장음표시 사용
511쪽
ET TOTIUS NOVI ORBIS MEDICO PRIMARIO, AUCTORE
De mmo Tepecuacuticensi. Praeter Mem as in superioribus a nobis descriptas est alia I pecuaculicensis , quae etsi ViribuS ceteris Memoae, Peplyosve generibus similis sit , ob Spectandum tamen rubeum foliorum colorem non erit hoc in loco tacenda. Cubitalis Herba est , radici innitens fibratae , unde profert ru-heos StipiteS, purpureOSVe , tenueS, ac teretes, et in eiS folia temporiS procurSu in rubeum colorem mutata, oblonga, obtusaque, et Mali Punicae foliiS , forma , et magnitudine similia , floresque exiles , Orbiculares , et luteos in postremis
512쪽
coacervatos ramis. 'unt Indi frigidam esse, quemadmodum ceteras ei congenereS plantas , febriblisque eXStinguendis , et conglutinandis vulneribus mirabilem : cujuS rei gratia non censui tacendum, non prius eorum Sententiae acquieViSSe, quam experimentis permultis id VeriSSimum comprobaSSem ; etsi sen tentiae Dioscoridis possit quiSquam judicare contrarium: quinet cum eas HerbaS lacte manantes degustaSSem , nullum pae ne caloris sensum percipiebam; fateor in lacte ipso non nul lana acrimoniam, et Calorem Persensisse, Verum adeo exiguum , ut si eXperimentum ipsum adjungas, facile credas in ea Herbula frigus dominari, atque excellere. Fieri tamen potuit, ut ab eis , de quibus Dioscorides fecit judicium , soali natalis ratione lac efflueret copiosius , et ideo major inesset illis acrimonia, et calor Vehementior: quod etiam apud alium orbem , aut quaSpiam ejus regiones facile posset evenire ; sed nos, quae hujus orbis sunt, inviolata iide narra mus. Nascitur in calidis Tepecuacutici plagis.
Etsi fructus illi, quos Indi ab acido Sapore Mooti vocare consueverunt, nOStri Vero non a fructus tantum similitudine , sed Arboris quoque ipsius , pruna, in quintuplici, quod
adhuc animadverterim, sunt disserentia. Quoniam vero omnium
513쪽
Arbores in parem magnitudinem attolluntur , eam scili cet , quae nOStratium Prunorum eSt, Simili constant male
rie , stipites item , radices, et folia omnino Sibi respondent de eis promiscue erit in hoc Capite a nobis agendum. Commune ergo eSt OmnibuS fructum adhaerescentem stipitibus, ramisque , priusquam folia , Proferre , quod paucis admodum Arboribus evenire Solet : e foliiS SalSamenta , Condimentave acida Concinnari , emollire alvum , non admodum suave , aut Salubre praestare alimentum , atque earumdem Arborum cineriS Ope puellarum flavescere capillos. Ergo
prioris specie pruna liceat enim ita nobis harum Arborum
nuncupare fructum , quando non aliter ab indigenis Hispanis vocitari consuevit ) Zacac0X0c0il dicta , rubra Sunt , atque in oblongam protracta formam , nucum juglandium mediocrium magnitudine , Ossibus magnis , firmis eXtra , et intra lentis, Striatis , et dactylorum forma , callo modico,
mollique, et SUCCO manante, intUS luteo , quale est ipsumos. In cibi haec VSum Veniunt, et a multis Sagacioris palati, sed quibus diutius consueta sunt , nostratibus praeseruntur; alvum emolliunt, et dulci, acidoque Sapore Sunt grata , sed qui cum nostratium prunorum deliciiS, ut equidem censeo, comparari minime pOSSit. Secundae Speciei poma, Vocata Aio axocoti, longe minora Sunt, colore luteo , Orbiculari forma , odore praestantiosi, minori nucleo, rotundoque, et gu-
514쪽
stia jucundiore. TertiuS est Hattin0rum Hovus, qui a Mexi canis vocatur C0etticX0c0ti, a multis , nec omnino praeter rationem in Myrobalanorum relatus genera, qui, ut vel ipso nomine constat, pallidUS est , majoribuS maculis inspersus, gratiorisque calli; cetera primo fructui perSimilis. Est et quartum genus, At Oax0c0tlchichillic dictum, minimum omnium, coloris coccinei, quod tamen SuaVitate odoris reliqua vincit genera, qua Matralsi , Ρineamve ab Hispanis hujus orbis colonis vocatam , de qua Suo dicendum est loco, videtur imitari. Postrema disserentia ejus generis , quod nucum ju-
glandium magnitudinem Superat, PaSSeo COnStat colore , et Chichioa oeoti, hoc est Surire manans , quoniam manUS attrectantium ab eo e VeStigio inficiantur , nuncupari solet. Uberiore hoc callo, quam reliqua , abundat, nucleum minorem continet, et cetera PraedictiS eSt Simile. Cotticum harum Arborum decocti jus Scabiem , aC Crurium tumorem curat ; pulvis vero , ut qui frigida , Siccaque , et adstringenti natura conStat, ulceribuS medetur. Nascitur in calidis qui busque locis campestribuS , hortensibusve , et humectis. Sunt et alia plura genera, colore tantum distantia, quae non judicavi exquisitius recenSenda.
