorificentia quae illis debetur hominibus, aliquid in eorum scriptis improbare atque respuere, Si forte invenerimus quod aliter senserint quam Veritas habeat, diVino adjutorio vel ab aliis intellectum vel a nobis. Talis ego sum in Scriptis aliorum, quales Volo CSSe in-

falsitatis et consequendi perfectiorem statum Sapientiae POSSU-mta S, et debem VS, et ConSulimur per sanctos persectos et philo-

λ Aug. de Anima, lib. i V. CAP. I. y Aug. Ep. cxlviii. θ I5, Vol. ii. p. 628, Migne's Ed. The correspondent was not Fortunatus tho Manichaean, as Jebb has it.

215쪽

CAUSAE ERRORIS.

IT sophos dignos ut eorum dicta mutemus loco et tempore. et ad eorum SententiaS addamus ; multo sortius licentiamur ad hoc et cogimur in eis, quae Vulgi Sunt et eorum qui Uulgo praesunt imperito, praecipue cum Capita multitudinis istius temporis non attingunt ad dignitatem auctoritatis Sanctorum et philo-SOPhorum magnorum nec Sapientum antiquorum, quorum aliquos nostro tem Poro con SPCXim US.

CAPITULUM VIII.

Remedium vero contra haec tria non est, ni Si Ut totR Their ex- virtute auctores validos fragilibus, ConSuetudini rationem, Sen- bis a Sibus vulgi sententias Sanctorum aut Sapientum roponam US. imitate. et non Confidamus in argumento triplicato, SCilicet hoC CXem plificatum eSt, Vel consuetum, aut Vulgatum. igitur tenendum. Patet enim eX praedictis Secundum sententi RS Sanctorum et Omnium sapientum, quod longe magi S Sequitur OppoSittam conclusionis ex eisdem praemissi S. Et licet totus mundus sit his Causis erroris Occupatus, tamen audiamus libenter contraria consuetudini vulgatae. Nam hoc eSt magnum remedium horum malorum, secundum quod Averro es dicit in fine secundi physicorum, quod mala con Suetudo auferri potest per consuetudinem audiendi contraria. Nam multum Operatur in opinione, quae CSt Per con Suetudinem, Rudire reSeXtraneaS, quod Confirmat per effectum, dicens, quod ideo

opinio vulgi est fortior quam fides philosophantium quia

Vulgus non consuevit audire di Versa, Sed PhiloSophantes multa audiunt. Propter quod igitur Vestra Sapientia non miretur δ, si contra consuetudinem Vulgi et e X empla Uulgata laborem. Nam haec est Via Sola perveniendi ad considerationem Ueritatis et persectioniS.CAPITULUM IX. Non solum quidem hae causae generaleS sunt malorum in The fourthStudio et in Vita, sed quarta nequior his tribus est, similiter

communi S in omni statu, et apud quamlibet perSOnam regnare conceit Os

216쪽

OPERIS MAJONIS PARS PRIMA.knowledile, demonStratur. ConjunXi quidem praedictas treS CAUSAS. et ili m6hi Propter hOC quod Sapientes eas saepius conjungunt et SePa-Pernicious. ravi hanc ab illis propter malitiam principalem. Haec enim eSt Singularis sera, quae depascit et destruit omnem rationem, quae CSt apparentis sapientiae desiderium, quo fertur omni Shomo. Nam quam Cianque parum sciamus et licet Uile, idem tamen eXtollimus ; celebramus etiam multa quae ignoram USUbi posSumus occultare ignorantiam. et scienter OStendi IDUS

