장음표시 사용
251쪽
Herba est per terram repens , soliiS orbicularibus, parvis , Geraneo proXimi S. Amaro Sapore Constat , et tamen febres curare dicitur. Nascitur Atat acci , unde cognomen.
De Toro CAXIHUITE O vocanensi. Radix est sulva, longa, et tenuis, cauleS eXiles, et inferna parte fulvi, folia Serrata , longa, et anguSta, hirSuta, et subalbescentia ; dodrantalis altitudo, calidaque , et sicca ordine tertio natura. I umoreS Praeter naturam discutit, si opportune eis adhibeatur, pannOS praecipue , et lichenes. Provenit in collibus regionum calidarum.
De N MAXIMV1ra hederacea. Hederae , quam recentiore S terrestrem vocant, similis est, frigidae, et humeniis naturae , et quae sit febrientibus valde opportuna.
252쪽
De. TON amrura Luauhetulcensi. Herba est tenera , foliis mollibus , obrotundiS, nerveis discursibus recta procedentibus, Plantagini Similibus, caulibus teretibus, teneriS, et purpuraScentibus , flosculis tu teis, in calycibus contentis. Frigida eSt, et humida natura quo fit, ut nimium leniat calorem. Provenit aquosis siuauh-zulei locis , unde illi factum eSt cognomen.
De Tom AXIHUITE fibrata. Folia profert longa, et angu Sta, Circa eXOrtum rubescentia , caules binas SpithamaS longOS, prodeuntes e radi cibus multis , candentibuS, ac fibris similibus, e quibus est impositum cognomen, florem oblongum, rubeum , et par viam. Semuncia radicum devorata Sudorem evocat, atque ita dicitur inflatis membris mederi. Eadem Videtur, aut con- gener , vocata Pacx0chitI ; nam et vis facultasque eadem.
De To N XI HVITE Calamentum forma foliorum imitata. TOTONCAXIMUITI. Calamentum forma foliorum imitata, quam alii Tetitetiquistic vocant, radicem profert longam , fibra-
253쪽
tam , et minimi digiti crassitudine , atque inde caules lignosoS , suSCOS , asperos, et contollOS , geni Cul ISque interceptos , et in eis folia Calamenti serrata, unde cognomen, sed longe minora. Radix , quae frigida, et humida natura constat, eX aqua devorata, febrientibus mirum in modum dicitur auXiliari.
De TOTO VIXINVIra hellaborisa, seu herba, quae medetur calori.
Parva herba est soliis Origani, hirsutis , et subalbidis,
coacervatis per intervalla Circumcirca caulem, qui geniculatus est, tenuis ac teres; flores latent inter folia coacer vati quoque , et ex albo paulisper vergentes in luteum in calyculis oblongis ; radices sunt fabriS Similes , unde cognomen ; assimilantur enim illis Hellebori. Radices foliaque adversantur febribus , et maXima cum utilitate eis , quas comitantur puncta , untque redundantiam Sanguinis concitata alvo contemperare , et dysentericis mederi; unde Tlaxiacenses , apud quos etiam naScitur, si alli, Seu Sanguinis medicinam Vocant. Frigida, humidaque temperie constat , et Sapore insigni nullo. Folia , radiceSque Solent propinari cum cica0ati, aut resoluta eX aqua , Semunciae pondere : terunt eam Indi, et laevigatam in placentulas efformant, atque ita in annuOS USUS reponunt.
254쪽
De TOTO VIXIHUIra jim ea. Folia sert TOTONQUixi HUiTL Mali Persicae , admodum tenuia , caules longos, et juneeos, eXtrinSecUS candenti membrana vestitOS, intrinSecuS Vero virideS, radicem per intervalla geniculatam , capillatam, et magnam , et florem rubentem. Amari est SaporiS, ac calentis temperiei, atque ita devorata quaternum Scriptulorum pondere febrium rigores profligare solet. Sunt, qui Vocent Totonquipatii.
Herbula est per terram repens, soliis parvulis , floribus luteis , ac modiciS, et Semine frumentaeeiS granis persimili. Amara aliquantiSper eSt, Sudoremque evocat, CujuS USus gratia ab indigenis maximi habetur; ita enim ajunt placare calorem, et febreS finire. Sunt, qui eamdem ex aqua propinent perfractis hominibus, et lasSitudinem patientibus. Na scitur in frigidis , et humidis locis.
De g AZAN ACA Temimihetincensi. Volubilis est modici genus , radicem crasSam agens,
255쪽
folia Odymi , sed tamen magis acuminata. Frigida constat natura, Soletque ad Sedandam febrem exhiberi.
Arbor est CHIQuiLiCΗQUAΗUITL , solia ferens longa, et an gusta , obtusaque et similia illis Tenamarnanapaloa , firma, atque subalbida , et flores luteoS modicos. Stillans e germinibus perfractis liquor , qui frigidus cum quadam adstrictione , et Siccus est, et Legumen reSipit, medetur inflammationibus oculorum. Nascitur in calidis Mapanaiani
De CHIVILECH Dacapichilensi. Frutex est rutaceis ornatus soliis, paulo tamen majoribus , frigida , et glutinoSa natura , et tumoreS praeter naturam repellit. Nascitur in humidis faucibus montium.
Arbor est spinis horrida , stipites fundens fuscos , folia
Leguminis obrotunda, florem pallentem , et orbicularem, et fructum phaSeolorum figura. Folia resoluta eX aqua febrientibus opitulantur. Frigida siquidem sunt , et hu-
256쪽
mentia, saporisque carent, et odoris. Nascitur Moa lani.
De C CAL CHIra, seu s0re parvae squillae. Arbor est magna soliis parvis, et obrotundis, luteisque floribus, frigidaque, et iumenti natura. Folia illita corporis ebrientibus ferunt opem.
