장음표시 사용
451쪽
ET TOTIUS NOVI ORBIS MEDICO PRIMARIO, AUCTORE.
Herbula est solia ferens cordis figura, parva , et mollia in cauliculis teretibus , tenuibusque, floreS albOS , et mΟ-dicos , et radicem longam , tenuem , et sbratam. Frigida, et humida natura Constat, et Alfines genera nostratia videtur quadantenus aemulari, eXhibeturque adversus febres de
voranda. CAPUT II. De TON LANUECHTON, Seu rore noctis.
Caules fert teretes , purpureos, per intervalla genicu-
452쪽
latos , ac simileS in multiS illis Acaxaxan , et in eis solia Plantagini similia , eisdemque distincta venis, sed minoribus.
Frigida natura constat , et aliquantulum lubrica. Flos est Caeruleus, et parvuS , OrienS e Vaseulis quibuSdam trigonis, quando jam hiant. Radices Sunt SimileS capillis. Succus medetur oculis inflammatis. Posset vero in Plantaginis species referri. Nascitur in calidis Hoaxtesecensibus , campestribus, et cultis locis, praecipue juxta aquarum fluenta.
YoHUALXoCHIΤL , quam quidam circaquahuiti vocant, alii vero Tahoalxochiti, seu sorem orbicularem , Arbuscula est folia Ebuli, Sambucive serens, ad quorum Species fortassis erit reserenda, nisi quis malit ad Vitis sylvestris genera pertinere, Sed minime Serrata , Umbellas Sambuci, e flosculis aggeratas orbicularibus, et pallentibus , interdum, ut ferunt, contractis , et hiantibu S noctu , unde nomen , ex quibus acini sunt racematim dependentes , Venenatae , ut lant, naturae , initio virides, deinde coccinei , ac tandem purpurei; radices vero resinoSi Saporis, glutinosaS , et gustus nonihil odori. Calida , siccaque ordine Secundo Constat
natura, et Sapore amaro. I umoreS apposita discutit , aut maturat, et rumpit, punctis drachmarum quatuor pondere deVOrata medetur, quibusdam, epota ex aqua Sudorem eVocat,
453쪽
et aliis alvum ciet; pulvis ejuS medetur inspersus ulceribus insanabilibus , et consert Scabiei , lepraeque , auXiliatur etiam resolutis, et uterino assectu laborantibus. Sunt , qui edantiolia frixa, expresso prius Succo medicinae gratia , aggerantque ad eum modum , infusave CorpUS eXtergere, atque impinguare , et, ut carnem inStaurat eXeSam , et casu aliquo eXhau Stam , Sic Supervacaneam citra Ullam n Xam, SenSum-Ve doloris corrodere, et abSumere , vanoS timores pellere pectori imposita folia , et syncopina inde prosectam tollere. Nascitur Chapi hepeci non procul ab Urbe Mexicana montosis , editisque locis , necnon in vallibus, planisque, et floret Junio.
Uerba est quatuor dodrantes longa , floreS ferens magnos , folia Ocymi, sed circinata, et majora , interdum rubescentia , ac subalbescentia interdum. Tusa ventris dolorem curare dicitur, Seu quod a calore procedat , seu quod calidas ipsa Herba partes sortiatur. Sapore enim , et Odore insigni caret, glutinosamque , et frigentem videtur participare naturam. Nascitur Quauhilae, etsi nullum refugiat caeli
454쪽
CAPUT V. De TON LAOCHIra tertia.
Radicibus firmatur candidis , et longis , e quibus fundit caules laeveS, tereteS, tenues, Viroreque eXSaturato tinctos, folia Mali Medicae, sed minora , binis aliis eadem forma , sed modicis circumcirca pediculum propendentibus, florem album , ac fructum nullum. Folia tuSa , atque appOSita tumores calidos incipientes arcent. Nascitur in clivis transversis montium Ctilbuacanensium.
