장음표시 사용
491쪽
De aes COTOTHOI ILAN , Seu X0π0 0Ein volubili Species est Oxytriphylli nostratis eadem fere , qua ceterae differentiae , forma , acidaque natura , et Cum Sicci late frigenti , frigidaque: ex cujus duabus unciis, totidem Cyperi, succi limoniam Sesquilli Cia , duabuS Olei, et argenti vivi semuncia trochi Sci parantur , quorum Suffumigio toto corpore eXcepto Curantur manuum impetigines , etsi oleo quoque extracto e cannabino linteo minutim conscis εο , et peruSto curari Soleant.
De TOLPAPATLA , Seu X0x0CU0llin lato. Ita vocatum est id X0π0c0Follin genus, quod soliorum portiones stellatim compoSitae quibusdam aliiS latiores sint, et ad Amygdali formam accedenteS: Ceterum eadem , quae reliquis natura. Radices orbiculareS , juglandibus paulo mi noreS , cauleS tenueS, tereteS, et Coccinei , quemadmodum et flores, qui Summa caulium Occupant. Quibusque locis nascitur, nec ullam caeli reSpuit conStitutionem.
492쪽
De sexta Specie XO COTOLON , quam Mech0acanenses sarti culatim X arin scua , seu acidam U0cant.
Species est etiam ΟXytriphylli , ΟXalidisve, folia serens cordis fgura , verum altera parte contracta, delumbataque , altera vero productiora , flosculos in summis caulibus , qui purpurei sunt, ex albo rubescentes , et Viridibus vasculis contentos. Folia dicuntur dentes extergere , mederi UStis, et appetentiam ingesta eXcitare. NaScitur Tacambari montosis locis, ubi ab indigenis Hispanis ΟXalis vocatur sylvestris. Diciturque ejus radices devoratas flatum discutere.
De septima specie XOXOCO LLIN.
Est et aliud genus XoxocoYoLLIN , minoribus foliis, ob longioribusque , et Serratis , cetera similibus , floribus Toton-cax0x0c0Folliu , primo viridibus, ac demum rubeScentibus, rubeis etiam caulibus, ac radicibus capillorum instar, quod eadem natura , et viribus constat , unde idem quoque illi
493쪽
Ies tenueS, per terram SparSOS, tereteS, PurpureoS, et altera parte striatos, in eisque folia cordiS figura , sed Origani magnitudinem non eXcedentia , ab eXortu ipso soliorum radiculis quibusdam capillorum instar exorientibus ; fores in postremis ramorum flagellis luteOS, parVOS , et oblongos, contentos calyculis. Calida paulisper Planta est, atque ideo ajunt tumores praeter naturam impositam diScutere , interdumque maturare, hiantia eXtergere , et Cicatrice obduce re, idque in pannis praecipue, bubonibUSVe praestare. Nascitur in frigidis Tlaxcallae juXta montium Cacumina. Sunt, qui Xox0cΟ0hic vocent.
De M COTOLI EZIVII L , seu bulb0s0 X0xoco ollin. Foliis constat rotundis , undulatisque , aut Crenatis per ambitum , sed in latitudinem dilatatis magiS, quam in longitudinem , prodeuntibus e Singulis pediculiS, quatuor, ampliusve uncias longis , quorum terni eX Unica Oriuntur radice, Asphodeli paene forma et magnitudine, Candida, translucida , et colore margaritas imitante. Radix calefacit, humectatque, etsi tardiuS OStendat VirUS quoddam, et acrimoniam caloris indicium obtundente, atque occultante humore. Succo manat, et Semen retentum pellit infusa. Nascitur in montibus Imitetilacensibus.
494쪽
De X0 CO LINC , seu Herba simili Xoxoco sim Herba est radici crasSae, et Surculosae in Si Sten S, unde proferuntur cauleS tendeS, tereteS , et Volubiles , ac repentes per terram, et folia terna, Trifolio Similia. Vis est urinam evocandi. Sunt et aliae species hujus Herbae visae a nobis , quas non putavimuS depingendas.
