Opera, cum edita, tum inedita, ad autographi fidem et integritatem expressa, impensa et jussu regio

501쪽

gratia. Flos est luteus, magnusque ; et quatuor dodrantu in longitudo. Nascitur H 0itz0ci, ut indicat cognomen.

CAPUT CU.

Radici insistit crassiuSculae , et SurculOSae, e qua oriuntur cauleS purpurei, tenues , et duas spithamas longi, in eisque folia serrata, Ocymina , Sed paulo longiora , et inSignia interventis secundum longitudinem discurrentibus, floresque albi, et modici. RadiX CSi frigefaciens, et adstringens, febrientibusque, et defluxione gravatis perutilis. Nascitur montosis, ac campestribu S Ocopet DFucae locis juxta scopulos.

Radice firmatur surculosa, longa , tenui, et contorta, unde nomen , e qua profert cauleS SarmentOSOS , rubeos, folia hirsuta , pinguia, et subalbida , et OcyminiS quadan- tenus similia. Radix humores OmneS purgat per Superna unciae unius , aut paulo majori devorata pondere. Calida constat , et lubrica natura, uritque guttur. NaScitur in montosis locis Ttzocant.

502쪽

De rTETI ATLI Tepuetculume. Folia fundit longa , et angusta , I Ianahuapalli Similia. longis appensa pediculis , radiceS tenues , et parVaS, flores candenteS. Odore , et Sapore caret, frigidaque, et humida temperie conStat. Folia medentur febribus; crescit in duorum dodrantum altitudinem. Nascitur Tepurcululiae Mistecae superioriS.

De o CPAPLI Tetuet ululiae. Radicem fundit rapharao similem , angulosa folia, et Ocymi magnitudine , in caulibus teretibus, et paululum Contor iis , nonnulla vero longiora , et luteos flosculos cymbalorum figura. Jus decocti duarum unciarum radicis bibitum dolores totius corporis lenit. Nascitur Tepurcululiae Mistecae Supe rioris. Dulcis est radix , et caloris fere temperati.

De TUCUMUITITOZOTNA Acutianensi CauleS profert tenues, volubilesque , et in eis solia Origani , terna , minime Serrata, radiceS longaS , et tenueS , Sed per intervalla extuberanteS, floreSque rubeOS, et parvos diX , quae dulcis est, et moderate calida , et humida, sebri

503쪽

bus dicitur mederi, dolorique pectoris orto e calore , tu Sa, atque ex aqua epota unciae uni US pondere.

L e TorOLGUIPATLI, Seu cordis medicina Tilancensi. Radicibus firmatur longis , tenuibus , et contortis, unde profert caules tenues, et teretes , folia Saligna, et sto rem , Ut ferunt, nullum. Radix guStata Vulpeculae virus olet, ac nonnihil calefacit. Eadem laevigata , et drachmae unius pondere ex aqua ingesta dicitur redundantis Sanguinis impetus Sedare , et corporiS ejuS rei gratia erumpenteS efflorationeS coercere. Nascitur in quibusque agri Tilancensis frigidis lociS.

Radices agit sbris similes , unde profert cauleS tenueS, per intervalla geniculatos, et in eis folia Ocymi, ac flores purpureos. RadiX eSt insipida, frigida , humidaque , et glutinosa. Syncopi dicitur mederi, et cordis pellere anxietates, et assectioneS alias lusa , bibitaque ex aqua drachmae unius mensura. Nascitur in frigidis collibus , et acclivibus montium locis regionis Tilancensis.

504쪽

CAPUT CXII.

Radici insistit surculosae , unde mittit caules duos dodrantes longos, tereteS, Subalbidosque , et in eis folia infernei candentia, et Balloti non dissimilia , floresque luteos, spicatoS, et Septembri mense erumpentes. Frigida est radix, et ut unt, utilis adversus lateriS doloreS tu Sa, ac Semunciae pondere devorata , aut illita pectori, postquam fueriteX aqua reSoluta. Sunt, qui dicant buboneS rumpere, eXpur gareque, et in perfectam sanitatem perducere. Provenit in frigidis quibusque regionis Tilancensis.

De altera TZTI ATLI Tilancensi.

FIerba est radicem parvam fundens, et capillatam, Unde proferuntur caules tenueS, tereteSque, et in eis folia par-Va , Serrata, et OriganiniS quadantenti S Similia , ac virentes flores; folia, quae frigida, et Sicca Sunt, reSoluta eX aqua, bibitaque bis per singulos quosque dies, si prius colentur, dicuntur fluxui ventris mederi, in quo eXCernitur SanieS. Nascitur in frigidis , planisque locis Titunc sibus.

505쪽

CAPUT CXIV. De LITTORALI Herba.

Herba, cui a littore maris Novae Hispaniae coloni nomen fecere , stationiSque alumnam Vocant, Vera marina Bras sica est DioscoridiS. Per terram haec repit , foliisque constat Aristolochiae , PIederaeve, sed productis in longum, ac solvente facultate praeditiS , Seu bibatur SUCCUS , Seu acetarii loco cum oleo, aceto, et Sale mandantur folia. Ossenditur per eadem loca alia hujus Herbae disserentia eisdem constans facultatibus, sed foliis, velut plerumque Hedera solet , varians in quinque partes divisis, radice longa, et capillata, per singulos geniculos, qui cum primum terram attingunt, radices agunt, qua diXim HS figura. Nascitur utraque in locis calidis ad maris littora , atque adeo juxta urbem Novae Hispaniae , cui est nomen Veraecrucis.