Herba est folia serens Coluteae , et flores coccineos, fio ridis manipulis, et corollis tantum utileS.
De C CALTZ0NTLI seu capillis parvae squillae. Frutex est folia Ulmi ferens , ac florem rubescentem eX albo, marSupiorum oblongorum forma , unde alii prodeunt valde longiores, et coloris ejusdem, atque ex hiS capilli quidam albi. Illita folia utilia sunt adversus febrium frigora , utpote ordine Secundo calida , nonnihilque amara,
257쪽
Herba est Noaxiu persimilis ; cujus radix fluxum alvi coercet epota. Frigida enim eSt , Siccaque , et adstringenti natura , rubeoque tincta haud aliter, ac siuapalli, colore. Nascitur in collibus plagarum calentium.
De CHAC Oram , seu planta sonant L Radices surculosas fundit CHACHAYATZIN , cauleS hirSutos, quatuor dodrantes longos , Leguminis folia, siliquas longas, et anguStaS , Semine nigro refertaS, et luteos flores. Impetigines bis die admota curat. Nascitur in calidis Oap in
DE COCU TLI , seu oculo internodii. Radix est capillis similis , caules tenues, Ocymina folia , minime Serrata , et lutei flores , nodis quibusdam intrinSecus eXorientibus , Oceloxochiti similibus. Calida est quarto sere ordine , et acris SaporiS. Dolorem dentium, ac potissimum pituita exesorum mitigat pulvis florum impO Situs. Nascitur in calidis 2 halani.
258쪽
De IVANIA ATL , seu spica arboris. QUAMIAHOATL , quam alii Tlamacu pdpan , Seu capillum sacerdotis vocant, radice innititur capillata , et rubescenti : unde mittit caules ejus Sedi, quod recentiores Vermicularem vocant; cui Similis eSSet , ni folia apparerent tenuia. Haec tusa, admotaque capiti Capillorum ubertatem procurant, quod etiam praestant reliquis corporis partibus admota , in quibus pili solent oriri. omnes humores vacuare narrant devoratam eX aqua duarum drachmarum men Sura, Sed pituitam praecipue , atque ita mederi cachecticis, hydropicis , morbo gallico, aut articulorum doloribuS Oppre8Sis, et Orbatis motu . Sapore caret insigni , et Si virus quoddam Spi et caliditatem ostendens. Tithymalo Paratio similis etiam est, et in ejuS, Ut conjecto , Species referenda, quamquam rami e caulibus a radice prodeuntibus rurSUS Oriantur, quod in Paralio seri non video ; cujus gratia et describendam, et depingendam curavi, etsi non dubitem, aut eamdem illi
esse Solis natalibus distantem , aut Saltem congenerem. Na- Scitur SaXosis montanisque Tepoettiani locis, et in hortis quo que medicinae Cau Sa Seri Con Suevit.
259쪽
De ZACAΜEXCALLI, seu Maguel Ulvestri. Species est cujuS Succus medetur ulceribus quantumvis hiantibuS, et magnis, hiud aliter ac oleum nobile , quod nomen habet ab Apparici0. Radix est crassa, fibrataque, fusca , et lineis quibuSdam tranSversiS , undulatisque praecincta , unde prodeunt folia rubeis Spinis horrenti i, pinguiaque , velut ceterae differentiae. Nascitur in calidis Cocolani, Alexici , et Tanguillani, ubi Tepernetl vocant , untque mederi febribus, necnon Te Aapae , ubi Zacarneti vocant,aSSeruntque soliorum Succum his, quos argenti vivi vapor lae- Siz , potum mederi.
De mra, seu Maguel. Radicem fundit METL crassam , brevem , et fibris Scatentem , folia Aloes , sed longe majora , et crassiora , arbo ris enim mediocris interdum aequant longitudinem , Utrinque spinifera, et in rigidum , acutumque deSinentia mucronem i caulem triplo majorem , et in ejus parte Summa BO- res luteos, oblongos , juxta cacumen StellatOS , ae procedente tempore Semen asphodelino persimile. Innumeri paene Sunt usus , qui desumuntur ab hac planta; tota enim illa
260쪽
les tignorum, solia vero tecta tegendi , imbricum , lancium, papyri, silique , ex quo calcei, lintea , et alia Vestium genera , quae apud noS eX lino, cannabe, g0SSypio, aliisque huiusmodi parari solent. E mucronibus fiunt clavi, et aculei , quibus perserandis auribuS macerandi corporis gratia Indis uti mos erat, cum daemonum vacarent cultui; item aciculae, acus, tribuli militares, et rastella idonea pectendis subtegminibus ; praeterea e Succo manante , qui eVulSiS germinibus internis , foliisve tenerioribus cultris Tettsinis in mediam cavitatem stillat splanta unica quinquaginta interdum amphoras , quod dictu mirabile est, effundente in vina, mel, acetum , ac Saccharum; qui SuccuS menSe8 ciet, alvum lenit, Urinam evocat, reneS, et Vesicam emundat , lapides frangit, urinaeque extergit meatus. E radice quoque sunt restes firmissimae ad multas res perquam accommodae. CraSSiores foliorum parteS truncia Sque decocta sub terra quod genus eli xandi Barbacoam vocant Chichimecae) edendo Sunt apta, sapiuntque citrea frusta saccharo condita. Quin et Vulnera recentia mire conglutinant ; fit enim SuccuS aSSatione glutinosus , qui suapte natura frigidus, ac humens eSt. Folia quoque assa , et affecto loco imposita Conuul Sionem curant, ac dolorem leniunt, praecipue si succus ipse calens bibatur, quamvis ab indica proficiscatur lue, sensumque hebetant, et