장음표시 사용
341쪽
ctentia , prodeuntibus a foliorum Singulis exortibus binis rata mulis , minoribus soliolis resertis, eodem per intervalla modo : sores occupant Summas partes ramulorum Catilis sistularum longiuscularum forma , e pallido rubescentes , ac velut coacervati in capitula. Pulchra herba ViSu eSt, nullo tamen Sapore , aut odore insigni , sed frigida , et humenti natura ; nec vim aliquam ejus medicam accepi. Nascitur I portlani, unde cognomen ; ubi PapAtlac , Seu amplam vocant. Est et alia herba Tlazialehualh0itriteti ochiti, seu ex albo rubescens vocata , fibrata radice, foliis Lini, longis, et angustis, per interValla quaternis, SeniSue , et floribus ex albo rubescentibu S, unde nomen , longis, Vasculorum figura , et compoSitiS in comas: quorum quod adhuc compererim)
Herba est radici inSistenS craSSae, et SurculoSae , unde profert cauleS tenues, et purpuraScenteS , ornatos foliolis serratis , Cordis ligura, floribusque coccineis , atque pilosis, et orbicularibus: cujus nihil in Medicina adhuc egregium accepi. Vidimus aliam plantam eodem nomine , sed forma dissimili apud Aethraam MeXicanam, quae Chichioniic quoque vocaretur , et fluXum alvi cohiberet ; quam tamen non censui depingendam.
342쪽
Radice sarmatur surculosa , ex qua profert ramΟS multos , et in eis folia ChamaedryOs, Serrata, et fores coccineos, longos, et tenueS. Frigida, et glutinosa natura con stat ; scabieique dicitur mederi imposita , atque illitus ejus succus febri. Nascitur X0chimilat. Vidimus aliam eodem nomine plantam apud Ocollucenses , nec viribus dissimilem, sexangulo caule, ae juXta nod OS Obrotundo Semine , Coace vatoque, et Coriano prope Simili reserto ; quo loco flores coccinei, rotundi, ac longiusculi, velut Chi an , aut Chilpunion, emicuerant , atque pependerant. Est et tertia Imitethzi- Leoti soliis Ocyminis , sed asperioribuS , et flore rubeo, parvo , amara , calidaque ConStanS natura , quae tumoreS praeter naturam appOSita maturat, et rumpit , cutem extergit, intertriginem curat , enixis ducendis in balineum confert, ac Mexicanis nascitur agriS : et tandem quarta herbula ferens folia exilia , odorata , ac fimbriata: quae omnes mihi
haud tanti visae sunt, ut depingi, aut latius describi debe
343쪽
Herba est origano , aut Pulegio similis, Sed floribus ex albo in cyaneum colorem vergentibus, oblongiS, et Congestis in capitula Stoechadi similia. Calida eSt ordine Secundo, ac lubricitatis cujusdam particeps. Scabiei , et vocatis variolis dicitur mederi. Nasciturque in calidis Chiauhilae.
De HOITZI' - - H I, Seu Tma acida mitetuetillis. Frutex est folia ferens rara, longas SPinas, et angustas, florem vero , ac fructum rubescentem , de quo nihil dignum memoria aut reperi, aut accepi.
De HOLLACON , Seu virga resserosa resilienti. Frutex est caules ferens purpureOS, rotundOS, lentae medullae, folia aspera, longa, et Serrata, floreS luteos, acervatim emergentes. Calida pauliSper natura conStat; verum corollas tantum referunt Indi eXOrnare.