Frutex est similis Teo alli forma , et viribus , etsi flore careat, nee gravem Odorem Spiret.
Radici fibratae insistit, unde profert caules, et in eis Ciceris folia, florem album , piloSum , et orbicularem. Folia pugilli mensura tusa, atque eX aqua potata febrem Sedant.
455쪽
Frutex est hominis aequans altitudinem, foliis Ocyminis, caulibuS tenuibus , teretibuS, VirentibuS , Sarmentosis, ac nullo, ut ajunt, flore. Folia tuSa cum tenerioribuS germinibus , devorataque exitiosa Sunt, atque deleteria , CorrOSis , putrescentibusque e vestigio Visceribus, et tertio demum die exhalante natura. NaScitur editis , ac planis locis.
Ita vocata est haec Planta, quoniam pulvis ejus inspersus noctu parvis fluminibus pisces interimat. Frutex est 1 liis tenuibus constans, parvis, oblongiSque , quinis, propen, dentibus , et Loto urbanae similibus. Lac ejus medetur leprae. Provenit in frigidis Totot ecensibus, saxosisque locis ubique. Noctu pisces interimit, ut dictum est; cum Sit alia, quae interdiu, de qua Sub nomine MDhpalli suo dicetur loco.
YZTAPALTLACOTL, quam alii Chach actsi vocant, alii siuau, heloxochiti, alii vero mexoletin, Arbor magna est, folia se
456쪽
rens Leguminis, siliquaS latas, granis planis resertas. Medetur ulceribuS cum cortice Tetasoti: quin cortex ejusdem Arboris exhibetur febrem patientibus, exstinguendi caloris gratia . quod etiam efficere solet juS decocti ejus epotum. Provenit regionibus calidis, temperatisque, qualis est MMDensis, Trauhtepequensis, et SimileS.
De TTTANTII, Seu dentibus Uetulae. FruteX eSt nomen habens a spinarum Cum dentibus vetularum similitudine, folia vitiginea serenS , nervis intercum Santibus , qui eX pallido rubescunt , Sed hirsuta, et min
ra, stipites tereteS, hispidos, et in luteum Colorem Vergentes, praecipue ea portione, qua Sunt tenerioreS, flores albos in luteum etiam colorem inclinantes, fructum acinOSum, toto CatiliS procurSu racematim dependentem, primo viridem ac poStea luteum, refertum candidis nucleis multiS, parvis que. AmarUS e St Sapor, ac vis calefaciens, et adStringens. Folium unicum resolutum ex aqua, atque epotum medetur Satietati, et eodem modo vacuata causa febri , aut si folia pugilli mensura macerentur eX aqua, et liquor epotetur, alvum enim leniter subducit , admovetur capitibuS puerorum inflammatis refrigerii gratia, modicus enim eSt ejus calor. Nascitur in calidis, frigidisque regionibus , convallibus tamen,
457쪽
Radicem fibratam fundit, et ex ea cauleS resertos soliis longiusculis , et anguStis , floribuSque ex albo purpurascentibus. Nullus ex ea Herba praeterquam florum , qui copiosi , ae pulchri sunt , USUS deSumitur.
De TOLOCHICHILPATLI , Seu medicina cordis rubri.
Radice firmatur fbrata, ex qua profert caules lignosos, et spithamana prolixos, et in hiS folia Sagittarum ferro mucronato similia , sed colore illa Salviae imitantia. Odor est gravis, Salviae quoque odori persimilis. Calida , Siccaque temperie conStat, reSinoSaque natura, et tamen aiunt Indi erysipelatis mederi emplastri modo apposita , quod qui fieri possit , non video, niSi humore discuSSO , aut glutinosa quadam vi, humectantique. Provenit Teotthuacant. Similis est Tolochi chilohichillic forma paene omni, temperie , et facultatibus, atque adeo illi congener , aut prorSUS eadem , natalibuS tantum , ae aetate dissimilis.