De TraHOAXIN , seu Tallinis siliquis. Siliquas edit haec planta similes illis, quas fert Zacaboa-xin , sed minores , folia Miaquiti, florem similem moris Bati , ex quo demum emergit siliqua. Vis eadem, quae Imaxin.
CAPUT XCI. De 1 ApALTIC seu Planta virenti.
Herba est radices fundens Raphani, caules tereteS, Stria tos, subalbidosque, folia oblonga, mediocria, et inferne impenSe candicantia, fructum in pediculis longis , et tenuibus, terniS, Velut ciceribus constantem, membrana quadam Coadhaerescentibus , intra quorum Singulos granum aliud latet orbiculare, nucleum includens valde pallescentem, ac Vitello OVOrum persimilem ; qui frigefacit, atque humectat, Sa-
495쪽
poris velut reliqua planta e X perS: CUjuS folia CX aqua resoluta. contemperando nimio calori Solent devorari: stipites in aquam conjecti tingunt eam Cyaneo Colore , atque ita urinam evocat , et haud aliter ac Coatsi hebetat acrimoniam. Nascitur Tacasichilae.
Arbor est folia eX pandens aspera , magna , Mali Medicae forma, et magnitudine Similia, et fructum OXyacan thae, rubrum. Frigida est, et febrientibus salubris, orisque fervori , Si mandatur, eXStinguendo.
De quibusdam Herbis Tra0CANENSIBUS. Duas herbas vidi Ttzocanenses , quibus a natalibus quoniam aliud nequivi extorquere) feci nomen. Altera it larum Rhois obsoniorum refert Similitudinem, fructumque edit lenti Similem, et purpurascentem, caules lignΟSOS, et purpureOS, ab unica radice fruticantes, ac florem etiam purpureum , et parvum, racematim dependentem. Citrea , seu medica mala olet, et tamen frigida , et Sicca natura, adStringentique e8Se reperitur. Altera hirsuta solia producit, oblonga, Circa cuspidem Obtu Sa, et inferne subalbida. Frigida vero conStat, et glutinosa natura, unde ceteraS facultates con-
496쪽
jicere sit, quando nullam rationem illarum reddunt Medidi Ttzocanenses , aut quidquam quod ad Medicinam spectet,
Caules proset candentes, folia origani, Sed minora, florem capitulis Stoechadi SimilibuS Contentum, Sed tamen minoribus, et magna, ut serunt, eX Parte Cyaneum. Olet, sapitque Conygam, et calidae videtur temperiei, et lubricitatis, salivosaeve naturae particepS. Ustis illita medetur ; provenitque 2D20canidis agriS.
De 'TA LATLAVH PATLI Luauhquechullae. Folia fert Ocymi, hirsuta, et florem, ut ferunt, Candentem, et modicum. Calefacit ordine tertio , et lubrica est. Bibitur adversus satietatem , doloreS cohibet, ac diarrhoeas compescit. Nascitur in calidis Quauhquechullae montibus.
De altera TZOCTLATLAUHCAPATLI , Seu medicina ex albo rubescenti.
Radicibus insistit prolixis, digitum fere crassis, et pur-
497쪽
purascentibu S eX albo, Unde nomen; ex his caules oriuntur volubiles, et in eis folia Pyri , tenuia , et flores, ut unt, nulli. Calida est haec Planta ordine tertio, amaro sapore, et lubrica natura. Medetur Satietati trium drachmarum ponde
re devorata. CAPUΤ XCVII. De TLATLA CAPATLI prima , Seu rubra medicina.
Herba parva eSt, radice Surculosa , crassaque, et valde rubeScenti, unde nomen ; cauleS quoque rubri Sunt, et folia in eis Tapaxihuiti similia , rubescentia ex viridi, et flos, ut fiant, nulluS. Vis radiciS est frigida , Siccaque, et impense adstringens quo sit , ut febrientibus conferat, iis praecipue, quibuS roborationiS eSt Opu S, aut plus satis lubrica alvuS.