515쪽
Arbuscula est Limoliis soliis, floribus luteis , fructuque
orbiculari, et pallescenti, ceraSiS forma , et magnitudine simili. Cortex Stipitum adstringit, frigidaque , et Sicca constat natura. Pulvis medetur ulceribus, adhibetur lotionibus ad tumores crurium discutiendo S opportuniS , ac pro harum gentium more enixis quoque propinatur corroborandiS. Nascitur Gallani Quauhnahua censi, et reliquiS calentibus paene locis. Fructus est eduli S, grati guStuS, molliSque , Unde nomen. Est enim Nantetinxocuti X0coti matrum, Seu Uetularum. Jus decocti corticum ejus , ac pariter Tlattacotic , Cuicuit lapi
palli, et At 0c alit , venditatur in emporiis Indorum , velut utile medicamentum coctioni roborandae , eXtergendo ventriculo , excitandae appetentiae , expurgandae eniXarum al-VO , evocando lacti, corporique illarum firmando.
De TEUH COTE , seu Pruns Dei. Arbor est folia serens rotunda , mediocriS magnitudinis , fit niaque , fructum ponticis nucibuS paulo majorem,
516쪽
prunis pasSiS colore , et forma Similem , modici calli, et pro ejus magnitudine praegrandis OSSi S , frigenti S naturae , siccaeque , et adStringentiS, SaporiS vero e dulci in acidum in clinantis , et coloriS e X tra nigri, et intuS rubet, maturescentibus oleis persimilis. NucleuS tu SuS medetur OriS ulceribus; frigidus enim eSt , et ad Stringens , quamquam Sentiatur non nihil amarus. Commode igitur pro prunis Sylvestribus substitui posset, quorum sortaSSis est SpecieS, COHStringendi S, per si gerandisque iis membris, quae impense laxa , aut calida sunt. Nascitur in fervidis SaXosisque locis , et in cohibenda alvo, sanguinisque defluxionibu S mirum unt PraeStare usum.
Arbor est mediocris , soliis nostratium Malorum, sed asperioribus , et Serratis. MontOSiS IOCis sponte provenit, et permultis horret Spinis. Mala seri nOStratibus similia , sed parva , nec nucibus juglandibu S majora , lutea, praeduraque ante maturitatem , Sed pDStquam maturuere , adipi mollitudine paene paria, ingrato ut mihi quidem Videtur in sapore,
sed qui a multis non habeatur in Suavis. Semen lapidi duri tia non cedit, quod triple X in singulis offenditur pomis , lunatum , magnumque pro pomortim magnitudine , duobus que angulis , et unico dorso in Signe. Condiuntur Saccharo,
517쪽
ac melle multis modiS, atque ita miteScunt, nec Sunt nostratibus minus jucunda. Indi MeXicani permissa prius putrescere venditant in emporiis, atque ita Sylvestrem illuni gustum exuunt. Quod Si diutius Studeant Servare incorrupta, id nitri aqua inspersa assequuntur. Germina tu Sa, atque ex aqua devorata e Xanthematis dicuntur mederi , et calorem sedare, praecipue si germinibus Cap0lin misceantur.
