장음표시 사용
241쪽
De COACAXIMVITE , Seu herba pallenti. Herbula est caulibus eXilibus, teretibus, et lenta medulla refertis, foliis Ocymi, Serratis, floribuS parvorum erinaceorum in modum. SaporiS fere eSt , et OdOriS experS, frigidaque, et glutinosa natura. Folia tuSa, et admota tu moreS praeter naturam repellunt, placantque febres. Nascitur in calidis Mactiactianensibus.
Frutex est Limonis foliis, Sed majoribus, et magis acuminatis, amarisque. Jus decocti eorum epotatum flatum discimtit , ac alvum leniter solvit. Nascitur uuauhchinanoi juxta
fauces montium. CAPUT XXVII. De CUILLOX0CHIN.
Radicibus insistit fibratis, unde profert caules duas Spi-thamas longos, refertos foliis parvis , longiusculiS, et an gustis , flores toto caulis diScurSu purpureos, et longOS. Dulcis est, et aliquantisper calefacienti , et lubrica natura. Admovetur tamen commode inflammationibus. Nascitur in frigidis Amaque necae.
242쪽
CAPUT XXVIII. De CUILLO CHII L altera.
Herba est sex Spithamas longa, foliis origani, serratis, capillata radice , comantibus, et oblongis floribuS, candentibusque, et qui in pappos abeant. Calidae est, et glutinosae naturae. Propinatur adversuS febreS ex aqua epotanda , aut quia humiditate insita illis adversatur, aut quia vacuata per Sudores cauSa eXStinguit, Veluti detracto fomite, febrilem calorem; nisi magis arrideat, quod minus calidum est intensius calidum eXStinguere, atque mitigare. Nascitur Amaquemacae.
DE COA CAPATLI, seu medicina funis colubri.
Herba est per terram repens , cauleSque proferenS VO- Iubiles , teretesque, folia Limonis, ac radicem capillatam. Trita , atque ex aqua devorata valet contra ictuS Serpentum, aliorumque Venenum eiaculantium animalium. Provenit in calidis Xonottae.
Arbor est magna, et excelsa , hominis crassitudine, so-
243쪽
NOVAE HISPAN. LIBER VII. et as
ti a Mali Medicae serenS, Serrata taliaeta, et inserne magno pere candeScentia, ac Virentia Superne, CUJUS Cortex admodum adstringit, amarusque eSt. HUJUS SuccuS inStillatus oculis carnem eXcreScentem abSumit , et leucomata dissipat, illustratque visum, unde nomen. Nascitur siuauhchinanci
losam , folia Ocymi, terna, Subalbida , et minime Serrata, caules cinereos, teretesque , flores Polii montani jugia postremos ramos, ac SiliquaS tenueS, et longiuSculaS. Cortex radicis lusus , ac gingivis tumentibus, et inflammatis imposi tus inStaurat eaS, et in pristinam reStituit valetudinem, firmatque dentes: frigidus enim eSt, et adStringentiS naturae. Provenit in collibus calidis Acalliopacensibus.
CAPUT XXXII. De cA TOTON PATLI Secunda.
Arbor est magna palleScentis corticis, foliis cordis figura , magnis, laevibus , crasSis, ac firmis , inferne subalbidiS , Superne Vero vireScentibus , ac fructu pari glandibus. Incisis pediculis fluit lac gingivarum carni inStaurandae perquam accommodum, leniendisque et discutiendis earum im
244쪽
flammationibus , et firmandis dentibus. Frigida natura, atque glutinOSa ConStat. Nasciturque in calidis Tettolucae.
CAPUT XXXIII. De TOT0NCAPATLI Crenata.
Herba est radicem capillatam proferens, unde prodeunt caules tenues, fulvique: et in eis folia Xenopodis fissa per
ambitum, et floreS coccinei, minime SeneScentes in vasculis oblongis. Cortex Catilium Anethum indiStincte Olet, videturque eisdem paene ViribUS ConStare, calidaque, et sicca ordine tertio natura; quo si, ut febres interpellatas patientibus dicatur mederi. Amara eSt, et acriS. Maturat, aperitque praeter naturam tumoreS. NaScitur in calidis Hoax tepccensibus, et campestribus locis.
Ita vocant Geranei quamdam speciem foliis rotundis, magnisque, frigida, et adStringenti conStantem natura; atque ideo tumores praeter naturam repellentem, et in majorem magnitudinem prohibentem elevari. Nascitur Taca-sichilae , ubi eam conspeXimus, neque depingendam putavimus , firmum habenteS Speciem eSSe earum, quae cognitae Sunt HispaniS.
245쪽
Herbula est Iochimilai proveniens, foliis rutaceis, sed tamen longioribus , floribus candentibuS , ac parvis radicibus similibus capillis , caulibus tenuibus, et teretibuS, gustuque odora. AlSineS Species nobiS Visa est. Munt ulceribus tu Sam, admotamque mederi, HSve pulverem. Nascitur regionibus temperatis , aut frigidis , fertque in parvis et oblongis vasculis sinapinum Semen, et eSt nonnihil calidae , et eXSiccantiS naturae.
Radici insistit sbratae , unde profert cauleS rUbeScenteS, longos, geniculato. , teretesque : et in eis Bliti folia, flores eluteo rubeSCenteS, eXiles , et totos ornantes caules. Calida est ordine tertio, unde Sortitur appellationem , amaraque. HorroreS acceSSionum exterminat tuSa, atque uniuS Unciae mensura, aut ampliUS devorata . .