344쪽
De HsLs Hrura , seu arbore min: Duo sunt hujus Arboris genera. Alterum stipites profert magnos, laeves, fulVOS, et lenta resertos medulla , floresque candentes; solia maxima, et orbiculoS Stellatos rubescentes ex pallido , adhaerentes Stipitibus, et resertos fructu ponticis nucibus pari, candenti, lutea obducto membrana , et amari saporis ; alterum vero solia Mali Medicae, Sed tamen majora. Utriusque Arboris cortex amarus eSt, caliduS Ordine tertio, et paululum lubricus: cujus decocti jus infusum gummi ab Indis
Holii vocatum medetur dySenterici S, adeo undecumque resiliens, ut pilae palmariae, aut ejUS , quae a Vento nomen habet apud vulgus, in Sphaericam aptatum figuram praeStet vices, et ad multa praeterea utile sit. Nam Urinam mire evocat,
emundat uterum , Sterilitatem admotum VulVae fugat, meit strua elicit, si digito madenti succo I laxochilal, et Hori vul Va, anu Sque confricentur, et adhuc retentiS devoretur Chio bio
xiboiit; di arrhoeis, dysenteriisque opitulatur de Voratum per se, aut aliis , quae similibus Viribus polleant, admistum, aut si adjectum Picieti, et conformatum in pilulas digito in anum, quantum sieri possit, inducatur; additum cibi S impinguat, et permistum vermibuS Axin vocatiS , ingestumque agilitatem quamdam, et ad volubiles corporiS motiones promtitudinem
345쪽
ingenerare dicitur, et ossa emollire , ut facilius homines contorqueri , flectique hue , et illue possint, et corpus more petaurorum jactare, et Venerem Vehementer excitat. Colicis confert sedi admotum, trahitque alvi eXcrementa, et dolorem , Sitim qile Sedat ; UStum autem argemata discutit: pulvis vero ejus in Spersus naribu S hemicraneas tollit, capitisque alios doloreS Sedat, evocat pituitam , ac Sternutamentum Ciet. Nacitur ultimum genus apud Mechoacanenses , ubi Tarantaquam VOCare ConSueverunt; primum Vero Me allani, et Tualopae. Hoc est gummi illud nobile, quo Indi olim eXercere solebant Iudum , Spectatu mirum, quem cura Cortesii videre aliquot ab hinc annis Hispani. Folia sicca , et laevigata dicuntur leones, et alia animalia interficere.
De mgί Ηrura Quauhquechullae. Frutex est hominis aequans altitudinem, foliis obrotundis, multis distinctis interventis, magnisque , et scabris. Fri gida, et humida praeditus videtur natura; qua opitulatur se brientibus. Nascitur siuauhquechullae , unde cognomen.
Herba est radices fundens iurculosas, caules lignosos, so-
346쪽
lia Rutae, subalbida , parva, longiuscula, et angusta, in procursu cauliS , qui tres dodrantes aequat altitudine. Saporis in signiS, atque Odoris eSt experS trita radiX, ac liquefacta ex aqua morbis oculorum opitulatur , idemque praestat illius succus. Frigida , Siccaque natura ConStat . Nascitur in vallibus Paetouari, qui ad frigidam temperiem Spectare videntur.
HUAPAQUILITL , Seu Olus durum , radice firmatur geniculata , capillataque ; unde profert caulem , et ab eo permultOS ramulOS , tenues , tereteS , et Volubiles, foliis ornatos SinuosiS, mediocriS magnitudinis , et inaequalibus , et floribus aureis per ambitum ac circa mediam partem coccineis , stellatis, ac fibratis vasculis contenti S. Olus est edule , calidaeque , et Siccae temperiei , nec absimili sapore constans alterius Sisymbrii , quod olim de Scripsit Dioscorides. Nascitur in calidis, temperatisve, et aquoSiS locis. Est et alterum oluS eodem nomine , et paene larina , radici insistens libratae , unde profert cauleS purpureOS, hirsutos, teretes , Sed altera parte Striatos , folia oblonga , Serrata, pennatis appensa pediculis, ac luteos in Supremis caulibus parvosque floreS, quibusdam cristis adnascentibus. RadixeSt guStu suavis, ac mediocri praedita calore. Folia tu sa
347쪽
appositaqtie diScutiunt praeter naturam tumores. Provenit M-luttaiichi , frigido nempe IOCO, juxta aquarum fluenta.
De HVRAPETI, seu herba candidae radicis. Radicem profert longam, CraSSam et candentem , Unde nomen , eX qua funduntur tres , aut plures caules, et in eis folia oblonga, mediocris magnitudinis. Radix redacta in farinam , atque epota , dolorem Ventris Sedat, quod etiam praestat jus decocti ejus; eadem illita Ventri , epotave ob sistit diarrhoeis. Radig eSt amara Valde, Calidaeque , et siccae ordine tertio temperiet , atque ita pectoris , et capitis dolores tollit, si pectori, frontive illinatur. Nascitur Pag-cuarinis agris provinciae Mechoacanensis. Sunt , qui dicant devoratam radicem drachmae unius pondere febribus , atque in eis ortis punctis mederi.