ut de nihilo gloriemur. Et quicquid nescimus, ubi scientiam

OStCntare non Valem VS, negligimus, reprobamus, reprehendimus et ad nihilamus. ne Videamur aliquid ignorare, quatenUS Saltem mundo muliebri et fuco meretricio nostram ignorantiam infami remedio Coloremus, unde utilissima et maXima et Omnide Core Plena et sua proprietate certissima a nobis per hanc viam et ab aliis relegemus. Haec vero pestis propter malitiam abSolutam quam habet recepit cumulum Suae praVitati Sin eo, qui est fons et origo causarum trium PraedictArUm Nam Propter gelum nimium sensus proprii et eXcusandi ignorantiam statim eXOritur fragilis auctoritatis praeSumptio qua nitimur Propria eX tollere, et reprehendere aliena. Deinde cum omnis homo diligat opera sua, ut dicit Aristoteles, noStralibenter trahimus in consuetudinem. Et cum nemo Sibi Soli Orrat, Sed sententiam Suam spargere gaudet in ProXim OS, Ut dicit Seneca libro secundo epistolarum no Stri S ad in Uentionibus Occupamus alios et eas in Vulgum quantum POSSU IDUS dilatamus. Necesse est Vero causas uni Uersales hic PrRemitti . ad hoc ut error vitetur et Veritas relucescat. Nam in morbo Spirituali evenit sicut in morbo corporali. Medici enim per Signa CAUSAS proprias et particulares morbi cognoscunt Sed tam hanc quam illas praecedit Causarum universalium notitia, URS a communibus naturalium medicus habet scire ; quia

principia philosophiae naturalis incipiunt principia medicinae. Similiter igitur in cura ignorantiae et errori S , ut VeritRS SRI Rinducatur, ante ipSius propositi eκhibitionem requiritur ut

A De Sensu, cap. I των περὶ φυσεως οἱ πλειστοι καὶ των ἰατρων οἱ cI ιλοσοφωτερως την τεχντὶν μετιοντες, οἱ μεν τελευτακτιν εἰς τὰ περὶ ἰατρικῆς, οἱ δ εκ των περὶ φυσεως aρχονται περὶ τῆς ἰατρικῆς.

217쪽

CAUSAE ERRONIS.

I9Signa et causae particulares ostendantur; Sed prae omnibus CXiguntur Causae universales, sine quibus nec Signa aliquid OStendunt nec causae particulares demonstrant. Nata enim nobis est via cognoscendi ab universalibus ad particularia, sicut

dicit philosophus in principio Physicorum. Nam, ignorati ScommunibuS, ignorantur quae 9OStJ Comm Unia relinquuntur. Haec autem causa quarta multum inValuit ab antiquo,

Sicut nunc improba invenitur quoque in theologicis, sicut in philosophia manifesto, per eXperientiam et OXemPla. MOYSOS enim simplicissimus recepit sapientiam legis a Deo, Contra Illustra- quem Pharao et Aegyptii, et populus Hebraeorum, et omne SnationeS murmurabant, ita quod ViX plebs Dei electa hanc Moses, Sapientiam recipere Voluit, et tamen praeValliit leX Contra Ar gibile Zd Versari OS, qui negleXerunt et impedierunt sapientiam quam A in ζ0HR

didicerunt. Similiter Dominus Jesus Christus omni simplicitate et sine plica falsitatis incedens, et apostoli simplicissimi

intulerunt sapientiam mundo, quibuS Satis contradictum erat per ignorantiam solam tantae noVitatis, et tandem. licet Cum summa difficultate, sacra Veritas est recepta. Deinde Sancti doctores cum profluUia eXpositionum legis divinae Voluerunt dare, et magno impetu aquarum Sapientiae eccleSiam irrigare, diu reputabantur haeretici, et compositores falsitatum. Nam

sicut prologi beati Hieronymi in bibliam et alia ejus opera

Probant, ipse Vocabatur corruptor Scripturae et falsarius et haereSium seminator, et in tempore Suo Succubuit, nec potuit Sua opera in publico promoVere; Sed tandem post mortem suam Veritas suae translationi S claruit et Sua CX positio, et per Omnes ecclesias dilatatae Sunt, ita ut nullum Vestigium translationis antiquae, scilicet LXX interpretum, qua priuS USA fuerat ecclesia, valeat reperiri. Dum etiam beatissimus Papa Gregorius auctoritate functus est, ejus libris non fuit contradictum : sed post mortem famosi in ecclesia egerunt ad hoc, ut comburerentur, et per miraculum Dei pulcherrimum fuerunt SalVati, et apparuit mundo Sapientia cum sua Veritate et in demonstratione plenissima. Et Similiter cucurrit impedimentum Veritatis apud omnes sacrae SCripturae doctores; nam ren OUAnteS Studium semper receperunt contradictionem

k Not postea, as in J.