Frutex est folia proferens Pyri , Surculosas radices,
246쪽
ramOS CaVOS , purpureOS , resertos luteis floribus , aevisu spectandis, qui initio cordis oStendunt figuram , mox vero hiant in stellulas quinque concinnatas soliolis; ex his
vaScula erumpunt, in quibuS Semen nigrum Clauditur, exileque. Folia primo gustu apparent acida, pOStea Vero plane amara Sentiuntur i quamobrem calida , Siccaque, et ad stringenti natura constare a nobiS eSt judicatum. Illita corpori frigoribus, rigoribUSVe acceSSionum narrantur mederi, enixas roborare, compeScere diarrhoeaS, Satietatem pellere, et dysenterias curare infuSa, Ventrive admota, aut Semunciae pondere devorata, praecipue si cum radice 2 cacozauh- qui, de qua alias , permiSta Sit.
De VITTACOTL , Seu virga calida Radicem fundit Frutex hic crasSam, CauleS SarmentOSOS , argentei ColoriS, laeveS, ae rotundos, solia Ocymi, sed minime Serrata, et magiS acuminata , florem rubrum , exi lem , et oblongum. Stipites, ac solia praedicta praestant auxilia trita , ataue e vino devorata , praetereaque dolores a frigore OrtOS Sedant.
247쪽
CAPUT XXXIX. De TOTO AXIHUITI Oasiani a.
Herba est similis Eoapalli forma , et viribus ; siliquas enim fert, ac luteos, velut et illa, flores, et frigida quoque constat natura. Quin et intertriginem tusa , et illita curat; folia tamen sunt longe minora , et Similia Legumini. Nascitur in planis.
De TOTONCAXIHVITE Myanalanensti Radices fundit surculis similes, folia Persicae Mali, majora tamen, ac flores pallentes. Sapore et odore insigni caret , frigidaque, et humenti Constat natura , et adversante febribus. Vocant enim interdum Mexicani TOTONCAXIMUITA plantas, quae calori adversantur velut caloris medicamenta, sed magna ex parte, quae calida conStant natura.
Folia fert oblonga, et mollia, fructum Oxyacanthae Similem , initio rubeum, ac per maturitatem nigrum. Arbor est frigefaciens, et humectanS, et quae tumores Praeter naturam repellat applicata.
248쪽
De TOTON ADHUITL purpurea. Radici insistit fibratae, et purpuraScenti extrin Sectis, intrinsecus vero candenti, cauleS teniles , tereteS, et purpureos , ac duas SpithamaS longos: et in eis folia aquaticae vocatae Ana gallidis, Sed purpurea, et interdum Salignis similia , flores in culmine ramorum luteOS, Par UOS , Stella tosque. RadiX eSt in uSu medico, quae initio dulcis apparet, sed demum amaritudinem quamdam ostendit. Calida est ordine Secundo, ac tumoreS praeter natus alia curare dicitur
Fundit haec capillis similes radices, et i lia cordis si-gura , sed minori magnitudine, quam Sint illa Sequentis herbae , et flores parvos ex albo pallescentes. Frigida , et humida natura conStat, curatque illita erysipelata, et ceteras inflammationeS.
DE TOT MAXIMVITL Quauhxhnalpensi. Herba est radices fundens SurculoSaS, et candenteS, ra-mOS treS quatuorve Spithamas longos, folia Serrata , cordis figura, flores albos , et modicos. Frigefactoriis humenti-
249쪽
NOVAE HISPAN. LIBER VII. et q1
husque constat viribus, ac febreS exstinguit devorata. Provenit in montibus frigidarum regionum, qualis est siuauh-xima ensis, unde distinctionis gratia fecimus illi cognomen.
De secunda TOTON XI Hrura maxiesecensi Radices capillis similes fundit, purpureoS CauleS, CraSSiuSculos , tereteS , ae SarmentOSOS , folia Ocymi, majora, florem luteum et modicum. Frigidae eSt, et humentis temperiei , nulloque insigni sapore, aut odore praedita. Repebiit tumores praeter naturam , et nimio calori adversatur. Nascitur planis, et campestribuS calidarum regionum.
De tertia TOTON XI Hrura maxiepecensLRadices fundit surculosas, et fibratas, cauleS teretes, et laeves, folia Serrata , aut Sinuosa , oblongaque , flores proliXOS, purpureoS, et vasculis contentOS. Frigefacit, humectatque , et conglutinat. Medeturque tuberculis capitis ortis e calore.
De TOTONCAXIurura Teoiettiae. Herba est hominis aequans altitudinem, radicibuS Constans sibris similibus, caule partim purpureo, partim Viren-
250쪽
ti, foliis longis, et angustis, mediocris magnitudinis, ac minime serratis , flore in ultimis caulibus Spicato, Verbenacae rectae modo, fructuque. Paratur ex soliis dissolutis ex aqua balneum febricitantibus utile. Nascitur in collibus regionum calidarum.
Radices agit surculis Similes , unde profert folia longiuscula, et anguSta, hirsuta, Subalbidaque. Radix est dulcis, folia glistia odorata, nonnullum calorem participat, nec sine quadam adStrictione. Erysipelatis opitulatur , quae Indi appellani Tlachi M
De TomNCAXI-Ira Tya sichtlansi secunda. Herba est quatuor Spithamas longa, radice firmata fibris adaucta permultis, unde eduntur caules: et in eis folia Ocymi, Serrata, Sed tamen minora, intervenitSque Secundum longitudinem discurrentibus insignia. Amara eSt, I hymum olet, calidaque, et Sicca ordine tertio Constat natura. Medetur illita febrium rigoribus, et quosvis corporis dolores ortos a frigore tollit. Nascitur Tlaquillenano et Tacapichilae , unde distinctionis gratia fecimus illi cognomen.