Opera, cum edita, tum inedita, ad autographi fidem et integritatem expressa, impensa et jussu regio

발행: 1790년

분량: 577페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

401쪽

NOVAE HISPAN. LIBER X. 393

cat retentam Cortex radicis unciae unius pondere tritus, bi bitusque ex aqua semel singulis quibusque diebus. Nascitur in frigidis, saxosisque, et praeruptis locis Mistecae superioris.

CAPUT LXIII.

De retra ATTI Tepuzculullae tertia. Radicem agit longiusculam, et tenuem, lignosamque, et ex ea caules dodrantaleS, teretes, et tenues, ornatos soliis Lini, longiusculis, et tenuibus, similibus I hymo , Stoechadive , flores candentes , pilosOS , et abeunteS in pappos. Amara est, calidaque, et Sicca Ordine tertio. Folia tusa, et unciae unius pondere eX aqua devorata medentur dysenterii. cis. Radix Vero tosta, et laevigata omne genus humoris urinarios meatuS ObStruens amovet, et curat, Si Semunciae mensura devoretur bis singulo quoque die, Sive sit sanguis, sive quodvis aliud excrementi pituitosi, aut arenosi genus: scabiem etiam apposita curat. NaScitur in frigidis , et campestribus locis Tepuetculullae Mistecae inferioris. MAtepecem ses Tetta alli vocant.

CAPUT LXIIII.

De raris Am Tepuetculullae quarta. Radicem projicit longam , et tenuem , aut minimi digiti crassitudine, et ex ea caules ornatos foliis Mali Persicae,

402쪽

sed majoribus, et flores in Summo exiles. Radix sentitur initio dulcis, ac tandem amara, et Vulpeculam Olens. Se muncia radicum tusa, et ex aqua devorata febrium intermittentium horrores dicitur arcere. Nascitur in frigidis collibus Te- suacutullae Mistecae inferioris.

CAPUT LXV.

Radici insistit crasSae, et Surculosae , unde prodeunt caules hirsuti, et Subalbidi, et in his solia inferne subal bida , hirsutaque , et Superne viridia, peltae amagonicae sor-ma , et mediocris magnitudinis, floresque candentes. Radix est acris, et quarto Ordine calida, atque Sicca. Jus decocti radicum , et soliorum medetur aquae interculaneae semel quovis die potatum decem unciarum pondere. Nascitur in campestribus, calidisque locis Tonaliae Misi eoae inferioris.

De reus MATLI Tonaliae , seu foliosa medicina. Arbor est folia proferens oblonga , mediocriaque , et nonnunquam etiam ObrotUnda, et florem, ut narrant, nullum. Radix est frigida, et adstringens; solia tunduntur, ac tabidis offeruntur bibenda , admoventurque tumoribus praeter naturam: utrumque felici magna eX parte Succe SSu. Na-

403쪽

scitur in montibus clementis temperiei Mistecae inserioris.

CAPUT LXVII.

De r Arar Acatlanensi Radicem agit longam, et tenuem, et inde Caules v lubiles , subalbidos, tenues, teretesque, ornatos soliis Olivae, longis , et angustis, ac flores virentes, et modicos. Radix est dulcis, et mediocris temperiei. oculis medetur inflammatis resoluta ex aqua, et instillata, argemata diScutit, Carnemque SuperexcreScentem reprimit , et abSumit. Nasci tur in collibus ad temperiem pertinentibus Acatlani Mistecae inferioriS.

De rara Arar Tonaliae altera. Surculosa est radix, et veluti Zaranaca , floccifera; unde oriuntur caules, et in eis solia magna, sinuosa, et illorum Panacis quadamtenus aemula, ac flores candentes. Radix est gustu odorata , acriS, et aliquantulum amara, ac tertio Ordine calida, et sicca. Μedetur pectoris dolori, ventrisue radix drachmae unius pondere devorata. Nascitur in calidis Stecae inferioris.

404쪽

CAPUT LXIX.

Villosis radicibus insistit Herbula haec, unde prosertramulos exiles, et in eis folia Rutae , sed paulo longiora floresque exiles, et sulvos. Nullum inSignem saporem folia videntur praeferre, Sed frigida PotiUS Constare natura, quamobrem dolori ventriculi a frigore orto medentur unciae unius pondere devorata, illitave. Nascitur in temperatis collibus, aut fluminum ripis Acatlani Miste e inferioris.