218쪽

OPERIS MAJORIS PARS PRIMA.

et impedimenta, et tamen Veritas invalescebat et invalescet usque ad dies Antichristi. Similiter de philosophia. Aristoteles enim Voluit contra dicere prioribus et multa renovare; qui licet sapienti SSimu Shabuit tamen repulsam, et occultationes suae sapientiae UiSUS est usque fere ad haec tempora recepisse. Nam primuSAVicenna revocavit philosophiam Aristotelis apud Arabes in lucem plenam. Vulgus enim philosophantium ipsum ignora it. Pauci enim et modicum philosophiae Aristotelis attigerunt ante tempus Avicennae, qui diu POSt tempUSMacho meti Imperatoris philosophatus est. Avicenna UOro praecipuus Aristotelis eXpositor et maXimus imitator multas rebellitates passus est ab aliis. Nam AUerro es major POStoos et alii condemnaUerunt AUicennam ultra modum : Sed his temporibu S gratiam sapientum obtinuit quicquid dicit Aver-rOeS. qui etiam diu neglectus fuit et repudiatus ac reprobatu Sa sapientibus famosis in studio, donec paulatim patuit ejuSSapientia satis digna, licet in aliquibus dixit minus bene. Scimus enim quod temporibus nostris Parisiis diu fuit contradictum naturali philosophiae et metaphysicae Aristotelis perAUicennae et AVerrois eXpositores, et Ob densam ignorantiam fuerunt libri eorum eXcommunicati, et utentes ei S per tempora

satis longa. Cum igitur haec ita se habent, et nos moderni approbamus Viros praedictos tam philoSophos quam SanctoS ; et scimus quod omnis additio et cumulatio sapientiae quas dederunt, sunt dignae omni favore, licet in multis aliis diminuti sint; et in pluribus superflui. et in quibusdam corrigendi et in aliquibus e X planandi manifestum nobis est quod illi qui per aetates singulas impediverunt documenta Veritatis et utilitatis quae oblata fuerunt eis per Viros Praedictos, nimi Serraverunt, et Uiti Osi plurimum suerunt in hac parte : sed hoc fecerunt propter scientiae e X tollentiam et propter ignorantiam. Ergo in nobis ipsis debemus facere idem argumentum

Ut cum nOS respuamus et Vituperem VS QVae ignoramuS, Clamemus hoc esse propter ignorantiae nostrae de n-Sionem, et Ut illa modica, quae scimus, Sublimius attollam US.

Permittamus igitur labores introduci congaudentes veritati, quia proculdubio licet cum difficultate veritas semper Prae-

219쪽

CAUSAE ERRONIS.

valebit, donec Antichristus et ejus appareant PrROCUI SOTCS. Nam semper bonitas Dei est parata sapientiae donum augmentare Per SubSequenteS, et Subsequentium Sententias in melius tran Siti m RrC. CAPITULUM X. Caeterum duo sunt hic discutienda, Videli CCt, praesumptae Two headsscientiae ostentatio, et eXCUSatio ignoranti RC infrUCtUOSA. 6k Propter primum debemus advertere diligenter, quod cum aggeration