Species est Geranei, sed Raphani radice , ex rubeo candescenti , vitigineis foliis, flosculis coccineis , ac rostris Ciconiae similibus. Frigida , Siccaque, et ad Stringenti natura constat radi X , cujuS est praecipuus in Medicina usus , et acido aliquantulum Sapore. Medetur dysenteriis , aliisque suxibus , oculorum inflammationi , haemorrhoidibus , et satietati. Denique medicamentis omnibus, quae Simul refrigerant , et adStringunt, apte commiscetur , et laxitati cuivis
498쪽
fert opem. Febres refrigerat, et calore nimio , praecipue cum humore conjuncto , adversatur. Firmat dentes , gingivas comprimit , ac roborat, trahit pituitam , sed atque dolores, si aqua , cui intrita sit , locus Colluatur, tumoreS praeter naturam maturat, et rumpit, conceptionem procurat, ulceribusque oris , et quibuSViS aliiS medetur. Duae sunt ejus species radicis , tantum colore diStinctae , quarum altera in candidius, altera vero magiS in rubeum Vergit, Cum Utraque rubescat, Sed eiSdem Viribus. Sunt qui adserant cum Chilli tussi conferre , et urinaS elicere , bilem Vero per Se expurgare ; quod niSi compressione contingat , qui seri possit, non video , cum Viribus constet Valde adStringentibus. Na-
scitur in frigidis, ac calidis regionibus, qualiS eSt MeXicensis, et siuauhnahliacensis , montanis, ac campeStribuS locis. Nec desunt, qui Tl apato Vocent.
Radicibus insistit fibris similibus , intus candidis , extra
vero ex luteo rubescentibus , eX quibus fundit caules , et in eis folia oblonga, mediocria, obtu Saque , et multis inter veniis distincta , flores albos , longiusculos, calyculorum in- Star. Sapore , et odore inSigni caret, praeter exiguam quamdam dulcedinem. Frigefacitque , et humectat, aut modicum
499쪽
nanciscitur calorem. Nascitur in montibus siuauhnahuacensibus.
Arbuscula est , soliis ObrotundiS , OcyminorUm magni tudine , foribus luteis, parvi S, ac coniS Circa Summum ruinbescentibus , stipitibus partim fulvis , et partim cinereiS , concaviSque , radice CraSSa , longa , Sen Sina gracileScente , et Cortice rubeo VeStita , qui amaru S , et ad Stringens percipi tur. Repellit praeter naturam tumoreS, SiStit fluxu S, et membra laxa corroborat. Provenit autem Luauhquechullae.
Radicem fundit intus ac eXtra Tubescentem eX albo, et surculosam, unde profert caules dodrantaleS , et eXiles, folia Alsines, exilesque, et albos flores. Radix est dulcis, ac nonnihil acris, Calida et Sicca tertio ordine natura , nec lubricitatis expers : mirabile medicamentum adversuS pectoris , et oculorum morboS, Urinam evocandam , et frigidas alias assectiones propellendas Semuncia ejus matutino devorata : quin tumoreS maturat, ac diScutit; nec desunt, qui febres curare dicant, fortasSiS interpellatas , aut VaCuata Causa reliquas. NaScitur in Co libuS regionum Calidarum , qua-
500쪽
Radices fundit capillorum instar, ex quibus mittit caules hominis altitudine, CandidiS variatOS punctis, et Suprema parte fulvos , folia Origani, paulo tamen minora, flores, ut Unt, candentes. Frigida est, et humens ; quo fiet, ut perquam aptum balneum paretur abluendis his , quos perfrigerare est opus. NaScitur X0π0tiae, unde cognomen.
Caules fundit teretes, exilesque , et purpureos, Olivae folia , sed breviora , anguStioraque, et ramiS valde cohaerentia. Radix est calida , Siccaque , Odorata, et adstringens. Medetur ulceribus, et nascitur in collibus.
Frutex est radicem edens magnam, folia Serrata, et Oblonga in cavis caulibus. Cortex radicis valde adstringenti facultate praeditus est, et amaro Sapore. Jus decocti ejus infunditur ab his Indis Medicis enixis mulieribus corroborationis