Ita vocant Mexicani Alni quamdam differentiam , nostratibus facultate , materie , fructu , ac forma similem , sed quia foliis, quae productiora sunt, et minutim Serrata, distare nonnihil visa est, CuraVimVS depingendam. Iidem vocant olli, quasi Tisi aqueam , Betulam nostram agris Me-

506쪽

Xicanis, ac locis aquOSiS frequentem, quam velut notissimam praetermiSimuS.CAPUT CXVI. De altera TLLI.

Est et altera YLLI SpecieS apud hanc Novam Hispaniam praedictae omnino similis , Sed soliis paulo longioribus, et angustioribus, rubescentibusque StipitibuS, quam non dedi gnatus sum delineandam, et deScribendam, ut Saltem nostratibus adjiceretur.

De LLORES, seu Cochleari. Herba est firmata radicibus multis , brevibusque fibrarum instar, unde profert folia longa , et angusta, et interventis secundum longitudinem procedentibus distincta, caules vero tenues , et Spicatos flores. Ustionibus dicitur mede ri , ex quibus possit quis conjicere aut Plantaginem esse longam , aut Saltem ei congenerem. Nascitur in frigidis Puz-cuari provinciae Mech0acanensis.

CAPUT CXVIII. De 'TA EXCALTTACOTL , Seu Uirga candida saxorum.

Herba est radicis fibratae , a qua prodeunt caules purpurei , teretes , quaternoS longi cubitos , et in eis solia Ur-

507쪽

ticae , serrata , floreS in cacumine comantes, pilOSi, non SeneScenteS, et PurpurascenteS eX albo. Sapor est citra distinctionem ullam anisi i temperieS Ordine tertio calida, et Sicca , et tenues Partes. Radix pugilli mensura lusa , devorataque ex aqua, aut vino Sudorem elicit dolorem paSSis , atque ita eum lenit, et mirabilem Praestat ea in re operam. Nascitur in locis saxosis Xalatiauhcensium.

CAPUT CXIX.

Genus est Leguminis Sylvestris , radici insistens longiu- Sculae, et tenui, unde mittit breves , atque eXileS cauliculos, et in eis soliola longa, hispida, et angusta , et siliquas Chipi-Ein, Cicerisve , ac flores pallenteS. Frigida eSt, et adstrin. genS; quamobrem succus ejuS medetur Oculis inflammatis, et eis SupereXCreScentem carnem exedit. Nascitur in planis, et campestribus locis.

508쪽

CAPUT CXX

De 1 LIZPATLI Tot 0tepecensi. Radix est craSSiuscula , obrotunda , et cortice ex albo phlrpurascenti operta , ligilosaque , et si brata, cauliculi tenues , dodrantale8 , folia rara , Mali Punicae Similia , sed minora , ac coccinei floreS. RadiX amara , et adStringens est. Eadem tusa , ac trium drachmarum pondere tertio quoque die devorata dolores ventriculi Sedare dicitur, ae Succurrere imbecillitati. Provenit in campestribus, et calidis locis.

. . CAPUT CXXI.

De regPATL1 T0t0tepecensi Radici insistit fibratae , unde profert Catiles teretes, te nitesque , et in eis folia Saligna , Sed minora , et flores candentes , et modicΟS. RadiX est amara , lienemque tusa, et applicata absumit. Nascitur in CalidiS , montosiSque locis.

509쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XL

CAPUT CXXILDe TATICpATLI Tauhtepecensi, Seu calida. Uerba est radicem fundens fibratam, et longam , unde prodeunt cauleS tenueS, et SeSquid odrantem prolixi, reserti foliis Olivae, longis, et angustis, et Phillyreae non plurimum dissimilibus. Radix est amara, et nonnihil acris. SuccuS in-

stillatus naribus dolorem Capitis Sedat.

CAPUT CXXIII. De IUNCO marino.

IUNCUs Vocatu S a noStriS marinus, ab incolis vero ' a 'at h-quiollati, radiceS profert similes fibris, et eX eiS unicum caulem, teretem, nigrum, Sed albiS distinctum punctiS, nitidum, homine paulo longiorem , pollicem CraSSum, interceptumque geniculis, e quorum singulis utrinque prodeunt folia longa , angu Sta , Serrataque , aut SpinoSa. NaScitur juxta australe Oceanum in Huacanae proVincia. Neque alium, quod Sciam, praeterquam Scipionum, praestat HSum. Sunt, qui Xaoacili

vocent. CAPUT CXXIV.

De TATA ATLI 2 guaiapensi. Radici insistit fibratae, unde profert StipiteS tenues, teretesque, ornatos soliis Ocymi, circinatis, et Subluteis soribus

510쪽

iii papo dabeuntibus. Radix est acris, nonnihil amara, Calidaque , et Sicca ordine quarto. Folia unciae unius pondere devorata , aut decoctarum radicum jus Ventris dolorem sedant , ac pellunt lumbricos. Nascitur in calidis , planisque, et humidis locis regionis Γguaiapensis.