CAPUT LXX.

De m VNDO Herba, aut quae decoquenda sit.

Radicibus insistit tenuibus, villosisque; unde prodeunt caules tenues, et lignosi, ac flores, ut ferunt, nulli, folia vero inferne subalbida, hirsutaque, et superne virore exsaturato tincta, rutaceorum aemula , Sed aliquanto longiora. Radix est calida, Siccaque ordine Secundo, non sine quadam adstrictione. Exhibetur adverSuS cruentam urinam unciae unius pondere. Nascitur in collibus temperatis Acatlani Mi-stecae inferioris

CAPUT LXXI.

De MO ATTI Acatlanensi prima. Radices profert longas, digitalis crassitudinis, et ab eis

405쪽

NOVAE HISPAN. LIBER X. 397

caules ornatos soliis longis, et angustis, et semen, ut illud siliquastri, hirsutum. Temperata est, aut calidae ordine primo, humidaeque naturae, ae dulciS SaporiS. Medetur pannis , Strumisque, maturanS, ac diScutienS augeScentes. Nascitur in planis, editisque locis, clementique gaudet caelo Aca lani Miste e inserioriS

CAPUT LXXII.

De GTA ATLI Acatlanensi secunda.

Ilerba est radices agens fibris similes, ex quibus prodeunt exiles, et teretes caules , Ornati foliis parvis, et multis , rutaceis, sed tamen paulo majoribus, et floreS albi, modicique. Radix est initio dulcis, ac tandem Sentitur amara, calidaque, ut apparet, ordine secundo. Radix unciae unius pondere devorata urinam evocat, urinariOSque meatuS, quacumque ex causa immundi sint, expurgat, et aperit. Nascitur apud Mistecam inferiorem in calidis collibus.

CAPUT LXXIII.

De IOCA GTLI Tepexicensa , seu cuspide lutea. Radix est crassa , et caules ab ea fruticantes multi, Ocyminis reserti foliis, sed longioribus, subalbidis , et hirsutis inferne, Superne vero nigricantibus. Radix Fruticis hujus frigida , siccaque natura conStat, et Sapore nullo, ac Ve-

406쪽

tustis medetur plagis. Nascitur temperatis Tepexici locis.

CAPUT LXXIIII.

De Tepexicenm YgτΑcpATLI Tepexicensis, quam alii Tlanoqualonipalli vocant , Frutex est foliis parVulis, Pennis avium similibus, aut illis, si mavis, Tulinietquiti, et luteis floribus. Acris est, calidaque, et sicca ordine tertio ConStat temperie. Cortex radicis tritus , ac drachmae unius menSura devoratus omnes humores , sed praecipue pituitosos purgare dicitur , atque ita dissipare bubones, unde postremum nomen. Nascitur intemperatis Tepexi ensibus. Mechoacanenseἷ mximo vocant.

CAPUT LXXV.

YYcucΑTic , seu Planta similis Gosypto, arbor eSt magna, Rubi foliis, sed subalbidis , hirsutis, serratis, et Spinosis, floribus vero parvis, atque densis, et materia purpurascente. Cortex est frigidus, SiccuS, et adStringenS, qui Semuimciae pondere devoratus eX aqua medetur dySentericis. Provenit in temperatis Tetexici regionibus

407쪽

NOVAE HISPAN. LIBER X.

CAPUT LXXVI.

De ga CPATLI Tetexicensi secunda. Volubilis est folia ferens Prunt, et stipiteS leVeS, eo lice tectoS craSSO, calido , Siccoque Ordine tertio , amaro, et adstringenti, qui unciae uniuS men Sura lusus, atque devoratus ex aqua vomitioneS, et alvi compescit defluxus. Nascitur in temperatis Tepexici non longe a Misteca inferiori.

CAPUT LXXVII.

DE *ros HVIra, Seu Arbore sonalis. Arbor est magna foliis Rhododendri, brevioribus tamen, latioribus, et obtusioribus , et luteis flosculis. Lichenas curat jus decocti foliorum ejus, corticumque. Frigida temperie constare videtur. Nascitur in calidis , et montosis Cocolani lociS.