458쪽
De TOLOPATLI Mecatlanensi Pilulae sunt nucum ponticarum forma , tuberumve, truncis arborum putridiS enatae, nigrae, fulVaeqtle, et Samporis insignis expertes, frigidae , et humentis temperiei. Devorantur adverSUS dolorem cordiS , aeStum, ac Syncopem. Proveniunt vero in regionibus calidis.
De TOLOPATTI, Seu cordis medicina.
Ita vocant Indi meitia enses tres Herbarum differentias, quarum prior radiceS fundit SurculOSaS , cauleS Sarment OSOS, ac soli a Saligna, Saporis , et odoris expertia, frigidaeque, et humectantis temperiei; altera radici insistit capillatae, et ex ea fundit Sonchi folia : tertiae vero radices sunt capillis si miles , caules contorti, per intervalla geniculati, tereteS, ac coloris viridis, folia oblonga , parvaque, et Ocymi figura. Frigidae sunt omnes , febres Sedant, et nimio calore aeStuanti cordi subveniunt. Secundam speciem Tlacuati alli quidam vocant, de qua modo privatim Sumus locuturi.
459쪽
Herbula est radici innixa raphani sigura , candenti et capillatae, unde prodeunt pediculi longi, et Sonchi folia , inferne candidantia , et multis interventis distincta : caret caule , et floribus. Frigida constat temperie. Sopitam appetentiam eXcitat aegrotantibus, qui ciborum abominationem patiuntur. Nascitur in calidis , humidisque locis.
Radicibus firmatur pyris parvis similibus , sed subrubescentibus , et oblongioribus , fibratisque, unde funduntur folia Iridis , minora , angustioraque , et flores SimileS Omixochii L Posset in Narcissi species referri. Radices unciae unius mensura devoratae cordiS dolorem , alioSque ejus affectus cia rare dicuntur , unde nomen; febreS eXStinguere , ictisque, et iis, qui ex loco quodam eXcelso cecidere , aut Verberati sunt, opitulari. Frigida enim , humentique constat natura: caloriS, OdoriSque eXpers eSt. Sunt qui asserant Syncopi mederi , moerori , ac pectoris morbis cubitum jam euntibus devoratam. NaScitur Ouauhchinanci calida regione juxta montium fauces. Est et alia Herba Tolapati it zahoac nuncupata,
460쪽
carens caule, flore, et fructu, foliis vero Plantagini simili bus, sed tenacioribuS, craSSioribuS , et angustioribus , eX unica radice singulis , binisve prodeuntibus ; quae in calentisiuauhchinanci provenit regione, Saxosis lociS. Trita haec planta , ac devorata febres exstinguit; frigefacit enim quo
quo modo corpori admoveatur. Nomen invenit aut a corde, cui utilis est, aut a forma foliorum , quae longa , et angusta sunt. Visae sunt praeterea aliae hujuS Herbae species eadem forma , et facultatibus, quas deScribere, aut delineare non plurimum putaVimVS referre.
DE TOLOX OCHII L , seu Flare cordis.
Arbor est magna, foliis Mali Medicae, duplo tamen longioribus, umbilico, ac flore cordis figura, multis foliis stipato
candidis, intrinsecus rubescentibus, pinguibus, laevibus, tenacibus, glutinosis, adstringentibusque, et SuaViter odoratis, calidae, et siccae temperiei, et quae addantur corticibus, aut ipsi potioni Cacaoati non Sine cordis, et ventriculi corroboratione , atque adstrictione fluentis alvi, Si opus Sit, eximia. Jus decocti cordis ejus, Mecaxochiti, Menochiti, Xochinacaetili, Tli ochillet Collopatii cum cauda Tlacuatetin utero infusum eXimium est sterilitatis remedium. Habetur ab indigenis in ma-Ximo pretio tum ob medicos usus, tum ob floris ejus aspectu,