De AH AH Um0 , seu herba simili Ahuauhili. AHUAHUAUHYo , quam alii Chichixihuiti vocant, radicem crassam, et longam mittit, ramOS SarmentOSOS, CavOS, et paululum coccineos , folia tenuia, ad Mali Persicae formam accedentia , Semen in eXtremiS caulibus emicans in cristae formam , velut Bliti, aut Oxylapathi. Somnum Seu per Se,
348쪽
De HOAHOAvunc, seu herba simili Ahoauhili, seu Atriplici agresti. Radicibus insistit capillis similibus , e quibus fundit duos , treSve cauleS , Striatos, et in eis folia rara , et flores Atriplicis agrestis , purpuraScentes eX albo. Immista haecinahoxochiil opitulari dicitur inflammationibuS , etSi nonnullum calorem praeSeserat.
De H0AU VILITE, seu Olere seminis in cristam compositi. Reperias in hac Nova Hispania plura Atriplicis agre-Stis genera, quae universim mauhili, seu Imauhtquisiti vocare Alexicenses conSueverunt, et in hortiS Suis , atque viridariis magna Cura Serere , atque excolere , qualia Sunt TL-salhoaquiliti, seu Tlapathoauhili, radice cra8Sa , brevi, et fibrata , unde prodeunt caules rubet, et in eis folia ejusdem coloris , oblonga, et Serrata per intervalla , quae eli Xa eduntur , Suntque adeo grati Saporis , ut cum gravi quadam aegri tudine Mexici laborarem, nihil cupidius , ac id Olus, assumserim, quSVe decoctOS , conditoSque cum oleo, et aceto cauliculos floribus rubeis, et in conos compositis. Praeterea
349쪽
ob amaritudinem locum non habet inter olera, foliis e viridi purpurascentibus, et coccineis floribu S, et alia permulta, quorum nec USUS eSt, nee rationem ullam habendam duxi, pro Olere magna eX parte eduntur elixa. Frigida , et humenti natura ConStant. Alvum emolliunt, pannoS apposita discutiunt : Semen cum aqua mulSa epotum regium morbum sanat, et vocatoS morbillOS ad cutem pulSo humore curat. Parant MeXicani e duorum primorum generum Semine globulos , ac potionem Michth0a t0lli Vocatam , qua utuntur velut gratissimo cibo. Folia tuSa, et milanqui permista, inspersaque dicuntur ulcera eXtergere , Carnem generare,eXedereque SupereXCreScentem , et Cicatrice tandem obducere ; quin ranam eisdem involutam , coctam , atque ingestam prodesse dysentericis ferunt. NaScuntur calidis, ac frigidis locis , campestribus , et humectiS sua sponte, et in hortis satae, ac cultae.
De HVACAL CHIra prima sure cavo. Dracunculi species est peregrina, volubiles proserenS Caules , et in eis folia oblongorum scutorum figura, floreS media parte candentes , ac media luteos, teretes , et longos,
minimi digiti crassitudine , pudendum virile imitantes , in-
350쪽
clusosque quibusdam vasculis interna parte Coccineis. Quarto ordine cum Siccitate calet, ac eisdem , quibus Aron , viribus praedita est. Flores habebantur ab Indis in magno pretio , offerebanturque congesti in manipulos floridos heroibus, et his, qhaos Tlat 0ani, quod eis Solis loqui in hominum con sensibus liceret , vocabant. Idem conjectus in aquae cados,
doliave Suavem odorem aquae conciliant. NaScitur temperatis , ac calidis regionibus.
Dracunculi est altera species, radici insistens orbiculari , fibrataeque, molli vestitae cortice, ex qua unicum prO- fert caulem, laevem, teretem, ac baculi craSSitudine , sex dodrantes prolixum, et in ejus suprema parte solia oblonga, septena, et similia foliis quorumdam nostratium Dracunculorum ; profert insuper alium caulem longe breviorem, cui appendet fructus acinosus, primo viridis , ac deinde luteus. Urenti facultate constat, velut et alii Dracunctili , quibus est congener . Sunt, qui Hua calx0chitio vocent , Seu similem Huacaxochith Fructum cauli appensum imponunt venatoreSumbellis cristae loco, ut pinguior , atque paratior eis praeda contingat; mercatoreS vero ita pinguius Sperant Obtenturos lucrum. Nascitur in locis calidis, et aquosis Tes02tiani.