Arbor est magna, folia proferens oblonga , angusta, et gracilia, quae frigefacientia Sunt , insignisque caloris, et Odoris expertia, floresque pallenteS, ac rubeos. Admovetur tu-sa repellendis inflammationibus.

408쪽

HISTOR. PLANTARUM

CAPUT LXXIX.

De TOTOTTI , Seu Sonalis.

Albor est mediocris magnitudiniS, fructum serens nuci juglandi, cum adhuc Viset, .imilem eX quo parantur barba

rica sonalia binum angulorum, adeo rara, atque peregrina forma , ut exprimi Plane Verbis , minime adhibita icone, vix potuisset, quibuS Se totos cingunt, Cum eXercent tripudia, unde nomen; est enim nihil aliud Tostolli, quam sonalium); florem luteum, magnum, ramos Squallentes , fulvosve, Rhododendri folia, Vertim anguStiora. Duae Offenduntur harum Arborum disserentiae , altera majorem fert fructum, ac folia longiora, et angustiora; altera Vero minorem, ac breviora folia, latioraque. Amara est, Calidaque, et sicca gradu tertio. Fructus medulla CancerOSiS ulceribus medetur. Lac instillatum medetur surditati, Ulcera eXtergit, et scabiem, ac lichenas Curat. Sunt, qui dicant jus decocti illitum opitulari punctis , quae febres ardenteS Solent interdum comitari; folia vero tusa, atque applicata Sedare dolorem dentium, et tumores dissipare. NaScitur in regionum calidarum montibus , Velut Obmae , ac floret Septembri. Sunt, qui Tetinacan 'tlacuat vocent.

409쪽

NOVAE HISPAN. LIBER X.

CAPUT LXXX.

Herba est quatuor dodrantes prolixa, iotia producens oblonga, angustaque, et Valde angulOSa, fructum strobilissimilem, ex viridi pallescentem, radieeS tenueS, multaS, et similes Helleboro, quodam velut Gossypio illitas. Quaevis hujus Plantae pars interficit pecora eam degustantia, et praecipue canes , Si pulvis eis velut esca inSpergatur: sex hujus Herbae obolos devoratos, noVem dierum Spatio , Si interea quiescant, ac intra domum Se Contineant, audio leprosos sanare. Provenit in calidis, ac temperatiS lociS, quales sunt

Radici innititur obrotundae , et fibratae, ex qua tenues proseruntur cauleS, et in eiS folia parumper Sinuosa, et intres cuspides diviSa, mediocriaque. Interficit canes inspersa carnibus. NaScitur juXta aetnam non longe ab urbe vocata Angelorum, cujuS in agro quotidie multa pecorum millia eam Herbam depasta audimUS interire, Cum tamen Sues, aliaque animalium pleraque genera ea innOXie VeScantur.

410쪽

CAPUT LXXXII. De tertia gra INPATII.

Artemisiae videtur congener. Radices sunt sibrarum instar, sinuosa solia , et fissa per ambitum , eadem paene facultate, Sapore , Odore, et ViribuS. Ρrovenit juxta ripas, abveosque Mexicanae paludis, aut aliis humidis locis. Dicta est autem Ttetcuinpatii quasi Canum Medicina; est enim Pat-li, quemadmodum apud graecoS pharmacum , interdum medicina , et interdum etiam venenum. Panucenses Vocant Ch0hoati, untque scabiei, tineae , pruritui, ac lichenibus mederi. CAPUT LXXXIII. De quarta Tra VINPATLI.

Est et quarta YT2CUINPATI I species , praecedenti facultate , et forma similis, sed flosculis majoribuS, et minuS numerosis, ac radice fibrata. NaScitur apud Tetzcoquenses.

CAPUT LXXXIIII

De Fra I VAmrura , seu Arbore Canis. Arbor est magna, folia Lauri, sed longiora, et angustiora serens, et laurinum quoque Spirantia odorem: species fortassis nostratis Lauri. Aqua, ubi folia aliquandiu madue

SEARCH

MENU NAVIGATION