libet Sunt gradus innumerabiles, oportet quod pauca sciantur ' δὲ '' a quolibet, et ideo de multitudine scitorum non oportCt UiC- ance. quam gloriari. Et Cum intellectus noSter se habet ad maXima, sicut oculus Vespertilionis ad lumen Solis, Ut prius Secundum philosophiam allegatum est, Oportet quod Sint ParUa quae Ueraciter Sciamus; nam pro certo ubi intellectus noster de facili comprehendit, illud valde modicum est et Vile, et quanto cum majori difficultate intelleXit, tanto est nobilius quod adquiritur. Sed tamen omne id Super quod potest intellectus noster, ut intelligat et sciat, oportet quod sit indignum re-SPectu eorum, ad quae in principio credenda sua debilitate obligetur, sicut sunt divinae Veritates et multa Socreta naturae es artis complentis naturam, de quibus nulla ratio humana dari potest in principio; Sed oportet quod per eXperientiam illuminationis interioris a Deo recipiat intellectum, Videlicet in Sacris Veritatibus gratiae et gloriae, et Per eXPerientiam Sensibilem in arcanis naturae et artis eXPergefactus inveniat

rationem.

Et adhuc minora sunt longe quae CredimUS, quam UAC Persectistnoram US, Si Cut Sunt secreta Dei, et arcana vitae aeternae R' 'Vdgς quae utcunque vidit ApostoluS, ad tertium coelum raptus, able byneSCiens utrum in corpore Vel eXtra corpuS, quae tanta sunt, ''

ut non liceat homini loqui de illis. Et similiter in rebus creatiS ; nam ob magnam intellectus nostri difficultatem Certum CSt, antequam Videatur Deus facie ad faciem nunquam homo sciet aliquid in fine certitudinis. Et si per infinita Seculorum Secula viveret in hac mortalitate, nunquam ad

220쪽

OPERIS MAJORIS PARS PRIMA.

The simple

perfectionem sapientiae in multitudine scibilium et certitudine pertingeret. Nam nullUS est ita sapiens in rerum naturi S, qui sciret certificare de veritatibus omnibus quae sunt circa naturam et proprietates Unitas muscae, nec Sciret dare Cau SaSProprias Coloris ejuS, et quare tot pedes haberet, et non plures neque PalicioreS, nec rationOm reddere de membris ejus. Est igitur homo impossibilis ad perfectam sapientiam in hac Vita, et ad persectionem Veritatis nimis est dissicilis, et pronus J et proclivis ad salsa et Vana quaecunque ; QUA Propter non CSthomini gloriandum de sapientia, nec debet aliquis magnificare et eX tollere quae scit. Pauca enim sunt et Vilia respectu eorum quae non intelligit sed Credit, et longe pauciora respectu eorum quae ignorat. Et quoniam a CSPOctu eorum quaO scit homo, restant infinita quae ignorat, et sine omni Comparatione majora et meliora et pulchriora: insanus est qui de sapientia se e X tollit, et maxime in Sanit qui ostentat et tanquam Portentum Suam Scientiam nititur divulgare. Praeterea quis audet de sapientia gloriari, qui totam medullam, quam UnuS quantumcunque studiosus addiscit per viginti vel quadraginta annos et Cum maXimis eXPensis et laboribus gravissimis, Valet uni puero docili certo scripto et Verbo sum cienter Ostendere Per annum Uniam, Vel in minori tempore Θ Nam hoc probaVi in puero praeSenti, qui in paupertate magna et modicam habens in Structionem, quantitatem anni vi κ ponens in addiscendo, nOVit tot et tantR quae omnes mirantur qui Cum cognoscunt. Nam Securus dico quod licet

aliqui sciunt plus de philosophia et linguis, et in diversis

diversi ipsum eX cedunt non tamen inter Latinos sunt qui eum ex omni parte transcedunt, et ipse Singulis eorum est in aliquibus par, et in quibuSdam singulos eXcedit. Nec est aliquis inter Latinos quin multa bona Ualeat ab isto puero auscultare. Nec aliquiS tam sapions est Cui non sit necessarius multis modis. Quamvis omnia didicit meo Consilio et regimine et adjutorio, et multa ipSum docui Verbo et scripto tamen me senem in multis transcendit propter meliores radices quas recepit, e X quibuS Potest seu Ctu S Salubres CXpectare,

ad quOS ego nunquam Pertingam. Quare igitur gloriabor de