Arbor est parva, soliis Amygdalinis , sed latioribus, saporis adstringentis, ac frigidae naturae. Quorum farina in spersa ulceribuS remedio est. Jus decocti radicum unt ro
Arbuscula est folia Xa oculi ferens , Hu a Uive Arboris ab Haitinis vocatae, Sed eXilibus , numeroSisque distincta interventis , fructum Oxyacanthae, primo Viridem , ac demum in luteum Colorem Vergentem, non Sine nucleo interiori , minimeque edulem. Cortex radicis resolutuS e X aqua, atque illitus corpori calorem eXstinguit: frigidus enim , et eX- siccans est. Provenit in collibu S Texaxahuacensibus , et Pa-
518쪽
Arbor est magna, Gu avus dicta Haitinis, foliis Mali Medicae, sed minoribus, ac multis diStinctis interventis, sto
ribus candentibu S, fructu orbiculari, granuliS reserto ficuum granulis sere Similibu S, unde nomen arenOSi. Folia Sunt acida , adstringentiaque , et Valde odora. Scabiem curant, et lotionibus solent adhiberi. CorteX frigiduS, et SiccuS est, atque adstringens ; jus decocti ejus tumentibus cruribus fert opem, et fistuloSiS ulceribus medetur. Conferre quoque referunt surditati , et dolores ventriS tollere partium quarumdam calidarum, quarum eX perS non e St, mini Sterio. Pomum Calidum eSt , ac Siccum, ac praecipue eXterior illiu S, ac solidior pars: nam interior, quae molli S eSt, mitiorem videtur praeses erre calorem. CimiceS quadanten US Olet, et tamen non postremum in mensiS invenit locum, imo jucundum permultis exhibet alimentum , Sed non Omnino innocenS, etSi quippiam contendant Coctionem ju Vare, et calefacere ventriculum ob frigus imbecillem. Alia duo visa Sunt a nobis hujus Ar, horis genera, quorum alterum fructum ferat longe majorem, ac horrido illo gravique odore magna e X parte Vacantem, et ob id habitum in deliciis, folia vero virentui, Mali Me-
519쪽
si Idicae similia. Nascitur ita calidi8, loci S montosiS, et campestribus, Sed praecipue sitiatibnahliaci, ubi tria haec praedicta genera magna Voluptate , ae pomis deguStatis expendimus.
De mZIVITE , seu Siliqua. Arbor est MigQUITL frequentissima Novae Hispaniae, sua sponte quibusque locis, Sed maXime montOSi S, tern peratisque, aut frigidis proveniens, incondita et spinosa , soliis exilibus pennas avium imitantibus, ordine utraque eX parte ramorum dispositis, flore Betulae nostratis prOXimo , ac Siliquis edulibus, longisque, ac dulcis, pergratique SaporiS, et refertis semine , unde Sortita eSt nomen, hinc et inde depen dentibus : e quibus placentulas parat Chichimecarum gens , vicem illis praestantes panis, Velut eX Variis seminibus, radicibus , ac fructibus alii. Haec eSi verissima Antiquorum Acacia , et quae germanum Gummi Vocatum Arabicum ferat, cujus hic est ingens copia, incuria fortassis pudenda adhuc incognita , et in noStrum Orbem nondum deportata. Neque est unica ejus species, Sed plures. Frigida, Siccaque, et adstringenti constat natura. Liquor e tenerrimis hujus Arboris turionibus defluens, expressusve , aut aqua, ubi aliquandiu iidem maduerint, illita mirum in modum oculorum morbis auxiliatur. At jus decocti corticum nimium mensium fluxum
520쪽
compescit; qui menses, si primi parae sint sui et hoc obiter agatur) tineae , et lichenibus medentur. SUnt, qui Hoaxin, et alias nonnullas Arbores , quae apud Novam Hispaniam proveniunt, in Acaciae reserant differentias.
nis carentem, ac soliis exilioribus Mirquiti Vulgari, quae etiam Acaciae species est , ac Gummi Vocatum Arabicum quam optimum fundit.
De sVETΣ--ΣsUITL , id est de Mirquiti pennis simili. Arbor est similis Sparto, aut Genistae noStrati, sed aculeata , siliquasque ferens, et parvos, ae luteos fores. Jure decocti foliorum lavatur caput pediculorum interficiendorum causa, et capillorum defluentium reStituendorum ; pectori quoque devorata confert. Amara est, Odori S foetidi , et secundo calefaciens ordine. SUCCUS eX tergit, Clarificatque oculos, et argemata discutit illitu8, insu Sum vero jus decocti cor ticum radicis dicitur conferre dySentericiS, et mirum in modum eniXis esse utile, ac recentem corticem admotum cor pori interpellatis febribus mederi.